장음표시 사용
291쪽
tim ab aliis quoque Pontificiis laetata, si admittuntur admittuntur autem subinde fieri non potest, quin ea consilia cudantur, cum quibus nec ciuilis vitae tranquillitas, nec vitae socialis humanitas possit consistere. Sed Cco m. munis omnium Papaeo tum doctrina de Iurisdictione circa sacra non parum detrahit Imperantium maiestati dum docet, summas potestates ciuiles nullam habere potestatem in rebus Ecesesiasticis, quam quae defensori Ecclesiae,
sententiaeque ab ea latae exsecutori competit i curam verae religionis abeas non aliter pertinere, quam ex praescripto ministrorum Ecclesiae; non habere ius vocandi pastores;
non iudicare de controuersiis fideia caussis Ecclesiasticis; dest tui imperio in pastores vi coactiva non ipsas, sed Clericos posse leges Ecclesiasticas ferrea abrogare; Pontificem solum habere absolutam potestatem in rebus Ecclesiasticisci magistratum autem proprie Cabsolute loquendo subiectum esse ministris Ecclesiae inui in rebus ad Ecclesiam pertinentibus nullo plane modo ab ipso pen-
md 3 seu deant, c. Caluiniana religio, praeterquam quod in hac D 'ρ ρεδ ipsa materia de ciuili& Ecclesiastica potestate papissat, ut apparet ex iis, quae Guil. Apollonius ii trare de iure maiesaris circasacra, Iac.Triglandius in obesto,depotestaterim i crGelesiastica, oe in eiusdem argumenti opusculis Iae Reuius Rcabellauius aduersus sociennum suum Nic. Vedelium, Pontificias hypotheses oppugnantem, scripserunt; iamdudum variis scriptis Vmolitionibus, cum aduersus dissentientes in religione aut caerimoniis, tum contra ipsos Prin.
cipesin summas potestites, spretae maiestatis,& sanguinarii crudelisque ingenii suspectam se reddidit. Et sane quantum in Anglia, Britannia, Hibernia, Gallia &Belgio turbarum dederit, huius & superioris saeculi historiae, no- l. strique
292쪽
ERIMpVBLI CARvM Ap. XXX. 16ι strique temporis experientia testantur. In prinnis Puritanorum, Independentiumque doctrina tranquillitati Imperiorum admodum infesta est, quod inter alios egregie
Pet. Garta in tractatu, Puritaniicher Sta ubens undibit gnarint Spiegel inscripto, ostendit . Neque sortassis
immerito arguuntur Reformati, ac si monarchis regibus iniquiores sint. De Anglis enim res manifestissima , est. autheranorum dogma principibus aequissimum esse, ne quidem aduersarii negare audent quanquam interim neque nostrae Ecclesiae defuerint tum controuersiae, super potestate imperantium in sacra, tum ex utraque parte non admodum laudabiles conatus Sed hoc rarius, quam apud Pontificios Reformatos,contingit.Turcicam religionem plane politicam Wproferendo imperio adaptatam esse, notauit Boccalinus, 4 aliquot documentis in ρ ηι tForstnerus ostendit byQuibus artibus Pontifex Romanus III
in tuenda propugnandaque secta iotestate sua utatur, V uρ.
egregie docet Edoini Sandis Relatio deflatu religionis a no- ς Vibis laudata ubi alia de religione eiusque variis speciebus, quatenus respectum ad Rempubaiabent, reperire
g. XC. Nisi festinaremus, adderemus aliquid de reditibus sacris bonis Ecclesiasticis quae non solum amplitudine& copia pro diuersitate tum regionum, tum religionis differunt, sed etiam aliter aliterque ab imperantibus habentur. Quod argumentum post alios nuperrime tractauit Martinus Schookius inpera L nictatu, Se aduersarius eius an onymus in Siloosio οἱ-σλοασω. Ordinari arib
plissimi sunt reditus apud Pontificios, sicut apud Turcas,d Moschos,mediocres apud Lutheranos, praesertirru, in Dania&adiunctis prouinciis, tenues apud plerosqu
293쪽
Reformatos,exceptis Britannis, quorum tamen salariata nuper valde accisa sunt tenuissimi apud Graecos cilios
Orientalec quippe apud quos etiam quidam Patriarchae&primari sacerdotes unice ex stipeis eleemosynis victitant,
Ad statum religionis pertinent Ordines sacri militares,tum quod fidei Christianae defendenda propagandaeque causis instituti sint, tum quod monachorum instar coelibes certis regulis obstricti vivant. Horum , ut Ordinum Monasticorum historiam,&descriptionem Gallice Auctor Statuum simperiorum totiusMundi, Latine eius interpres in Archonrologia Cosmica exhibet. g. XCII. Rei litterariae, quae magnam partem religione pendet, historia iusta adhuc desideratur. Facturusque operae pretium esset, qui in unum volumen colligeret, quae studia,in quibus locis maxime floreant, quique viri doctrina& scriptis illustres singulas prouincias hoc laculo exornarint, atque etiamnum exornent tum quibus praecipuo locis litterarum studia eorumque cultores, singulari adfectu foveantur, is agnis impensis sustententur. De Academiis& scholis illustribus in genere egerunt Iaci Middendor pius, Franc. Iunius, Thomas Lansius, Io Gilenius&alii, quorum plerique& cata os ea tum dederunt, qui tamen e nostri temporis historia suppleri debent. g. XCIII. Supersunt sex capita ultima politicae Imperiorum considerationis, de quibus, quoniam ad finem properamus, paucissimis, nequc amplius, quam remis siue age
294쪽
In quo potissimum OpE s&POTENTI Imperiarum consistant, quidque circa ea obseruandum sit, compendio docent Boxhornius lib. I Insilui polit cap. M Boeclerus dissertat Academ VII, ubi 'uaedam specialia attigit prolixius Boterus toto libro missatione Status. Plerorumque in Europa imperiorum vires ad trutinam, reuocauit Boecalinus tu Lapide Lydiopolitio post quem idem, neque sine censura in Boccalinum, conatus est Cy riacus Lentulus in Arcanis regnorum e Tacito cap. XIIIpag. CCLXIIussi q. Ex iis, qui Respublicas hodiernas descripserunt, disii genter in hac parte versati sunt I. Laetim Repub. Hisanici, nasticis, Honorius in Thesauro politico, C. Ens& Boterus m Relationibus Gotho Dedus in Archon-tologia , auctor libelli MS de regimine Dam Sc Linda in am iptione Orbu Sed de huiusmodi descriptionibus thene monuit Forstae rus, cauendum esse, ne nimium iis fi- μ' datur. Cum enim opes puhlicae, tributa, vectigalia, aroma, vires,4 expensae solis Principibus, intimis eorun consiliariis notae sint,ac praeterea pro diuersis imperiorum
fatis perpetuo mutentur, augeantur , aut minuantur in.
eptae praesumtionis erit, haec omnia certo pondere, nume-ι-ο-μro, mensura definire velle. Exempla apud eundemia ses, bes. Pertinent hue, quae de Breuiario Imperii ad nat. I Taciti cap.XIV, idem Forstneruiset L,LI, Lentulus p. CCLXXXm, prolixius Boeclerus annotatione Ix anno tarunt. Quaedam ad viresin potentiam praesentem plerorumque Europaeorum Principum CImperiorum facientia, industrio lectori suppeditabunt Motus Animorum in Europa, Status Europa annosuperiori Cosiegium Elector
te, Eu similia scripta nuper publicata. Non semper potentiora esse imperia, quae diffusiora &liora , iam alibi d ximus. L f. XCV.
295쪽
Cum vicinas aliisque Principibus inebus publicis ,
fingulis imperiis aut Bellum , aut Pax est Bellum quidem eum hostibus proprie sic dictis, hoc est, quos offendere & perdere omnino licet: Pax primo cum Sociis &Federatis: deinde cum Amicis, siue fuerint hostes, siue norta fuerint denique cum quibus neque amicitiam, nequo hospitium, neque laedus amicitiae caussa factum habemus, ut loquitur Pomponius I CtusL.Postri inii.g. II,D.de captiauis. mamin hoc postremum genus hominum in statuta. cis nobiscum vivere dicendum est, secus quam post alios seni placuit auctori IurisFecialis,quid inimicos vocat,& internam. m. 'eos, quibuscum lis&contentio vel status belli eum aliis est, refert Vtrumque perperam. Nam&ιnimici vox, si usum loquendi spectes, semper odium persecutionetria
inuoluit, huiusmodi populos inter&nos statum pacis esse dici,clare apparet ex ductaL.Post inii,ubi ex eo, quod liber homo ab eis aptus eruus sit, ICtus colligit, inpace quoque postliminium datum esse. Tales autem sunt vix aliatho. die, quam gentes remotiores &barbarae: nam inter viciis niores si non sedus aut bellum, minimum pax &amicitia intercedit.
Latissimus hele se campus, multaque obseruationum®ularum copia fertilis, aperit. Sed quoniam festinamus, suffecerit indicasse, unde pleraeque desumi possint. Quae ad bellorum varietatem, caussas, praetextus iura, ritus specitant, perfecta ratione satisque perspicue plene pertractata sunt ab Alberico Gentile eum μὴ Fran. cisco victoria in Relectionibus,Grotio in de Line Belgi Siaris, re auctore Iurisu Iudicii Fecialis inter Gentes; qui postremus & quasdam speciales controuersias attigit. Et in
296쪽
RERvMpVBLICARvM Ap. XXX. uniuersum scriptores politici, in his Boxhornius Insitur. polit.hb. cap. XLI, S Lipsius in duobus poseremis libris operosui, non male in hoc argu manto versati sunt. In caus- his bellorum itidagandis,&si iti dicandis, semper diligenter discernendi sunt colores & praetextus a veris caussis Narnplerumque aliud praetenditur, aliud reuera belli caussa
est. Iraetextus praecipuos compendio recenset Lentulus; ssuntque defensio Ithertatis aut religionis, liberatio socio. rum oppressorum, vindictat amicis consederatis debita, repetitio rei ablatae aut retentae tempora Reipublic Ee periculosa,iniuria accepta,pietas pro Linquis debita, periculum metus ob inuatione mi aut infirmitatem vicini cum
quo bellum est aliis , c. Ex hisce quinam singulis hodie pnis bellis praetexantur,e Manifestis& Antimanifestis, Memorialibus QEpistolis utrinque scriptic publicatis , similibusque libellis cognosci potest Sed veras
caussas reperire, res ardua, nec nisi periti prudentis quost. Non contemnendam operam heic praestiterunt qui 'oloniam si 'irantem Motus animorum, Statum Europae mense Februario anni. Di VII, Caussas Regum hodie bel&genuntium, demet originem besti Dano- edici , Negotiata domus Auseriara cum Gadis, Miniserias Aetii azarmi,&scripta huius monetae alia concinnarunt.
f. XCVII. Ad bellum Induciae pertinent,ideo inter bestirem . mercia a Tacito Hist. IIcap. LXXII relatae. De his accura. tissime Grotius lib. IIIde L. B. D. cap. XXI,4 Strauchius noster in pecul dissert Lipsiae habita. Quaestiones nobiliores attigit de Ius Feciale parte IIsea IX U. XXV, caeseqq. Inducias interdum aptiores esse hostibus opprimendis, quam bellum, monuit Forsine rus ad M. Tacit. tueturque in Omississet VIII. Id docent Induciae Hispa-
297쪽
a6 INTRODUCTIONID IN NOTITIAMDo. Belgicae, de quibus videndi tractatus audii, Puteani aIiorum. Interdum sub Induciarum titulo vera pax
constituitur; ut factum inter Henricum VII Angliae Iacobum Scottae regem, de quo adeundus Uerulamius mi soria Henrici VIL
De Federibus exstant integra opera ahre mundi ab Ehrenberg,&Leuchteria a reliquis diligenter hoc argumentum tractarunt Bodinus lib. V de Repub. Op. VI LUGrotius lib. II deI. B. P. cap. XXV, qui inprimis varia federum genera ,- eorum discrimina accurate exposuir Neque male in eo versati sunt Boxhornius Dsit. lit. lib. I cap. XI, me soldus lib. IIsno polit. cap te a I, item Forst Derus passim innotu aci facitum. Plures quaestiones huc pertinentes breuiter,ut solet, tetigit ιis Ἀώ, cum alibi,
tum inprimi spaγt IIFGIV De sederibus, quae potentiae caussa ineuntur, praeclara quaedam monuit Me clerus dis Acad. XII, p. CCCLXX csseq. Caussa sederum praecipua est Ratio Status, siue utilitas contrahentium. Haec enim sperat , essicit sederaci percepta , sustinet i cessans plerumque soluit Neque ii Veneti sunt, qui hoc no. mine male audiant, aut glorientur Malum id epidemium Stoti orbi Notanni aevo,vsitatum est. De pacis pactionibus post Grotium lib. VI cap. x praeesare monuit Boeclerusa Annal. I Tacit/cap. Mannot. V. Quid de sederibus inlidis &intulatis annot. VI, VIIS Iunonnulla obserua
Ceterum haec ad apertas amicitias aut inimicitias, actamque ex te num pertinent. Occultarum' adfectuum saepe longe diuersissima ratio est. Quanquam
enim bella sere nunquam non odium & hostilis animus
298쪽
bella gerantὼ aliter tamen amicitiae comparatae sunt nam
saepissime non solum inter quos pax& amicitia sollemni sacramento inita est, sed etiam sanguine, adfinitate Marcii stimo sedere iuncti, clam sibi inuident, mutuaque odia fouent, immo ea fabri ant consilia , quibus, cum primum
occasionem nacturi sunt, amicos consederatos subuersum perditumque eant, quae molitiones tam occultae esisIJon possunt, qui prudentibus4 peritis hominibus per varios effectus innotescant. Ac licet vel e ministris aulicis curiosioribus talia nullo negotio cognoscere. Multa quoque hoc genus praeteriti temporis actiones , variique pacis bellivie tractatus aut consiliaindicant. Praetensionum materiauti cum pacis bellique negotiis intime connexi, sic inter cognitu maxime necessarias haberi debet. Sed nondum satis exculta est. Alim id tamen in ea praestiterunt Linda, Sprengerus in Compendios istustrium quarundam in Europagi centium praetensionum Deductione,quam Bono Principi subiunxit. Iura.subministrabit lectio diligens historiae proximorum tempo
g. I. Quem Iocum Mordinem inter Imperia orbis &prin-
cspes, singula teneant,ferme impossibile est definire cum controuersia de praerogatiua Meminentia Principum Rerum pub paene in infinitum tuerit adeo ut vix ullus sit Princeps, paucae Respublicae, quibas non sit cum uno pluribusve aliis controuersia, ut nunc loquimur, Praecedentiae. Hae quibus fundamentis inniti, quibus coloribus a
singulis praerogatiuae vendicari vicissim impugnari so-kant, licebit cognoscere tum ex iis,quae in genere de Iure viri Praeis.
299쪽
χν INTRODUCTIONI IN NOTITIAM Praecedentiae scripsere Besoldus inpecia tractatu, synopsi politici lib.II cap. X a num VIIa nem usque Bernii. Zierit,in re de Principumpraerogatiua: qui volum muris Publici Dom Arunsaei habetur, Speronus in lib. Bal de praecedentia Principum, Sel denus in Anglico de ritulis Honoris,&deI. N. G. secundum disciplin Ebr. VI, XIX, ωnuper Gotho laedus peri disputatione c. tum e tracta. tionibus specialium controuersiarum v. g. e Iac. Valdesii tract de praerogatiua isania Fern. Vasquii Prooemio Controuersiarum Eustrium , rasuvinckelii disertatione deis repraecedentiae inter Rempub Venetam Foucem baudia, Pet.Bapi Burgi disceptatione de dignitate Repub.Genuensis, acheri4 Hegen mulieri tractatibus de Praecedentia Senioris infamilia xonica Goldasti Seniores ue fibris III de Maioratu, caec Quaedam exempla huiusmodi controuersia.
rum expendit &am Fecialepart.I ect IV, quaest V V V Nec negligenda, quae notauit Boeclerus in dissertat. Acad. XIIIpag. De LXVc eqq. 4bi de titulis & contentionibus super iis inter Principes intercedere solitis
aliquid obseruauit. me praerogativa sessionis Cpraecedentiae controuersiis inter magistratus & ministros Principum , ut hoc obiter adiiciam quaedam monuitant.Pereia et ius in Iure publico V. G. c ιε . Exemplum contentionis niter diuersos Status mordines regni , habes apud
Grainondum tib III histor ruriri, pag. CLXXXII cr
g. II. Scriptores de Arcanis Imperiorum4 Ratione status
plerosq; recensuimus superi u , quibus nunc addimus 1rtes regendi Respub.c dominandi per Desid. Crescenti uinci I Utum Ultraiecti num editas,de de Ratione Status disserta.
tiouem Conringio Iossianam. Mapmarium supplere
300쪽
RERvMpvBLICARUM CAP. XXX. arreonatus est Boxhornius Di itur. polit. lib. II, cap. III, VI, Su. Exstat & Christ.Vrnei, uitis Dani,non inelegans O ratio de Ratione Status, qua inprimis dis' uirit, quid proprie sit illud Idolum, tantopere sermonibus& scriptis et . liticorum celebratum: nam de eo iure dissentiunt viri do. esti, etiam illi ipsi, qui singularibus operibus id argumentum tractarunt , de quo videndus Boeclerus in programmate addictam rationem 'vetam, quod inter alia cum orationibus ipsius edita habetur Nos hoc loco per Rationem Status &Arcana intelligimus quaecunque consilia interiora publicae saluti aut securitati imperantium & subditorum destinata, immo & quae meliorationem Maugmen- tu Status respiciunt, siue ea ordinariae siue extraordinariae prudentia sint, siue honesti rationi rectae congrua,siue eidem aduersa sint, ab honestate declinent,modo ne ruinam publicam trahant. Proinde nequidem tyrannicas aristes,4 flagitia dominationis excludimus.quae omnino ne iseessaria sunt tuendo statui scelerea flagitiis acquisito fit.
lnatoque Sunt autem non solum singulis imperiis sua aduersus hostes pariterin amicos arcanae; sed etiam Imperantium aduersus rempub.4 subditos horumque victi sim erga illos, immo inpolyarchiis&mixtis formis ipsorum quoque procerum diuersorumque ordinum mutuae adis uersus se inuicem artes&Ratio status haberi solent. De singulis non male Clapinarius egit.
I. III. Quinam singulorum Europae imperiorum rationein
status&arcana recensuerint, pariter iam supra indicauimus, amplior autem cognitio uniuersim e fontibus quos eo cap. laudauimus, petenda est. Iudicia de variis Re-busp. earumque tum constitutione fundamentali, tum
piae se reti statu vi de futuro coniecturas passim iidem scrupto