Io Andr. Bosii Introductio generalis in notitiam rerumpublicarum orbis vniuersi accedunt eiusdem dissertationes de statu Europae quibus omnium eius imperiorum iuxta & imperantium numerus, religionis item, litterarum, bellique ac pacis ratio, qualis n

321쪽

iam multos cultores nactit, magnamque partem e tribus istis prognatae, ferme plures, quam ut numerus earum

iniri possit. Nos tantummodo praecipuas, quae perplura imperia sunt diffusat, heic commemorabimus reo liquis,quae intra unius aut duorum imperiorum fines concluduntur, speciali tractationi reseruatis.

g. IX. Pontisciorram dogmata characteristica praecipua,quihus non solum ab omnibus Christianorum sectis Occide talibus, sed citam a Graeca Ecesesis quae alioqui plures

cum Romana errores ac ritus commune habet discernuntur, haec ferme sunt l, imminuta sacrarum litterarum

dignitas auctoritas, ncgata ipsarum in Ecclesia necessitate, integritate, Mi dogmatis ad fidemin mores pertinentibus debita persectione ac perspicuitati admistis in Carum canonem receptis libris apocryphis variis erroribus scatentibus; evecta supra Hebraicos Graecos fontes vulgata versione Latina,vt infallibili, prohibita eorundem sentium translatrone in lingua vernaculas, denegata laicis earum legendarum facultates denique omni ea ruta auctoritate , genuinoque sensu, interpretatione ab auctoritate Ecclesiae Romanae, decretis Pontificum, scriptis Patrum suspensa : II, Ecclesia Romana sola con-arouersiarum Theologicarum Iudex insallibilis ue semper&quibuslibet visibilis, semper ab uno capite monarchi coivisibili gubernanda variisque ordinibus sacris , hierarchiam Ecclesiasticam constituentibus , diuino praecepto cistincta; sola denique vera, quia Catholica , antiquissi-ἀrna, amplissima, perpetu duratura, nunquam defectu inura, successioneque Episcoporum nunquan interruptata,

miraculis, dono prophetiae, felicitate temporali nunquauia non consiPicua III, Piiniatus Romani Pomitat Nur

322쪽

eluino ei inde ab initioΕcclesiae Christianae concessus,hAE. suprema&monarchica potestas ac iurisdictio,cum spiritualis,in omnes orbis uniuersi Ecclesias,& res ac personas saerasitum temporalis in omnia Christianorum bona,res, personas' potestas item pro arbitrii, eondendi nouos articulos fidei, definiendi controuersias sacras,& destinctossquos velit, in numerum sanctorum allegendi ius co uocandi&eonfirmandi concilia generalia , iisque praesi dendi facultas denique per indulgentias remissionem

peccatorum, omnium etiam futurorum, in annos plures, quam vitae humanae spatium admittit, pro exigua pecuni summa,aut leui opera,concedendi: IV,Purgatorium, aniam is fidelium , per poenas peccatorum pro quibus in hac vita nondum satisfecerunt, penitus expurgandis destin tum i3 quae hinc pendent, priuatae proderunctis Missae orationes LV, Septenarius sacramentorum numerus LVI, Necessitas confessionis auricularis, omnia peccata figi id timenumerantis VII, Eucharistia Iaicis non nisi sub una specie, calice denegato, danda e VIII, Sacra non alia , squam Latina lingua, in Ecc Iesia peragenda: IX deniquα. matrimonium omnibus personis lacris, siue Iericis, o mnino cin perpetium interdictum. In quibus autem a Protestantibus ae Ierisque aliis Occidentalibus sectis discrepant, eorum haec serme sunt praecipua: I, Adora tio, cultus reIigiosus hostiis sacris . sanctis demoretuis eorumque reliquiis Tacris imagini hus delatus II, Libero hominis arbitrio nimia vires , in spiritualibus etiam, tributae: III, Iustificatio hominis peccatoris OII

ex QIa fide, sed ex bonis quoque operibus profisciscens: quorum praeuitu sicut Iecti sint fidelas, ira propter ea

vitam aeternam sanquam mercedem, sint consecuturi:

Iv,Satisfactio pro peccatis persecta homium bustos sibi licio 3 etiam

323쪽

DI sERTATI Nu Metiam pro alienis V, Impletio legis uniuersae possibilis VI Fides alvifica solo assensu, non etiam fiducia in Christum definita:VII,omnium de salute sua incertitudo:VIII, Panis & vini Eucharistici transmutatio in corpus sanguinem Christi quae ut verum sacrificium in Missa osterrivo luna IX, Monacha tus , i ei uni ai mrofectiones sacrae Maliai innumera , quae t media promerendi vitam aeternam, vel expiandi peccata, Pontificum auaritia ac tyrannis, aut hominum vanitas excogitauit. Quae omnia post alios aecurate ipsorum Pontificiorum scriptorum verbis recenis suit, eque sacris litteris, Doctoribus Ecclesiae sana ratione confutauit D. Dantia uerus in Horimoria Papaea , post eum , sed breuius D. Cato uius in Maraeologia Passi- Porro inter ipsos Pontificios variae, ut ita dicam,parinticulares sectae sunt iamdudum enatae,quas hele commemorare nihil attinet. nam tamen controuersiam praeterire non possumus , quae nostro tempore non parum Ecclesias Pontificias , eiusque doctores exercuit, ac nonunc quidem plane sopita est. Ea est , quam anfinitia eam appellant, Cornelio Iansenio Episcopo prensim Flandria cuius liber postumus, Augustinus inscriptus, occasionem liti praebuit. Is enim eum in plurimis depraedestinationed gratia diuina dogmatibus cum Reformatis siue Caluinianis secisse videretur quinque illius articulos siue assertiones Iesultae potissimum δε mox ipsorum inis stinctu summus Pontifex damnauit, qui tum erat Vrbanus VIII, paullo post mortuus i cuius tamen Bulla,an.cII ac LI publicata, ut obreptilia , spreta , Lovanienses aliiquGTheologi Belgae, plurimi e Sorbonistis Parisiensibus, Iansentana dogmata strenue tueri conati sunt Unde&

324쪽

eognominati sunt. Quibus dum ingentia volumina hetauius, Ripalis, Macerius Faesultarum alii opis ponunt, acre in Gallia melgio certamen ortum quotis anilis magnus librorum numerus utrinque publicatus est 'an senistis Scholasticam Iesultarum Theologiam Pelagianismis his illos haereseos Praedestinatianae, Calui- nimismi accusantibus : donec ab anno cII ac LIII, quo Innocenti x Papae noua Bulla quam postea confirmauit Alexander VII denuo Iansentana sententia damnata est, Papa auctoritate, potentia Cardinalis Maetarini, sibi aduersi, non parum quidem pressi Iansen istae, nondum tamen oppressi sunt. Quanquam publicis se scriptis tam aperte,ut antea, defendere non audent. g. XI. Alia etiam inter Gallos Pontificios abhine quadriennio nata est controuersia cum Parotat Rothometenses primum, mox & alii, ac cum iis maxima pars Cori Gassicam, Isuitarum Maliorum quorundam Theologorum, Theo logiam moralem scasialem,ut iis piam blasphemam, Lbo nis moribus,securitati publicae legibusque diuinis inumanis iuribus contrariam, damnare, variisque scriptis,in

ter quae non postremum est , quod Neologia moralis se earum inscribitur , insectari coeperunt. De qua sicut de controuersia Amoldina, plura dicemus in deseriptionGIuperii Gallici.

XII.

Quaenam sint nostrarum,hoc est,Lut ratarum4 Augustari Confessioni in uariatae addictarum Ecclesiarum dogmata praecipua, non opus est hela exponere cum ea passim in scholis CGymnasiis , interque rud menta studiorum e Compendio Hulteri, Catechesi Dieterici, Exegesi Augustana confessionisMei aerumtoma edendorumHun-

325쪽

ro DIssERTAT Iovi Mnii, similibusque nostrorumTheologorum libellis cognosci addiscique soleant, aut certe debeant. Dd si quis

ampliorem eorum cognitionem desideret, eam licebit haurire e Loris B. Gerhardi, O emate scologico D. Broch. manni, vel si qui praetereae nostris eadem perspicuitat

copia de dogmatis Theologicis in uniuersum ege

runt.

g. XLII. Partium in nostris Ecclesiis, post sopitas Serenista

morum Saxonicorum MLunaeburgensium Ducum opera ac iussu controuersias, quae aliquot Hel adiensibus Theologis cum Saxonicorum nonnullis, Se quibusdam aliis intercedebat, nulla hodie, diuino beneficio, nomina supersunt: nisi quod litis illius quam immerito inter schismata Lu- theranae Ecclesiae numerasse dicraelium in Hi oris Ecclesia1 s.fica etiam ex Reformatis Io. HoornbeckisSumma Contra uersiarum censet reliquiae quaedam adhuc supersint, pauci quibusdam e nostrat: bus de num ei potissimum articuis Iorum, ad salutem creditu necessariorum,deque symboli Apostolici prout verba iacent, sustulentia aut insufficientia, paucisque aliis dogmatis, inter se concertantibus. Tu. gensim quoque con ouersiam ab illius AcademiaeThe logis resuscitatum iri, fama superioribus annis erat; sed eorum conatus ab aliis, credo, Theologis, Serenissimo inque Principe urten bergico, in herba suppressi sunt. s. XIV. Superest tertiae primariis Latinorum sectis: Calui-ndanorum scilicet, siue ut ipsi se cum a Lutheranis distngui volunt, appellant, formatorum quanquam etiam hoc nomen nonnulli eorum haud libenter usurpant ut Angli Episcopales, qui Protesantes vocari malunt. Horum

praecipua obmata, in quibus non quidem ab omnibus se.

326쪽

ctis occidentalibus quaedam enim cum Socinianis, Rrminianis aliisque sectis onum atque alterum etiam cum Pontificiis commune habent sed ab Ecclesiis Augustanae confessioni addictis , itemque a Graecis plerisquihodie dissentiunt, etsi non solum Augustanae confessio nis socii multi ipsorum videri velint; sed etiam laecae Ecclesiae consensum passim hodie iactitentu ad Cyrilli Lucasis , ante annos paullo plures quam viginti Patriarchae Constantinopolitani,confessionem Christianae fidei prouocantes, quam tamen successores eius, totaeque Graeco

rum Ecclesiae paullo post ipsius mortem una cum auctore suo anathemate percusser uni: ea, inquam dogmata haec sunt: I, Denegata sacramentis tam antiqui, quam nouiae deris communio rei coelestis. ac in specie negata praesentia corporis&sanguinis Christi in sacra coena,eorumque man ducatio &hibitio corporalis: II, Negata maiestatis cliuinae Christo homini, sive,ut explicatius icam, proprietatum

diuinae naturae, ut omni praesentiae,omni scientiae, Omnipotentiae Madorabilitatis, humanae Christi naturae,in diuina subsistenti, facta communio: III, Gratia D EI particularis in eligendis per absolutum decretum, nulla praevisae ipsorum fidei aut infidelitatis ratione habita,cestis tantum hominibus ad vitam aeternam iisdemque lolis per meritum. Christi effficaciter redimendis , vocandis & per praedicationem verbialiaque salutis media conuo tendis ac regem nerandis i reliquis omnibus absolute ab aeterna a sui , omnia salutis media efficacia illis denegando , exclusis.

Vnde porrosequitur duplex, sibique non minus, quam veritati DEI, contraria voluntas: una scilicet,quam occulis tam siue beneplacitia altera quam reuelatam siue signi vocant Iri Perpetua ac necessaria eorum qui semel vexe credideiunt& sanctificati sunt, perseuerantia, adeo,

327쪽

ut nunquam a vera fide deficere, gratiaque D EI excidere queam V verbi diuini&sacramentorum efficacia valde imminuta, negata .g. necessitate baptismi, tanquam medii ordinarii & necessarii ad consequendam fidem salutem &c. VI, Seruum hominis arbitrium in rebus spiritualibus, eo usque a nonnullis extensum, ut etiam libertatem resistendi vel non resistendi gratiae diuinae, siue contemnendi vel non contemnendi media salutis, seipsum ex- coecandi vel non excoecandi homini adimant.Quosa alios aliquanto leuiores Caluinianorum errores nuperrime pariter ex ipsorum libris symbolicis, Harmonia scilicet consessionum, Catechismo Heidelbergensi Decretis synodi Dor dracenae,3 scriptis similibus, praecipuisque illorum Doctoribus, ipsis eorum verbis proposuit, accurateque&Prolixe confutauit D. Danhaurem in Horimoria Caluinia

g. v.

Caluinianorum quoque non unum genus. Disse runt enim inter se inuicem, cum doctrina, tum modo u hernationis Ecclesiasticae, caerimoniis sacris Ratione doctrinae, siue credendorum, iam olim diuisi sunt in Supra- Issarios Sublapsarios. Isti absolutum D EI de certis hominibus ad salutem eligendis, reliquis autem omnibus re probandis, decretum praecessisse lapsum primorum parentum,&adeoque decreto diuino illos peccasses hi post lapsum demum id decretum subsecutum volunt. Ac suo prata sariorum quidem sententia etsi in synodo Dord racena damnata est; nihilo tamen secius etiam nunc haud pauxi cum in Belgio, tum alibi ei adhaerent i adeo ut ante paucos annos Gisbertus voetius, Theologus Vltraiectinus, non sit veritus, publice de cathedra affirmare, tantummo

do ingratiam plebis atque vitandi scandali caussa factum

328쪽

esse, ut illa sementia damnaretur, ceterum inseveram omnino esse.

g. XVI. Aliud sed tamen priori quodammodo affine, diseriamen peperit certamen, quod eodem circiter tempore, quo inter Pontificios Ian senistica controuersia nata, inter Mosen Amyraldum claudium Testardum, Salmuriensis in Gallia Academiae Theologos, aridericum span- hemium ae Andream Rivetum,Theologos Batavos, huiusque socerum Petrum Molinatum, Pastorem Ecclesiae Sedanensis in finibus Galliat, super decreto praedestinationis, decretorum diuinorum in uniuersum natura ac immutabilitate, iustitia sapientia diuinorum consiliorum obiecto p romissonium legis Mosaicae, emcacia moristis Christi, salute Gentilium, viribus hominis, conuerosione&gratiae diuinae uniuersalitate, bortum est. Amy-raldus enim& Testardus, Ioannis Cameronis Theologi quondam Galli, vestigiis insistentes, haec si eredimus P tro Molinato in Praefatione ad Pastores γ Presbyteros synodorum Nationalium Gallia praefixa Tractatui eius GaIlico, anno Cio IOC XLIX Gene uae excuso,quem Eselaircissimens des Controuersis Salmuriennes, siue declarationem Controuersiarum Salmuriensium inscripsit,ipublice docebant atq,

tuebantur: I, DEUM velle serio saluare omnes homine , modo credant; et si sciat, eos nec credituros esse, nec creo

dere posse, nisi ipse fidem illis largiaturi quam tamen sci lis electis dare velit II, Eundem omnibus hominibus, etiam ethnicii, quibus Christus annunciatus non est,iaris giri gratiam uniuersalem & sufflatentem, ita ut per conis templationem creaturarum, patientiae diuinae & benedictionum temporalium sibi concessarum, speciem quanis

damsdes etiam sine cognitione Christi consequantur m, P a Omnes

329쪽

Omnes homines, etiam reprobos posse credere, si velint, ac saluari Deumque in omnibus hominibus impo. tentiam credendi seque conuertendi naturalem sanasta per gratiam quandam peculiarem Mefficacem, ita ut non nisi impotentia quaedam moralis supersit IV, DEUM ab ab terno saluti aeternat ex seriod vehementi desiderio omnes homines destinasse, modo in iis inueniat requisitam dis apositionem, quamuis nosset omnes homines naturalites esse indispositos V, Nihilominus eum nolle hominibus omnibus largiri media, sine quibus ad salutem peruenire non possint, fidem scilicet in Christum sipraedicationem Euangelii VI, Eundem tamen eos, quos odit,& ab aeterno Teprobauit, serio&ardenter, etiam post decretum de iis a eprobandis, diligere,adeoque in tempore serio ad media salutis inuitares Christum quoque cum serio eos saluandi proposito mortuum esse, & resuscitatum pro eorum satiate Patrem rogasse, etsi sciret se minime id obtenturum: VII,Eundem redemisse per mortem suam omnes homines, ,emissionemque peccatorum4 salutem quidem illis,non item gratiae huius applicationem impetrasse VIII, Eu

dem satisfecisse pro omnibus omnium hominum peccatis: IX, Eundem aeque mortuum esse pro omnibus , adis eoque aeque pro Iuda ac pro retro in quo tamen disse

tiebat ab Amyraldo Testardus A, DEUM semper paratum esse saluare omnes homines, atque facere, quod suum est: XI, DEUM vocare omnes homines vocatione generali&sufficienti, sed inefficaci XII, Duplicem faciebant praedestinationem ad salutem, unam generalem, per qua DEUS ex amore generis humani omnes homines laIuari velit subc ditione impossibili, si credant,&debito mo . do sint dispositici alteram particularem, nullique condi

tioni adtaictum perquam absolute infallibili necessita.

330쪽

DE STAT, EvR PAE 3ox te certis hominibus fidem , per quam necessario saluentur, dare decreuerit, illam primam hanc secundam misericordiam vocat Amyraldus ac priorem hominibus inutilem DEO tamen utilem esse ait XIII, similiter&duplicem redemtionem faciebant, generalem specia. lem pitemque duplicem fidem Inam indistinctam,quam Pagani habere possint, etsi in Christum non credant, alteram distinctam, Christianis propriam: XIV, Leges Mosaicas non alias habuisse volebant promissiones, quam

terrenas de possidenda perpetuo terra Canaan XV, Tria

pacta constituebant Naturale, Legalesiue Mosaicum&Euangelicum XVI, Opus regenerationis nostrae tantummodo per moralem quandam suasionem fieri dice

g. XVII.

Haec dogmata duobus illis Theologi , praeserti Amyraldo, Molinaeus, ut dixi,4 cum eo ferme Fride ricus Spanhemius in tripartito opere Exercitationum de Gratiata, niuersiti, e que indiciis, Andreas Riuetus & Belgarum alii, nonnullique ex Gallis & Anglis tribuebant, ac,ut Pelagiana, aut saltem Semipelagiana, Lutherana, Arminia. na, Sociniana&Pucciana,damnabant, eorumque auctores apud synodos Galliae, ut schismaticos&ιπροσuξο- deis serebant. Amyraldus tamen, cum antea,tum in libello anno cis IM LVI edito, cuius titulum lacit Fidei Mosis Am raldi circa errores Arminianorum deviratio Ditem quo in Resonsione ad ercitationesSpanhemii,& alibi,quaedam ex his a se doceri negabat, quaedam male abadu ei sariis ac cepta esse querebatur i denique a doctrina Ecclesiarunα, Reformatarum in synodo Dor dracena stabilita nullo modo nisi fortasse circa vocationem ea ternam sedissentire