장음표시 사용
411쪽
. PERIPATETICORUM PRINCIPIS POSTERIORVM
De demonstrationis natura , de his, quae ad ii Ia requiruntur. De disseretia quaestionis.Quia o Tropter quid.Quae ite figuram demonItrationi aptior sit. Del'eciebus ignorantiae, qus in i scienti, contingunt.Quod finitos terminos propones demostrativa contineant. De vari s d
repationu *eciebus,et earu inter se coparatione et de vara spropositionib' ad dempone villo'. Quod omnis doctrina, atque omnis discipli- na intellectivae praeexistentis it notitia. Quot item sim praecognitiones quaeq; ea, quae praecognoscuntur.Dubitationsi demusolutio circa hanc propositionem conlingentium. Cap. I.
MNis doctrina,& omnis di- 'rex. 'sciplina ' discursiua ex praeexi Hrbiai. stente fit cognitione. Manifestum aut hoc speculatibus Oibus. Mathematicae.n.sciemriae per hunc modu ' accedui, & aliarum unaquaeque artiu. Consimiliter autem & circa orationes,& quae per syllogismos ,& quae per indu ctionem.
412쪽
4ra LIBER PRIMvsqionem ambae. n. per prius nota faciunt doctrinam: μ' et ita illae quidem accipientes, tanquam a cognoscenti bus,istae vero monstrantes uniuersale ex eo, qd sua gulare manifestu sit. Similiter & rhetoricae persuadent:aut enim per exempla, quod est inductio: aut ν cteii M por enthymemata,quod est syllogismus. Dupliciterrione, iis se necessarium est praecognoscere, alia nanque, oesevreia re sunt prius opinari necessarium:alia vero quid est qatois. dicitur, intelligere oportet:alia autem,ambo: ut qKTex. a. quidem omne,aut asserere,aut negare verum, quod
est: triangulum vero,quo O hoc sgnificat, unitatem. autem ambo,& quid significat, & quod est. non mconsimiliter horum unumquodq; manifestu nobis est. Est aut cognoscere,alia quide prius cognoscotem,quorundam vero,& simul accipientem cognitionem: ut quaecunque sunt uniuersalibus, quorum habet cognitionem. 9, enim omne triangulum h/bet duobus rectis aequales,praesciuit:quod aut hoc, quod est in semicirculo,triangulum est,simul indu cens,' cognouit. Quorundam enim in hunc modu a.Lsmul disciplina est,& non per mediu extremum cognosci sicei co turriquaecunque iam singularia sunt,& non de subiegηρWt, aliquo. Ante vero quam inductum st,aut acce-
fuerit syllogismus: modo quidem aliquo sortas,ista findicendum ςst scire.modo autem alio non quod.n.
i. ' .. sciuit,si est simpliciter, hoc quomodo sciuit, stis,i I . , rectos habet simpliciter sed manifestu p it
Ioan. Gra. quidem scit,qm Vniuersaliter scit,simpliciter autem sis Nom. non scit. Si vero non,quae est in Mennone,dubitatiori Auerro. continget.aut enim nihil addiscet, aut quae nouit. Tex. 4. Non D. iam, Veluti quidam nituntur soluere dicen-yide ferc. dum .nunquid nosti omnem binarium,q, par est, aut do priorsi non asserente autem, attulerunt quendam binariu, ' a' quem non existimabat esse:quare neque parem. Sol. uunt enim non dicentes scire omnem binarium parcat ineislad quem nouit, s binarius, Atqui sciunt quidemi
413쪽
tuidem,cuius demonstratione habent ,&cuius acceperunt: acceperunt aut non de omni,de quo utiq; noscant,s triangulum, aut Q numerus, sed simpliciter de omni numero,atq; triangulor nulla enim pro- Dositio accipitur talis,s quem tu nosti numeru, aut quam tu nosti rectilineam: sed de omni. Sed nihil,ve opinor,prohibet, quod addiscit aliquis, est sic scire, Ut aut ne ignorare. absurd. n.nonci nouit quodamodo quod addiscit : sed ita, ut inquantu addiscit,de sic.
D praecognitionesβnt, ruidber quia triaque in omni demonstratione Mognita, ubieectum,passio m principia. Glar prius tempore cognoscitur quam conclusio, misior autem
, ad istius propositiones requirantur. Quid itemsit pro mrio, immediatum principium,steorumspecus: propositioue s demum magis esse credaendau quam conclusonesostraicit Cap. II.
Cire autem arbitramur unumquodq; smplicῖ- Tot. ter, sed non sophistico modo qui est secundum accidens,cum causam existimamus cognoscere, propter qua res est,quod illius causa est,& nonc tingere hoc aliter se habere,Planu igitur, ς tali aliquid scire est nanque & non scientes,& scientes: illi quidem existimant ipsi sic se habere, scietes vero &habent. iniare cuius simpli est icientia toc impossibile aliter se habere.Si igitur & alter est sciedi modus,posterius dicemus. Dicimus aute & per dem strationein cognostere . demonstratione vero dico
414쪽
syllogismum scientialem. scientialem autem dico,se cundum quem,eo Q ipsum habeamus,scimus.Si it que est scire,ut posuimus, necesse & demonstrativa scientia ex veris ι esse,& primis, & immediatis, ¬ioribus,& prioribus, & causis conclusionis. sic .n. erunt & principia propria eius quod demonstrat
syllogismus. n. erit&sine his, demonstratio autem non erit: non n.faciet scientiam. Vera quidem igitur oportet esse: quoniam non est non ens scire,Vti .
ς diameter commensurabilis. Ex primis aut indemonstrabilibus,qm non sciet non habens demostrationem ipsorum. Scire.n.quorum demonstratio est, non secundum accidens, habere demonstrationem est. Causas quoque & notiora oportet esse,& prio-Ia. causas quidem, qm tunc scimus, quando causam cognoscimus:& priora,siquide causae.& pricognita, non selum altero modo, eo-intelligant, sed & eo quod cognoscantur quod sunt. Priora vero sunt Mnotiora dupliciter . non. n.idem prius natura &ad nos prius,neq; notius,& nobis notius. Dieo aut ad nos quide priora 'notiora,quae sunt propinquiora sensui:simpliciter aut priora& notiora,quae logius. sunt aut longissime quidem, quae maxime uniuersalia,proxime vero singularia: & opponunt haec sibia a.l .idem inuicem. Ex primis autem est,quod ex principiis P- autem dia prijs.idem. n. dico' primum & principium. Princia est. pium aut est demonstrationis propositio immedi ta: immediata vero qua non est alia prior. Propos, tio aut est,enunciationi, altera particula, Mum de unci: Dialectica quide,quae similiter accipit utravis.
Demonstrativa vero,quae determinate alteram, qm veram. Enunciatio autem contradictionis utrauis particula. Contradictio vero oppositio, cuius non .est medium sin seipsam . particula autem contradictionis, quae quidem aliquid de aliquo, affirmatio: quae vero aliquid ab aliquo,negatio. Immediati ve-
415쪽
D principii syllogistici,positionem quidem dico, si
non est monitrare, neque necesse habere docendu quempiam:quam aut necesse est habere docendum quempiam, dignitate: sunt. n.quaedam taIia, hoc.n a. Irata maxime in talibus consuevimus nomen dicere. PO- Quam ernis vero , quae quide accipit utra libet particularum . Genunciationis, ut dico esse aliquiis,aut non esse aliquid,supp'stio:quae vero sine hoc,definitio. Defini
ei .n. politio est,ponit.n.arithmeticus unitate, indi- 'uisibile esse sim quantum suppositio autem nonnam quid ust unitaso esse unitatem non ide. Quoniam autem oportere credere,& scire rem, eo P talem habemus syllogismum,quem vocamus demonstrationem:est autem hic, eo φ haec sunt, ex quibus est syllogismus. necesse est non solu praecognoscere prima,aut omnia.aut quaedam,& sed & magis. Sem-Per. n. propter qδ est unumquodq; illud magis. est vepropter quod amamus,illud amicum magis. Quare si quidem scimus per prima & credimus, & illa scimusq; & credimus magis,quoniam per illa & posteriora. Non possibile est aut credere magis his, quae scit quae non est,neq; sciens,neq; melius dispostus, quam si essset sciens. Accidit aut noc nis aliquis praecognoscet per demonstratione credentiu . magis ' λει. enim necesse est credere principiis,aut oibus,aut si, ponis in busdam,quam conclusioni. Habiturum aut scient: a demium quae est per demonstrationem, non solum oportet
principia magis cognoscere,& magis ipsis credere,' trimquam ei quod monstraturised neque aliud ipsi credi Dilius este,neque notius his quae sunt opposita principiis,ex quibus erit syllogismus, qui est contrariae deceptionis:siquidem oportet scientem simplicitera credulitate impermutabilem esse.
iussismi riser esscientiis, illud impossibile est Hiiers haere. Contradicto est oppositio,cuius secundum sensuum es medium. Demon.
416쪽
Demonstrativa propositio aecipit contradictionis partem veram. D'guitas est proposivio indemonstrabitis,quam oportet quemHis d cendum habere. Enunciatio est Oratio quamlibet partem contradictionis accipienti Id m dicitur primum er principium . Necessarium est demonstrationem esse exprimis , veris, immedi. ω,prioribus,causisque conclusonis. Non est idem unitas,in unitasem esse. Necesse est magis credere principiis quam conclusom. nomne quodUtur per demonstrationem scitur. Principium demonstrationis sprepostio immediam. Proposito immediata est qua non est altera prior. Propostio es altera pars enunciationis signiscans unum δε viis. Positio est oratio indemonNrabilis , quim non es necesse quemai docendum habere.
Propter quod quod est tale, istud se magis talem.
Pars contradimonis,quae aliquid de aliquo significatias mam sequae autem aliquidia aliquo negatio. Principiis nihil est notius in veritate, nihil noti- oppositis . rum in falsitate . Remotiora a sensu sunt uniuersaἴa, prex a 'vero particularia
Scire unumquodque opinantu simpliciter Cr non sephisico modo. quod est secundum aceidens , cum causam a bitramur eoγο-scere propter quam res eILσ quoniam istius eR causi, Maeontingit ri ter se habere. schre est per demon inationem intelligere. Scientia sy eorum,quorum est demonstratio,. no accidi M. suppositio dieit esse,vel non esse,sonitis Ῥero nom
nescimus cum calvsas cognommm .
constantvrsita et irorum quἰ omo demon stratisnem negant, creoru,quiolum esse demonstratione existimant. Cap III.
a Vibuid in quidem igitur eo 'e oportet pri
ma scire,non videt scientia esse: quibusdam vero esse quidcm,omniu in demonstratio-rres esse
417쪽
Dei esse. quorum neutrum,neque verum, neq; neces sarium.Supponentes n. non esse omnino scire.hi in
infinitum existimant reduci tanq'am non scientes 'posteriore per priora,quorum non sunt prima:redie dicentes: inapossibile nanque infinita pertransire. Et sistent,ac sunt principia,haec esse ignqta: cum demostratio de ipsis non si, quod dicunt esse scire solu,si vero non elt prima scire, neque qui ex his esse scire, simpli,neq; proprie sed,ex suppositione, si illa sunt. Alij autem,ipsum quidem scire.confitentur, perdemonstrationem enim esse solum. sed omniti esse demonstrationem nihil prohibere contingere. n. circulo fieri demonstrationem de ex his,quae ad se inuice. Nos vero dicimus,neque omnem scientiam demo-4trativam esse,sed eam,quae immediatorum est, inde monstrabilem. QSodq; hoc sit necessarium, manifestum. si enim necesse quidem scire priora, & ex quibus demonstratio,stant autem aliquando immediata,haec in demonstrabilia necesse est esse. Haec igitur ita dicimus & non solii scientiam, sed & principiuscientiae esse quodda dicimus,quo terminos cognoscimus Circuloq; φ impossibile demostrare simpla planum; siquidem ex prioribus oportet demonstrationem esse,& notioribus impossibile.n est eade eisdem simul priora & posteriora esse. Nisi modo, ut alia quidem ad nos alia vero simpliciter, quomodo inductio facit notu . Si vero sic,non esset utiq; simpliciter scire bene definitum, sed duplex: aut non simpliciter altera demonstratio,quae fit ex nobis notioribus. Accidit aut dicentibus circulo demonstrationem esse, non solu,qg nunc dictu est, sed nihil aliud dicere, quam si hoc est . si hoc. sic aut omni facile
monstrare. Manifestum autem, hoc contingit tribus terminis positis.per multos nRnque,aut paucos
reflectere dicere,nihil differt: per paucos autem,aut duos. Q uando. n. A existente ex necessitate sit B:
418쪽
nente necesse est B esse: hoc aut existente,ipsum A: hoc. n. erat circulo .Ponat A,in quo C.dicere igitur, B existente, A ipsum C esse dicere,hoc aute. quoniam A existente ipsissim C est,C aute ipsi Ainiare contingit dicere circulo asserentes elle demonstrationem,nihil alterum,quam A existente, A est, sic aut sacile est omnia monstrare.Verum neque hoc possibile,praeterquam in ijs,quaecunq; seinuicem consequuntur: quemadmodu propria . Vno quidem igitur posito,quod nunquam necesse est aliquid esse alterum , monstratum est. dico autem Vno, neque termino vno,neq; positione una posita. exuabus aut positionibus primis & minimis confingit,siquidem & syllogizare. Si igitur & A sequat, ex ipso B,& c:8d haec ex se inuicem,& ex ipso A:sic quidem contingit ex seinuicem mostrareola petita in prima figura: quemadmodu monstratum fuit in ijs, quae de syllogismo,monstratum aut est,& qδ in aliis figuris,aut non fit syllogi sinus,aut non de accepti vero non contra praedicantur, nullo modo est mostrare circulo. quare qQ pauca talia in demostrationibus,manifestum quod vanumque R impossibile est dicere ex his , quae se inuice demonstratione esse,& propter hoc o1um cotingere esse demostratione.
Demonstratio circularis simpliciter impossibilis est. . INM,ibile es in nita pertransire.
Quod propositiones demonstrationis veraei sunt, nec staria veritate. Quid item sit de omni quid perise,quid Vniuersale. Ca IIII. QVoniam aute impossibile aliter se habere,
cuius est scientia simpliciter.necessariu uti; que suerit scibile,quod est secundu demonstrativam
419쪽
stiatiuam sesentiam:demonstrativa autem est,quam hademus,eo φ habemus demonstratione:ex neces- sariis igitur syllogismus est demonstratio. Accipie- m. s. dum igitur ex quibus,& qualium demonstrationes sunt. Primu aut determinemus quid dicimus de Oi,
di quid per se, & quid uniuersale. De omni quidem igitur hoc dico,quod sit utiq;, non in aliquo quidem
in aliquo autem non: neque aliqsi quidem,aliquando autem non. ut si de omni homine animal, si veru hunc dicere homine,veru & animat:& si nunc alterum,& alterum. & si in omni linea punctus cosimiliter.Signum autem,etenim instantias ita sermus,laruam de omni interrogati,aut si in aliquo, non , aut aliq5 non. Perse autem quaecunq;& insunt in eo, Παλs, quid est.ut triangulo linea,& lineae punctus. substantia nanque ipsorum ex his est,& in. oratione dicente quid est,insunt. Et quibuscunq, inexistentium ipsis,ipsa sunt in oratione,quid est declarante:que- admodum rectu inest lineae,&circii lare, & impar iapar numero,& primum & compositu,& aequilaterudi altera parte longius,& omnibus his insunt in o. ratione quid est dicente. ibi quidem linea,hic autenumerus. Consimiliter aut & in aliis,talia singulis per se dico. maecunq; autem neutro modo insunt. accidentia:vi mii sicum,aut album atali. Amplius qKnon de subiecto dicitur alio aliquo, ambulans alte- rum quid existens,ambit lans ,est & album . substa tia vero & quaecunq; hoc aliquid significant,non alterum quid existentia sunt,quod sunt quae quide igitur non de subiecto , per se dico: quae aute de subiecto,accidentia. Amplius aut alio modo, quod quide propter ipsum inest unicuique per se: quod vero noPropter ipsum,accidens.quemadmodum si ambula-
se corrusca uit,accidens:non enim propter ambulare corrus uit,sed contingit,dicimus, hoc. si autem
propter ipsum,per se.vt si quid iugulatu interijt, v
420쪽
q ro LIBER PRI M ussecundum Iugulationem,quoniam propter iugulari t. Io, sed non accidit iugulatum interire. iniae igitur disi cuntur in simpliciter scibilibus per se sic,ut insint dicatis,aut illa insint subiectis,& per ipsa sunt&necessitate. non. n. contingit non inesse aut simpliciter,aut opposita. ut lineae rectu aut curuum,& numero impar aut par.est. n contrarium aut priuatio, aut
contradictio in eodem genere,ut par, quod non impar in numeris,inqitantum sequitur . quare si necesse asserere,aut negare, necesse & per se inesse. Quod igitur de omni & per se,determinatu sit hunc in mo . ii. dum. Vniuersale aut dico, quod 'tique& de om-' ni sit, & per se,& secundu m quod ipsum. Manifestu igitur,quod quaecunque Uniuersalia, ex necessitate in sunt rebus. Per se aiatem,& sim φ ipsum, idem. vi per se lineae inest punctu, & rectum: etenim secum dum s linea.& triangulo sim si triangulum,duo recti: etenim per se triangulum duobus rectis aequale. Vni uersale autem est tunc, quando in quolibet, &primo monstretur. ut duos rectos habere, neque figurae est uniuersale, qliamuis est monstrare de figura,* duos rectos habet, sed non de qualibet figur' neque utitur qualibet figura monstrans .quadrangulu' . n. figura quide est, non habet aut duobus rediis aequales. aequi crus vero habet quide quicunq; duob' ' rectis aequales, sed non primo, sed triangulum prius Quod igitur quodvis primum monstrat duos rectos habens. aut quodcunq; aliud, huic primo inest uniuersale,& demonstratio per se de hoc uniueri Jiter est de alijs vero quodammodo non per se, neq; de aequicrure non est uniuersaliter.sed in plus.