장음표시 사용
561쪽
3 7.locus. quoniam conuersim praedicatur de re. Facillimudecl/ratio. autem omnium construere accidens ricam in alijs quidem non solum inesse,sed O quoniam sic inest. ostendedum:in accidente uerὸ quoniam ines du- taxat,si citossedere.Destruere autem dijcilii idecidatio. acciden .s is quam paucisima in eo data sunt: non enim consignificat in accidente quomodo inest.uuare in alν quidem dupliciter interimere contingit,uel ostendendo quod non inest, uel quod non sic inest: in accidente uer) non contingit interimere nisi ostendendo quὸd non ines. L ci per quos copiosi erimM ad singula quaeque problematum argumentari, fere si cienter annum
562쪽
ANGELI POLITIANI A R G v Μ E N T v M .
C T A v o, qHi ultimus est,artes ipsae disceptantiuna tradu tur, uel interrogamium,uel respondentiunt. Locos inueni temet rogita, cum altero congredere locorum inuentio philosophi, duo reliqua dialectici. Propositiones extra necessarias,quatuor . Aut enim sunt inductionis gratia, ut uniuersale concedatur, aut ad popam sermonis,aut ad conclutionis latebras, aut ad explicandum quod obscurum . Necessaria non statim proponenda , sed recedendum procul, nisi cum sunt nianifestissima. Inducenda ex particularibus uniuersalia,ex notis ignota. Latebis secundae ratiocinationis ope, & si posterius conchisiones interogabis, & congeres,nec perpetuo, sed interpellatim rogabis . Atque aliorsum tendes,quam quo sis euasurus,aut similitudinibus aget. At tute tibi aliquid obiectabis. Nec ni gni facere uideberis, cui plurimum fidas. propones alia quid,ut exemplum,nec autem quod obtinere uis, sed unde id sequatur, & si posterius interrogabis,quod obtinere uis prius.sed mutanda tamen ratio, si contumax homo st,aut acer, cum quo disputas, dilatandus interdum sermo,& quae nihil ad rem faciant inserenda. Magnificam praestabit disputantis orationem, uel inductio , uel diuisio,perspicuam uero exempla,& imagines.Ratiocinandum contra dialecticos, sed inducere uniuersalia non semper licet aliter obiiciendum, si unum proponas,aliter,si duo. Ex impossi ibili non magnopere argumentandum . Cauendum & illud, ne parum dialecticas propositiones afferamus, nec idem rogandum saepius.Tenenda prorsus,quae dissicile op-
563쪽
pugnentur,qui sacilὶ defendantur,ut prima, ut primis proxima, ut quae sunt aut incertae defin itionis , aut impropriae . Respondenti ossicium est, necubi labascat. Sed alia ratio si congruat opinioni propositio, alia, si abhorreat, alia, si me diu teneat, alia, si simpliciter, alia, si uel sibi, uel ei que uetur conpruat Videdit illiid, an ad re faciat,qa quaeritur. Si quid obscure quaeratur, posuladu audacter ut explanetur, si aequivocti, tum ex commodo , aut dandum, aut disi inguendum. Ac si quid ex concessis deducatur quod nodis, dicendum illud alio spectantem cocessitis Si manifestum sit quod
quaeritur, respondeto, eli,non est. Aliter tamen particularibus, aliterimi uersalibus occurrendum. Nunquam absurda positio tuenda. Intcrpellanda conclusio quod procedet, si illud sustuleris, unde deducitur, si interroganti obieceris, si ad interroga la dixeris, si idem quod est noui Inuim dicendo exemeris, nec autem uera modo, sed & falsa , nec ex ueris modo, sed & ex falsis colligendum. Dialectich, potius agendum,quam litigatorie.nam & sermo increpatur, & disceptatur.
Sermo igitur quinq; modis, ubi nihil colligitur, ubi nihil ad rem, ubi se ultra quippiam adiicitur, unde rursus aufertur, ubi ex inopinabilibus, aut minus credendis deducitur. In uniuersum cauenda ratiocinationis vita. principi j contrariorumq; petitio. meditandii saepe quid interroganti,quid respondenti prosit. opus tamen ingenio maximo,noscendae rationes primarum maxime quaestionum,definitiones,& plurimae, & nobilissimae, ει primae tenendae memoriae. pemoscenda illa potissimum de quibus frequentius disputatur. Consuescendum,ut ex una ratione plures cssiciamus, Propositiones a ratiocinantibus accipiendae potius ab inducentibus exempla proponendi obijciendiq; capienda exeseeitatio, cum hominibus indoctis non magnopere disputandum,habenda quasi arma semper in promptu, aduersus problemata quaelibet rationum illarum , quae non iacilε de improuiso excogitantur.
564쪽
LIBER VIII. Loci ad instruendum interrogan- 't m. Cap. I. O ST II aE C autem de ordi- r.loeunne, O quonam pacto oportet in Interrogatis. terrogare , dicendum. Oportet autem primum quidem , eum qui interrogare debet, locum insit argumentandue Iecundum autem interrogare, et ordinare singula . apudsti um: reliquum uero, CP tertium dicere iam eadem ad alterum. Quod autem inueniat ., .
locum, similiter philosophi, Odialectici consideratio: βubinde uerb ilia ordinare, interrogare, proprium dialecticis ad alterum enim omno quod Disserentia tale est: philosopho autem, quaerentiperseip- dialectici, αsum,nihil cura esse uera quidem sint,et nota per philoso phi.
quae stilogismus,is non ponat ea qui respondet, eo quod propinqua sint iure quae sunt ex princia pio O praeuideat quod subsecutum est: sed fortasse , sudibu aget,quoniam maximὰ notae,et propinquae sunt diῆnitates, ex illis enim scientifici
logsmie loci igitur unde oporteat flumere, dicti 'sunt prius.de ordine autem, interrogatione diacendum.diuidenda propositiones quacunq; sume sunt ad necessa ria'necessaria autem dicuntur
565쪽
ι loeua. muntur, quatuorsunt. Aut enim gratia ind-ος ιμ-uo ctionis,ut detur uniuersale eant ad magnitudiscorationis,aut ad occultationem conclusionis, aut
dilucidior sit oratio : praeter has autem nulla est assumeἡda propositi'sid per has augere, γ in'
terrogare tentandum. Sunt autem quae ad oc- cultationem, certaminis gratia, sed quia omne' i. - bμrusemodi est negotium ad alterum est,ne 4.esitatio. cesse est O illis uti .. Necessarias igitur,per quas' syllogismu non satim praeordinandum ,sed
abeundum ad suprema. Vt non postulet quis corrariorum eandem disj linam,s hoc uoluerisD- me resed oppositorum: posito enim hoc, O quo. niam contrariorum eadem disiciplina θllogii qs.locuti colliget,eo quod ex oppositis , uni contraria. Si declarauix uero illam non ponat, per inductionem, sumenduproponenti in particularibus: contrarijs. P am, r aut perollogismum,autper inductionem necese' sario siumendum,aut has quidem inductione,iia: ἰφςη las autem syllogitimo. maecunque autem ualde ςςi R ' manifestaesunt,illas quoque oportet prπρης Gnam immanifestius est semper in abscessu,et in mone quodsiecuturum est, ct simul ipsas nec sario proponere rest qui non potest isto modo, seu
mere esseparatum:quae uero ad has sumptae sunt, accipiendae quidem illarum gratia. VnaquKque autem earum hoc modo utendum inducentem quidem a singularibus ad uniuersalia, O a notis a ignotamota autem magis quae cundum μηλ
566쪽
TOPICO VM. 281tirisimpliciter,aes multiplicite uti multitudi
m. Occultantem uero,ratiocinatione praecollige- 7 iocus.
re oportet ea, per quae filogi m eius quod ex principio est debet fieri: baec ut plurimum . Erit autem hoc,si quis non solum necessarias, id earum quae ad illo tutiis aliquam θ
lotiet auerit. Ampliuss,conclusioves nou dic re, declaratio. sed postea ratiocinatione colligere, rubirariau . Sic
enim luissime abscedet ab ea quae ex principio
positione: uniuersaliter autem dicendo sic,opor tet enim interrogare qui occulte interrogat,ut iis terrogata omni oratione, eo dicente conclusio nem,quaeratur propter quid: id autem erit mari per antedictum modum: nam sola ultima di cta conclusione,immanifestum quomodo accidit, . ι .eo quod non praeuidit rei des,ex quibua accidit, non per membra digestis prioribus filogi s: minimὸ autem per membra digeritur1θllogismus conclusione,cum non cius sumptiones ponuntur, sed eum illa sumuntur, a quibus syllogismui fit. . s.loeui.
Vtile autem et non continua postulata sumere,ex declaratio. .
quibus syllogismi,sed uicisiim ad gliam et ad alia . . . , conclusiionem. mpositis conuenientibus iuxta seinuicem,magis quod accidit ex ipsis manse isum. Oportet autem O donitione sumere sinquibus postibiles uniuersat m propositionem: mon in ipsis, ed in coniugatis.Nam decipiut fas ratiocinatione seipsos quando in contogato sumi in donitis si no uniuersale coc diit vis oportes sumere quod qui ira citfrappait Fornam Ama
567쪽
declaratio. rr.locus. declaratio. y .loelis. declaratio.
tur autem ira appetitus esse poenae propter apparentem parvipensionem: manifestum autem quo ruta hocsumpto habebimua uniuersale quod prae-Hegimus: at eis qui in ipsis proponunt,sπὸ accidit ut abnuat restodem, eo quod magis se habeat in ea re instantia: ut quod non omnia qui irasci- rappetit poenam: nam parentibus ira stimur 'quidem,non autem poenam appetimus. Fortasse autem non uera instantia est: nam a quibu1dam s.ciens poena est,tristari solum, O facere poenia aere e ueruntamen habet aliquid uerisimile,ut nor uideatur irrationabiliter negare propositum: mira autem definitione, non similiter facile est insantiam iuuenire. Praeterea proponere par est, non ut propter idipsumsid alterius gratia eu qui proponit. Nam deuitant ea quae ad pinuionem sunt utilia. Simpliciter autem dicendo, quam maxime facere dubium: utrum quod proponitur, an oppositum umere uult. 2 am dubio existente quidnam adposivionem est utile, magis quod sibi uidetur ponunt. Amplius, per similitudi--nem ista rogare. amo uerisimile, latet magis uniuersale: ut quemadmodum scientia oeignorantia contrariorum eadem: sic sensus corrariorum idem: aut econuersῖ postquam sensus idem contrariorum, scientia: hoc autem es δε- mile inductioni,non tamen idem:nam ille quidem
a singillaribus uniuersale sismitur, in simitibus aut no est quod sumitur uniuersale, ub quo omnia semilia sunt. Oportet aut et ipsa ibimct quan-
568쪽
demes ad eos,qui videntur iustὸ argumentari. Utile aut dicere quod consiuetum,et quod dicitur tale. 'campigressunt quodsolitum est dimouere, instantiam non habentes :simul autem O quia utuntur oe ipsi talibus,cauet ea dimcuere. ε Iocus. plius,non seduu agere,ctsi omnino utilem.nam declarati aduersius sedula agentes , magis renituntur . Et
ut in similitudine pinponere, quod propter aliud aliquid proponitur,ct non propter sieipsum, uti- .le ponent magis .ΘAmplius non id proponere quod oportet siumere: sed cui consequens, id est ex necessitate. 2 am ct magis concedunt, eo quod non similiter ex hoc manifestum sit, quod consecuturum est, Ursumpto hoc , sumptum est Oillud. Et id ultimo interrogare , quod maxime declaratio. uult 'mere . I tam maxime prima renuunt , eo quod plurimi interrogantium prima interrogant, circa quae uel max student. Ad quosdam au 19. lorari. tem prima quae utiliasunt proponere. Nam pro- declaratis Q. terui max- prima admittunt, nisi omnino manifestum sit quod hecutum est, in sine atitem pro
teruiunt: similiter autem quiculiq; arbitran tur acuti e se in respondendo, ponentes enim pri- nur,in fine recantant , tanquam nihil accideri: ex js quae posita sunt: ponunt aut promptὸ,confidentes habitui, O arbitrantes nihil st esse passuros. Amplius, prolongare, O interponere qMe nihil sunt usiui ad orationem,quemadmota meu- dographia utentes. Nam cum sint plura, immam
569쪽
VIII. mam in quoslsium sit, quare et occultant qua dos interrogantes, in absconso proponentes ea qua per β proposita,no ponereturiad occultatio are igitur, dictis es utendum. Pro inductione respondenti,
'clusione eorum quae asnia sunt. Inductio igia tur quale quid est, manifestum: diuidere autem hinui mori,ut sicientiam scientia esse meliorem,autes quod exactior est, aut quod meliorum:O quod stientiarum aliae quidem sunt c5te latis aliaeo rem actisae,alia porro essectivae : nam unumquodq; talium coomat qui dem oratione at noumo sarium est,ut dicatur ad conclusionem. diluciditatem autem exempla, O similitudines asserenda Ex la aut accomodata: et ex quibrissimi qualia Homerus, non qualia Cherilitis: sic enim clarius erit quod proponitur. Vtenda aut iudissero , γύπηmo quidem ad dialecticos ma gu,quam ad multitudinR inductione ueris contra ad inultisadine magis.Dictum est aut est de his,
et prius. Est aut in aliquium quidem inducenti impinibile interrogare uniuersale, in aliquibus uero non'ciu,eo quod no positu fit similitudinibus nome,omnibus coesed quando oportet uni
uersale sumere,sic in omnisin talibus esse dicunt. Id aut determinare disscillimu en,qualia sunt ea quae proferutvr hmohet qualia no:et propter hoc
saepenumero dissident in duputationibus:alij qm-
570쪽
. TOPICORUM. dem dicentes,similia esse,quae no sunt similia: ali' vero dubitantes quae sunt similia,non esse similia.
uuare tentandum in omnibuU talibus, ipsa nomina essetere:ut neq; respondenti liceat dubitare , quod non similiter quod infertur, dicit rmeq; in terrogati calunia risui similiter dicto, eo quod ptu ra eoru quae non similiter dicuntur, similiter uidetur dici. Quando aut inducenti pluribus non dederit uviuersale, tunc iustu est efflagitare instantidi 4 ς δ non dicente alit ipso in aliquibus sic, non iusta est efflagitare,in aliquibas non sic. Oportet.n.induce ' et tem p ritu sic instantiam efflagita re. Efflagitan ,- dum autem instantias non in eo quod proponitur declaratio. ferre,nisi unum tantum sit huiusmodi: ut dualitas partium numerornm solura primus. Va oportetineum qui iussat m altero instantiam ferre: aut dicere quod hoc solum tale est. Ad eos aut *7 locv qui instant uniuersali, no in eodem aut instatiam serui,sed in aequivoco ut quod habeat aliquis mooum colorem,uel pedem, uel manum, haDebit.π.pictor non suum colorem, . cocus pede non suu . diuidendo reuera in talibus interrogandum e R. .
m latente aequivocatione, bene uidercvtur is loeu, instare ρ ropositioni Si aut non tu aequivoco, sed in declaratio. zeodem instans praepediat interrogatione, oportet . ..
auferente id in quo instantia es, proponere reliquum,uniuersalemydo,donec sumat quod utile
est.Vt en obliuione, et in oblitu esse: non.n. coceduleum qui amisit disiciplina oblitu esse eo quod tran seunte re amisit quide disciplina, oblitavi a ut non