Novum Testamentum Graece

31쪽

XXVIIIIllud milii gratulor quod in paranda versionis Ti e litione citiae paucis In enSibus post proditura est, eXOptatana occasionem nactus sitim apparatum criticuna ad LXX, quamvis non h ille anatis nisi satis tinpi rsectum uolniesu, acci irato in laganili. Qito in labore conficiendo consilium cepi graminali ani LXX interpretum seri hortili. Quo 1 ulai Deo volente exsectili licet it, ciuicquid malectu in alexandrina ni Ti spectat, lina Pertractare in antimo est. Paucis nunc quaestione ira de recensio nil ius textus Ni Tirecepturus priuauni repeta in nonnulla de thac quaestione historica ox priore ed. naea Lips., delirile quid milii maXinio videntur breviter dicam. Assiduis viroruua doctorum cui is in roperiundo vero Novi Testamenti textu positis ine in te Saec illo cle imo octavo Millius vir incredibili in lii stria testat iis est, lectioni ina Variantium quas vocant. nuria eri in explere triginta Di illia. Quibiis in colligentiis cona putan- lisque qua inqua in ille parum citravit quae leViora essent quaeviora, miae dubia quae a Derte salsa, ranaen jam tum textus sacri varietas petita ex antiquis testibus certe inventa est tanta ut brevi post Bengelii is criticis saceret gratissimuna, quod Onanes istas lectiones in duas quasi nationes, asiaticani et africanaria, discedere diceret. Ita enini et sina pliciora soro criticoruni studia et certi iis vel justius jiulieiuni spe ira movit . Nec desuere clui sagacissinii viri insisterent vestigiis. Ac pri inus quineram Senalerus sententiam rius tuitus est ita iit textus graeci recen Siones, qliod nomen a d signi si candas testium classes jani inde a Bengelii tona pore inter criticos

celebrati ir, salteui citias, alterana Orientalena sive Liu laneam, alterani occidentale in s. aegyptiacan S. PalaPStinense Im s. Origenianam, olim exstitisse asstrimaret, atque e codicibus graecis ex interpretationibus anti litis e patribus ecclesiasticis certa lex itis docti in elata recensioni iitrique assi naret.

Quae ingeniose niagis asserta qua in protiabiliter demonStrata ratione et arte excoluit Griesbachius. Existimavit alitena tres antiquitus textus Novi Τestamenti recensiones institutas e SSe, ibinrtina primam occidentalem nominabat, alteram alexan trinani Sive orientalem, tertiam constantinopolitanam sive hγZantinam. Ita quac Bengelio africana et Semlero occidentalis reliquis pie Signata nominibus suit, ea in Grieshachius in duas, occidentaleni et alexandrinam, dispescuit. Ac simul hoc coriecit, haS cltias ortas essenaedio Saeculo aerae nostrae secundo, quo tempore libri Evangeli-Diuitiroci Coo li

32쪽

XXlxstarunt ei Apostolorurn vos ευαγγελίου et τού αποστόλου nonaine colligerentur Prina una, ita quidem ut occidentalis niteretur co licibus ante collecti Orieni Scriptis, quibus ipsis collectis Superstrueretur alexandrina; tertiam Vero eX prioribus e OrminiXtam Prodiisse saeculo quarto et linmutatam novis curiS esse Saeculis diiObus ΓS quae .

Ιlas Jengelii Semleri Griesbachii de recensionibus textus Nox iΤestanienti consecturas Matiliaeius circa initia liiijus saeculi non tantresutavit docte quani ride Iulo rejecit. Τὸ Idqtie sane dolendum est,hontinent quae vera ad imminuenda in ista ruin recenSionunt praedicationem sensisse videtur, cavillando obtrectandoque tantopere obscurasse ut severo caussae examini tantum non nihil prosuerat. Contra magno cum Studio in documenta textus sacri inquisivere cluuniviri et docti et ingeniosi Hugius et Elchi hornius, quoruni ille paullo propius hoc ad Grieshachium acceSSit. Quae Hiigius excogitavit sero haec sunt. Exstitit ad medium fere Saeculii ni tertiit in vulgata quaedam librorum Sacrorum eclitio, κοζvh e κδοσις, cisitis textiis etsi singularem prae Se serebat indolem variis lue jaui a vero discrepabat modis, taInen nullis celetis legibuS COIn Dosithis erat.

Recensiones autem quae reVera Sunt con paratus novi inus tres,

quartim una Hes ' :hu esei Scopi opera data est Aegyptiis, altera Luciani situlus pro lut in Asia, tertia denique Origeni seni debetur. Convenit in his inter Hugiunt et Griesbachi una primuna in rei Isuimina de recensione Occidentali, rectius ab illo κοtvt lκδοσις usurpata, quippe quae ex ipsius Gri est,achii sententia si vertim quaeris

non fuerit recenSio; tuni de recensione Blexandrina, qua uuluam Hugius magnopere refragante Griesbaclito ea ui ad Hesyclitum auctoren retulit; porro de constantinopolitana sive consentiente Griesbachio Lucianea; lenique de Origeniana, nisi quod ea ni Gries bachius, nullis Origeni concessis partibus, Saeculo ortari quinto sextove recensionis hygantinae quasi posteriorena Partent quasi secundas curas thabuit. Eichhornius autem his de rebus sic sensit. Varietatem quan- lani sacri textus ipso primo saeculo collectis in Ponto epistolis Paulinis apparuisse, saeculo Vero certe Secundo duplicem textus consornaationem pro terrarum per quas in hominuin naanibus erat diversitate, et asiaticam et alaicanam exstitisse, utramque plenam lepravationi hius sed nulla arte aut lege lactam. Tertio Vero sae-

33쪽

quein Εictili oratius texi lina securicli Saectili asiaticii ni et asci canti iti perlii uit, is cuna Occi dentali conserendus est Gri est, actili. Ut ille enitii neutruin ni ti set consilio uel et i Opinatus est, ita hic occiden talo in voltuit esse litigii κοιvtv ἔκδοσιυ et coni minem cluasi r censionii in Shil se Jilentium pati iam. Qua iIui lena re Gri est,aclitus cle- flexit ali litantii luna a sua ipsius Sententia; i l Iiloci Eiclitioi nius,nia on opere ab illo se diSSentire Drae sie3nS, Daruna Perspeiasse vi- letiit. Τj In reliquis auteni facile patet si uana conveniant, nisi i pio lΕicidiornius magis lavet disUS alictorum nouainibus et quod serius provenisse aleXandrinain recensionern Statuit. Haec vero omnia ita cona Parata sunt tit textus liistoria in ex ingenio potius cluam eX docul lentis litStoriciS conficere vi leanti tr. Licet enini dui,ium non Sit, teStantii r en ina Bielonymus et Gelasii decretulia δὶ, Lucianum et Hesb elituita ut in Veteris ita in Novi Testata menti toxtu I'ecensendo quod dicunt et alborasse, talnon nec qui ruis illi nio dis in ea re usi Sint nec quana vi in halbuerint in texiti ii ibi lueterrai una pervagato aut a Veteribtis ii aditum e Si aut aliundo lileii- lenter pro ibare posSumus; Origenis vero recensio non debethir nisi 4ὶ Cf. Eietiliorii: Eintelliing in das N. T. t. IV. p. 260 s*s et Gripsi ac liticommentar. Criit C. P. II. p. XXXXIII sqq. 2ὶ In opist. ad Damasum liaco de No To scrilbit: me cerae cium ita norim,

sermone discordat et in diveram riuulorum tramites ducit uno de fonte quaerenduin . Praetermitto eos coclices quos a Luciano et Israiichto nunciιρalos paucor ru hominum assem ι perversa contentio, quibus utique nec in toto

eteri tristrunrento do qua re idem Oxponit actu. Ruir. lila. II. c. 27. posι LXX intern . ernendare Psid licuu nec in novo profuit ei nendasse, cum multaritin gentiuim linguis scriptura ante translata doceaι falsa esse quae addita υ sunι. RurSus do Vir. illustr. c. 77. habet: Lucianus tan

34쪽

XXXIlii genio litigii. λὶ Α ratione vero ipsoruna do unaentorii a Omnium quae ad nos pervenere Si proficiscimur, dubium nec illud est quas da in hortina testium elaSses diStinguerulas esSe, in evangeliis iiiii clem n aXime, naulto in intis in apocalypsi stilam in reli ni is libris, inagis etiam in epistolis Paulinis et in actibus qliani in callioli is epistolis. Quas si alexandrinae et Ialinae, asiaticae et bygantina ono ininibus insignire placet, tit non tam quatuor Singulas filiam fluola aria ponamus, multu POSSunt ex teStilbus peti et jam sunt petita, tuae quam id recte fiat Ostendant. DebebitnuS autem, ut quo ii sentio breviter dica in , aleXandrinam dicere quae inter Iudaeoclaristianos orientis celebrabatur, quorum uti PSOrtini 290Stoloi una Serano graecus maxinio pendebat a VerSion o LXX interprethini; latin ana potio triae a Latinis adllibebatur, sive latina sive graeca potissiua una lingua utebantur; asiaticana quae PotiSSintrum Gi'aecis Sive per Asia in sive in ipsa patria degelliant probabatur; l , Zantinam denique quaeat, ecclesia per laygantinuim regnum dissu Sa legethatur Sens in quo, illio arctiore Sen Sina singulae eccleSiae parteS Vin Cillo eoru in reliantur, a d publicana quandana unitate ui perducebatur. V ita in roper se claruni est clui factuin sit ut i FZantina exeniplaria asiaticalia sive Gi accorum uinxime ratione ut reciperent; alexati trana vero et latina quo vinculo conjunctae stierint, ad ea judicari poterit clitae infra clo latinis interpretationibus breviter dixinatis. Jam vero cleorigine tiarii ni classitim dissicillina a quaestio est; nec enim satis est urgere diversitatem terrarum Per quas textus Propagabatur; liaeceni in diversitas nequa luani tanta aut tana integra cogitari potest: accedit quo i diserte relii tuni leginitas in ipsa antiquitato alterius terrae codices in alteram transVectos esse, quemaduioduni Constantinus Eusebio caesareensi, Constans Athaiuisio alexan irincit Adarnantia et Pim ii eaeeimplarias, si alii ut tu id quam clia ac illi manu sua scripserant aut adhit uorant Ilieronymo visa fiunt, debebat accuratius dicere, nec silentio praetoriisset quilui do I .uciano et Hesyclito dissorelliat. Nec vero magis ipso Origonos lavet conjoctura o Hugii comm . in ut . XV, 14. tDolaruo III. p. 674.ὶ Γhii qua o votus interpres aci didit: In eaeen pluribus autem Λ i Ti hoc ipsi m vie posse facere sine periculo non pulavi, cum magna prohathi litato dixit. 2ὶ Do liariam ratione jam tutium probabiliter scripsit G. F. Riiach in

libro bolia o migis cui titulus est: Lucubratio cratica in acta app. ere. cum . et Paulinari, in qua de claambus libro m 3 s. quaestio instu utitur , descriptio es voma leosio 7 edd. Marcianor m eaehibesur, atque oluera asiones ad plurima loca m apo i tum euv. dijudicianda eι emendat ina Prom-nuntur. Basil. 1830.

35쪽

XXXII praeceperunt ut exemplaria eleganter et accurate descripta ad By-gantinos nititerent; taec denique PatreS, quorum P 3 triarn novimus tu leni classium rationem constranant. Propterea cuui diversitate regioniani conjuncta polii debebunt certa textum ememlaiuli situlia. etsi quo ruin suetant nutiquam Satis definiri poterat. M lini vero in omenti illud est, byZanlinam quidem recensionem in recentiorii nico licum raecorum ingenti copia conspicuam esse, item latinam in latinis atque per evangelia actus epistolas Paulinas etiam in graeco latinis documentis, quamquam et ipsam Inagna lectionis Varietate laborantem, alexandrinain Vero et aSiaticam unde inprimis petas pauca documenta superesse, unde illibataria sumas nulla. Nec

temere est quod cum Griesbachio dixei unt, in antiquissimis aliquoi testibus nostris, ut in codice alexandrino, alios libros ab aliis paulo

diversam textus indolem referre. Quae quum ita Sint, Sequitur exercenti rem criticam summa opus esse cautione in adhilhenda classium sive recen Sionuna diStinctione; quani ut Sumn alia nor- Inani aut sundametuum ponere et temerariunt et mastra est. In eo

vero omnia quae cum aliqua Probabilitate doceri possunt conveniunt' in textu ad pristinam integritalein revocando Primo loco testes habendos psse alexandrinos, qui iidem sere Supersti luna antiquissimi sunt, ultimo JUzantinos quippe qui textuna ex antiquio x ribus cussibus naulii sariani mixtum prae se serant. injordo singulor uiri librorum Novi Foecteris nec in anti quis documentis nec in patrum Scriptis ubique i dein est. Quatuor qui deuievangelistae quo ordine edi solent: Malmaeus Marcus Lucas Ioannes is ut in oninibus sere graecis codicibus est, ita ab antiquissi inis inde 4ὶ Qua o Schiolgius a Gri est,aclito Hugio Etesiliornio diversa nuper inmodium protulit, proibaturiis byZantinos quos dixi testes quippe ab anu piissimis asiaticis sivo potius ab ipsis apostolorum autograpitis cum fido praecipua derivatos coteris omnibus praestare textumquoab apostolico proximi in conservasse, ea in Prologomeriis oditionis meae prioris uberrimo resutaVi, nec digna sunt cluao iterum periractem. Illi mi idem triumviri cum studio docuerunt, isto sex lubi lino omnia contorsit; illi ingonioso excogitarunt, iste ingenii nil nisi temeritatem habet. Non polorat alueui tui Iani in Oa re quemluam e Venium liatiore nisi plurimi in his roriis somniarent aut dormitarent, pauci laborarent aut scirent. Quae idem rursus in lilbro suo: Εinluiiung in lio lioil. Solimst. 38 5. circa criticam sacrani disputat eiusmodi sunt

36쪽

XXX HItemporibuS multoriam, ut auctoris canonis clivus si agmentum Mitra lora reperit, ut Melit Onis Irenaei Origenis, Gregorii in lanabis ad Seleucunt, ut Augustini Itieron 3 uti Rustini testit nolito confirniatur. Contra disserunt antiquissinat aliquot latinae ecclesiae codices, ei quidem codices vercellensis Veronensis palatinus corta ensis ibi i-xianus, item cantabrigien Sis graecolatinus, in quibus Mattilaeunt Ioannes excipit, Sequentibus Lia a et Marco. Eundem evangelio rum ordinem Druthiararus in exemplati Hilarii picta vensis se reperisse testatur. Nec longe ab eo discedit sticho inetria codicis clarontoniani le99. Paul.ὶ, quae quum Baria abae epistolana, Pastorern

Heruiae, actus Palili, Petri revelationeni in canonena recepta exlii beat, ad Suniinani anti luitate ni reserenda videtur. Eu evangelistas sic ordinat ut Mi. prina ina, JO. Secundiana, Me. tei tiunt, LC. quanti In locum teneBnt. . Actuum porro loci iS POSl ev v. testalisSiimus est, confirmanii luis

fragmento Muratorii, Melitone, Irenaeo, Origene etc, nisi quod pas- Si in post epp. Paulinas reperitur, quo loco etiam Ludolsus ex canone abyssinico exhibet; in stichometria vero claroInontana apocalypsin Joannis excipit, in canonibus pseuda postolicis post Paulii tenique catholicas Pp. recenSetur.

Post actus qui locus est, is modo a Paulinis naodo a calliolicis epistolis occupatur. Paulinas quide in eo loco recenset Eusebius; . nec id aliter Videtur fieri potuisse antequam Septem calliol. epp. in canonem publice receptae essent. I aciebat Vero poStea quoque curia Eusebio ecclesia Iatina, quemadmo luna praeter Patres Codex amiatinus aliique Hieronymiani edd. VetuStissimi teStantur. Contra catholicis epistolis qui hunc locum assignant teSles Sunt longe gravissiini; non modo eni ut edd. uncialeS qui intuΠΙ Νov. Test. conti-

ut cum pristinis estiis nova quum aliorum tum maxime mea permiscuorit impudenterque sibi ipsi adsciverit. Quae Pium ad Daiulsinpolius quam ad doctrina in pertineant imitio. Non possunt vero ab liac dispinatione discedero quin nuperas observationes criticas S. V. R ichii Codicum nass. N. T. ete nova descriptio ete praemissis pcit tradam de neglecti codi m mss. N T. studii causis Otra nasionibus. Gott. 4847.ὶ commemorem, qui tuas quantopero vacillent rationos Griesbachii aliorumtuo luculenter probavit. Quao idem ad promovenda criticos Gerao studia suscepturus est Praestantissimis codi cibus minusculis denuo examinandisi sa perquana utilia soro arbitror et ad historiam si ad Emon lationsin textus. Ea ut revera propemein suscipiat, sporo atriue DXopto.

37쪽

XXXI nent omnes, i. e. ABC, itemque minusculi plerique in ea re consentiunt, sed accedunt etiam Athanasius, Cyrillus hierosolumitanus auctor Synopseos, concilium laodicenurn a. 364. uem eundem ordinem apud Νestorianos servari, EbedjeSu auctor est. Atqtie ho rum quidem testimoniorum gi avitas tanta esse videbatur iit et ipsi S PIeremur, PraeSertiui quum hunc ordinem lectoribus commo-cliorem quam Vulgarem fore SpeS esset. Ordinis epistolarii in Paulinarum non tam in codicibus quam apud veteres patres magna VarietaS eSt. Qua in re, ut cetei'a h. I.

mittam, imprimis memorabile est quod epistola ad Hebraeos ij in cod. Anc sed ut videli ir in his set o solist alteram ad Thessal. epistolam excipit. Quem ordinem sana secuti Sunt Athanasilis, auctor Synopseos, concilium laodicenum a. 36 .ὶ

Epistolao denique cautolicae magno veterum testium consensu eo exhibentur ordine quo Jacobus primus est, alter Petrus, Ioannes tertius, quartus Judas, quamquam canones quide ui pseud apostolici Petrum praeponunt, Sequentibus Joanne, Iacobo, Juda. Ad haec nomina propria, quae in edd. et naSS. Satis nuctuant. in commentario testes non appositi sunt:

Mωυσης, Καφαρvαουμ, Nαζαρετ, Te Μησαρετ, Βηθφαγη, item de quo jam vidimus p. XXII. Λαυιδ.Mωυσης ubique edidimus, et quidem auctoritate codicum uncantabr. et clarom. F augiensis K cyprii LQTZΓ aliorumque et unciat. et minusc. qui hanc formam constanter exhibent, nem codicum taplerumque et codicis A passim. Praeterea confirmatur codicibus

latinis vetustissimis aliisque versionibus, item disertis verbis Josophi. Contra Mωσης forma, quam Priores editores pletique tuiti

sunt plerumque etiam Gb SZὶ invenitur in cdd. Acὶ evangeliorum

EFGux, G angelico aliisque et unciat. et minusc. Eadem limus nominis inconstantia etiam in aliis scriptoribus, ut Diodoro Siculo Philone, Strabone, ut Origene, codices laborare in promtu est. Καφαρ-ουμ scripsimus auctoritate codicuna BDTZ, PIerumque etiam cXΔ, item codicum patrumque latinorum, item copiae

4ὶ Ea in auctioni etria claromontana prorsus deost. In fragmento Vero Muratorii nomiaio opistolao ad Alexandrinos significari vidotur quas quidem post epistolam ad Philomonem, interiecta insuper ad Laodicenses epistola, recon Setur.

38쪽

XXX aliarumque Versionum, ite ni Origenis Epiphanii etc. 13 hiati et Κα- παρvαρυμ, quemadmodum etiam apud Ptolemaeum legitiir. Api id Iosepitum est Κε*aepvω . Contra editores alii plerique, nisi quod Gli. Καφαρυαρυμ vehementer cominendabat, Scripserunt ΚαTΞpυαρυμ.quod edd. A lyasSina etiam cal ΕΚLMPSUV aliique tuentur. Et Ναζαρεθὶ et Λαζαρετ ubi quo loco ruin naulus testibus bonis probatur, aliis Passim Ναζαρατ, Ναζαραθ, Ναζαρα. Eandem Jectionis inconstantiam editores Secuti sunt. Omni Inis vero circurnspectis in Matthaeo, Marco, Luca et actit ius apostolo rhi in recte Scri ibi existi ino αζαρεθ, in Ioanne it, 46. ι .ὶ Ναζαρετ. iiii de re ut j iudicandi copia sit, aliquot locis quae sit testium varietas, adscribam. Mi. 2, 23. -ζχρῖb tuentur BCEΚMUV at ni Vg it lic nazaret iij copsah al Εus in salitii vαζαραὶ C T .. υα χρα2 a l. .. υχζαρῖT DL Ilii Ille

poterat vel potius debebat, consentientibus Λ nisi quod ut . loco litat)n nisi quod 3lc. loco revησ. habere videtur) c thia tuc. locoὶ oliisque

ὶ Hoc loco odi di Ναζαρει, sed constantiae cauSSa, quam variet 3s t situm salis commotulare videtur, scribendum puto Ναζαpcdi, ita ut altera sorma nonnisi apud Ioannem legatur.

39쪽

XXX, litue ex errore librarior In orta in PSSe quo loco testatissima erat

recipienda videbatur. Quodsi enim Matthaeli S Scripsit, non ileni Marciis et Ibucas, facile intelligitur qui saetii ni sit ut allemini ad alteruna irari Aserretii r. in De accentibiis et spiritibus, item utrum δ:ὰ Tα,τός, μή ποτε etcan δtαπαυτός, μήποτε ele scribe lidi in Sit, item de interplinctionei Ilerius alibi exponant. In his quoque qtii S antiquiSSimorum codi- 'una ejuSin ossi signis insti uctorum USUS esset, accurate discere studebana, multaque in eam rena eXScripta habeo. Ἐλιας λιας

ad ustini graeciana Sed etiam ad Vetustiores codices patresque latinos jtulicanda sunt; Seci haruIn ierun nil ait est in quo testes non Ilii itient. In liis quidem: αἶρααμ, ῆσαιας, ληξ, ώσαγva naajor quam in ἀβρααμ etc auctoritas esse videt hir, non item in fiλιας. Pilati no-nien edidi sanus Πιλῆτος, non Πιλάτος; illini enim in antiquissiuiis

J noriun otiani audie otium Ini ruin PSt, quot et quos viros in errorem

40쪽

DE EDITIONIBUS M TI.

Edilio Elto viriana dicta est ab Elz viris bibliopolis Batavis. Prima prodiit Liag 1. Bat. a. t 624. Jana altera a. 4 633. receptaon nonion, quod brevi post invalpscebat, sibi vindicavit; praelationem enim sic exorditur: Textum ergo nuric ab omnibus receptum. Edd. posteriores a Driima paucissimis locis cisseriant. Is toxtus Elzovirianus ex editionibus Bozae, a cujus nomino magis Saam Studiis commendationem thabebat, et Stophani tortia sa. 4 350.ὶ nuxu; Boeta eniimvero et ipse, paucis ad Henrici Stopliani collationes mutatis teritam Stephani adscivorat. Rursus Stopliani torita paucissimis ex copiis quintam Erasimi a. 4535. exprossit usque 3pocalypsin, ubi ad Complutensem potius a. 3534.) pioni ad Erasmicana consornaata est. Erasmus Voro torium Dd. suae V. sero totum ex cluarta s3. 527.ὶ repellit, in qua praetor porpaucos eos- quo re conteS codices PBSsim Complutonsem, maximo in apocalypsi sequi placuit. Huc quae poclinent omnia singula curiosius perscripseriint e