Polybii Historia edidit Ludovicus Dindorfius

331쪽

290 L. VI. REIP. ROΜΑΝΑΕ CUM ALIIS COLLATIO. 6 Σπαρτιάταις αὐτοῖς ἀπελιπε την ἐλευθερίαν. προς μέντοι γε την των πέλας κατάκτησιν και προς ηγεμονίαν καὶ καθόλου προς πραγμάτων ἀμφισβήτησιν ουτ εν τοῖς κατὰ μερος οὐτ ἐν τοῖς ὀλοις δοκεῖ 7 μοι προνοηθῆναι καθάπαξ οὐδέν. λοιπὸν ην τοι- 5αυτην τινὰ παρεισαγαγεῖν τοῖς πολίταις ἀνάγκην ηπρόθεσιν, δι' ης ωσπερ καὶ περὶ τους κατ ἰδίαν βίους αὐτάρκεις αυτοὐς παρεσκεύασε καὶ λιτούς, οὐτω και το κοινὸν ἔθος της πόλεως αἴταρκες εμελλε 8 γίγνεσθαι καὶ σῶφρον. νυν ὁ ' ἀφιλοτιμοτάτους καὶ 10 νουνεχεστάτους ποιήσας περί τε τους ἰδίους βίους και τὰ της σφετέρας πόλεως νόμιμα, προς τοὐς ἄλλους Ελληνας φιλοτιμοτάτους καὶ φιλαρχοτάτους καὶ

πλεονεκτικωτάτους ἀπελιπε.

49 Tοίτο μεν γὰρ τίς οὐκ οιδε διότι πρῶτοι σχε- 15δον των Ελλήνων ἐπιθυμήσαντες τῆς των ἀστυγειτόνων χώρας διὰ πλεονεξίαν ἐπ ἐξανδραποδισμῶ2 Μεσσηνίοις πόλεμον ἐξήνεγκαν:ῆ τοὐτο δε τίς οὐχ ἱστόρηκεν ώς διὰ φιλονικίαν ἐνορκους σφας ἐποίησαν μη πρόσθεν λύσειν την πολιορκίαν πριν ῆ κατὰ m3 κράτος ἐλεῖν την Μεσσήνην; και μην τοὐτο γνώριμον υπάρχει πῆσιν, ώς διὰ την ἐν τοῖς Ελλησι

φιλαρχίαν, ους ἐνίκησαν μαχόμενοι, τουτοις αυθις

4 υπέμειναν ποιεῖν το προσταττόμενον. ἐπιπορευομένους μεν γὰρ τοὐς Πέρσας ἐνίκων διαγωνιζόμενοι 255 περὶ τῆς των Ἐλλήνων ἐλευθερίας ἐπανελθοῶσι δὲ και φυγοsσι προυδωκαν ἐκδοτους τὰς Ἐλληνίδας πόλεις κατὰ την ἐπ ωνταλκίδου γενομένην εἰρήνην χάριν τοὐ χρημάτων εὐπορῆσαι προς την κατὰ 6 των 'Eλλήνων δυναστείαν, ὀτε δὴ καὶ τὸ τῆς νο- so μοθεσίας ἐλλιπὲς συνώφθη παρ' αὐτοῖς. εως μεν γὰρ τῆς των ἀστυγειτόνων, ἔτι τῆς Πελοπον-

332쪽

L. VI. REIP. ROMANAE CUM ALIIS COLLATIO. 291 νησίων αυτῶν αρxqς ἐφίεντο, συνεξεποιο το ταῖς

ἐκ τῆς Λακωνικῆς αυτῆς ἐπαρκείαις καὶ χορηγίαις, προχείρους μεν ἔχοντες τὰς των επιτζδείων παρασκευάς, ταχείας δὲ ποιουμενοι τὰς εἰς τὴν οἰκείανε επανόδους καὶ παρακομιδάς. ἐπεὶ δὲ στόλους μεν 8 ἐπεβάλλοντο κατὰ θάλατταν ἐκπέμπειν, στρατεύεινδε πεζικοῖς στρατοπέδοις ἔξω Πελοποννήσου, δῆλονώς ουτε το νόμισμα τὸ σιδηροῶν ουθ' ἡ των ἐπετείων καρπῶν αλλαγὴ προς τὰ λείποντα τῆς χρείας 10 ἔμελλεν αυτοῖς ἐξαρκεῖν κατὰ τὴν Λυκούργου νομοθεσίαν ' προσεδεῖτο γὰρ τὰ πράγματα κοινου νο- 9μίσματος καὶ ξενικῆς παρασκευῆς. ὁθεν ήναγκά- 10σθησαν ἐπὶ θύρας μεν πορευεσθαι τὰς Περσῶν, φόρους δε τοῖς νησιώταις ἐπιτάττειν, ἀργυρολογεῖν 16 πάντας τους Ἐλληνας, γνόντες ώς ουχ οἷόν τε κατὰ τὴν Λυκούργου νομοθεσίαν Ουχ ὁτι τῆς τῶν Ἐλλήνων ηγεμονίας, ἀλλ' ουδε πραγμάτων ἀντιποιεῖσθαι τὀ παράπαν.

πνος ουν χάριν εἰς ταυτα παρεξέβην; ῖνα γέ- 50 20 νηται δι' αυτῶν τῶν πραγμάτων συμφανες ὁτι προς μεν τὸ τὰ σφετερα βεβαίως διαφυλάττειν καὶ προς τὸ τὴν ἐλευθερίαν τηρειν αυτάρκης ἐστὶν ἡ του Λυκούργου νομοθεσία, καὶ τοῖς γε τολο τὸ τέλος 2αποδεχομένοις τῆς πολιτείας συγχωρητέον ώς ουτε

β εστιν ουτε γέγονεν ουδὲν αἱρετώτερον τOs ΛακωνικOs καταστήματος καὶ συντάγματος. εἰ δέ τις 3 μειζόνων ἐφίεται, κἀκείνου κάλλιον καὶ σεμνότερον εἰναι νομίζει τὰ πολλῶν μὲν ἡγεῖσθαι, πολλῶν δ' ἐπικρατεῖν καὶ δεσπόζειν, πάντας δ' εἰς αυτὸν ἀπο- ω βλέπειν καὶ νεύειν προς αυτόν, τῆδέ πy συγχωρη- qτέον τὰ μεν Λακωνικὸν ἐνδεες εἶναι πολίτευμα, τὸ δὲ Ῥωμαίων διαφέρειν καὶ δυναμικωτέραν εχειν τὴν 19.

333쪽

292 L. VI. RΕΙΡ. ROMANAE CIIII ALIIS COLLATIO. 5 σύστασιν. δῆλον δε τοὐτ' εξ αυτῶν γέγονε των πραγμάτων. Λακεδαιμόνιοι μεν γὰρ ὁρμήσαντες επὶ τὸ κατακτῆσθαι την των Ἐλλήνων ηγεμονίαν ταχέως ἐκινδυνευσαν και περὶ τος σφετέρας ἐλευθε-6 ρίας μαῖοι δὲ τῆς γταλιωτῶν αυτῶν ἐπιλαβόμε- 5νοι δυναστείας εν ὀλίγω χρόνω πῆσαν υφ' εαυτοὐς ἐποιήσαντο την οἰκουμένην, ου μικρὰ προς τὸ καθικέσθαι τῆς πράξεως ταυτης συμβαλλομένης αυ- τοῖς τῆς ευπορίας καὶ τῆς ἐτοιμότητος τῆς κατὰ τὰς χορηγίας. 1051 G δε Καρχηδονίων πολίτευμα τὸ μεν ἀνέκαθέν μοι δοκεῖ καλῶς κατά γε τὰς ολοσχερεῖς διαφορὰς 2 συνεστάσθαι. καὶ γὰρ βασιλεῖς ησαν παρ' αυτοῖς, καὶ τὀ γεροντικὸν εἶχε την αριστοκρατικὴν ἐξουσίαν, και τὸ πλῆθος ἐν κύριον τῶν καθηκόντων αὐτω' 15 καθόλου δὲ τὴν τῶν ὀλων αρμογὴν εἶχε παραπλη-3 σίαν τῆ ' μαίων καὶ Λακεδαιμονίων. κατά γε μηντοὐς καιροὐς τούτους, καθ' ούς εἰς τον 'Aννιβα

κὸν ἐνέβαινε πόλεμον, χεῖρον ην τὸ Καρχοδονίων,4 ἄμεινον δὲ τὸ νωμαίων. ἐπειδὴ γὰρ παντὸς καὶ ει, σώματος καὶ πολιτείας καὶ πράξεως εστί τις αύξησις κατὰ φύσιν, μετὰ δὲ ταύτην ακμή, κἄπειτα φθίσις, κράτιστα δ' αυτῶν ἐστὶ πάντα τὰ κατὰ τὴν ακμήν, παρὰ τοὐτο καὶ τότε διέφερεν ἀλλήλων τὰ θ πολιτεύματα. καθ' ὁσον γὰρ ἡ Καρχηδονίων πρό- 25τερον ἴσχυε καὶ πρότερον ευτυχει τῆς Ῥωμαίων,

κατὰ τοσοὐτον ἡ μὲν Καρχηδὼν ῆδη τότε παρήκμαζεν, ἡ δὲ Ρώμη μάλιστα τότ εἶχε τὴν ακμὴν κατά

6 γε τὴν τῆς πολιτείας σύστασιν. διὸ καὶ τὴν πλείστην δύναμιν ἐν τοῖς διαβουλίοις παρὰ μὲν Καρ- ωχηδονίοις ὁ δῆμος ήδη μετειλήφει, παρὰ μαίοις ακμὴν ειχεν ἡ σύγκλητος. ὁθεν παρ' οἷς μὲν τῶν

334쪽

L. VI. REIP. ROMΑΝΑΕ CUM ALIIS COLLATIO. 293

πολλῶν βουλευομένων, παρ' οἷς δε των ἀρίστων, κατίσχυε τα Ῥωμαίων διαβουλια περὶ τὰς κοινὰς πράξεις. ρ καὶ πταίσαντες τοῖς ὀλοις τῶ βουλευε- 8σθαι καλῶς τέλος ἐπεκράτησαν τῶ πολέμω των Καρ- χηδονίων.Tά γε μην κατὰ μέρος, οἷον ευθέως τὰ προς 52 τὰς πολεμικὰς χρείας, τὸ μεν προς τὰς κατὰ θάλατταν, ὁπερ εἰκός, ἄμεινον ἀσκοίσι και παρασκευάζονται Καρχηδόνιοι διὰ τὸ καὶ πάτριον αυτοῖς λο υπάρχειν ἐκ παλαιου τον ἐμπειρίαν ταυτην καὶ λαττουργεῖν μάλιστα πάντων ανθρώπων, τὸ περὶ 2

τὰς πεζικὰς χρείας πολὐ δ' τι Ῥωμαῖοι προς τὸ βέλτιον ἀσκοsσι Καρχηδονίων. οἱ μὲν γὰρ την ὀλην δπερὶ τοὐτο ποιο ται σπουδήν, Καρχηδόνιοι δὲ τῶν ιβ μὲν πεζικῶν εἰς τέλος ὀλιγωροὐσι, τῶν δ' ἱππικῶν

βραχεῖάν τινα ποιοίνται πρόνοιαν. αἴτιον δὲ του- 4των ἐστὶν ὁτι ξενικαῖς καὶ μισθοφόροις χρῶνται δυνάμεσι, ωμαῖοι δ' ἐγχωρίοις καὶ πολιτικαῖς. st bκαι περὶ τοὐτο τὀ μέρος ταυτην την πολιτείαν ἀπο- ο δεκτέον ἐκείνης μῆλλον ' η μὲν γὰρ ἐν ταῖς τῶν μισθοφόρων ευψυχίαις ἔχει τὰς ἐλπίδας αεὶ τῆς ἐλευθερίας, ἡ δὲ Ρωμαίων ἐν ταῖς σφετέραις ἀρεταῖς και ταῖς τῶν συμμάχων ἐπαρκείαις. διὸ καν ποτε 6 πταίσωσι κατὰ τὰς ἀρχάς, ' μαῖοι μὲν ἀναμάχον- b ται τοῖς ὀλοις, Καρχηδόνιοι δὲ τουναντίον Tυπὲρ πατρίδος ἀγωνιζόμενοι και τέκνων ουδέποτε δυνανται λῆξαι τῆς οργῆς, αλλὰ μένουσι ψυχομα- χοῶντες, ως αν περιγένωνται τῶν ἐχθρῶν. διδ και 8 περὶ τὰς ναυτικὰς δυνάμεις πολύ τι λειπόμενοι ' δ' μαῖοι κατὰ την ἐμπειρίαν, ώς προεῖπον ἐπάνω, τοῖς ολοις ἐπικρατοsσι διὰ τὰς τῶν ἀνδρῶν ἀρετάς καίπερ γὰρ ου μικρὰ συμβαλλομένης εις τοὐς κατὰ

335쪽

294 L. VI. REIP. ROMANAE CUΜ ALIIS COLLAIIo. θάλατταν κινδύνους της ναυτικῆς χρείας, δμως ἡτων ἐπιβατῶν ευψυχία πλείστην παρέχεται ροπὴν 10 εἰς το νικῆν. διαφέρουσι μεν ουν καὶ φύσει πάντες 'Ιταλιῶται Φοινίκων και Λιβύων τῆ τε σωματικῆ ρωμy και ταῖς ψυχικαῖς τόλμαις ' μεγάλην δὲ ε καὶ διὰ των ἐθισμῶν προς τοίτο το μέρος ποιOῶν- 11 ται των νέων παρόρμησιν. D δε ρηθὲν ἱκανὸν ἐσται σημεῖον τῆς τοὐ πολιτεύματος σπουδῆς, ἡνποιεῖται περὶ το τοιούτους ἀποτελεῖν ἄνδρας ωστεπαν ὐπομένειν χάριν τοὐ τυχεῖν ἐν τῆ πατρίδι τῆς 1ο

53 Dταν γὰρ μεταλλαξν τις παρ' αυτοῖς των ἐπιφανῶν ἀνδρῶν, συντελουμένης τῆς εκφορῆς κομίζεται μετὰ του λοιποs κόσμου προς τους καλουμένους ἐμβόλους εἰς την αγορὰν ,ποτὲ μεν ἐστὼς u2 εναργής, σπανίως δε κατακεκλιμένος. πέριξ δε παντὸς τοὐ δήμου στάντος, ἀναβὰς ἐπι τους ἐμβόλους, ὰν μεν υἱὰς ἐν ηλικία καταλείπηται καὶ τύχρ πα-ρων, ουτος, εἰ δε μή, των ἄλλων εἴ τις απὸ γένους υπάρχει, λέγει περὶ τοὐ τετελευτηκότος τὰς 2ο ἀρετὰς και τὰς ἐπιτετευγμένας ἐν τω ζῆν πράξεις. 3 δι' ῶν συμβαίνει τους πολλοὐς ἀναμιμνησκομένους και λαμβάνοντας υπ4 την ἴψιν τὰ γεγονότα, μὴ μόνον τους κεκοινωνηκότας των ἔργων, αλλὰ καὶ τους εκτός, ἐπι τοσοὐτον γίγνεσθαι συμπαθεῖς ωστε 25 μὴ των κηδευόντων ἴδιον, αλλὰ κοινὸν τοὐ δήμου Α φαίνεσθαι το σύμπτωμα. μετὰ δε ταsτα θάψαντες καὶ ποιήσαντες τὰ νομιζόμενα τιθέασι τὴν εἰκόνα τοs μεταλλάξαντος εἰς τον ἐπιφανέστατον τόπον τῆς θ οἰκίας, ξύλινα ναῖδια περιτιθέντες. ἡ δὲ εἰκών ἐστι κπρόσωπον εἰς ομοιότητα διαφερόντως ἐξειργασμέ-- νον καὶ κατὰ τὴν πλάσιν και κατὰ τὴν υπογραφήν.

336쪽

ταύτας δὴ τὰς εἰκόνας ἔν τε ταῖς δημοτελέσι θυσίαις οἀνοίγοντες κοσμουσι φιλοτίμως, ἐπάν τε τῶν οἰκείων μεταλλαξρ τις επιφανής, ἄγουσιν εἰς την ἐκφοράν, πεοιτιθέντες ὐς ὁμοιοτάτοις εἶναι δοκουσι κατά τε τὸ ε μέγεθος καὶ τον ἄλλην περικοπήν. ουτοι δὲ προσα- γναλαμβάνουσιν ἐσθῆτας, ἐὰν μεν υπατος ἡ στρατηγὸς ὴ γεγονώς, περιπορφύρους, ἐὰν δε τιμητής, πορφυρας, ἐὰν δὲ και τεθριαμβευκὼς ῆ τι τοιουτον κατειργασμένος, διαχρύσους. αυτοὶ μὲν ουν ἐφ' αρμάτων ου- 8 10 τοι πορεύονται, ράβδοι δὲ καὶ πελέκεις καὶ τἄλλα ταταῖς ἀρχαῖς εἰωθότα συμπαρακεῖσθαι προηγεῖται κατὰ την αξίαν ἐκάστω τῆς γεγενημένης κατὰ τον βίον εντῆ πολιτεία προαγωγῆς. δταν δ' ἐπι τοὐς ἐμβόλους 9 ἔλθωσι, καθέζονται πάντες εξῆς ἐπὶ δίφρων ἐλεφαν- 15 τίνων. ου κάλλιον ουκ ευμαρες ἰδεῖν θέαμα νέω φιλοδοξω και φιλαγάθω τὸ γὰρ τὰς τῶν ἐπ' αρετῆ 10 δεδοξασμένων ἀνδρῶν εικόνας ἰδεῖν ὁμου πάσας Οιον εἰ ζώσας καὶ πεπνυμένας τίν ουκ αν παραστῆσαι; τί δ' ἶν κάλλιον θέαμα τούτου φανείη; 2ο πλὴν ο γε λέγων υπὲρ του θάπτεσθαι μέλλοντος, μἐπὰν διέλθη τον περὶ τούτου λόγον, ἄρχεται τῶν ἄλλων απὸ του προγενεστάτου τῶν παρόντων, καὶ λέγει τὰς ἐπιτυχίας ἐκάστου καὶ τὰς πράξεις. ἐξ 24ν καινοποιουμένης αεὶ τῶν ἀγαθῶν ἀνδρῶν τῆς

αε ἐπ' ἀρετῆ φήμης ἀθανατίζεται μὲν ἡ τῶν καλόν

τι διαπραξαμένων εὐκλεια, γνώριμος τοῖς πολλοῖς καὶ παραδόσιμος τοῖς ἐπιγιγνομένοις ἡ τῶν ευεργετησάντων την πατρίδα γίγνεται δόξα. τὸ δὲ γ μέγιστον, οι νέοι παρορμῶνται προς τὸ παν υπο- ω μένειν υπὲρ τῶν κοινῶν πραγμάτων χάριν του τυχεῖν τῆς συνακολουθούσης τοῖς ἀγαθοῖς τῶν ἀνδρῶν εὐκλείας. πίστιν δ' ἔχει τι λεγόμενον ἐκ τούτων. 4

337쪽

296 L. VI. REIP. ROMANAE CUM ALIIS COLLATIO.

πολλοὶ μεν γὰρ ἐμονομάχησαν εκουσίως ' μαίων

υπὲρ τῆς των ολων κρίσεως, οὐκ ολίγοι δε προδήλους εἶλοντο θανάτους, τινὲς μὲν εν πολεμω τῆς των αλλων ενεκεν σωτηρίας, τινες δ' ἐν εἰρήνη χά- Ο ριν τῆς των κοινῶν πραγμάτων ασφαλείας. καὶ 5μην ἀρχὰς ἔχοντες ἔνιοι τοὐς ἰδιους υιοὐς παρὰ πανωος ἡ νόμον ἀπέκτειναν, περὶ πλείονος ποιούμενοι το τῆς πατρίδος συμφέρον τῆς κατὰ φύσιν οἰ-6 κειότητος προς τοὐς αναγκαιοτατους. πολλὰ μενουν τοιαsτα καὶ περὶ πολλῶν ἱστορεῖται παρὰ - 1ομαίοις ' D-ἀρκουν ἔσται προς τὰ παρον επ' ὀνόμ65ματος ήηθὲν υποδείγματος καὶ πίστεως ενεκεν. Κόκλην γὰρ λέγεται τον Οράτιον ἐπικληθέντα, διαγωνιζόμενον προς δυο τῶν ὐπεναντίων ἐπὶ τῶ κατ' αντικρυ τῆς γεφυρας πέρατι τῆς ἐπὶ τοs Tιβέριδος, i5ῆ κεῖται προ τῆς πόλεως, ἐπεὶ πλῆθος ἐπιφερόμενον εἶδε τῶν βοηθούντων τοῖς πολεμίοις, δείσαντα μη βιασάμενοι παραπέσωσιν εἰς την πόλιν, βοῶν ἐπιστραφέντα τοῖς κατόπιν ως τάχος ἀναχωρήσαν-2 τας διασπῶν την γέφυραν. τῶν δὲ πειθαρχησάν- 2οτων, εως μὲν ουτοι διέσπων, ἡπέμενε τραυμάτων πλῆθος ἀναδεχόμενος καὶ διακατέσχε την ἐπιφορὰν τῶν ἐχθρῶν, ουχ οἴτω την δύναμιν ως την ὐπόστασιν αυτοὐ καὶ τόλμαν καταπεπληγμένων τῶν 3 ὐπεναντίων ' διασπασθείσης δὲ τῆς γεφυρας, οἱ μεν αβ

πολέμιοι τῆς ορμῆς ἐκωλυθησαν, ὁ δὲ Κόκλης ρίψας

εαυτὸν εἰς τον ποταμὸν ἐν τοῖς ὁπλοις κατὰ προαίρεσιν μετήλλαξε τον βίον, περὶ πλείονος ποιησάμενος την τῆς πατρίδος ασφάλειαν καὶ την ἐσομένην μετὰ ταὐτα περὶ αυτὸν ευκλειαν τῆς παρου- θοψ σης ζωῆς καὶ του καταλειπομένου βίου. τοιαυτqτις, ώς ἔοικε, διὰ τῶν παρ' αὐτοῖς ἐθισμῶν ἐγγεν-

338쪽

L. VI. REIP. ROMANAE CUM ALIIS COLLATIO. 297

νῆται τοῖς νέοις ορμὴ καὶ φιλοτιμία προς τα καλὰ

Καὶ μην τὰ περὶ τοὐς χρηματισμοῖς ἔθη και 56 νόμιμα βελτίω παρὰ Ῥωμαίοις ἐστὶν ἡ παρὰ Καρε χηδονίοις. παρ' οἷς μεν γὰρ ουδὲν αἰσχρὸν των 2 ἀνηκόντων προς κέρδος, παρ' .οις δὲ Ουδεν αἴσχιον

του δωροδοκεῖσθαι καὶ του πλεονεκτεῖν απὸ των μὴ καθηκόντων ' καθ' οσον γὰρ ἐν καλῶ τίθενται τον 3ἀπο του κρατίστου χρηματισμόν, κατὰ τοσοίτον 1ο πάλιν ἐν ὀνείδεσι ποιουνται την ἐκ των ἀπειρημένων πλεονεξίαν. σημεῖον τούτοw παρὰ μεν Καρ- 4χηδονίοις δῶρα φανερῶς διδόντες λαμβάνουσι τὰς ἀρχάς, παρὰ Ῥωμαίοις θάνατός ἐστι περὶ τοὐτοπρόστιμον. ὁθεν των ἄθλων τῆς αρετῆς ἐναντίων θ15 τιθεμενων παρ' ἀμφοῖν εἰκὸς ἀνόμοιον εἶναι καὶ την παρασκευὴν ἐκατέρων προς ταυτα. Μεγίστην δέ μοι δοκεῖ διαφορὰν ἔχειν το ' - 6μαίων πολίτευμα προς το βέλτιον ἐν τῆ περι θεῶν διαλήψει. καί μοι δοκεῖ το παρὰ τοῖς ἄλλοις αν- 720 θ ρωποις ὀνειδιζόμενον, τοίτο συνέχειν τὰ ωμαίων πράγματα, λέγω δὲ την δεισιδαιμονίαν ' ἐπι το- 8σουτον γὰρ ἐκτετραγωδηται και παρεισῆκται τοὐτο

τὸ μέρος παρ' αὐτοῖς εἴς τε τοὐς κατ' ἰδίαν βίους καὶ τὰ κοινὰ τῆς πόλεως ῶστε μὴ καταλιπεω ἡπερ- 5 βολήν. o καὶ δόξειεν ἀν πολλοῖς εἶναι θαυμάσιον. 0 ἐμοί γε μην δοκοῶσι τοί .πλήθους χάριν τοίτο πεποιηκέναι. εἰ μεν γὰρ ἐν σοφῶν ἀνδρῶν πολίτευμα 10 συναγαγεῖν, ἴσως ουδεν ήν αναγκαῖος ὁ τοιουτος τρόπος - ἐπεὶ δὲ παν πλῆθος ἐστιν ἐλαφρὰν καὶ 1 IM πλῆρες ἐπιθυμιῶν παρανόμων, οργῆς αλόγου, θυρομοὐ βιαίου, λείπεται τοῖς ἀδήλοις φόβοις καὶ τῆτοιαυτρ τραγωδία τὰ πλήθη συνέχειν. διόπερ οἱ la

339쪽

L. VI. CONCLUSIO LIBRI.

παλαιοὶ δοκοῶσί μοι τὰς περὶ θεῶν ἐννοίας καὰ τὰς υπὲρ των ἐν αδου διαλήψεις Ουκ εἰκῆ καὶ ώς ἔτυχεν εἰς τα πλήθη παρεισαγαγεῖν, πολὐ δὲ μἀλλον 13 οι νυν εἰκῆ καὶ αλόγως ἐκβάλλειν αὐτά. τοιγαροῶν χωρὶς των ἄλλων οἱ τὰ κοινὰ χειρίζοντες παρὰ μεν ετοῖς Ἐλλησιν, ἐὰν ταλάντου μόνον πιστευθῶσιν, αντιγραφεῖς ἔχοντες δέκα καὶ σφραγῖδας τοσαύτας καὶ μάρτυρας διπλασίους ου δυνανται τηρεῖν την 14 πίστιν ' παρὰ δὲ Pωμαίοις κατά τε τὰς ἀρχὰς καὶ πρεσβείας πολύ τι πλῆθος χρομάτων χειρίζοντες δι 1οαυτῆς τῆς κατὰ τον ὁρκον πίστεως τηροίσι τὸ κα- Ib θῆκον. καὶ παρὰ μεν τοῖς ἄλλοις σπάνιόν ἐστιν εὐρεῖν ἀπεχόμενον ἄνδρα των δημοσίων καὶ καθαρεύοντα περὶ ταυτα ' παρὰ δὲ τοῖς Ῥωμαίοις σπάνιόν ἐστι τὸ λαβεῖν τινα πεφωραμένον ἐπὶ τοιαυτη 15 πράξει. Εxc. ant. p. 188-192.J57 υτι μεν ουν πῶσι τοῖς οὐσιν ὐπόκειται φθορὰ

καὶ μεταβολὴ σχεδὸν ου προσδεῖ λόγων ' ικανὴ γὰρ ἡ τῆς φύσεως ανάγκη παραστῆσαι τὴν τοιαύτην πί-

2 στιν. δυοῖν δὲ τρόπων ὁντων, καθ' ούς φθείρε- Nσθαι πέφυκε παν γένος πολιτείας, του μεν ἔξωθεν, τοί δ' ἐν αὐτοῖς φυομένου, τον μεν ἐκτος ἄστατον ἔχειν συμβαίνει τὴν θεωρίαν, τον δ' ἐξ αυτ 3 τεταγμένην. τί μὲν δὴ πρῶτον φύεται γένος πολιτείας καὶ τί δεύτερον, καὶ πῶς εἰς ἄλληλα μετα- ra4 πίπτουσιν, είρηται πρόσθεν ἡμῖν, ἄστε τους δυναμένους τὰς ἀρχὰς τῶ τέλει συνάπτειν τῆς ἐνεστώσης υποθέσεως καν αυτοὐς ήδη προειπεῖν υπὲρ τουθ μέλλοντος. ἔστι δέ, ώς θωμαι, δῆλον. ὀταν γὰρ

πολλούς καὶ μεγάλους κινδύνους διωσαμένη πολι- θοτεία μετὰ ταὐτα εἰς υπεροχὴν καὶ δυναστείαν ἀδοοιτον ἀφίκηται, φανερὸν ώς εἰσοικιζομένης εἰς αυτὴν

340쪽

L. VI. CONCLUSIO LIBRI.

ἐπὶ πολῶ τῆς ευδαιμονίας συμβαίνει τους μεν βίους γιγνεσθαι πολυτελεστέρους, τους δ' ἄνδρας φιλονικοτέρους του δεοντος περί τε τὰς ἀρχας καὶ τὰς ἄλλας ἐπιβολάς. ων προβαινόντων ἐπὶ πλέον αρ- 6

5 ξει μὲν της ἐπὶ τὸ χεῖρον μεταβολῆς ἡ φιλαρχία καὶ τὸ τῆς ἀδοξίας ὀνειδος, πρὸς δὲ τούτοις ἡ περὶ τοὐς

βίους αλαζονεία και πολυτέλεια, λήψεται την τἐπιγραφὴν τῆς μεταβολίας ὁ δῆμος, ὁταν ωφ' ων

μὲν ἀδικεῖσθαι δόξη διὰ την πλεονεξίαν, ὐφ' ων 10 χαυνωθῆ κολακευόμενος διὰ την φιλαρχίαν. τότε 8 γὰρ ἐξοργισθεὶς καὶ θυμῶ πάντα βουλευόμενος Οὐκέτι θελήσει πειθαρχεῖν ουδ' ἴσον ἔχειν τοῖς προεστῶσιν, ἀλλα παν και τὸ πλεῖστον αυτός. ου γε- 9νομένου των μὲν ονομάτων τὸ κάλλιστον ἡ πολι- 15 τεία μεταλήψεται, την ελευθερίαν και δημοκρατίαν, των δὲ πραγμάτων τὸ χείριστον, την οχλοκρατίαν. φεῖς δ' ἐπειδὴ τήν τε σύστασιν καὶ την αἴ- 10ξησιν τῆς πολιτείας, ἔτι δε τὴν ακμὴν και τὴν διάθεσιν, πρὸς δὲ τούτοις τὴν διαφορὰν πρὸς τὰς ἄλ- 20 λας τοί τε χείρονος εν αυτῆ και βελτίονος διεληλύθαμεν, τον μεν περὶ τῆς πολιτείας λόγον ωδέπύ καταστρέφομεν. Exc. ant. p. 192-193.Jυ δὲ δικτάτωρ ταύτην ἔχει τὴν διαφορὰν των 1 Iυπάτων των μὲν γὰρ υπάτων ἐκατέρω δώδεκα πε- 25 λέκεις ἀκολουθοῶσι, τουτω δ' εἴκοσι καὶ τέτταρες, κἀκεινοι μεν ἐν πολλοῖς προσδέονται τῆς συγκλήτου πρὸς τὸ συντελεῖν τὰς ἐπιβολάς, οὐτος δ' ἐστὶν αὐτοκράτωρ στρατηγός, ου κατασταθέντος παραχρῆμα διαλυεσθαι συμβαίνει πάσας τὰς ἀρχὰς ἐν τῆ M Ῥώμη πλὴν των δημάρχων. ου μὴν αλλὰ περὶ μεν τουτων ἐν ἄλλοις ἀκριβέστερον ποιησόμεθα τὴν διαστολήν. Polyb. 3, 87, 8.J