장음표시 사용
591쪽
secianda dubitatio,ad quam seientia pertineat agere-subiecto huie dubitrationi reis spondeo his dictis. I tiariam dictum agem de subiectoreali uniuerte litin pro, pertinet Libro 4. ad Metaphysicum. Quoniam hie loturarii.
Histis. I. sex mi fiderat ens reale, utens est, in ta . 3ζ& lib. 6. conlectitenter ens scibile, & lubiecta in eoi.
t. I Seculum dictvin, agere de subiecto realx in particillat , Perill et ad scientias reales partima lares, ut ad Phylleum agere de ente seu de
corpore naturali . Tertium dictum, agere deI. c. cest. stibiecto in communi,ut est ei in ratiotiri.hoc est iu et eo numiunt attributiones quaedam
per rationem, i pectat ad Logi eam. Quia haec sola fretilias cosiderat entia rationis, lub quarsine, nune de subiecto dii putatur. uaritim dictu .agere de obiectis pari leuiaribu , distinguendo iubiectum uniux artis ab alio, periinet ad Peritu. Quia id no pol fieri sine multis, habitibus, qui in solo Perito reperia. . D. Th. Tertia dubitatio , quae si in condit: es 1 pro. in subiecti totalis alicii lira icientiae. Rei ponde , Iib. senti in sinincto toralis, ut nonulli sera tu, uiri Seot. de ra has conditiones a P mino, debet esse per le
ordinem ad illud tracteiit u r ut de scientia. habet quod meatur una a talia iubiecto. Tertio, at in scientia coliderentur prium pia, partes, Passicilies,& i pecaeselias. Sarto, ut sit quid ineomplexi, ni . sicuit & illius principia I.ibro I. Iucomplexa lunt. in litto, ut lit uniuersale: post. te. quia de te parci lana tion es scientia, exco A. plo Deo, n quo natiua& ei selion distet si . Sexto, ut de eo praecognoscatur quid nomianis,& esse, lioc loco docet Aristoteles. Se
pMino, ut sit a Iuluid unum, ut iuersa: univo.ce, i analogice. Oct alio , debet adaeq uare omnia quae t iactantur in scientia. Nono,debet este ueluti niensura ipsiui scieritiae. Etit Libro x. autem mensiua his inodis. Ptimo in es le &ra eta. ueritateι quia nolita irae iiiis a rebus dependet, Sc ut rea se habet in elle, ita in cognitio. ne. Eran hoe seinutia humana differta diui. na,quae a rebus non pelidet. Secundo,quoadesse actu & potentia, hoe est,quasi obiectaeu scibile iii potenιia, seretia erit in potetiar Libro 3. & qn subiectum erit actu sciri in , icientia e. Hean. t. rit actu. iaeo Aristoteles dixit, scientias see s 8. Ii,sicuti & res. Tertio in i l linte: lcient a.riis Libro I. ab obiecto habet quod M una.Quatio, in di
u . . de & uiritas. Quinto In nobiluare quia pro ratione rei eognitae spretium scientia die
turmagis minusve nobilis. Sext in uniueris
saluatea ut illa dieatur urina et salior scientia, quae est de magis uni irer salibus. Denique,inpraoritate & posterioritate,ut illa dicae prior uel posterior seientia , quae est de siniecto priore , vel post ericite .
Quid intelligat Aristoteles nomines
st, cram au ιllud de subiacto praec gnoscendum e vel, An de subieeto praecognsendum yι esse essentiae, vel exissentiae. cap. XU.
VT deeliretur bullis dubitationis stariis. aniniaduertendo est:, Philosophos duo
allignare elle; alterum qd uocant essentiae, siue naturae,altet si existentiae.Esse esset viae est illud, d habent oti res. quibus est deterini. alan ..tura , ut in holeelle animal ration te: p hoon. tistituta est hoIs natura r quod est et libuitur olbiis rebus, ut abstrahunt abolexistentio, eum non sit ex se productu, flesi produci debet, non psit aliter esse, cum tale esse sit necessarium. Quo fit, ut inde sumatur propositiones q uae dicuntur aeternae ne fisa iis, ut hole in este animal rationis particeps,& alii mal e sse substantiam sentientem. Esse existentiae nihil aliud est, quam existentia ipsa rei ii ploduetae, ut existit extra suas cavl- . . sas. Hoeesse duplex est, alte tu actuale, & est illud cla res habet actii, tu est producta ratae.
Ium potentiale, qd res habet in sitis mussis a quibas produci pol, ut antinal in seminereis elle a quibusda dicitur esse in potentia obiectula, quia suo tempore produci potest. Sunt
autem duo in ciuibus omnes conueni sita primuin in acriuisitione seientiae opus fuisse subiectum elle in rei si natura: Quia nostra sete . tia habet ortum a sensu, cliti solum uersitur circa ea quae actu existunt: secundunt, it ipso etiam scientiae progrella , praecogitolcediim esse aliquo modo ipsum subiectum esse, sed dubium est,quid nomine, esse intelligedum Alex. I. sit, Sc quid Arist.intelligat cum ait,de subie t p. c. q. eio praeeognoscend si eise, Quia est,an esse Caieta
592쪽
nisi supponamus illud habere oertam, & de
. terminatam existentiam: igitur tale est e supP ne ii diin erit. Conti allit,quia, ut res se
habet ad esse, ita ad eogii itionemr led prius est tem existere in se, quam habere ordinem ad passiones quae de ea cognoscunt r. ergo.,ecunda opinio alior ra. qui dicut solum p eugnoscendum esse,esse poteritiale, hoc Est, reni esse in suis ealassis. Qitoniam si Entia solsi protiat passiones posse este in subrector quare sat seru praecogi oscere sit, ecta posse exist res-Tertia sententia emini qui uolunt de subiecto praeeogi oscelidum eiser aleelIe, tu de ipso possint probari passiones, & proprieta tes. Citerum, hi petunt principium: nam dust ritur quodnam esse praecognoscendumst de aliquo,ad hoc, ut potuit ei Ie lubiectum demon st rat ionis, consequentet etiam quΠitur,cluodnam esse I equuλti ad hoc , ut pro. prietates de ipso probata pollitu. Adde. cassiste modus explieandi est eontra con inunEc si leniti ira, in explie da illa praecognitione. An sit Rhuius, si ita ellet, pari ratione de passone elisi praetogitosceιadum, quia est proportionaliter. Nemo.n .est ira mentis inops, qui aliquam proprietate de itibi clo d monstrare contendat.& non stapponas talem pasisonem esse demonstrabilem.. Qi arta, eorum quo riun in topicis in emi.nit Alexander,& Α ueri oes, qui didierunt de iubiecto peog iei eiIe, hoc est , ens et Ie genus saltem alia toga ira illi iis lubiecit. Vetum reognoscere rei genus risi est pcognoscere, pia sit, sed potius quid sit,& sane lὶenio est,st P praecognitione ni,an su, tale quid c piata Vii de ista se iueium est omnino rei 3cienda.ini sua Balduini citii ait, pr cog lolci de sutriecto esse, hoe sensu, subiectun, apprehensum elle tale, ut dicit consorinitatem ad eme
fieul talem faeiunt: primum, an de subiecto semper praeeognoleendum sit e 1se existet ae.& qύοι cuni uidea ariis de multis es Ie telet .a; quae non temper existunt. Secui dum,cur deat talua re non sufficiat tantum praecognoscere esse essentiae: tertium, an aliqui possit esse demolistratio de si abiecto, eviux nullum esse 3 piaesupponatur. Et qua iis hete dimetilias Bisit de subiecto to ali icienti tarnen Iradu silur etiani ad ictiectum demonstrati I lia Secundum flindament una duobns modis potest d ei at i quid elle neces a Num ante deis monstrationem: prirmo quod sit aliquid essetiale ias iniens intrinleee dei nonstratione: secundo. Prod sic quaedan conditro: quς, vel est neeessaria limplicitem, cu sine ea non P s. st e lie denicin stratio, cuius n Oal, g atra ex e pli, est propiti tu iras agilis ratiorie cales et ionis, vel ad belle esse , qualis est ii ecitas ligni combustib. lia an eatefactione. Praecognitio. . inum autem aliquae sunt necetiariae simpliciter, cuius odi est principiorum cognitior .al quae ueto ad bene essa. His ua notatis, ad
P. i.i a positio,de subiecto praecognoscen Textidum est elle ei letaliae antequam Prillo de ii q. .lo probetur. Ita Aegidius, A polian. Bald. Zl- Theor.
stratio fiat, ut cognoleamus pis ilionem eou uenire subiecto peraliquam causean atrita vi praecognostatur hoc esse: uo possumus eo . hgnoscere palItoties ineste sabiecto: ergo. Cλsia matur,qu a prius natiua est rem elle , qu 1 este talena, sicuti priuFest e Ile hominem,qua esse albuni: ergo priux praecognoscedi na est subiectum habete esse et Iei. tia, determina sin in triam,& cerit m quam ei mirarent retale pallionem Seeuii do . atrie den 6strationem. cuc supra docuimus , non est pracognolced si . de pastione.ansi, quia hoc demonstratur in conclusione.sed non potest denisti strari nisi de subiecto p eogito learnus elle tilenti aer erisgo Siquidente:le passionis pendeta tali esies librecti .C titium, licet hoc telum lit: tarne, Dola hoc tatum sibi uoluit hoc loco Atist teles, cum dixit de subiecto eue praecognoscendia ur,quia est , ut ex sequentibus notum fiet.
Secunda positio, in selena reali debet praeco nosci ei se existentiςaci Ie, tuis Llie t
593쪽
in pedimentisreti subiti turn est neossaria o nnexio,& abstracinius suis locis,& ten porab . nulli aestini natara aequae non trabet iiidiu dua se inpactu existentia.& ideo de his suis est praeno.; . scere, Plo d suis temporabit g existant. Psinio quaestio an sit, supponitur ab omnibxu alijs . . . 'l quaest tot ibus eat per istam cinaestionem eo in unu ppinio intelligit esse exis euae actua le:ergo hoc esse praecognoscei dum e st, antequam aliquid de sit biecto probetur. Seesido.
illud esse de sibiecto est piaecognoscedum, ratione eitius substat passionibus: at sit biectu non substat filiis passionibus nisi per esse existentinaei te: tum. Tettio, illud eue debet esse praemia de subiecto, quod uel notu est
per sei sum, vel manifestum sitit ali Plo medio et atqui hoc non est nasi esse ex stetitiae actuale tergo. Qitar to,am de s ubiecto praeeogi ostenda est clis pote nitale au t elle actua. is; si hoc teculi duin eoixcesseras, habeo intelltuin: p lιPlIn diei non potes , quia pati r itio
aliquam. passionem demonstret de subiecto aliquo, aui Dcpta oratos t, de si ponat in J in poDomin esse possibillem.Quinto, mvis nostra cognitio est de retriis existent iaquaint is non sit de eis proυ exi tunt rei oante I eientiam de stibiecta nolcendum erithtu et se. Coi. firmarur,quia oninis t ostia cogi illiu habetorium a lenia: at smisus non cognoscit nisi quae exiliuntae go . Denique ex Aristotele Pil ait de stibisct.3, ptaecognoscdum esse,An iit at hi e inpi inter p r o l a ita in intelligitur de esse exilientiae: neu ue inlino esse Potentiale,eii proprie e se, ted secudum . quid . C me in . hoc elae est praeeogitoscendum rei pediti nostri, liue scientiae humanae, non autem resstricta dulinae. c. angelinae. Tertia postio; non est opus ante Omnem uerta dem si lirai onora praecogito cete de lisbie 1 ιδ ιδra, esse acta:.le e istentiae. Primo. possunt fierim . optioit denisistratiotre sine esse ictu alta existentiae. ut si de inotistra res de cane esse latrabilem etiam ii ullo existente cane: gillὲr non est ita celseerae agnoscere tale esse;6franatur, Ritia ii, demoliti ratione solitari colicitialit iri 'cessaria esinex o ptaedicata eum stibi ecto: gitur fiera pacerit Jernon stratio. etsi n5 praecognoscatiu esse actitatis existentiae. Eth Ioc est cliuod aliquae propositi iones dicular, ae elux uetitatia, quia inter alta iuvam, N
hiint ab .ict tali exi stentia. Secundo in aliquibam emonstrationi b. probatur subiecti ex iis stencia, ut eum probatur existentia eatissae Pessectum, ut Delin ,3e materiam esse r igitur 1 6 supponitur esse. Se dioeres curermo Aristoteles dixit, fle subiecto praeco eno laesi inhesse cauta est: Ress,5 seo,eius dictum intelli. Retuliant esse de lubiecto dein Astri tinnis poetiisini aequa probatur propter quid passio trisit subiictor ait indefinite, hoe sensi , De alia quo subiecto praecognoscendum est , an sit. Quarta polit o, in aliquibi et demonstr itio minis de subiectet nece Re est prae OgnOseel este actitilis existetitiae, plo eo tempore Pri fit & liabetiit demonstratro . talionia inali. quibus probariir pa sionem esse octii iii subiecto r vlide tisi potest cogitolai actu canem esse latrabile ira, iiiii canis iit aclis. Quinta positio, iii scientiis rationalibus, til Logi ea 'non eli neοesse praeminoscere de stibiecto esse existentiae actualis, sed MIGesse obiectivum in intellectit. Rario est, lula hoc est non habet aliud esse. chiare, in demonstratione quae haberet pro lilbiecto aliquid fictili una praeeognolcendum esset de illo iubiecto illi id esse, quod requiritii rad talem passioneii , Mod est, P non repi gnati L
fi Dri noninis ae dubitationes nobilenucleatidae sutu. Pilina diibitatio. si de subiecto praecognoscenduiti est esse existetrae aerualis: iguur de rebit qilae non sitit, see erunt, ii ecfuturae lunt non poterit esse scientia: quod uia detur fal Ilia .cum res possibiles habeant certam,& de te iant nata in naturam, ratione cuinitis cognosci possunt. Respotui o concedendo se clitelaini sicliuident scientia suppo iiit subiectum else alici uid uellam habens determinatam essetitiam: ies alite illae quae sunt rati ..tum pias libiles, liniliam habent esse in se, rimique sunt certae,& determinatae essenti ae: te liolum habetit ordinem extra iseciun adpo intella in drilina ira perquam seri possunt N
que Deus proprie cognoicit huiusmo ii tes,
594쪽
sed suam essentiasn in qua res possibiles representantur.
i Secunda dubitatio , si Deus eorrumperet oes species, solo hole relictoι adhue horno haberet earum seientiam: & in non haberent existentiam actualen , vel possibile:ergo nulla istarum est necesIaria ad eonstetenda de monstrationemr & in nos eo tra docuimus. R si deo,i deci homo habet et rerum destriactariam scientiam, quia uel cogito iit existentia actualem illarum qfi erant, uel ouia ab illis illam aecepit. Adde et lain,Pila si tolleretur impedimentum uoluntatis diuinae possentinii aliter existere a uitiae non abstrahunt abia existe tuta, 8c ita de illis p cognosci posset, esse , sublatis iii pessimentas, & hoc sitis est. Tettia dubitatio,propositiones quae dicurul aeterna ueruatis abstrahiani ab omni else existentiae, & leunt solam connexione praedicati eum subiecto I Q iare de illis poterit esse scientia sine praeeognitione actualis existentiae . Responaeo. bitiusmodi propositiones non abstrahunt ab omni existentia, sed supponunt omnino existetitian postibilem suo tempore locoque . Et ei tim,si erat ab hac exilientia isbstia lurent, non haberet certam naturam, sed ellent qui omnino fictum: Ecproin te de illis seientia haberi non posset. Libro 1. Q . a. ia dubitario, ea istetra est propria in-POtur. diuiduorum,& singularium: atqui singula
v. Iium leuat si ut uarietati sit blecta, non nabe-vit scientia: Q iare de subiecto se lentiae non eris praecogno cendum, quod existat. Resp5deo , hanc uel illan existentiam conuel ire particularibus, a quibus abstrahitur existetia alicuius iii diu uiui indeterminati, quodcun. De illud sit. Est itaciue existetit a cluplex, altera fingulorum indiuiditorii ni, & haec est variabitis: altera alicuius indiuialui lius e terminati, de haee est imminabilis, quae de stibi ecto praeeognoscenda . Cum ergo specie. eon serii et ut in indiuiduis, necessario dabitur aliquod individuum in quo existat. PIaec ignoscit itaque natuta uniuersalis no in abstracto, sed in aliquo indiuiduo singulari , nillicitamen decerini nare ais gnato, quod quulem scieti,s minime repugnat. Qeo loco aurina isucite, si finem naturae I pectemus, Poritas existentia est pcopter specie in , qua D propter tuis tutis latini: cllita natura intendit conteruat in cli ira ua caulla specieri in .
Quinta subit Mici, datur alisim scicua denota sunt, tu leuatuo, dein spinito idequabus non uest praeeognolei esse existeri. 1aeiquare non siem p praenoscenda erat. R R. deo, de his rebus non haberiar scientia iii si Paeculens,& negati Muod si Aristotele te labri s. illis probata liquus positive, ut motirin fieri Sc in instanti, si clateria laeusii, ii facit, ut pro Physibet non dari uacuum eum motus non possit
esse in instantii a Me εt, quod si probaretiit aliquid positiuum, supponendum esset esse
existentiae saltem per non repugnantiam, n5 autem aeuitilum potentiam Physicam. Sexta dubitatio, seielitia non demonstrat
passiones acta esse in subiecto, sed tantsi posse inesse: ad hoea inem satis est prae gnoscere subiectum posse existerer ergo fallum est, rod supra de actuali existella diximus.Cωrmatur, quod de aliquo subiecto demostratur est passio in natura necissaria r at huius. modi propositio abstrahit a miamiaque exi.stentiar igitur. Respondeo, esto selelitram demonstrare tantum passiones posse inesse subiector tamen quia illas protiat de subiectoreali, Ac vere existeti, ideo de su hiecto praemgilostendum est esse.Adde etiam quod stiε-riae frequenter demonstrae passiones uete. Screaliter inesse subiectri, salie suo determinato tempore. Ad confirmatione, tales propositiones dupli ener e6stderari posIunt: primo
ut dicsit solam connexionem ter norum,&secundum hane considerationem abstra.
hunt ab existeriliarseeundo ut in illis denota Luz praemeaturri uere, & realit et inesse subiecto, Se sub hae consideratione negarem ab instrahere ab existentia saltem communi.
Septima dubitatio, Matheniati ea est let E Libro stia malis,quae eum abstrahat abesse. non po Meza. test illuc supponeret falsum igitur etiams supra docuimus, realem smeritiam supponete
esse. Respondeo . Mathemattea abi trahit ab et se in demonstrandis passionibus de subiecti si non tamen abstrahit a praecognitione existentiae subiecti.Nam,cum omnes sciet icreales versentur etrea aliquod obiectu ui acta exilirari,ut supra viximus, ne existimetur subiactum esse quid fictiam, speetaliter supponere debent esse existentiae, de tuo subiecto. Octava mibitario, curties scientiae abstra.
hutit ab existentiam igitur non praecognosculillam de suis subiectri Respondeo, eienti abstrahere ab esse existentiae si specterniis ratranem sol malem ipsanu quia cum uersen. tur
595쪽
- ei rea uniue salia formaliter,non possunt considerare dubiectum, ut sol maliter existi trsed si eonis eremus Gilitionem sine oua no ipsius subiecti, nego absti ahere ab exilientia. Nona dubitatio, si Deus nullam omnitio specieni et asset, nee sacere decreuisset,adhue lalieni Angeli possent habere seientiam proprietatum it larum specierum,& tamen nullata tacitie de illis pollet praecognolei et te hibie .cti: igitur, i sta praecognitio n6 est simplieiternecellatia. Rei potuleo, primo hie esse sermone ni de se enlijs humanis, quae ver santur ei rea res exist ei es. Secutio,iali posito casu, Angeli non cognoscerent proprietates esse re in subiectis, ut nos scimus per nostra scientia, sed tantia in eognoscerent posse iii esse , sieuti
ipsae speelex pollibiles sunt.
Deetina dubitatio, res esse est contingens, pollunt enim esse,& l on e iter at se ieirtae ii siuersantur ei rea contingeritia: non igitur se'
ponunt et se subiecti. Respotti eo . hane uel illam existentiam particulatem esse contingete n. non tamen existentiam speeiei uniuersἡ consideratain. Nam supposito uniuerso, ne eesse est species saltem suo tempore exiliere.
An silentia post probare existentiam sui subis fit adaequatit,s totalis . cap. X I.
um omnino exploratum sit, ver mesisse quod Aristo . ait , de subiecta piae
cognosces uin ellectu d si minis, Da nisu ubitatio est de preteos liuione, an sit: & eum quaestio, an sit, poisit esse dubia, ideo de haeptςeognitione speciatini diibitari lotet. Q. autem stibiecti Otalis existentia probati pos. sit, his ratiotribus tua de ur. Primo, potest dari in scientiis aliquis esse.ctus notior subiecto a sae luat . Ut eli, grata a exerr plii motus in Physica: quare per talem effectum illius existentia probari poterit. Se euii so, vi se habet ieientia particulatis ad subiectilini particulare; ita scientia totalis, ad totale: a clui illa potest denisistrare exi liε . tiam sui subiecti: agitur& is a. Minor pri positio est manifesta ex Arallotele pri ino Eleu-ghorum , captae prina , ubi demostrauit illius partis subiectum:& in primo PosteriOIsi, capite Primo , Ut quusam uolunt, probauit de-L-ustracionem dari: & deuique I bi o ter dode elo probauit ignem esse: ergo.
Tertio, in te talia quaesta , primum est, an
siti quo stientia respectu sui obiecti Misquati carere non debeti quare potetit ut vj e
scietia solet tractari qu aellio de eura subiector ergo lignum est seientiam polli alicilio Ino do probate existentiam sui stibiecti. iinto, subiectsi in te utra est ienot si insci Eliar igitur eius existentia probat et ieebit. Post tento,ex Aristotele, eiusdem scient ς ό. Metis est eonsulerare si est. & quus est: at scientia t. P. de suo subiecto consius emi, quid est: igi. ur,
Prinna sentεtia in hie dissicultate fuit Sco In prolisti, quela priua: ini defendit Auton. Andreas , s. l. 1. ut eaederoso inlisam Seoteos : eandem sequi & i. tur Caiieiliator, Sc ut refert Auet rora fulio Mer. q. pinio antici roru, stat existimarunt subiecta I. . E. totale non posse .lemonstrari a priora , a po- lenc.
sterio. uero, niaxirne, perat reluem effectum In i. notiorem . Met. q.
Seeui, i a seiuentia Themist. in sita Para I. phrasi in ptismuim Sc seclinii si Posteriorum: Llbr. 6. N Averrori in primum Posteriorum , & in Physie. primum,& seculia si physicum. 8c aliis in to eorum.
eis Pili op Alberti inagii , D. Tho. Caietani viri& Ziniatae, itu lani scietitia potia probare,es GP. II. se, de suo si abiecto totali . Pio huius dissimu Cap. II. latri explicatione haec subijeio ni ius amenta. C m.
omn.no ignotae: aut niectio moro te habet, II. ut ii sint parti in iiotae,& parti in ignotae. Si sint prioris generis ii ullo modo iubari queatι quia demonstratio est in stirina ad probata.dam ignota: si iecsili, probari potest eas existere, uel a priori, uel saltem a pol te tacita et si vero tert non pollunt piobari uia docti inet, ut recte aditolauit The in istis hoc est genere aliquo demon 'irationis, ted tollina altatua inductioue , uel syllogis inci hypothetico.Qaate ad solutioii ein quae itionis consi aetaniadum est, an lubrectarn uti trier res inanis stas in siletitia .aia sit ignotuin, at, de eo possit dubitati. Si lui dein si maiilseitum fuerat, si ultra probabHur : sin minus Procili a ubi probari Po. erit a posteriori Per aliqueaa et I
S undam sauciamentum , quod aliquid
596쪽
in silenda probarI non possit mripti et eausa
P. Primo, quia nulla habet eaussam per qua probetur, sicuti Deus. Securiclo,cu habet quidem, sed illa no pertinet ad illam seientiam , quae eon siti erat tale stibi emi, se aci se pet ioΕem,ut aia Metaphvsieam. Postremo, qh licitcaustam habeat.& pertineat,ad scientia: tfi,
cum sit omnino ce: tu, noli eget probationet
lum esse iret leprobare naturam existere. Tertium fundamentum,etsi ex Aristote. Libr. I. lis doctrina scientia: in suo dedeant contine-Poster. ri gemere , & non licet ab uno in aliud tran. r. 1 . & stelidete: potest lainen inter sum vita aliqua
I . lei e n ta a n traditis anscendere, non, ut est arti sex particularis, sed tan viani Metaphysicus, vel Pcrillax: qua ratione interii una Aris oteles in phrseis piobat aliqua quae pelli.nent ad Metaphysicum , tion quatenus physicus est, ieci iii Metaph v si eus, vel Perariis. At.que hae e adnotalle tussiciat. . Prana a positio, esse iubiecti totalis seienti nulla ratione in piopria scientia demonstra.
N potest: Dixi, in proprria, quia in is petiori probara, sicuti in propita ilici uo pacto deela.
rari potest illius exilientia, ut T liem. docuit. I. post e. Primo,ex Arast .sibiectum exiliere est piceoti . 21. gnito quaeda: qilare non poteli esse quaesitu, Ac ita piobari non poterit, cu talis pi aec gni. tio, si , lli subiecto couenire debet, totali Ira a.
t. 2. vi Arist. docet, sunt tela uua : ae pro ii tale sit cuiuia est actu, ipsum Obi ictum cic braeisse actu . Si ergo scientia potest probare suu sci. bile, sitie obit diu necessario luppon Midaetitscientia ante situ obiectunt: quia latri supponitur scientia elle & probare luti in Libiecisi: Cap. de & ira erit unum relatiou fine ino eo raelari uolubst. quod est falsum. Tettio, Dia 'trae pio baiunt in totali scientia, avi sunt principia, aut par tes,am species, aut proprietates inbiecti, quaeo inii a suppotui in stabiectiun este: quare pro . bari non poterit. Quarto, si scientia probat suu labie eicini esse, aut ita fuit ex communi.bus, & noe non i qma tunc non este uera de . nisi si ratio: uel ex alienis, & hoe non beandem rata ne in i quia tion potest egi edi suu genus: uel en propriJs,& tulit sequeret ut luppone te lilbriciunt, di illud ideiri post epti ba.
I. Pos . ra: quia si principia tu ut propria, debetit esset. I9. Epria iubiectis quod tam supponeretut elle. Confirmiur ,-Icqueretur dari procesiuin infinitum e quia ante demonstrationem de subiecto p eognostendum est esse: qu
te, vel cognoscit per demonstrationen ,uel
alio modo : si alio modo probabili, non ci monstrabiriir 3 si per demonstratione in , erifiliab tectum huius demonstrationis praecognoste ire urn est , Se hoe vel per cleariinstratione uel alio modo , & sic dabiriir processira infinit ita , vel deuenieudum erit ad lubiecta inclemonstrabile. Postremo quia subiectum
in sc entia,aut est notistitnum . aut numera tur inter res notissimas: at quod est notiunprobari non debet I ergo.
Secunda positio, esse lubiecti principalis nullo genere demonstrationis potest probari
in propria scientia. Primi tui, quia hoc obte ctiam eli filiis Omnium aliorum obiectoIum partialium rergo supponeiusum est esse. Se- eundo, existentia ob ecti totalis aiaxime pedet ab existentia obiecti pranei palis r ergo si
totale soppon ut este , etiam & priueipale . Sed peteres, quae nam est potissima rati Cur se torali lub. edici supponatiir esse , de q ua relegendus est Zin ara. Respondent aliqui, sia Theor. est notissimum .inae responsio non lati ta 1 3 .cit, eu na in scientia laepeὸentia ficctus notiores subiector & interclum etiam principia nota secundum natula: igitiar probari posset. Alij ueto dicunt, quia hoc est proprium Inu. Averr.nus Metaphysicae , quae coii sideratens uni- 3. GTl. uet Ialii sim una , & titulisit c biecta particula cona. 44ria particularibus let vijs.Quae respontio de obiecto totali alitiuo mo so est uera . Sed me Zim. lior est responsio, si daeamus, ideo non posse coni. r. probari, quia est subiectum, nimirum ob pro super A. priam rationem forinalem lubiecti; quae est, de eces.cllicd sibi clatur ιν & quod subiJcitur, qua z. co 32. nu, tale, noli probatura unde appellari solet, Auerta Datun . Sed diceres, in scientia probantur I. Phycprincipia a posteriori,ut patet in primo p iby co liatico: atqui odiectum pendet a principiis et e ga dam probantur praneipla , etiam obiectu probabitur. Respondeo, esse disparem rata in nem de lubiecto & de principus: squidem lubiectum, uel est notissim una, vel stippon
tur, ut concestum & proboitum in alia scient.a. Principia vero, ii sint nota, non proban
tiar, sit ignota, vel habent eatissam per quasnprebam sos Iutui & si e probabuntur a supetiori : vel habent tantiam effectum noli xem, di tunc picbantur a polietiora. Est ita.
597쪽
1. post l. 21. supponitur, alia vero prino protrum. V au tetri quae dirita vis licti ita fiant, ad argumen ta contrariae sententiae respondeamus. A l pti iri uai, primuin non dantus in omnluietitia demonstiariones. ar deinde , ut postuelle de re quapiam demonstratio , noti lata est, ut detur aliqv d notius lia, sed ulterius revi iratur, ut id quod clemonstratur sit iglicitum, vi expresse patet ex Aristotele dicendi , ridiculum esse velle probate naruram dari. Adde etiam, quod est contra naturam sis biccti, ut probet iri .etiam h detur demonstratio. Quis .cl ia probari possit,cum de eius
ratione sit, ut i upponatura /
Αd seeundum, quod attinet M primi Ilocum, non pra bat data syllogismum elen.chum. led declarat illum per similitia sinem. De seeundo. falsum est ibi pra bui de in ostra. tionem exi stete, sed .lsi explieat illud ptin. Cipium, quod proposuerat: Ad etiam, quod licet partialia obiee a non possint probati a
Partials latentia i ranieli a totali maxime .
Ad tertiuiri a lesentia ooti quaerit de suo iecto totali an sit, ted illud suppona , α
p aecognoscit: S ita concedimus istam ci Puionem non fieri in ea seientia in qua est sudiectum , sed in superiori. Ad quartum, seientiae in initio non probant latini subiectum elle i sed eum multa snt quae videntur participare nariaram illius subiecta, quaerunt cauus nam illud sit,& quod sit proprium obiectum. si tu et tu in absolute quae Nint, an se, id facium per habι- turn alterius te entiae. Ad quin rum , quid ad hoc a gumentum respondendum sit patet ex dictis. Ad sextum, hie Icicus potius Leit eontra aduersariosιriam Atistoteles ibi plane dicat, scientias non de insistrate, si est, de luta ,utriectιS,quia non considerant,quui est. Quo aurem pacto hic lociis intelligeudus sit, sequenta capite plane doceb .
An desine cto partiali, ct minus strincipali possι dranon mari an puto propria scientia. cap. XVIII.
Quoniam uero de duolnis subiectoriam
Add. in Log. Toleta est i sequit in , ut de tertio Nnere dicimus.
Quod aute timiu' de partiali de luiaeeto pto. bara polsu, Λι, fit, si s rationibus tua de iuris Primo, auctoritate cominent atυιis, qui t. De aliquando id expresse docuit . an. c&siacui ido,quin piobare de aliqtra re existe tr. tiam pertinet ad Metaphysinu ι cum ex sten, Auere. tia, sit proprietas quaedan communissima. I. post. Tertio ix Aratiotele, qui libro se topi, co. 3 2.mae philosophi expresse dicit, stren .ias par- Test. i.
ticulares non considerare . si est, de tuo sit biecto. Quarto, subiectum torale, nihil aliud est quam onat,ia partialia subiecta simul sum. pra: at de illo lupponιιul esse,nec probari potest, ut docuimus, idem g Iurd, ndum de . ipartialibus.
Politetno,quia si de aliquo partieulari sublincto probautiir existentia , sequeretur delubredo totali non suppona ella. In hae diaritatione quidani ob allatas ra- . ili Oiles exstimarunt, neque de paruali subi elo potis probata exist couam Secunda sententia contraria, qua ira non no in loco docuu Auetroes, quem Timara, ael.& lytieDii. lequuntuli ne su ecto partim lati c. apolle deni Gstrati existentia, si in ivotu exi. R. stere, licet id raro contingat. Ad huitu diis . au. coacultatis explicatio item duo iubijcio nolada. 39 Prιrnum notandu , huius quae itionis sen. I heor. sus est duplex: unus,an partiale obiectu pos 33 suden 6urari aptiora: alter, non possit de nisi Libro Iastraria posteriori per aliquem effectu notio. Post. 1. rem. Et qua milia haec disti culto communi ter tractari soleat iuxta ecunda sensum rL. men a nobis iuxta ut anqi sensi in expliea. biriu, cum in primo sensia snai Otem di stimi.tatem, habeat,quam in secundo. Secundum notandis, ad hoc vide aliquoslibiecto probari queat exi stelia 1 priori, duci sunt necessaria.Pr tuum, ut cognoscatur uidditas illius: sicuti enun substatuta in suo esse pendet a sua quidditate,ata ιpsa existella,quet est actus ipsius quidditatis. Quare, I dem uastretur existentra a prior ,Opus est, ut eius cognoscatur quidditas. Iecundum, ut existentia illius subiecti sit ignota, mitu ad rem notam manifestandum, non requiratur demonstra. tio. Deinde,hoc altern requiritui etiam adprobandam existetitiam a polletiori. Rursus ad idenae sciendum necessatius est ali luis estectus nor lol, ex quo deueniam u 1 incogni.
598쪽
tione in existentiae ignotae. His ita a incitatis, has subiicio positiones Prima posivio, esse subiecti partialis ni inus' ra . principalis ignoti potest demonstrati a posteriora in propia serientia r quamuis id raro e&tingete soldiit. Hoe dometim eum secunda,& cornmuni seii tentia,quae si e probatur. PriLibr. mo . quia hoe iacit Aractoteles qui in Physi- de Coel. probati it ignem esset qui est quo scia pu-
e. I 8. tiale obiectum in seletra naturalis & in libio 1. el. ta retrio de alium probauit dari intellecisi agε3 tem .Qaod si diras, id non feeisse per habitu Tc . a. particillarem Pthysseae, sed tanquan Meta ph ystauin, hoe non est verum e quia scientia non debet transcendere suum genii . ut Ari mr. r. stoteles domi, piando risi est necesse cogno Poster. seere aliquid per habitum seieitae superiora , t 3 ut aliquando feeit Aristoteles , quod non se Libr. . eit in allatis locis . Adde etiam, quod media Pnys. v. quibus probauit existentia in subieetot si par
3 1. rietilari uni sunt propria illatiam sciεtiariami rergo, Sc ipsae demonstrationes; quae ex rnedioterin no discernunmr.Secundo eiusde latentiae est eonsiderare an res siti & quid sit: scilscientiae considerant, ipsum qiud est litorum
obiectoriam particularium tergo considerant etiam e i in existet Mn. Tettio; fieri potest,
ut a lupi 1 do esse stabiecti partialis sit i notu,& postulit clati effectus notiores in ea ite sei Elia: cyi Ibus demonstrati potest illius existentia: igiriar. in arto, quia alias vi stio, an sit, in omnibus scientijs, dein pta Metaphystea, es set vana; Piod est absumtum. Quod sit dica s,
polle den oti tradi elle principiori ira , & ita uaestio an sit non erat vanatat si hoc conee. as,id etiam eoncedendu erit quod nos pris. bamus i cum eadem si t om nino ratio principi omini, & subiectoriam parii alituri . Ο.tinis to . optirmas modus de trionstrandi existenistia alimius ira respectu itostri, est a posterio mi sed hoe fieri potest in propriis sitientijs re. spectu obiectoriim particularium: igitui . Secunda positio, eisse sabiecti partialis non
potest dem nil rari a otiora in ea sem seleti a. Vbi nota , hoc non fieri ex eo, quod scientia non consideTet quid si trie lubiecti, quia ea considerat, sed ex hoe,quod quidditas cogitoici nequit, nisi prius cognoscitiir sit biecti existentia. Cum ergo iam tota sit existentia, ni .hil est necella, ut postea demotistretur. Expli. co,ut aliquis is ea ons rei a posteriori existentia lubiecti paruatri, lebet priιno inuestigarequii ditate illius: deinde debet scire qui testatem existerethaee autem fieri non possunt .nisi prius, saltea posteriori eognoseatur stibie .cti existerit 1. Vnde, antequam possit hine timedium ad demonstrandam existentiam 1 priori, Iam cognoscitur: ac proinde demonstrari non debet. Sed peteres, unde fit, ut prinei pia in seientia demoti stram inleant, esse au. teni subiectorum partialium non nisi taro. Respondeo, id eontingere ex eo , quod obiectorum proprium est lubi j ei selemit, ae pro. liuio piaesupponi, & ita ut pluri inuiti no de 'ς 'mon urantur. At de principiis non est erifrni 'ratio. Rtusus peteres, an es si biecti paritalis demonii retur a seientia particulari respectaculii est su Mecti in , an vero . scientia totali. Respondeo, probar a scient a torali,uel eri te ab aluiua parte lupo ericite. Vc ecce, plobare
ignem esse, aut spectit ad iplain Physi eatri
quae est scietitia totalis, aut ad illani qui de elementis. quaeli pars quaedam superior ea, qtlae agit de tali elemento. Atque ex his patet, quid in proposita disti euitate tenen. t .
dum siue tellit ut argirinent 1 respondeati ius. Ad prinium, Auerta es eo loco, loturn d cere volvu . ut plurimuri otu probari ex
stentiam si ib ecti partialis, ut teteriret alibi
Ad serandum, ad Metaphy ienni situ inspectat constiterare existent an in commi ni,& ut est a Nisex quilia in uniueri plis prolatre existetitiam Dra n iam obiectoriam partialium ex eon inuit ibiis, vel demonstratione diicente ad in pollibile eo lista proteritos.
Ad tetitsi, Aristotel. sco loco dolere mluit ad scient as particulares no perisereri: efiis siderare existentiam, ut est praedio si 'quod . dari commune,sicuti no emi sideraut ipsam et Ientiam in comtiri ni, ad qua relis existeri. tia consequitur. Et quod hoc voluerit, param euidenter,quia per quid et t. nsi Intellex li g/dit iterra particula rei H cum ibidem eoine dat serentias particulares csi siderate omnes eausis lis isorii in obiectorum, caussamque sotan lem, Se quidditativa. in an to ergo ait scienistias particulares non considerare, an su, pro
euldubio intelligi debet, de existentia, ut est
praediratum c inmie,quod re sequitur qui s. ditatem in communi I alias eIus consequentia eli et nulla. Hoe autem risi est contra nos.
qui solum asserimus existentiam , ut ecnis
virtut ad quidditate particularem lubiecto-
599쪽
riam partialium posse probaria scientia par.
quia a Omnia pari Ialia: verum quia scientia
non supponit subiecti in adaequatum esse vidistinctὰ eoin praehendit sub se omnia obiecta
partialia, s d tantum iii confuso supponit dari aliquod lubiectum adaequatum comprehen dorio milia partialia lub se ideo fieri potes. t sit nota exilientia lubiecti Maeviati illo modo lupposita, de ut dubitetur de aliquo inparite uari, an conti tuarii r s.b ad uato , &an sit in terunt uanua. Adde etiam, quod non Oari,ia probantur, ut subiectum principale .. quod eli scietiae finis,& esto probetitur . non tamma probatur totale;quod a particularibus fornis liter distinguitur denique n5 possunt
probara Omnia simul thmpta, sed stot sim sin. gula. Atque de re proposita haec satis .
a stiraitia post quaerore de suo sinecto quid sit, Ostendcra propter
quzdde illisu existentia. cap. XIX.
DVo in hoee pite nobis explicanda pro
poni nitis: niina an scientia de tuo sub .
lecto, tum totali , tu partiali inuestigare possi,mud sit:alteriam,an possit reddere propter quid ,de illim exi stentia. Et quoniam,hic nulla est inaior difficilitas utranqtie dubitatione Palicta perstringatri r & de prinio has statuo
Prima positio, scientia potest quςrere Nilei subiem partialis. Est doctilua cornunis,& patet ex Aristotele , qui prim O l'osterio istopite secundo do it quid sit deniostrasio rci libro se eundo de anima.destituit animamι quae duo sitnt partialia obiecta librorum citato iam denaque ali sui locis secit.
Secunda posito, scientia potest quaerere sid rei sui lubiecti totalis aposteriora perali. ios ericias timiores: quae doctrina, Pudo Soti in Pud noti nulla dieant, sic probatur. Pranio,pra. eap. Pλid ιer lubricti totalis non est pigeognitumaci rei p. luimenria, sed quaesitum: ergo quaeri,&pr ad s. bari poterit. Secutus , inti trigere por st, ut quid rei totalis obiecti surgi.-im,& dari inlcrentia estectus notaores per Plos inii estigari possit quid sit: igitur uinu 1M Fedit quia
fieri possit. Denique, hIa notitis quid rei maxime spectat ad ipsam scientiam St ad subiectum: igitur inuestigati debet..uMisio, eias .eiusdem artis este consi Lib. 6. lerare si est,& quid est: sed scientia non intre Metα r. stigat an sit,m supra eloeuinans, di Aristoteles
docet: ergo nec quid M. Respondeo, illa pisis positio,Eiusdem est considerare si est, & quid . . . . sest,duobus potest iii relligi modist primo illa. a mentem Aristotelis 1.3e nane dieEdum est. non esse ad rem:*ua Aristoteles, ut proximo capite diximiis,in solutione tertii argum Eti. loquitur de existentia in ecim muni. Secundo
eonfiderari potest secundum se, abstrahelido ab intentione Aristotelis, & tune debet ita in istelligi, qualido est ignora existentia alicui subiecti, Ae eiusdem quidditas, eiusdem esse probare existentiam di assiviare quidditatε. Quod si interduinaeeidat, va existentia sit nota, Sc quidditas ignotat unum inuestigari poterat, di non alterum.Et haec de prima d
Od vesci ad alteram attinet, videtur n6 posse a stἰgnai r propter quid eausa ai ve ex intariae subiecti: quia neeessarium esset iii alio ita praemii si petere priumpiunii quod est ineonis
tinniens.Sumptum patet in hoc exemplo. Saaliquis qui uelit reddere raviIam existentiae hominis, is talitareretiit ivllogismor Onane animal rationale est: omnis holmo est animal rati onale: ergo ona n is ho mo est. A talu i in
noti propositione sipponitiar honunεha.
here eue, quod in conclusione probazur, periatur igitur principium. Hae tamen rationensi obstante, hanc statuo positionem.
Scientia potest ostendere propter quid exissentiat sui subiecti. Plinio, eur subiectum
existat non est preteognitum in scientia : pr bara igitur poterit. Secundo subiecti extile tia habet aliqua laus an . nimirun quidditaritem mirus est acti r sed scientiae pariolares tu qui iunt, quid sit suoruni subiectorum e e go per illud probare poteriint eortina exi sten
tiam. Qua autem ratione ista quaestio pro. bari poti, pater in allato exemplo a gum e t IriI contrarium allati, in quo non petit uprincipium. Vt autem .itites ligatur quo paricto in hae ratione, omite an in at rariol ale est i ornit homo est animal rationale et ergo nitIIs honio est , non peratur pilire plum, animaduerte, illud Mibum est, in minori
propolitione non dicere rei existenti, in , sed
600쪽
suam eoniunetionem prae rati eum subie.ctoa dc hine est, ut non petatur princ plum Qfi autem in conclusione dieitur, ergo Ois. homo e st, hoc verbum praedicat suam n gnisi
bum nota eorrum quae de alio d fit. Neque id Libria r. mirum uidera debet , quod pratas dicat uni periher. Dem.& postea existeriamiquia prior est uni c. s. essentiae cum subiecto qtram sit unio existentiae cum evilem subiecto: hoe est prius est, hominem esse animal rationale,quam actu ex stere. Patet igitiu quid de utraque proposita dubitatione sentiendum sit. Atque ham is..t quae de praeeognitis dixisse volui. Sequitur, ut de ijs agamus, quae ex praecognitionibus cognoicuntur, quae est teri a nostr tracta licinis para. Quod dum finemiis Aristotelis Pronunciatum,eelelueimiae sententiam in itiis seeundae analysi allatam, Ac res mann lotitu rapitis docti Inam explanabimus.
Au omnis doctrina ex proxistente fiat cognitione. cap. X X.
Α Ristotelis propositum in primo eapite
ax libri primi polleriorix a natus s. interpretes nonnulli adnotariant, Illud fixit, odoceret ad humanam serent a meon paradam quasdam esse Masr ut mitem hoc melius exisplicaret, priore loco hanc propositionem .si. principium proposiare & probauit,omne docto ana ex aliqua praeexistenti fieri eognitione. Postea ueto docuit Pcognosce Idi m .dos:& quia dubitata pcuerat qua rationesti et a de nouo acquiratur, hane dubitatione solvit. His In primo rapite explicatio in lecuti. do, primum ipstam seire definitine etiam demonstIarionem . euius proprius effectus est scientia .ex quo effectu piineiptorian .siue panislar in demonstrarion in conduicines &proprietates colligit, quas postea late .pta . Cum ergo h cte lux de praecognitionibus Et modis praeeognoscendi, praecogniti aetate egerimus, Sequitur ut de iis aga a tu quet ex praeexistentι cognitione Pint. Vt autem quod explicandu proposui nuta militis exe' mur, noni ulla praenotanda nobis sunt. Peranum notarusum, illa propositi , qua Aristotelea posterimes alia inteos auspicatus est,esto nn no vera , omne ira miris doc M. nam,ac viliaplinam dilcar si in m praeexIstente fieri cognitidonee qiram optirne per inductionem . in stienti)s, in diale sticis,& in
rhetoricis eo probauit.Quam riat sila confumare posses a umili ducto ex rebus naturali. hus i in quibiis nihil potest de nouo fieri,clci Libri I. non fiat ex alio, nin Irum ex aliqira praeexi. Phuc stente materia, in qua id qucul fit diei diu esse in potentiar pati ratione in genete in leui bilium, qare quus de nouo intelligi ex aliare eo nita colt gi debeti in qua pote itate coistinebatis r.Et ut naturaliter ex nihilo nihil fit i ta et Iani ex ineognito nihil potest de nou
eognosci. Haec erat In est uis liunianae mentis, ut ex una re cognita, rata elli ad O, in altera ulltei cogniti lae ven a qua ratione n rata lauis
mana acquiritur doctrina,vel disciplina. Nomine disciplinae, vel doctrinae intelligitur cognitio non apprehensiva, sed iudicativo cuniscunque rei dubiae. Narn illa proprie diei. mur di ieere,atu doceri, quae aliquam dubita.tionem l .abent. cum ea quae nota lilrit non e
Mant praeceptione , nec aliqua piae existente Cognui ne. Vetum, doctrina & dileiplinaiae sunt, & sola ratione differunt, ut ex Arriis stotele diseimus. t tenὲm, eadem notHi3 t Libr.
est a mara stro, die tur doctrina, P Put vero se Phi Vscipitur a distente dieitat dileipi: na : sicuti /idem mores, ut est ab agente dieitur actio. de 'ut recipitur a patiente dieitur pallio. unde, omnis doctrina est disciplina, non tamen eci rat clusa aluiuis proprio marte psit aliculas
re cognicionem per inuentionem acquuetest ius notitia dicetur dileiplina,non aut e d carina. Ali in tamen per doctrinam intellia gunt eognit3onem, quae habetur per Inuenis Nollem, Se Per disciplinam, eam quae a magistro vel , vel si ripto traditur. Seeundo,no ancium est triplioena esse eois mitionem unam diurnam,quae in solo Deci reperiturialteram angelieam, quae est in Acimiis r tertiam humanani,quae I homine imperariar. Haec Iulus di plexa ulla naturalis cimtibus naturae aeqniritumaltera se per avaralis quae diuinitas datur. Naturalix item duriplex, altera sensitiva, quae habetur per sensus
externos, uel intertiose altera inteli et tua, luet per intellectum aequititur. Haee duplex,una apprehensua, altera iiDIscauua, uel dileui mua. Apprehensim ueni duplex,uua est,simplex citiae habetur per simplicem applet eni