Francisci Mauroceni Peloponnesiaci, Venetiarum principis gesta. Scriptore Joanne Gratiano Bergomensi, D

271쪽

nes inanes tumultus ausuros barbaros . ubi malumunita Chrisianorum acies artim inconditis . confiantiam trepidantibus , sirtutem ignavis obicisset e. Praeterea ne que hostium exercitum , tumultuario deleEtu auctum , terrori esse debere. Ex pronibus, captivis, rudi agrestium multitudine gregem illum coaluisse. Hinc specie ampla, re

autem infirma , atque indocta Turcarum agmina. nec fera matura ordinem praeliorum , nec incommoda belli , caelique .cm tempestatis diu perlatura. 'Dejectos Iam, ob superi ris anni clades , animos Praefectorum: invalida Iub dia, fessos murorum propugnatores . Caeterum . ad unius tant in urbis oppugnationem adductos se esse, ne crederent. Oppugnaturos enim mere mαnia unius urbis; sed una in

urbe totam ferme Peloponnesum subarituras . Addidere his vim exempla Maurocent, eadem pener, quς gregarius miles. tolerantis. Hinc adire insuper manipulos, classem, Praefectos: strenuos praeconio, pavidos spe, ac fiducia incitare; vecordiam magis militum, quam fortitudinem dissimulans, ut ni prςmio, illi clementia, Sc promptiorum studio acuerentur . Ita suis in spem restitutis .

nusquam urbis oppugnatio intermittebatur . Quippe modo tormentorum conatu, modo cuniculorum vi muri decussi corruebant.

Sed Coronari, qui hactenus defensione murorum contenti obsidium sortiter sustentaverant, auctum recens exercitum suorum cum cognovissent. audacioribus consiliis mentes aperuerunt. Praecipue urbis Praeses , laetus arminrum Praefecti adventu , quo cum quinque militum

272쪽

. . .

litum millia adventarant, non desiperavit posse subito certamine fundi copias obsestarum . Igi- ἀὼ' .ui

tur magno , elatoque animo Coronaeos incitavit ad pugnam: asd timerent tam diuturna, acsbe- ρene nua propugnatione clari , praesertim cum malidi ae cohortes conienissent in subsidium dique Christianos hinc citibus . illinc recenter adducto exerciturcircumvenistos . Ne essetium quidem , nisi ingentis cladis pretio , intenturos . Nihil minks . reformidare Mauracenum , quam .ne Juorum castra turbarentur ab obsidiis . Audendum ergo opportune . quod ille baud crederer Coronaeos ausuros ; quod disscillimum reputabatur , futurum facillimum : urbemque a tam hi esta obsidione paucas in-rra horas evasuram . Excepere obsessi Praeiudis orationem alacres; continuoque curant corpora , capiunt arma , dc parantur ad praelium . Provecta dies erat, instructaque cohors nutum ducis expectabat, cum dato signo, ferox e portis erumpit , dc, quo latiori terrore hostem a Pgrediatur, bipertito agmine in Venetorum stationes ruit. Imperator intelligens subitam eru- ,.isi s..ptionem plus timoris, quam periculi allaturam,s magisq; ex subsidiarii exercitus, quam suarum virium fiducia motos ad id Coronaeos, disposi- -ω-.tis raptim cohortibus, qua res, tempusque poeMulabant , impavide decurrentes sustinet. Invalescit subinde multitudo, campumque confertissimae phalanges undiq; complent. Diu igneis fistulis, telisque eminus pugnatum : Ut Vero

strictioris prςlii copiam barbari fecere, immix Κ x tis

273쪽

I 81 tis utrinque ordinibus , .liviorem aspessum induit certamen. Vulnera Vulneribus , caed bus caedes pensatae ; estu sisque in rabiem a nimis, suo quisque corpore CX tremos nixus metitur . Nutantia eXinde agmina variis terro. ribus spem victoriae turbant . neutro inclinante fortuna. Tandem, egregie resistentibus V netis, fundi Thracum ordines coeperunt. Idci

2 π co ii, quorum permulti in acie ceciderant, in-: z. utile molimen disjiciendi hostiles ordines exper- ti, ne ulteriori sanguinis iactura animum ΠΟ-strorum augerent, arrepta fuga, ad urbem informi acie properavere. Paucissimi fugiendi velocitate servati. iique intra muros valido ii e- tu compulsi et econtra a Venetis modicum sanguinis rusum . At, licet Franciscus suorum fiduciam hac obsessorum strage auctam animadverteret ; instabat nihilominus altera ex parte major solicitudo arcendorum a castris hostium, assiduis concursibus stationes infestantium . Ne- - .ais, que ii tot copias dubiis motibus hactenus detinuissent, ni magnos, quos Praefectus exercitus

Paraverat, conatus, Praepropera ejus mors intervertisset. Ingens hac de causa consternatio. in

Turcarum castris, dilataq; in dies prςlii consilia. Nihilominus Imperator nihil tutum ab ho

munim ,- stium multitudine ratus, ut sua magis firma' ' rei', modice altitudinis collem, castris Pene contiguum, in exercitus opem verti jussit; quingentorumque Illyriorum militum cohortem , quae assul,

274쪽

L I s E L T E UT I υ S. 21s assultantium Thracum terga lacesseret, ibidem locari. Hoc peracto, nihil de obsidionis ardore remissum . Diu, noctuque in estodiendis cuniculis , latiusque prosternendis moenibus opera

Venetorum versabantur. Cumque unus ex illis ad praegrandem caveam redactus amplam muris ruinam allaturus machinariorum judicio videretur; urbem eadem parte tentare constituit. Id munus Equiti a Turri Melitensium,& Mam ε chioni Corbonio trabeatorum equitum Ducibus cisb.,iis demandatum. HGrum fortitudini, ac Vigilantiae ,. ., , plurimum Maurocenus confidebat . Siquide φώνου --

ille inter Cretici belli discrimina probatus, hic longo militiae usu,& exacta suorum disciplina insignis, uterque consilio, dc fide praecipui, ingentem de se spem praeferebant. Igitur, jussu Maurocent, impressionis ordinem inter se paribti sunt; id potissimum ad excitandam fiduciam militum ostentantes, ubi paulum defensorum nixus sustinuissent, partim ex imbecillitate virium,

quas proxima eruptio dissipaverat, partim ex de- 1 ratione subsidiorum, quibus non diu, non nΟ- seu aditus dabatur, eosdem cessuros . EXtrema tunc sata Coronaeorum advenerant, ni immanis saxorum, invicem nimis alte coeuntium moles, '-

cuniculi vim eluis let. tirupit enim flamma min is

dicer muris concussis; praeclusoque evadendi in urbem aditu, a conatu exercitum Duces Conibnuere. Verum scuti omnia Fidelium studia ad evertendam urbem conversa erant ue ita CX adve

275쪽

1co L I S E R. TERTIUS. s so non deerat in hostium castris ad cavendum lieitudo . Ubi namque comparari Venetos ad aggrestionem animadvertunt, eductis copiis, in

ori , eorundem vallum equites, Peditetq; pervolvunt.

Primo concursu pelli Thraces videbantur: at , ubi majorem sibi noxam ab iis, qui collem ins sedebant, assiduis enim ictibus desuper conflicta- ἐν ε -; bantur, infligi senserunt; relicta praelii fronte , . '. in munimenta collis impetum dedere . Neque diu cum Illyriorum cohorte dimicatum . Siquidem hi barbarorum ululatu, ac furore Perterrefacti . post brevem pugnam prope ad unum occisi sunt. Interim Thraces loco potiti ita V netis imminebant, ut cuncta terrore, dc ferrearum glandium procella complerent. Sed Imperator, antequam se hostis in collis possessione confirmaret, eundem loci fiducia exuere statuens, quas paulo ante ad aggressionem destinaverat ,

cohortes , ad repetendum collem admovet. Nec mora : adoriuntur Veneti barbaros; atrox utrimque pugna conseritur . Praestant hostes loci eminentia; haud tamen recedunt Veneti, in testitudinem conglobatis manipulis vicissim adri.ὰ. culmen succedentes . Multum sanguinis hoc znt certamine estusum a victoria vero melioribus assuit , quamvis eventu admodum difficili Non enim ante in nostrorum potestatem restitutus est locus, quam , pene omnibus, qui resistebant, intersestis; reliqui praecipites ag rentur . CCCC. Turcarum cecidere 3 totidem

276쪽

sauciati: capta militaria ligna quatuor. Qui e , sis septis prodierant, usque ad vallum assidua caede a Venetis compulsi sunt . Ex horum vero numero, quamvis centum , dc triginta milites iseri a tantum desiderarentur, aucta clades morte E- uitis a Turri. Hic trium vulnerum labore nonractus, dum strenue discrimina subit, militemque ad victoriam integro animo hortatur ;excitato incertum casu, an hostium fraude ex nitrato pulvere igne, in ipse ardore certa' minis absumitur. Juxta eundem quatuor Mel, tenses Equites, inopinato discrimine deprehensi, haud absimili eventu e vivis erepti. Caeterum singulis diebus simul in frontem , ae simul & in latera vario eventu certabatur: densae hostium cohortes inaequalibus, editioribusq; locis haerentes variis motibus expectationem Christianorum fallebant. Cumque robur accedentibus quotidie praesidiis augeretur, instarent acrius lacessentium cohortes, ac plerique fiducia virium temere sese discriminibus offerrent; merito suspectabat Imperator , ne tandem ingruens Turcarum turbo lassati exercitus reliquias penitus dissiparet. His de causis nunquam tutandi valli cura soluta, sicuti Sc producendis agaeribus assidua opera navabatur: &, ni congesta tellure confirmatae munitiones impetum assultantium crebro confregissent, haud longe ab exitu hostium consilia erant. Inter haec ne

que obsessi munia belli segnius obibant. Hi

277쪽

iosi L I S E TERTIUS.Iσ8s namque extremis veluti malis firmati, multa simul moliri, Venetis insidias astruere , arma , ignesque parare, suspectiora loca armatis com- , munire; ita demum insei andis oppugnantibus . . Operam locare, ut non vigiliis, non labore, aut vulneribus fatigarentur . Jamque quadraginta dies obsidii conatus absumpserat; cum , veluti integro penitus bello, eo res devenerat, ut acrius,

non de victoria modo, sed de salute quoque docertandum videretur. . . .. Sed Franciscus incolumi barbarorum exercitu inexpugnabilem urbem fore anina adver-ι- rhr tens, in postremi pretii experimentum animum Vertit. Non enim lpes erat, eo decertandi ordine crescentem in dies multitudinem vinci posse ; cum interea Venetas cohortes quotidian qcaedes magis eXhaurirent. Accedebat trepidatio quorundam , qui duritie laborum, ac des peratione victoriar in dies magis enervabantur ;ardor praeterea coeli , ac molimina Coronaeorum , quibus, si longius opus processisset, brevi impares omnino Fideles futuros intelligebat. Igitur, quamvis terreret hostium multitudo, &, ut in arduis rebus solet, suspecta omnia vid rentur; cunctis diligenter pensitatis , nec spe

nenda omnia, nec metuenda ratus , inopina - , eoqlle nocturno motu irruere statuit in castra barbarorum. Aucto idcirco exercitu ninvis hominum copiis, quas educi raptim e triremibus imperavit, M. D. militum cohortem Io:

278쪽

L I S E R . T E R T I U S. 2 saJo: Aloysio Magnanino duce, inter tenebras , VII. die Augusti adventante, dimisit, jussitque non procul ab hostium tergo in dumetis dei,

tescere , atque ibi pugnae signum opperiri . Interea ipse, sumptis armis, obequitans copiis .

milites nortari, uti memores pristinae virtutis intenti, paratique essent.. Quositam supra vallum in munimentis locare, vigilias ipse circuire, cunctaque praelio opportuna sedulo comparare, ne in tanto rerum discrimine laborem ab Imperatorio munere separaret. Jussae praeterea quinqueremes.adverso littori propinquare, ut ex

multiplici motu latior Turcarum formido iciqueretur . Ubi vero, edito, incerta adhuc luce, dis signo. impetus ab iis, qui praecesserant, ad ho- οῦρο '

situm terga factus est; Maurocenus quoque, de- pr p.

ducto e septis exercitu, fronte in barbaros bi- sartito invadit. Larvum aciei cornu Eques A-exander Alcen lacus, dexterum Iovius, primi ordinum ductores, optime in hoc bello de Rep. meriti, ductabant. Reliquς copiς expertae Virtutis centuriones sequebantur; naeque certatim lateribus hostium a1sultantes, Erimo impetu ex ternas eorum munitiones conscenderunt ., Vix vigilum caedes excitaverat Thraces, cum tantiis repente pavor eosdem occupaVit, Ut non arma capessere, non propellere irruentium manipulos, sed utpote nondum veterno excus , semiermes adhuc, perrumpere ordines, fugamque arripere conarentur . Hinc concursatio, Sc tumultus , alio-

279쪽

aliorum incidentium in alios augebat terrorem, ploratus metuentium totis personabat castris, atque interea a nostris passim hostes fundebantur. Haud multum tumultuario hoc praelio docertatum. Adeo enim fuit victoria in proclivi, ut praeter invadendi consilium, caedisque laborem, vix fortitudinis experimentum Turcarum formido reliquerit. Tria hostium millia partim c sa, partim capta prςter viginti milit,ria signa, ablatum Vexillum Regium, Caudarque Equinar, insigne in praeliis imperii, secum dique ominis symbolum , quod casu quondam c pium , facile in religionem apud barbaras

gentes transiit. CCCL. equi, VI. Tormenta, tentoria demum omni armorum, atque opum genere affluentia in victorum prςdam concessere.

Latius victoriς istitiam lux proxima aperuit, cum, pulsis Thracibus, confractisque eorum receptibus , ubi prius tanta periculi moles, vastummodo silentium, ac late dispersa hostium cadavera cernerentur . Accedebat, ut incerta essent

fugae vestigia , fusaque per patentes eampos multitudo rursus conglobari nequaquam posset. Quamobrem Imperator, pie votis pro felici certaminis exitu persolutis, laudatisque pro concionc vis oribus, non dubitavit, quin postremam obsidioni manum imponeret. Contemplatus, qua promptior pateret capiundς urbis opportunitas, Joanni Basignano parandi cuniculi munus demandavit . Hic in machinis bellicis admoven

280쪽

ignibusque vario artificio conflatis, multa in homum perniciem molitus fuerat. Itaque, qua leviter convulso propugnaculi pectore, concussamqnium pars erat, ingentis caveae aditum effodit, atque ita subter fundamenta fossam deduxit, ut ea ingentem muri loricam amplectereturs. Dum initat operi, atque aggressionis conatus ab 'Imperatore exornatur, non defuere e subsidiariis copiis, quae taedio laboris, ad patrios portus rediturae, vela in altum darent. Hae Etruscorum Triremes fuere: quarum ductor tempesta, tem, caedemque causatus, suis e vallo in navigia convocatis, Venetorum castra deseruit. V runtamen Franciscus nequaquam a consilio dimotus , ubi apprime militem de agendis admoenuit , XI. Augusti die facinus exorditus est .

Cumque, soluta murorum compage, ingenti impetu cuniculus erupisset , continuo Italorum cohortes, quas Iovius ducebat, Urbi propinqua- tur. runt. Eodem tempore, qua mare est, Brunsv-

vicenses, Melitensesque seactis mςnibus affunduntur ; quamvis hi postea, ob majus hostium

robur eadem parte congestum, atque angustiorem viam, ViX murum conscenderint. At Itali . . proIpero In CSpto ruinae tumulis potiuntur ; cadi1isque defensorum permultis, alii aliis succedere,&, qua patentior aditus erat, stipatis manipulis ad turres capiendas festinare . Contra O,