Polybii Historia edidit Ludovicus Dindorfius

131쪽

L. I. BELLUM PUNICUM L.

γον αυτανδρον ἔλαβον. ου μην ἀλλ' αυτη μεν ταῖς υπηρεσίαις ε ξηρτυμενη καὶ ταχυναυτουσα διέφυγε ο παραδόξως τον κίνδυνον, αἱ δὲ λοιπαὶ των ωμαίων ἐπιπλέουσαι κατὰ βραχὐ συνηθροίζοντο. γενόμεναι δ' ἐν μετώπω συνέβαλον τοῖς πολεμίοις, καὶ δεκα sμεν αυτάνδρους ναῶς ἔλαβον, οκτὼ δε κατέδυσαν. αἱ δε λοιπαὶ των Καρχηδονίων ἀπεχώρησαν εἰς τας Λιπαραίας καλουμένας νήσους.5 - δε ταύτης της ναυμαχίας ἀμφότεροι νομίζοντες ἐφάμιλλον πεποιῆσθαι τον κίνδυνον, ώρμησαν ὁλο- 1οσχερεστερον ἐπὶ τὸ συνίστασθαι ναυτικὰς δυνάμεις 6 καὶ των κατὰ θάλατταν ἀντέχεσθαι πραγμάτων. αἱ δε πεζαὶ δυνάμεις ἐν τοῖς κατὰ ταυτα καιροῖς Ουδεν

ἐπραξαν ἄξιον μνήμης, αλλὰ περὶ μικρὰς καὶ τὰς τυ-7 χούσας πράξεις κατέτριψαν τοὐς χρόνους. διο παρα- 15 σκευασάμενοι, καθάπερ εἶπον, εἰς τὴν ἐπιφερομενην θερείαν ἀνήχθησαν Ῥωμαῖοι μὲν τριάκοντα καὶ τριακοσίαις μακραῖς ναυσὶ καταφράκτοις, καὶ κατέσχον 8 εἰς Μεσσήνην. ὁθεν ἀναχθέντες επλεον δεξιὰν εχοντες την Σικελίαν, κάμψαντες δε τον Πάχυνον υπερ- mῆραν εἰς Ἐκνομον διὰ το καὶ το πεζὸν στράτευμα 9 περὶ τούτους αυτοὐς εἶναι τοὐς τόπους. Καρχηδόνιοι δε πεντήκοντα καὶ τριακοσίαις ναυσὶ καταφράκτοις ἀναπλεύσαντες Λιλυβαίω προσέσχον, ἐντεμεν δὲ προς υράκλειαν τὴν Μινωαν καθωρμί- 25 26 σθησαν. ἐν δὲ των μεν μαίων πρόθεσις εἰς τὴν Λιβύην πλεῖν καὶ τον πόλεμον ἐκεῖ περισπῶν,

ἶνα τοῖς Καρχηδονίοις μὴ περὶ Σικελίας, ἀλλα περὶ σφῶν αυτῶν καὶ τῆς ἰδίας χώρας ὁ κίνδυνος γίγνη-2 ται. τοῖς δὲ Καρχηδονίοις τἀναντία τούτων ἐδόκει - ω

συνιδόντες γὰρ ώς ευεφοδός ἐστιν ἡ Λιβύη καὶ πας

ο κατὰ τὴν χώραν λαὸς ευχείρωτος τοῖς ἄπαξ εἰς

132쪽

αυτὴν ἐμβαλουσιν, οὐχ οἷοί τ ἐσαν ἐπιτρέπειν,

αλλὰ διακινδυνεύειν και ναυμαχεῖν ἔσπευδον. Oν- 3των δὲ των μὲν προς τψ κωλύειν, των δε προς τω

βιάζεσθαι, προφανῆς ῆν ὁ μέλλων ἀγων ἐκ τῆς ἔκα-

5 τερων συνίστασθαι φιλοτιμίας. οἱ μεν ουν νωμαῖοι οπρος ἀμφότερα τὴν παρασκευὴν άρμόζουσαν ἐποι- ουντο, πρός τε τὴν κατὰ θάλατταν χρείαν καὶ προς τὴν ἀπόβασιν τὴν εἰς τὴν πολεμίαν. διόπερ ἐπιλέ- bξαντες ἐκ των πεζῶν στρατοπέδων τὰς ἀρίστας χελιο ρας διεῖλον τὴν πῆσαν δύναμιν, ἐν εμελλον ἀναλαμβάνῶν, εἰς τέτταρα μέρη. τὰ δε μέρος ἷ καστον 6 διττὰς εἶχε προσηγορίας ' πρῶτον μὲν γὰρ ἐκαλεῖτο στρατόπεδον καὶ πρῶτος στόλος, και τὰ λοιπὰ κατὰ λόγον. τὸ δὲ τέταρτον καὶ τρίτην ἐπωνυμίαν ἔτι 15 προσειλήφει ' τριάριοι γὰρ ἁνομάζοντο κατὰ τὴν ἐν τοῖς πεζοῖς στρατοπέδοις συνήθειαν. καὶ τὸ μὲν γσυμπαν ἐν στράτευμα τούτων τῆς ναυτικῆς δυνάμεως περὶ τέτταρας καὶ δέκα μυριάδας, αν ἐκάστης νεὼς λαμβανουσης ἐρέτας μὲν τριακοσίους, ἐπι- 20 βάτας δὲ εκατὸν εἴκοσιν. οἱ δὲ Καρχηδόνιοι τὸ μὲν 8 πλεῖον και τὰ παν ηρμοζοντο προς τον κατὰ θάλατταν κίνδυνον ' τό γε μην πλῆθος αυτῶν ἐν υπὲρ πεντεκαίδεκα μυριάδας κατὰ τον τῶν νεῶν λόγον. ἐφ' 9 οἷς οὐχ οἷον αν τις παρὼν και θεώμενος υπὸ τὴν ἄφιν,

25 αλλὰ καν ἀκούων καταπλαγείη τό του κινδύνου μ γεθος και τὴν τῶν πολιτευμάτων ἀμφοτέρων μεγαλομέρειαν καὶ δύναμιν, στοχαζόμενος ἔκ τε του τῶν ἀνδρῶν καὶ του τῶν νεῶν πλήθους. οἱ δε ' - 10μαῖοι συλλογιζόμενοι διότι τον μὲν πλοῶν εἶναι συμ-aο βαίνει πελάγιον, τοὐς δὲ πολεμίους ταχυναυτεῖν, πανταχόθεν ἐπειρῶντο ποιεῖσθαι τὴν τάξιν ασφαλῆ

και δυσπρόσοδον. τὰς μὲν οὐν ἐξήρεις δύο οἴσας, 113

133쪽

L. I. BELLUM PUNICO I.

ἐφ' ών ἔπλεον οἱ στρατηγοὶ Μάρκος 'Aτίλιος καὶ Λεύκιος Μάλλιος, πρώτας ἐν μετώπω παραλλήλους

12 εταξαν. τουτων δ' εκατέρα συνεχεῖς κατὰ μίαν ναυν ἐπιτάττοντες τῆ μὲν τον πρῶτον, τῆ δὲ τον δευτερον στόλον ἐπέστησαν, αεὶ καθ' ίκάστην ναυν ἐκα- 5τέρου του στόλου μεῖζον τὸ μεταξὐ ποιουντες δι στημα. ταῖς δὲ πρωραις ἔξω νεύοντα τα σκάφη τὴν 13 ἐπίστασιν επ' ἀλλήλοις εἶχεν. ἐπειδὴ δὲ τον πρῶτον καὶ δεύτερον στόλον απλῶς εἰς ἔμβολον ἔταξαν, ἐπέβαλον τούτοις ἐπὶ μίαν ναυν ἐν μετώπω 10 τὸ τρίτου στρατόπεδον ών ἐπιστάντων ἀπετελεσθη14 τρίγωνον τὸ παν εἰδος τῆς τάξεως. ἐπὶ δὲ τούτοις ἐπέστησαν τὰς ἱππηγούς, ρύματα δόντες ἐξ αυτῶν

15 ταῖς του τρίτου στόλου ναυσί. ταύταις δὲ κατόπιν ἐπεβαλον τον τεταρτον στόλον, τοὐς τριαρίους κλη- I5θέντας, επὶ μίαν παρεκτείναντες ναυν, ως υπερτεί- 16 νειν ἐξ ἐκατέρου του μέρους τοὐς προ εαυτῶν. καὶ συναρμοσθέντων πάντων κατὰ τον εἰρημένον τρόμπον, τὸ μὲν ὀλον ἀπετελέσθη σχῆμα τῆς τάξεως ἔμβολον, ου τὸ μὲν ἐπὶ τὴν κορυφὴν μέρος ην κοῖ- 20λον, τὸ δὲ προς τῆ βάσει στερεόν, τὸ δὲ σύμπαν ἐνεργὸν καὶ πρακτικόν, ἄμα δὲ καὶ δυσδιάλυτον. 27 οἱ δὲ τῶν Καρχηδονίων στρατηγοὶ κατὰ τον αυτὀν καιρὸν παρακαλέσαντες τὰ πλήθη διὰ βραχέων, καὶ

συνυποδείξαντες αὐτοῖς ὁτι νικήσαντες μὲν τῆ ναυ- 25μαχία περὶ Σικελίας ποιήσονται τον πόλεμον, ἡττηθέντες δὲ περὶ τῆς σφετέρας πατρίδος κινδυνευ- σουσι καὶ τῶν αναγκαίων, ουτως αὐτοῖς παρήγγει- 2 λαν ἐμβαίνειν εἰς τὰς ναυς. προθυμως δὲ πάντων ποιούντων τὸ παραγγελλόμενον διὰ τὸ προορῆσθαι λτὸ μέλλον ἐκ τῶν εἰρημένων, ευθαρσῶς ἀνήγοντο3 καὶ καταπληκτικῶς. θεωρουντες τὴν τῶν πολε-

134쪽

L. I. BELLUM PUNICUM I.

μίων τάξιν οι στρατηγοί, καὶ προς ταύτην ἀρμοζόμενοι, τὰ μεν τρία μέρη της αυτῶν δυνάμεως επὶ μίαν

ἔταττον ναυν, προς το πέλαγος ἀνατείναντες τὸ δε- ξιον κέρας, ώς κυκλώσοντες τους ὐπεναντίους, πά-5 σας ἱστάντες αντιπρωρους τὰς ναῶς τοῖς πολεμίοις. τὸ δε τέταρτον εὐώνυμον της ολης τάξεως ἐποίουν, δεν επικαμπίω νευον προς την γην. ηγοῖντο δε των Καρχηδονίων, του μεν δεξιοί κέρως, ἔχων ἐπίπλους 5 καὶ πεντήρει ς τὰς μάλιστα ταχυναυτούσας προς την 10 υπερκέρασιν, υννων ὁ περὶ τον 'Aκράγαντα λειφθεις τη παρατάξει ' των δ εὐωνυμων εἰχε την επιμέλειαν 6 Ἀμίλκας ὁ περὶ την Ἀνδαρίδα ναυμαχησας ' Oς τότε κατὰ μέσην την τάξιν ποιοsμενος τον κίνδυνον ἐχρήσατό τινι στρατηγηματι κατὰ τον αγῶνα τοιῶδε. των τ15 γὰρ ' μαίων συνθεασαμένων ἐπὶ λεπτὸν ἐκτεταμ νους τοὐς Καρχηδονίους, καὶ ποιησαμένων την ορμὴν επὶ μέσους, την μὲν αρχην ὁ κίνδυνος ἔλαβε τοιαύτην. ταχὐ δὲ των περὶ τὰ μέσα Καρχηδονίων ηἐκ παραγγέλματος κλινάντων προς φυγην χάριν τοs 20 διασπάσαι την τῶν Ῥωμαίων τάξιν, οὐτοι μὲν Σπεχώρουν μετὰ σπουδῆς, οι δὲ Ῥωμαῖοι κατόπιν ἡκολουθουν ἐκθύμως. ὁ μὲν οὐν πρῶτος καὶ δεύτερος θστόλος ἐπέκειτο τοῖς φευγουσι, τὸ δὲ τρίτον καὶ τὸ

τέταρτον στρατόπεδον ἀπέσπαστο, τῶν μὲν ρυμουλ-25 κουντων τὰς ἱππηγοὐς ναυς, τῶν δὲ τριαρίων συμμενόντων και συνεφεδρευοντων τούτοις. ἐπει δὲ Ι0τον πρῶτον και δεύτερον στόλον ικανὸν τῶν ἄλλων ἐδόκουν ἀπεσπακέναι τόπον οι Καρχηδόνιοι, συν -

ματος ἀρθέντος ἐκ της Ἀμίλκου νεὼς μετεβάλοντο30 πάντες ἄμα καὶ συνέβαλον τοῖς ἐπικειμένοις. ἀγῶ- IIνος δὲ συστάντος καρτεροί, τῶ μὲν ταχυναυτεῖν ἐκπεριπλέοντες καὶ ραδίως μὲν προσιόντες, οξεως δὲ

135쪽

38 IL I. BELLUM PUNICUM I. 12 ἀποχωροῶντες, πολῶ περιῆσαν οἱ Καρχηδόνιοι, τωδε βιαιομαχεῖν κατὰ τὰς συμπλοκὰς καὶ συνδεῖν τοῖς κόραξι τοὐς ἄπαξ ἐγγίσαντας, ἄμα δε και τω συναγωνιγμένων ἀμφοτέρων των στρατηγῶν ἐν ὁψει, των ηγουμένων ποιεῖσθαι τον κίνδυνον, ουχ ἡττον 5 ἐπικυδεστέρας εἶχον οἱ μαῖοι των Καρχηδονίων 13 τὰς ελπίδας. η μεν ουν κατὰ τούτους μάχη τοιαυ- 28 την εἶχε διάθεσιν. κατὰ δὲ τον αυτὸν καιρὸν τὼ μεν δεξιὸν κέρας ἔχων Αννων, τὸ μεῖναν ἐν ἀποστάσει κατὰ την πρώτην συμβολήν, τό τε πέλαγος 10υπεράρας ἐνέβαλε ταῖς των τριαρίων ναυσι καὶ πολ- 2 λὴν απορίαν παρεῖχε καὶ δυσχρηστίαν αὐτοῖς. οἱ δὲ παρὰ την γην τεταγμένοι των Καρχηδονίων, παραγεγονότες εἰς μέτωπον ἐκ της προυπαρχουσης τάξεως, καὶ ποιήσαντες αντιπρωρους τὰς ναῶς, ἐνέ- 15βαλον τοῖς ρυμουλκοίσι τὰς ἱππηγούς - οἱ δ' ἀφέμμενοι τὰ ρύματα συνεπλέκοντο καὶ διηγωνίζοντο

δ τοῖς πολεμίοις. ὴν δὲ τρία μέρη τῆς ὁλης συμπλοκῆς καὶ τρεις ναυμαχίαι συνέστησαν πολὐ κεχωρι- 4 σμέναι τοῖς τόποις αλλήλων ' τω δ' εκατέρων πάρ- 20ισα τὰ μέρη γενέσθαι κατὰ τον ἐξ αρχῆς χειρισμόν 5 ἐφάμιλλον εἶναι συνέβαινε καὶ τον κίνδυνον. Ουμην αλλὰ τὸ κατὰ λόγον ἐν ἐκάστοις ἐπετελεῖτο

περὶ την μάχην, ὀπερ εἰκὸς ὀταν ἡ παραπλήσια

6 πάντα τὰ των ἀγωνιζομένων. οἱ γὰρ πρῶτοι συμ- 25 βαλόντες πρῶτοιJ και διεκρίθησαν τέλος γὰρ ἐκβιασθέντες οἱ περι τον ' ίλκαν εἰς φυγὴν ἄρμη-τ σεν. ὁ μεν ουν Λεύκιος ἀνεδεῖτο τὰς αἰχμαλώτους ναος ὁ δὲ Μάρκος, συνορῶν τον περὶ τούς τριαρίους καὶ τὰς ἱππηγοὐς αγῶνα, κατὰ σπουδὴν ἐβοήθει ω τούτοις, ἔχων τοὐ δευτέρου στόλου τὰς ακεραίους 8 ναῶς. συνάψαντος δὲ καὶ προσμίξαντος αυτοs τοῖς

136쪽

L. I. BELLUM PUNICUM I.

περὶ τον ' Αννωνα, ταχέως ἀναθαρρήσαντες οἱ τριάριοι, καίπερ ξδη κακῶς ἀπαλλάττοντες, πάλιν ἐπερρώσθησαν προς τον κίνδυνον. οἱ δὲ Καρχηδόνιοι, 9των μὲν κατὰ πρόσωπον αὐτοῖς προσμαχομένων,5 των δὲ κατὰ νώτου προσπιπτόντων, δυσχρηστου- μενοι, καὶ παραδόξως υπὸ των βοηθησάντων κυκλούμενοι, κλίναντες πελαγίαν ἐποιουντο την υποχώρησιν. κατὰ δὲ τον αυτὸν καιρὸν ο τε Λευκιος, 10 ἐπαναπλέων ηδη καὶ θεωρῶν συγκεκλειμένον προς 10 τy γη τον τρίτον στόλον υπὸ του των Καρχηδονίων

εὐωνύμου κέρατος, ο τε Μάρκος, ἐν ἀσφαλεῖ καταλιπὼν τὰς ἱππηγοὐς καὶ τοὐς τριαρίους, ἄρμησαν ἀμφότεροι βοηθεῖν τοῖς κινδυνεύουσι. παρα- 11 πλησιον γὰρ ην ηδη τὸ γιγνόμενον πολιορκία καὶ 15 πάλαι ἀν ἀπωλώλεσαν ουτοί γε προφανῶς, εἰ μηδεδιότες τοὐς κόρακας οἱ Καρχηδόνιοι περιφράξαντες μεν αυτοὐς προς τn γn συνειχον, πρὸς δὲ τὰς εμ- βολὰς διὰ την συμπλοκὴν εὐλαβῶς ἔχοντες ου προ ησαν. ταχέως δ' ἐπιγενόμενοι και κυκλώσαντες οἱ 12 20 στρατηγοὶ τοὐς Καρχηδονίους αυτάνδρους μὲν ἔλαβον πεντηκοντα ναίς τῶν πολεμίων, ὀλίγαι δέ τι νες παρὰ την γην ἐξελίξασαι διέφυγον. ὁ μὲν ουν 13 κατὰ μέρος κίνδυνος τοιαύτην ἔσχε την διάθεσιν, τὰ δὲ τέλος τῆς συμπάσης ναυμαχίας ἐγένετο κατὰ 25 τοὐς ωμαίους. διεφθάρη δὲ τούτων μὲν εἴκοσι 14 και τέτταρα σκάφη, τῶν δὲ Καρχηδονίων υπὲρ τριάκοντα. ναίς δὲ τῶν μὲν Ῥωμαίων αὐτανδοος ου- δεμία τοῖς πολεμίοις ἐγένετο υποχείριος, τῶν δὲ Καρχηδονίων εξήκοντα καὶ τέτταρες. ad , Μετὰ δὲ ταὐτα πάλιν οἱ Ῥωμαῖοι προσεπισιτι- 29σάμενοι καὶ τὰς αιχμαλώτους ναῶς καταρτίσαντες, ἔτι δὲ την ἀρμόζουσαν τοῖς προτερήμασιν επιμέλειαν

137쪽

L. I. BELLUM PUNICUM I.

ποιησάμενοι των πληρωμάτων, ἀνήγοντο ποιουμ- 2 νοι τον πλουν ώς επὶ την Λιβύην. προσσχόντες δε ταῖς πρώταις πλεούσαις ναυσιν υπὸ την ἄκραν την Ἐρμαίαν ἐπονομαζομένην, η προ παντος του πεοὶ την Καρχηδόνα κόλπου κειμενη προτείνει πελάγιος 5ώς προς την Σικελίαν, καὶ προσδεξάμενοι τὰς ἐπιπλεουσας ἐνταυθα ναυς, καὶ πάντα συναθροίσαντες τον στόλον, ἔπλεον παρὰ την χώραν, εως ἐπὶ 3 την 'Aσπίδα καλουμενην πόλιν ἀφίκοντο. ποιqσάμενοι δε την ἀπόβασιν ἐνταυθα και νεωλκήσαν- 1oτες, ἔτι δὲ τάφρω καὶ χάρακι περιλαβόντες τὰς ναυς,

ἐγίγνοντο προς τὀ πολιορκειν αυτήν, ου βουλομε- νων εκουσίως σφίσι προσχωρῆσαι των κατεχόντων 4 τον πόλιν. οι δε διαφυγόντες ἐκ του κατὰ την

ναυμαχίαν κινδύνου των Καρχηδονίων καταπλευ- 15σαντες, καὶ πεπεισμένοι τους υπεναντίους εκ του

γεγονότος προτερήματος ἐπαρθέντας ευθεως ποιήσεσθαι τον ἐπίπλουν επ' αυτὴν την Καρχηδόνα,

παρετήρουν ταῖς πεζαῖς και ναυτικαῖς δυνάμεσι τοὐς β προκειμένους τῆς πόλεως τόπους. επιγνόντες δε 20

τοὐς Ῥωμαίους ἀσφαλῶς ἀποβεβηκότας καὶ πολιος -

κοὐντας την υσπίδα, τὼ μεν παραφυλάττειν τον

ἐπίπλουν ἀπέγνωσαν, συνήθροιζον δε τὰς δυνάμεις και περὶ φυλακὴν ἐγίγνοντο τῆς τε πόλεως καὶ τῆς 6 χώρας. οἱ δε ' μαιοι κυριεύσαντες τῆς 'Aσπίδος 25 και φυλακὴν ἀπολιπόντες τῆς πόλεως καὶ χώρας, ἔτι δε πρεσβευτὰς εἰς τὴν Ρώμην πεμψαντες τοὐς ἀπαγγελουντας μεν περὶ των γεγονότων, ἐρησο με- νους δὲ περὶ των μελλόντων, τί δεῖ ποιεῖν καὶ πῶς χρῆσθαι τοῖς πράγμασι, μετὰ δε ταsτα πάσy τῆ δυ- μνάμει κατὰ σπουδὴν ἀναζεύξαντες, ῶρμησαν ἐπὶ τοτ πορθεῖν τὴν χώραν. ουδενδς δ' ἐμποδῶν ἱσταμέμ

138쪽

L. I. BEDAIM PUNICUM I.

νου, πολλὰς μεν οἰκήσεις περιττῶς κατεσκευασμένας διέφθειραν, πολὐ δὲ πλῆθος της τετράποδος

λείας περιεβάλοντο ' σωματα δε πλείω των δισμυρίων ἐπι τὰς ναυς ἀνήγαγον. ἐν δὲ τουτω τῶ καιρῶ R5 παρῆσαν ἐκ τῆς Ρωμης οι διασαφουντες ὁτι δει τον μεν ἔνα των στρατηγῶν μένειν εχοντα δυνάμεις τὰς ἀρκούσας, τον δ' ἔτερον ἀποκομίζειν εἰς τὴν Ῥώμην τον στόλον. ὁ μεν οὐν Μάρκος ἔμενεν, υπο- 9 λειπόμενος ναυς τετταράκοντα και πεζους μυρίους 10 και πεντακισχιλίους, ἱππεῖς δὲ πεντακοσίους - ό-10 Λευκιος ἀναλαβών τα πληρώματα καὶ τὸ των αιχμαλώτων πλῆθος, καὶ κομισθεις παρὰ τὴν Σικελίαν ασφαλῶς, ῆκεν εἰς τὴν μην. οἱ δὲ Καρχηδόνιοι θεωρουντες τὴν τῶν πολε- 30 15 μίων παρασκευὴν χρονιωτέραν οὐσαν, πρῶτον μενστρατηγους εαυτῶν εῖλοντο δυο, τόν τε υννωνος 'Ασδρουβαν καὶ Βώσταρον, μετὰ δὲ ταυτα προς τὀν Ῥμίλκαν επεμπον εἰς τὴν Ηράκλειαν, καλοίν- τες κατὰ τάχος αυτόν. ὁ δ' ἀναλαβών ιππεις πεν- 220 τακοσίους και πεζοὐς πεντακισχιλίους παρῆν εἰς τὴν Καρχηδόνα καὶ κατασταθεὶς στρατηγὸς τρίτος,

ἐβουλευετο μετὰ τῶν περὶ τὼν 'Aσδρουβαν πῶς δειχρῆσθαι τοῖς παροῶσιν. ἔδοξεν οὐν αυτοῖς βοηθεῖν δτῆ χώρα καὶ μὴ περιορῶν αυτὴν ἀδεῶς πορθουμ 25 νην. ὁ δὲ Μάρκος μετά τινας ημερας ἐπεπορευετο, ετὰ μὲν ατείχιστα τῶν ἐρυμάτων ἐξ ἐφοδου διαρπάζων, τὰ δε τετειχισμένα πολιορκῶν. ἀφικόμενος , δε προς πόλιν ωδ- αξιόχρεων, περιστρατοπεδεύσας ταυτην συνίστατο μετὰ σπουδῆς ἔργα καὶ πολιορ- 30 κίαν. οἱ δε Καρχηδόνιοι τῆ τε πόλει σπουδάζον- 6τες βοηθῆσαι καὶ τῶν υπαίθρων ἀντιποιεῖσθαι κρίνοντες ἐξῆγον τὴν δυναμιν. καὶ καταλαβόμενοι λό-

139쪽

φον υπερδεξιον μεν των πολεμίων, ἀφυῆ δὲ ταῖς

εαυτῶν δυνάμεσιν, εν τουτω κατεστρατοπεδευσαν.

8 λοιπὸν ἔχοντες μεν τὰς πλείστας ἐλπίδας ἐν τοῖς ἱππεῶσι καὶ τοῖς θηρίοις, ἀφεμενοι των επιπεδων χωρίων καὶ συγκλείσαντες σφας αὐτοὐς εἰς τό- 5πους ἐρυμνοὐς καὶ δυσβάτους, ἔμελλον διδάξειντους πολεμίους ο δέον ῆν πράττειν κατ αυτῶν. of δη καὶ συνέβη γενεσθαι. συννοήσαντες γὰρ οἱ των ' μαίων ηγεμόνες ἐμπείρως ὁτι τὰ πρακτικώτατον καὶ φοβερώτατον τῆς των υπεναντίων δυνάμεως 10 χρείωται διὰ τοὐς τόπους, οὐκ ἀνέμειναν εως ἐκεῖ- 10 νοι καταβάντες εἰς τὰ πεδία παρετάξαντο, χρώμενοιδε τοῖς ἰδίοις καιροῖς ἄμα τῶ φωτὶ προσέβαινον εξ11 ἐκατερου τοὐ μέρους προς τον λόφον. οἱ μὲν ουν ἱππεῖς καὶ τὰ θηρία τοῖς Καρχηδονίοις ην ἄχρηστα 15 τελεως οἱ δὲ μισθοφόροι πάνυ γενναίως καὶ προθύμως ἐκβοηθήσαντες τὰ μὲν πρῶτον στρατόπεδον 12 ἐνάγκασαν ἐγκλῖναι καὶ φυγεῖν ἐπεὶ δὲ προπεσόντες καὶ κυκλωθέντες υπὰ των ἐκ θατέρου μερους προσβαινόντων ἐτράπησαν, μετὰ ταὐτα πάντες ευ- 2013 θῶς ἐκ τῆς στρατοπεδείας ἐξέπεσον. τὰ μὲν ουν θηρία μετὰ τῶν ἱππέων, ἐπεὶ τάχιστα τῶν ὐμαλῶνῆψατο, μετ' ἀσφαλείας ἐποιοsντο την ἀποχώρησιw14 οἱ δε ' μαῖοι τοὐς πεζοῶς βραχὐν ἐπιδιώξαντες τόπον καὶ τον χάρακα διαρπάσαντες, μετὰ δε ταῶτα 25πῆσαν ἐπιπορευόμενοι την χώραν καὶ τὰς πόλεις 15 αδεῶς ἐπόρθουν. γενόμενοι δε τῆς προσαγορευομένης πόλεως Τυνητος ἐγκρατεῖς, εὐφυοὐς υπαὐχούσης προς τὰς προκειμενας ἐπιβολάς, ετι δε κειμενης εὐκαίρως κατά τε τῆς πόλεως καὶ τῆς σύνεγ- 30γυς ταυτη χώρας, κατεστρατοπεδευσαν εἰς αυτήν. 31 οἱ δε Καρχηδόνιοι μικρῶ μεν πρότερον κατὰ

140쪽

Li. I. BELLUM PUNICUM I.

θάλατταν, τότε κατὰ γην ἐπταικότες, ου διὰ τηντων πολλῶν ανανδρίαν, αλλὰ διὰ την των ηγουμε- νων αβουλίαν κατὰ πάντα τρόπον ἐνεπεπτώκεσαν

εἰς δυσχερῆ διάθεσιν. ἄμα γὰρ τοῖς προειρημένοις 25 καὶ τὰ των Νομάδων ἔθνος συνεπιθέμενον αὐτοῖς Ουκ ἐλάττω, πλείω δε των ' μαίων εἰργάζετο κακὰ την χώραν. α ῶν διὰ τον φόβον συμφευγόντων δεἰς την πόλιν των απὸ της χώρας δυσθυμία καὶ λιμὸς ην ολοσχερής, τὰ μὲν διὰ τὸ πλῆθος, τα-διὰ

10 την προσδοκίαν τῆς πολιορκίας. ό-Μάρκος ορῶν τους Καρχηδονίους καὶ κατὰ γην καὶ κατὰ θάλατταν ἐσφαλμένους, και νομίζων ὁσον ουπω κρατήσειν τῆς πόλεως, αγωνιῶν δε μη συμβῆ τον ἐπιπαραγιγνόμενον στρατηγὸν ἐκ τῆς Ῥώμης φθάσαντα 15 την ἐπιγραφῆν των πραγμάτων λαβεῖν, προυκαλεῖτο τοὐς Καρχηδονίους εἰς διαλύσεις. οἱ δ' ἀσμένως θἀκούσαντες ἐξέπεμψαν αυτῶν τους πρώτους ἄνδρας 'οῖ καὶ συμμίξαντες αὐτῶ τοσουτον ἀπέσχον του ρέπειν ταῖς γνώμαις ἐπι τὰ ποιεῖν τι τῶν λεγομένων

Ψο ἄστ' οὐδ' ἀκούοντες ὐπομένειν ἐδύναντο τὸ βάρος τῶν ἐπιταγμάτων. ὁ μεν γὰρ Μάρκος, ώς ῆδη κε- 6

κρατηκὼς τῶν ὁλων, δ,τι ποτὲ συνεχώρει, πανωετο δεῖν αυτοὐς ἐν χάριτι καὶ δωρεὰ λαμβάνειν ' οἱ δὲ Καρχηδόνιοι θεωροῶντες ὁτι καὶ γενομένοις γ25 αὐτοῖς ύποχειρίοις ουδὲν αν συνεξακολουθήσαι βα- ροτ μότερον τῶν τότε προσταγμάτων, οὐ μόνον δυσαρεστήσαντες τοῖς προτεινομένοις ἐπανῆλθον, αλλὰ καὶ προσκόψαντες τῆ βαρύτητι τοὐ Μάρκου. τὸ δὲ 8 συνέδρων τῶν Καρχηδονίων διακοίσαν τὰ προτει-ει νόμενα παρὰ τοὐ στρατηγοὐ τῶν Ῥωμαίων, καίπερ

σχεδὸν ἀπεγνωκὸς τὰς τῆς σωτηρίας ελπίδας, δμως οὐτως ἀνδρωδῶς ἔστη καὶ γενναίως ῶστε παν ὐπο-