Francisci Mauroceni Peloponnesiaci, Venetiarum principis gesta. Scriptore Joanne Gratiano Bergomensi, D

201쪽

186 L I T E R SECUNDUS.is Iam Cretensium mςnibus signa Ottomanorum,

captam urbem conclamantium, figuntur: decurrunt passim Turcae in obsessorum ordines; cp duntur late Christiani, neque a transversis sopi mentis an tum, verum ab internis quoque receptaculis expellantur . Periculi magnitudine, tactus Imperator, quamvis non procul ab . exitu e se Turcarum conatus intρlligeret, adhuc. tamen in ultimos certaminis nixus incubuit . Huc deducuntur Melitenses; coguntur segniores ; mandata primi omnium Duces exequuntur. Ipse in labore, in agmine gregario militi immixtus, nullum consilii, sertitudinis, exempli intentatum opus relinquit. Sed, gliscente vinostium, quibus nova subinde subsidia erant in promptu, labantibusque propugnantium vi-Tibus, animadvertens tantum malum non nisi ingenti ruina comprimi posse, accendi cuniculum jussit, quem. subter occupatos a barbaris tumulos paulo ante Veneti paraverant. Forte

' auseior illorum multitudo, stipatis undique manipulis, locum inlederat; cum Vis 1 ulphuris , nitrique sese expandentis validior, tanto fragoere, atque. impetu erupit , Ut eam muri partem magna hominum strage, universum vero eXe citum tumultu , terroreque repleverit. Evcntus consilium probavit. Quippe magis, quam pro illata caede, expaventes barbari, immo subito casi veluti consternati , animum simul , impetumque posuere.

Haud

202쪽

. LIBER SECUNDUS. 187Haud dissimili exitu pugnatum ad Sabulon, I sriae vallum. Minor ibi vis hostium at discrimen aeque anceps. Sed, cum praecipue Alo usMinius Patritius Venetus, qui ruinam muri tuebatur, diu assultantes sustinuisset; demum non modo coacti Thraces a moenibus abscedere, sed quaedam Allobrogum manus opportune erumpen S, cedentium multos interfecit. Ita,

pulsis utrinque hostibus , restituta est denuo: urbs, si1 non in salutis syem, saltem in fiduciam producendae libertatis. Haec, occidente sole, gesta sunt: reliquum, quod supererat, lucis recipiendis intra muros subsidiariis Alexandri Pici . Mirandulae Ducis copiis, quae in ipso certaminis ardore ad Insulam appulerant, consumptum. At, cum DCCC. tantum milites essent, iique maris jactatione admodum ae ri; altior Imperatorem cura afficiebat, merito enitur reformidandum, ne vacua propemodum defensoribus urbe barbari repente potirentur. Sol icitu- 'p'M . .dinem augebat Melitensium discessus; quibuscum reliqui sociorum fessi bello , debilitatique vulneribus, itineri jam accingebantur. Dux ipse Mirandulae infelicissimum Cretensium statum tacito gemitu prosecutus, Vix eXpositis coe.piis, reditum in Italiam sibi muniebat. Exinde angustiis passim circumventus Franciscus, hinc suorum paucitate, illinc hostium vi torquebatur. Urbs nudata jam mςnibus nulla alia, quam armorum , corporumque ope defendi poterat. A a a No-

203쪽

188 L I S E R SECUNDUS . . Iσσs Novam opperiri aggressionem, lassato per diem

nostemque exercitu , arduum; dc, nulla circum subsidii spe, anceps. Obstruere muri ruinas, id quoque imminentibus utrinq; barbaris formidolosum, ne operi intentos subita impressione tu barent. Hinc Duces m ς stos locos, Visuque, ac memoria deformes adeuntes, cum honestae tantum mortis usum sibi patere cernerent; illud curabant, ne inglorium esset exitium. Reliqui, ipsa desperatione salutis efferati, novum aggressionis impetum, cupidius fortasse, ut obsidionis tardio eXolverentur, expectabant. Sed Imperator longius impendentia malazz-Yῖ. prospiciens, quinam post suba am Cretam fu- L. Iturus esset belli exitus, ubi perpendit; unum si- bi in morte solatium , plura detrimenta Rei p.

--φVenit. Optime enim noverat, barbaros, ut

rebus adversis ignavos , ita avidos secundis . Reip. Vero nec maritimi, nec terrestris exercitus vires suppetere. Propterea. cum non de unius urbis fortuna ageretur, sed communis inde salus Italiae penderet; cunctis ingenti consilii maturitate pensitatis, die Augusti mensis XXVII. ubi recipiendi militem occasio adfuit,

I advocata Ducum maritimarum, terrestriumq; copiarum concione, ut cujusque sensius in tam

vini, acta rerum consternatione aperirentur: Credo in- s.f.νω qU1t, mirari mos , commilitones . comprehensam his in nu. . ; . Veneti nominis umbram inter nos adhuc detineri; attollentibusque in pejus omnia Turcis, patere etiamnum 'erendi

204쪽

L I S E R SECUNDUS. I 89

tempus . quid demum de histe murorum fragmentis . ac tru- 16 cidati exercitus reliquiis satuendum sideatur. uuanto in disierimine hesterno die uni cujusque nostrum salus versata sit . recordamini. Divinitus projectb si motum a unoenibus hostem crediderim et qui si , renovato impetu , irruat quid nobis egestate , labore , vulneribusque confectis in iactata urbe supersit, praeter ludibrium ferωitutis , aut . . mortem . minime in obscuro est . nec sileri potest. Extrema igitur , fortissimii duces , advenerunt: quodque jamdiu amor Re . . cura nominis meseri palam feri vetuere , nunc aperiendum , ne vos improvide in exitium duxisse dicar . De qua ha tenus certavimus urbe, conclamatum est. Ipsa

enim deformis passim . squalida , in miserabilis . Nos

impares omnino ejusdem defensioni : Turcae super vestigia igloriae mectrae , cineres. obseque Venetorum calcantes, potiati jam maenibus , undiqκe imminent. God unum stupererat,

Socii, arrepto discessu . omnem Jubsidii spem ab tulerunt . Ititi; nullae sint vires , externaeq; simul opis deplorata

vota Iaceant, rem eo redactam cernitis , ut non de propugnationis consilio , sed de genere mortis agendum sit. N mo inter mos erit , qui meritam tot annos hisce in arm rum periculis laudem turpi exitu maculare . quam fortissimo nixu immortalem reddere malit. Eos auri r , qui , mo iduce , toties pro I ep. impavide sanguinem effudistis; ν

rum facta alet aeternitas , posterique semper intuebuntur . ' Nihilominus , ne quem postremo in conatu solatia, atque animus deserant , aut mihi attrectanda sint militum meorum feralia , exeamus inta raelium , ego vos praecedam: O dui iquid istuc calamitatis impendet . meo primum sanguine pictur . Non mihi quid ulteriss ad laudem aut ad constansiae ' et ' ' Mem od oste

205쪽

sdem quaerendum. ine oscio militis unctum. mos testor meminisse bomines volo ; satisique apud eos consecutum me reor , s communis utiliratis . ac gloriae provia dum senum in periculis , mortis pro bono publico non pimidum intelligent. Caeterum , quia id mihi muneris incumbit ut locum principem impleam. quaecunque Reipub profutura siunt , ob oculos vestros ponam ; minime proe eundum est . hic non de exitu unius urbis. sed de totius exercitus . classisque salute rem verti. Nos utique praepediarum praemature vitae cursum pseritatis memoria pen si,mus', 'κα essciet , ut mortui vivamus, ut absentes adsimus.

At Re R. classe , atque exercitu amisss , nescio quam sorum habitura st. ubi inflatus. retae successu hostis in eam

demo etur. Euamobrem, antequam ruamus in caedem,pe pendendum , utrum gloriam , quam nos honesta morte acquirimus . minus I eip. detrimentum , an Ianabile saltem mulam consequatur. Non enim fortibus miris decorum unquam erit , unde suis exitium paraverint , inde bonorem sibi recepisse. Itaqηe , ut rem propius attingam , eam infelici simae urbis conditionem es neminem latet . ut tam freposite .

quam trucidato exercitu pereat. Hactenus Cretae causa cum

nocti a conjuncta ess , nec mi deo, quid ad conficiendum jacinus desit , quam , ut unanimes seuper haec moenia Utam fortiter exuamus. Veruntamen nos se V2scedimus . ut mictoriam , libertatem , mansiurum .per omnem aetatem decus Dipsa morte habituri: Z pub. ut semper imanda a barbaris remanebit. Nic quaerite quo exitu . Expugnata enim per Gedes , in sanguinem Creta , quis mari , terrave exeT- citus ruentibus in interiora Italiae Thracibus objicietur ΘTunc nonne in horum missate direptiones oppidorum ,

206쪽

L I B E SECUNDUS. Is Iexpugnationes urbium , i a pacis , bellique momenta e Non fugiet trofecto Ac metem maximum robur Reip. de- se; audacius inde in lassatam convi Gus , debiliores inim et provincias . nec magis sua virtute , quam nonris cla-ditas felix erit. suae tameη utinam satis. At quanto terribilius calamitatis genus sit perest quia in totius belli sellionem huic urbi a lictoribus desinatur . Videor mihi P. rumpentes globos cernere barbarorum . omnia dimino cultui sacrata impiis manibus inquinantium. uuas tunc aedes religio , quos satis tutos receisus sacri Sanctorum cineres , quae clauctra virgines invenient Θ O felices, quibus ante illum diim in acie cadere datum . Si. enim mors expectanda squae solatia in cruciatibus nostris Turcae non requirent' Si vita; quod mitae genus, ante emersas patriae reliquias ab illius honis imperio , quem barbarum natura fecit , immanem felicitas Jortuna superbum Haec sunt, commilitones , propter qreae querelas non teneam: videlicet in extremis ob-sare quid majus, quὸ minus acerrimam propugnationem fortissima morte siniamus . Horret animus rerum nosrarum ruinas persequi. Temporum, bosium batorum crimen es , quod et icti fumus . Sed incusare aut homines , aut forim nam ejus est , qui vitae magis, quam famae consulat. Monere diutius non hujus temporis . Ut de is una omnium consiliis eertior fierem . mos advocati: quod bono publico utilius es, modo expen te. Si . cum de urbiis salute actumst, egregiae mortis laude carere , quam exitiabile Reipub. stilum relinquere malimus; de deditione meliora confidite: nlinquam enim ingentium malorum remedia suis periculis carent. Si mero arma ulterius siunt in votis; intelligite , nihil aliud, quam morti decus quaerendum senibi vero vilio

207쪽

Iσει rem sitam, quam forte putatis. Galificumque fortuna meos

conatus exceperit, nunquam a munere defectam . Strenue mobiscum altero usque ad extremum, nisi mors interim obtinget: quae si ram celeri imminet fator. leve saltem non Orat, me a tam funebri abfuisse spectaculo. Vos interim umbram meam seper ias muros vobisecum in acie, in laboribus actuc mersari credite. unc ne frangite' animas. Non enim ultione, non Iolatiis opus erit: haec rarum laudis xenus extremι nixus in hostem illam praebebunt. Quid Hira: non diutius moremur, ego gloriam vestram, os consannam meam . Plura de ultimis disserere: ignaviae pars es: Impletum omne consilium, si fortiter morimur. Nullum has Imperatoris voces astantium murmur con-1ecutum; sed in alterna tantum ora defixi, ii bis tanquam captae exitium tacitis prosequeban- . Itur gemitibus. At, cum morbus instaret, supra- riue medicinam esse neminem lateret ; in eam 1entent iam communi consensin itum, ut, ante- quam Id necessitas majore cum Periculo eXpr, meret, dederetur Creta, atque una securitas clastis, oblessorum 1alus compararentur. Ab his 1 rocerum con siliis minime dissona vox Cretentium fuit. Qui, quamquam abire sedibus suis,

α 1ervatam tot annos ab hostium vi urbem d . contenti , nihilominus Verebantur , ne Thraces prospero rerum successu insolentiores redditi, sola deditione desolatae urbis non eXuerent crudelitatem. immo vero promiscua subactorum caede satiari, victoriaque sua uti inpolierum mallent.

208쪽

L I B E R S E c U N D υ S. Nihilominus Imperator, ut vel extremos di ferret luctus, vel, ii quae forte recipi possent ,

subsidiis tempus daret, nondum aperte consilium deditionis amplexus, virtute magis, quam Vibellum sui inebat. Succurrebat, reliquis epibatarum in urbem redanis, novum introrsus murum eXtruere , quo pars urbis ruinae propior

excluderetur . Illud perfici hac arte .ut angustiori loco propugnantium numerus sufficeret; atq; interea bellum tamdiu protraheretur, dum vel Italicς naves, vel assueti imbres aliquod laborantibus levamentum asserrent. Atidum urbs recentibus muris claudebatur , prohibebantur suppeti . Quippe, nudata viris classe, nec in Cretam convehi tuto subsidia poterant, nec Dia , quo conveniebant, in potestate retineri. Prς-terea nemini incompertum erat, non daturos Turcas spatium temporis, quo opus ad exitum perduci posset; nec dubitaturum Achmetem , quin recenti aggressione calentem exercitum denuo muris admoveret . Idcirco ab hujusmodi spe dejectus, cum, adversantibus ventis, nondum

ab Dia Rospitiosius, Gallique solvissent, mis sit ad eos auxilia petitum. Simul ostendit, post

acerrimum impressionis conatum , quem vix repulerat , mu tos probatae mirtutis Duces , ingentemque militum numerum cecidisse . Inde, omnibus ad postremam necessitatem redactis,

ubi instaurassent pialium Turcie . prohiberi ab urbis ingres-ἴη nequaquam posse. Adderent igitur mires fessu ; ferv

rcnt Cretae reliquias , ne , quam, migente Vmetorum ro

209쪽

is,4 L I B E L SECUNDUS.

Iσess sere . strenue adeo opem contulerant , novissimum momen, tum expectanti praesidio impertiri denegarent. Sed haec .. quoq; incassum cessere . Non enim obsessorum preces, non vis religionis, non postremum periturae urbis discrimen, ab inc pio socios revo-m' i caverunt. Itaque Cretae casum e convivio pro μ' ' spectantes, cum per idem tempus lenis Ventus mari incubuisset, extremum, quod Venetis expietate sociorum supererat, spei, velis in altum datis, ultimo praeciderunt. --νες - Ereptis e Diae conspectu Gallis, altius pavo-

-' re defixae sunt mentes obsestarum. Nihilominus

Mauroceno idem animi vigor; qui, quaesita interdum fiducia , manifestam necessitatem tegebat. Interea voce, eXemploq; erigens suos, plures dies crebris certaminum motibus deditionis faciendae sententiam distulit. Nec temperabant magnis conatibus Thraces, interiora urbis quoetidie validius tormentis, ac bolidibus , muros Vero, qua aut subruti, aut assidua oppugnatione decussi ruebant, apertis aggrestionibus VeXantes. Hinc calamitas nostrorum eo devenerat, ut noque ad ostentationem implerentur stationes ;quamvis non sexus, non artas ab officiis caeterorum militum quemquam eXimeret. Itaque, cum deessent jam trahendi artes , brevique immensis ruinis obruta urbs extremum de obsessorum,& classis exitium esset allatura: caducea- .. . t toreS na Viter instructi, ut ea, quae ex dignitate, utilitateque Reip. essent, Pertractarent, ad

210쪽

L I B E R SECUNDUS. IssAchmetem missi. Simul placuit, ut, quae Aloy- Ισσssius Molinus Eques in Vatiam firmandae pacis

alias proposuerat, denuo in medium proferrentur . Non enim ignorabat Imperator, Thraces laetitia occupandae urbis, ac cupidine quiescendi quodammodo obc catos, viribus utrinq; non aestimatis, facile armis modum i m polituros . Sed Achmetem non modice extulit ipla pacis petitio. Exinde ostentare vires exercitus, varie

disserere de urbis detrimentis, discessu Gallorum,& defensorum paucitate: demum jactans, su id in summa fortuna aequius, quod validius , non Cretam modo, dc prope sitas Insulas, ted

alias quoque urbes in redimendar obsessorum incolumitatis pretium superbe, in lenietq; deposcere. Dum alternis disceptationibus tempus terebatur , Maurocenus, nus uam vigiliis solu- tis, positisve armis, non solum cavit, ne spes obtinendae pacis immaturo gaudio aditum hostibus ad nocendum praeberet; sed, post aliquot leves eruptiones, duobus modicae magnitudinis cuniculis propius succedentem barbarorum ma- ρ' num disjecit. Atque hic postremus tantae defensionis spiritus fuit. Magis, quam pro exigua re, expavens Achmetes, cum superesse adhuc obsessis vires, atque ideo periculosam cunctationem fore su l picaretur; contentus,si sibi urbs, quod procul dubio immodice concupiebat, dederetur, quamvis multi ex proceribus rem vi, armisq; conficiendam cem Bb di serent,