Antiqvitatvm romanorvm qvae svpersvnt, recensvit Adolphvs Kiessling

121쪽

διάνοιαν αυτῶν ὁ Ἀρκύνιος ἐάλω γὰρ ὁ τα γράμματα κομίζων παρὰ τῶν αὐτόθεν ηγεμόνων προς τους ἐκει' σοφία προς τὸ συμβὰν απὸ τυχης ἐχρήσατο τοιαδε. νείμας την δύναμιν διχu, την μὲν ἐτέραν 5 υπὸ νυκτα πέμπει λαθὼν τους πολεμίους ἐπὶ την φορουσαν απὰ Φιδηνης οδὸν, την δ' ἐτέραν ἄμα Σωλαμπρὰν ημέραν γενέσθαι συντάξας προηγεν ἐκ του

χάρακος ώς εἰς μάχην καὶ οἱ Σαβῖνοι τεθαρρηκότες

ἀντεπεξηεσαν τους τε πολεμίους ου πολλους ὁρῶντες 10 καὶ την εαυτῶν δύναμιν την απὸ Φιδηνης ὁσον ουστω παρέσεσθαι νομίζοντες. οὐτοι μεν δη καταστάντες

ἐμάχοντο, καὶ ην ἰσόρροπος αυτοῖς ἐπὶ πολὐν χρόνου

ὁ ἀγων οι δε προαποσταλέντες υπὸ του Ἀρκυνίου νύκτωρ υποστρέψαντες ἐκ της ὁδοὐ καὶ γενόμενοι 15 κατὰ νώτου τῶν Σαβίνων ἐπρεσαν. τούτους ἰδόντες οἱ Σαβῖνοι καὶ γνωρίσαντες ἐκ τῶν ὁπλων καὶ τῶν σημείων, ἐξέστησαν τῶν λογισμῶν καὶ τα ὁπλα ρί- 768ψαντες ἐπειρῶντο σώζειν εαυτούς. ην δὲ ἄπορος ησωτηρία τοῖς πολλοῖς περιεχομένοις κύκλω υπ' ἐχ-20 θρῶν, καὶ τῶν ' μαίων η Ἀπος ἐπικειμένη πανταχόθεν αυτοὐς ἀπέκλεισεν ῶστε ολίγοι μέν τινες ἔφθησαν τα δεινὰ υπεκδύντες, οἱ-πλείους κατεκόπησαν υπὸ τῶν πολεμίων η παρέδοσαν εαυτούς.

ἀντέσχον δὲ Ουδ' οἱ καταλειφθέντες ἐπὶ του χάρακος,25 ἀλλα καὶ τὸ ἔρυμα ἐάλω τη πρώτη ἐφόδω ἔνθα συντοῖς ἰδίοις τῶν Σαβίνων χρημασι καὶ τὰ ' μαίων ἄπαντα σὐν πολλοῖς αἰχμαλώτοις ἔτι ἀκέραια ἔντατοῖς ἀπολωλεκόσιν ἀνεσώθη LII. Ως δε η πρώτη πεῖρα τῶ Ἀρκυνίω κατὰ 30 νουν ἐχώρησεν, ἀναλαβὼν την δύναμιν ηγεν ἐπὶ τοὐς ἐν Φιδηνη ἐστρατοπεδευκότας τῶν Σαβίνων, οἷς οἴπω δηλος ην ὁ τῶν σφετέρων ὁλεθρος. ἔτυχον

122쪽

κἀκεῖνοι προεξεληλυθότες ἐκ του χάρακος κα4 ῆδη ἔντες ἐν ὁδῶ ' ώς δη πλησίον ἐγένοντο καὶ εἶδον ἐπὶ

δορατίων ἀναπεπηγυίας τὰς κεφαλὰς των σφετέρων 769 ηγεμόνων προυτεινον γὰρ αυτὰς Oι Pωμαῖοι καταπλήξεως των πολεμίων ἔνεκα ' μαθόντες ὁτι διέφθαρ- 5ται τὸ ἔτερον αυτῶν στράτευμα, ουδὲν ἔτι ἀπεδειξαντο γενναῖον ἔργον, ἀλλ' εἰς ικεσίας καὶ δεήσεις τραπόμενοι παρεδίδοσαν εαυτούς. οἴτω δὲ αἰσχρῶς καὶ κακῶς ἀμφοτέρων τῶν στρατοπέδων ἀναρπασθέντων, εἰς στενας ελπίδας οἱ Σαβῖνοι κατακεκλεισμέ- 10νοι και περὶ τῶν πόλεων μη ἐξ ἐφοδου καταληφθῶσι δεδιότες υπὲρ εἰρήνης διεπρεσβεύοντο, παραδιδόντες σφας αυτοὐς υπηκόους εἶναι Ἀρκυνίου καὶ φόρου τὁ λοιπὸν υποτελεῖς. σπεισάμενος δη προς αυτοὐς τον πόλεμον καὶ ἐπὶ ταῖς αυταῖς συνθήκαις παραλα- 15βῶν τὰς πόλεις, ἐπὶ Συεσσαν ωχετο. ἐκεῖθεν δετην τε καταλειφθεῖσαν δυναμιν και τα λάφυρα καὶ

την ἄλλην ἀποσκευην ἀναλαβὼν εἰς Ῥώμην ἀπίει πλουτοὐσαν την στρατιὰν ἀπάγων. ἐποιήσατο δὲ καὶ μετὰ ταυτα πολλὰς ἐξόδους ἐπὶ την Οὐολουσκων χώ- 20770 ραν, τοτε μεν ἁπάσy τῆ δυνάμει, τοτὲ δε μέρει τινὶ, και λείας πολλης ἐγένετο κύριος. ώδη δὲ τῶν πλείστων αὐτῶ κατὰ νοῶν χωρούντων πόλεμος εκ τῶνομόρων ἀνέστη χρόνω τε μακρος ἔτη γὰρ επτὰ συνεχῶς ἐπολεμηθη καὶ παθήμασι χαλεπbῖς καὶ ἀπροσ- 25 δοκητοις περιπετης. ἀφ' ἄν δε αιτιῶν ῆρξατο, καὶ τελευτῆς ὁποιας ἔτυχεν, ἐπειδὴ δολίω τε απάτρ καὶ στρατηγήματι παραδόξω κατειργάσθη, δι ολίγων ἐρῶ. Uss. Πόλις ην ἐκ του Λατίνων γενους 'Aλβανῶν ἀπόκτισις, ἀπέχουσα τῆς Pώμης σταδίους εκατὸν ἐπὶ 30 τῆς εἰς Πραίνεστον φερούσης οδοὐ κειμένη Γαβίους

αυτὴν ἐκάλουν ' νυν μεν ουκέτι συνοικουμένη πῆσα,

123쪽

πλὴν oσα πανδοκεύεται κατὰ την δίοδον, τοτε δε πολυανθρωπος καί τις αλλη καὶ μεγάλη. τεκμη- ραιτο δ' ἄν τις αυτης το μέγεθος καὶ την ἀξίωσινερείπια θεασάμενος οἰκιῶν πολλαχI καὶ τείχους κυ-5 κλον, ἔτι γὰρ εστηκεν αυτου τὰ πλεῖστα. εἰς ταυτην συνερρυησαν Πωμεντίνων τε των ἐκ Συέσσης 771 διαφυγόντων τινες, ὁτε την πόλιν αυτῶν Ἀρκύνιος κατελάβετο, καὶ τῶν ἐκ Ῥώμης φυγάδων συχνοί ουτοι δεόμενοι καὶ λιπαρουντες τιμωρησαι σφίσι τους 10 Γαβίους καὶ πολλὰς υπισχνουμενοι δωρεὰς εἰ κατέλθοιεν ἐπὶ τὰ σφέτερα, την τε κατάλυσιν του τυράννου δυνατην ἀποφαίνοντες καὶ ἐαδίαν, ώς και τῶν εν τη πόλει συλληψομένων, ἔπεισαν αυτους συμπροθυμηθέντων καὶ Ουολουσκων ἐπρεσβευσαντο γὰρ 15 κἀκεῖνοι δεόμενοι συμμαχίας τον κατὰ του Ἀρκυνίου πόλεμον ἀναλαβεῖν. εγενοντο δη μετὰ ταὐταμεγάλοις στρατευμασιν εἰς την ἀλληλων γην εἰσβολαὶ καὶ καταδρομαὶ μάχαι τε, ὁπερ εἰκὸς, τοτὲ μεν ὁλμγοις προς ολίγους, τοτὲ-πῶσι προς πάντας, ἐν αἷς 20 πολλάκις μεν οἱ Γάβιοι τους ' μαίους τρεψάμενοι μεχρι τῶν τειχῶν καὶ πολλους καταβαλόντες ἀδεῶς την χώραν ἐπόρθουν, πολλάκις δε οἱ Ῥωμαῖοι τους 77 Γαβίους ώσάμενοι καὶ κατακλείσαντες εἰς την πόλινανδράποδα καὶ λείαν αυτῶν πολλην ἀπηγαγον. 25 IVIII. Συνεχῶς δὲ τουτων γινομένων ηναγκάζοντο ἀμφότεροι της χώρας ὁσα ην ερυμνὰ τειχίζοντες φρουρὰν ἐν αυτοῖς καθιστάναι καταφυγης τῶν γεωργῶν ἔνεκα ' ὁθεν ὁρμώμενοι τά τε λἴστηρια, καὶ εἴ τι ἀποσπασθεν ἴδοιεν μέρος ολίγον απὸ πολ- 30 λos στρατos καὶ οἷα εἰκὸς ἐν προνομαις ἀσυντακτον διὰ καταφρονησιν, κατιόντες ἀθρόοι διέφθειρον καὶ

τῶν πόλεων ὁσα ην ἐπίμαχα καὶ ὐάδια ληφθῆναι

124쪽

διὰ κλιμάκων ἐξοικοδομεῖν τε καὶ ἀποταφρεύειν, δεδοικότες τὰς αἰφνιδιους ἀλλήλων εφόδους. μἀλλον δὲ ὁ Ἀρκύνιος περὶ ταυτα ἐνεργὸς ἐν, καὶ της πόλεως τὰ προς τοὐς Γαβίους φέροντα τοὐ περιβόλου διὰ πολυχειρίας ἐξωχυροὐτο τάφρον ὀρυξάμενος ευ- 5773 ρυτέραν καὶ τεῖχος ἀνεγείρας υψηλότερον καὶ πυργοις διαλαβὼν το χωρίον πυκνοτέροις κατὰ τοὐτογαρ ἐδόκει μάλιστα τὸ μερος η πόλις ἀνόχυρος εἶναι, πάντα τον ἄλλον περίβολον ασφαλης επιεικῶς οἴσα καὶ δυσπρόσιτος. ἔμελλε δὲ, ο πάσαις φιλεῖ συμ- 10 βαίνειν ταῖς πόλεσιν ἐν τοῖς μακροῖς πολέμοις, δΓουρομένης διὰ τὰς συνεχεῖς των πολεμίων εἰσβολὰς τῆς γης και μηκετι τοῖς καρποὐς ἐκφερουσος, σπάνις

ἁπάσης τροφῆς ἐν ἀμφοτέραις ἔσεσθαι καὶ δεινὴ περὶ τοὐ μέλλοντος ἀθυμία κάκιον δε τοὐς Ῥωμαίους 15 ἐπίεζεν ἡ τοὐς Γαβίους ἡ των αναγκαίων ἔνδεια,

καὶ οἱ πενέστατοι αυτῶν μάλιστα κάμνοντες ομολογίας ωοντο δεῖν ποιήσασθαι προς τοὐς Γαβίους καὶ τον πόλεμον ἐφ' oli αν ἐκεῖνοι θέλωσι διαλύσασθαι.

LV. 'Aδημονοῶντος δ' ἐπὶ τοῖς συμβεβηκόσι τοs 20

ρκυνίου καὶ οἴτε διαλύσασθαι τον πόλεμον αἰσχρῶς ὐπομένοντος οὐτε ἀντέχειν ἔτι δυναμένου, πά- 74-δὲ πείρας ἐπιτεχνωμένου καὶ δόλους παντοδαπούς συντιθέντος, ὁ πρεσβύτατος αυτοὐ τῶν υιῶν Σέξτος ὀνομα κοινωσάμενος την γνώμην τῶ πατρι 25 μόνω, καὶ δόξας τολμηρῶ μὲν ἐπιχειρεῖν πράγματι καὶ μέγαν ἔχοντι κίνδυνον, ου μην αδυνάτω γε, συγχωρήσαντος τοs πατρὸς ποιεῖν ἴσα βούλεται, σκήπτεται διαφορὰν προς τον πατέρα περὶ τῆς καροταλύσεως τοὐ πολέμου ' μαστιγωθεὶς δὲ ὐπ' αυτos 30

ράβδοις ἐν αγορὰ καὶ τἄλλα περιυβρισθεὶς ῶστε περιβόητον γενέσθαι τὸ πρῆγμα, πρῶτον μὲν ἐκ τῶν

125쪽

εταίρων τους πιστοτάτους ἔπεμπεν ώς αυτομόλους φράσοντας τοῖς Γαβίοις δι απορρητων, ὁτι πολεμεωτω πατρὶ διέγνωκεν ώς αυτοὐς ἀφικόμενος, εἰ λαβοι πίστεις υτι φυλάξουσιν αυτον ἄσπερ καὶ τους ἄλλους 5 τοὐς ἐκ Ρώμης φυγάδας καὶ οὐκ ἐκδώσουσι τω πατρὶ τὰς ἰδίας ἔχθρας ἐλπίσαντες ἐπὶ τω σφετέρω συμφέροντι διαλύσασθαι. ἀσμένως δὲ των Γαβίων τον

λόγον ἀκουσάντων καὶ μηδὲν εἰς αυτον παρανομη- 77σειν διομολογησαμένων, παρην εταίρους τε πολλους 10 καὶ πελάτας ἐπαγόμενος ώς αὐτόμολος ῖνα δε μαλ- :λον αυτῶ πιστεύσειαν ἀληθεύειν την ἀπο του πατρος ἀπόστασιν, ἀργύριόν τε καὶ χρυσίον πολυ κομί- ζων ἐπισυνέρρεόν τε αυτῶ πολλοὶ μετα ταῶτα των ἐκ της πόλεως φεύγειν την τυραννίδα σκηπτομενοι,

15 καὶ χεὶρ ηδη περὶ αυτὀν ην καρτερά. δόξαντες δε οἱ Γάβιοι μέγα προσγεγονέναι σφίσι πλεονέκτημα πολλῶν ώς αυτοὐς ἀφικομένων, καὶ ου διὰ μακροῶ την' μην υποχείριον εξειν ἐλπίσαντες, καὶ ἔτι μῆλλον ἐξαπατηθέντες υφ ών ἔπραττεν ὁ τοὐ πατρος ἀπ 20 στάτης συνεχῶς επὶ την χώραν ἐξιὼν καὶ πολλὰς περιβαλλόμενος ὼφελείας ' παρεσκεύασε γὰρ ὁ πατηραυτῶ, προειδὼς εἰς ους παρέσται τόπους, την τε λείαν ἄφθονον καὶ τὰ χωρία αφύλακτα, καὶ τοὐς ἀπολουμένους ὐπ' αυτοὐ συνεχῶς ἔπεμπεν, ἐπιλεγό-25 μενος ἐκ των πολιτῶν Ους ἐν υποψίαις εἶχεν ἐξ 7

απάντων τε τούτων δόξαντες φίλον τε πιστὸν εἶναι

σφίσι τον ἄνδρα καὶ στρατηλάτην ἀγαθὸν, πολλοὶ δὲ καὶ χρημασιν ὐπ' αυτ δεκασθέντες, ἐπὶ την αὐτο

κράτορα παράγουσιν αρχην.30 LiVI. Tοσαύτης δη γενόμενος ἐξουσίας ὁ Σέξτος

κύριος δι απάτης καὶ φενακισμοὐ, τῶν θεραπόντων τινὰ λαθὼν τοὐς Γαβίους πέμπει προς τον πατέρα,

126쪽

την τε ἐξουσίαν ῆν εἰληφὼς ἐν δηλώσοντα καὶ πευσόμενον τί χρὴ ποιεῖν. ὁ δε Ἀρκυνιος, ουδὲ τον θεράποντα γινώσκειν βουλόμενος ἀ τον υιὸν ἐκέλευσε

ποιεῖν, αγων τον αγγελον προῆλθεν εἰς τον παρακείμενον τοῖς βασιλείοις κῆπον ἔτυχον δε μήκωνες 5 ἐν αυτω πεφυκυῖαι πληρεις ξδη του καρποs καὶ συγκομιδῆς ωραν εχουσαι ' διεξιὼν δη διὰ τουτωντης υπερεχουσης αεὶ μηκωνος τω σκήπωνι παίων την κεφαλὴν ἀπήραττε. ταυτα ποιήσας ἀπέλυσε τον ἄγ-.γελον, ουδὲν ἀποκρινάμενος πολλάκις ἐπερωτῶντι, 10 την Θρασυβουλου του Μιλησίου διάνοιαν ως ἔμοιγε δοκεῖ μιμησάμενος ' καὶ γὰρ εκεῖνος Περιάνδρω ποτε 777 τω Κορινθίων τυράννω πυνθανομένω διὰ του πεμφ- θεντος ἀγγελου, πῶς ἄν ἐγκρατέστατα την αρχην κατάσχοι, λόγον μὲν Ουδενα ἀπέστειλεν, ἀκολουθεῖν 15 δὲ τον ηκοντα παρ' αυτοί κελευσας, ηγε δι' ἀρου- ρας σιτοσπόρου καὶ τους υπερεχοντας των σταχυων ἀποθραυων ἐρρίπτει χαμαί, διδάσκων ὁτι δεῖ των ἀστῶν τους δοκιμωτάτους κολουειν τε καὶ διαφθείρειν. το παραπλησιον δ' καὶ του Ἀρκυνίου τότε 20 ποιήσαντος, συνεὶς την διάνοιαν του πατρὸς ὁ Σεξτος, ὁτι κελεύει τους υπερεχοντας των Γαβίων ἀναιρεῖν, συνεκάλεσεν εἰς ἐκκλησίαν τὸ πλῆθος καὶ πολυνυπερ αυτ λόγον διαθέμενος, ὁτι καταπεφευγὼς εἰς την ἐκείνων πίστιν ἄμα τοῖς εταίροις κινδυνεύει 25 συλληφθεὶς υπό τινων τω πατρὶ παραδοθῆναι, τηντε αρχην ετοιμος ην ἀποθέσθαι, καὶ πρὶν η παθεῖν

τ78 τι δεινὸν ἀπαίρειν ἐκ της πόλεως ἐβουλετο δακρύων ἄμα καὶ την εαυτου τύχην κατολοφυρόμενος, ῶσπεροι κατ ἀλήθειαν ὐπὲρ τῆς ψυχῆς ἀγωνιῶντες. 30 HI. Hρεθισμένου δε του πλήθους και μετὰ πολλῆς προθυμίας πυνθανομένου τίνες εἰσὶν οἱ μελ-

127쪽

λοντες αυτὸν προδιδόναι, τον ἐπιφανέστατον τῶν

Γαβίων Ἀντίστιον Πέτρωνα ἀνόμασεν, δς ἐν εἰρηνn τε πολλὰ καὶ σπουδαῖα πολιτευσάμενος καὶ στρατηγίας πολλὰς τετελεκὼς ἐπιφανέστατος απάντων 5 ἐγεγόνει ἀπολογουμένου δε του ἀνδρὸς καὶ διὰ τὁ μηδεν ἐαυτῶ συνειδέναι πῶσαν ἐξέτασιν υπομένοντος, ἔφη βουλεσθαι την οἰκίαν αυτου διερευνησαι πέμψας ἐτέρους, αυτὸς δ' ἐπὶ της ἐκκλησίας συυἐκείνω λς αν οἱ πεμφθέντες ἔλθωσι μένειν. ἔτυχε 10-διεφθαρκὼς αυτ τῶν θεραπόντων τινὰς ἀργυρίω, τὰς ἐπὶ τον ἔλεθρον του Πέτρωνος κατασκευα σθείσας ἐπιστολὰς σεσημειωμένας τli του πατρὸς σφραγῖδι λαβόντας ἔνδον ἀποθέσθαι. ως δ' ἡ πεμφθέντες ἐπὶ την ἔρευναν Ουδεν γὰρ ἀντεῖπεν ὁ etas 15 Πετρων, ἀλλ' ἐφηκε την οἰκίαν ἐρευναν ' ευρόντες ἔνθα ην ἀποκεκρυμμένα τὰ γράμματα παρησαν εἰς την ἐκκλησίαν, ἄλλας τε πολλὰς φέροντες ἐπιστολὰς ἐπισεσημασμένας καὶ την προς τον 'Aντίστιον γραφεῖσαν, ἐπιγινώσκειν φησας την σφραγῖδα του πα- 20 τρὸς ὁ Σέξτος ἔλυσε, καὶ τῶ γραμματεῖ δους ἐκέλευσεν ἀναγινώσκειν. ἐγέγραπτο δ' ἐν αυτη, μάλισταμεν ζῶντα παραδουναι τον υἱὸν αὐτῶ καὶ κομίζεσθαι τους διωμολογημένους μίσθους, ἐὰν δε αδυνατος vτοίτο ποιεῖν την κεφαλην ἀποτεμόντα πέμψαι. ταυτα 25 δε ποιήσαντι αὐτῶ τε καὶ τοις συλλαβομένοις του

ἔργου, χωρὶς τῶν ἄλλων μισθῶν ους πρότερον υπέσχητο, πολιτείαν τε την ἐν Ρώμη δώσειν ἔφη, καὶ εἰς τον τῶν πατρικίων αριθμὸν ἄπαντας ἐγγράψειν οἰκίας τε καὶ κληρους και ἄλλας δωρεὰς πολλὰς ἐπι- 30 θησειν καὶ μεγάλας. ἐφ' οἷς ἐρεθισθέντες οἱ Γάβιοι 780τον μὲν 'Aντίστιον ἐκπεπληγότα ἐπὶ τη παραδόξωσυμφορὰ καὶ ουδὲ φωνην υπὸ του κακου ρῆξαι δυνά-

128쪽

μενον ἀποκτείνουσι βάλλοντες λίθοις την δε κατὰ των ἄλλων ζητησίν τε καὶ τιμωρίαν των ταυτὰ τω Πέτρωνι βουλευσαμενων ἐπέτρεψαν τω Σέξτω ποιη- σασθαι. ὁ δὲ τοῖς ἰδίοις εταίροις την φυλακην ἐπιτρέψας των πυλῶν, ἴνα μη διαφυγοιεν αυτον οι εν 5 ταῖς αἰτίαις, πεμπων ἐπὶ τὰς οἰκίας των ἐπιφανε στάτων ἀνδρῶν ἀπεκτεινε πολλους των Γαβίων καὶ ἀγαθούς. IJ III. ω δὲ ταυτα ἐπράττετο, θορύβου κατὰ

την πόλιν ὁντος ώς ἐπὶ τοσούτω κακῶ, μαθὼν τὰ 10 γενόμενα διὰ γραμμάτων ὁ ρκύνιος, παρῆν ἄγων την δύναμιν, καὶ περὶ μεσον νυκτὸς ἀγχοὐ της πόλεως γενόμενος, ἀνοιχθεισῶν των πυλῶν ὐπὸ τῶν

επὶ τοὐτο παρεσκευασμενων εἰσελθὼν δίχα πόνου

κύριος ἐγεγόνει της πόλεως. ώς δ' ἐγνώσθη τὸ πά- 15θος απάντων κατοδυρομένων εαυτοὐς οῖα πείσονται,

σφαγάς τε καὶ ανδραποδισμοὐς καὶ πάντα ὁσα καταλαμβάνει δεινὰ τοὐς ὐπο τυράννων ἀλόντας προσδοκώντων, εἰ τὰ κράτιστα πράξειαν, δουλείας τε et81 καὶ χρημάτων ἀφαιρεσεις καὶ τὰ ὁμοια τούτοις κατε- 20ψηφικότων, οὐδὲν ὁ Ἀρκυνιος ών προσεδόκων τε καὶ ἐδεδοίκεσαν, καίτοι πικρος οργην καὶ περὶ τὰς τιμωρίας τῶν ἐχθρῶν απαραίτητος ὼν, ἔδρασεν. οἴτε γὰρ ἀπεκτεινεν οὐδενα Γαβίων ούτ ἐξήλασε της πόλεως οὐτ εχ ατιμίαν η χρημάτων ἀφαίρεσιν ἐζη- 25μίωσε, συγκαλεσας δ' εἰς ἐκκλησίαν τὸ πληθος καὶ βασιλικὴν ἐκ τυραννικοί τρόπου μεταλαβὼν, την τε πόλιν αὐτοῖς εφη την ἰδίαν ἀποδιδόναι καὶ τὰς οὐσίας ἀς ἔχουσι συγχωρεῖν, καὶ σύν τούτοις την - μαίων ἰσοπολιτείαν ἄπασι χαρίζεσθαι, οὐ δι εἴνοιαν 30 την πρὸς τοὐς Γαβίους, αλί ῖνα την Ῥωμαίων ηγεμονίαν ἐγκρατεστερον κατέχy ταῶτα πράττων κρα-

129쪽

τίστην ηρουμενος ἔσεσθαι φυλακην εαυτοῖ τε καὶ των παίδων την ἐκ των παρ' ἐλπίδας σεσωσμένων καὶ τα ἴδια πάντα κεκομισμένων πίστιν. καὶ μαμηδὲν αυτοῖς ἔτι δεῖμα περὶ του μελλοντος υπάρχst 5 χρόνου μηδ' ἐνδοιάζωσιν, εἰ βεβαια ταυτα σφίσι δια- 782μενει, γράψας ἐφ' οις εσονται δικαίοις φίλοι, τὰ περὶ τούτων ὁρκια συνετέλεσεν ἐπὶ της ἐκκλησίας παραχρημα καὶ διωμόσατο κατὰ των σφαγίων. του- των ἐστὶ των ὁρκίων μνημεῖον ἐν Ρωμn κείμενον ἐν 10 ιερω Λιὸς Πιστίου, ον ' μαῖοι Σάγκον καλουσιν, ἀσπὶς ξυλίνη βυρση βοεία περίτονος του σφαγιασθεν- τος ἐπὶ των ὁρκίων τότε βοὸς , γράμμασιν ἀρχαγκοῖς ἐπιγεγραμμενη τὰς γενομένας αυτοῖς ομολογίας. ταυτα πράξας καὶ βασιλεα των Γαβίων τον υἱὸν Σεξ- 78315 τον ἀποδείξας ἀπηγε την δυναμιν. ὁ μὲν δη προς

Γαβίους πόλεμος τοιουτου τέλους ἔτυχεν.I. VIIII. Ἀρκύνιος δὲ μετὰ τοὐτο το ἔργον ἀναπαύσας τον λεὼν των στρατειῶν καὶ πολεμων περὶ την κατασκευην των ἱερων ἐγίνετο, τὰς του πάππου

20 προθυμούμενος ευχὰς ἐπιτελέσαι. ἐκεῖνος γὰρ ἐν τω τελευταίω πολεμω μαχόμενος προς Σαβίνους ευξατο τω Λιὶ καὶ τη 'φα καὶ τη 'Aθηνα, ἐὰν κρατησy τuμάχύ, ναοὐς αυτοῖς κατασκευάσειν ' καὶ τον μὲν σκόπελον ἔνθα ἱδρύσεσθαι τους θεοὐς ἔμελλεν ἀναλημ-25 μασί τε καὶ χώμασι μεγάλοις ἐξειργάσατο, καθάπερ ἔφην ἐν τω προ τούτου λόγω, την δὲ των ναῶν κατασκευην Ουκ ἔφθη τελέσαι. τοὐτο δη τὸ ἔργον ὁ Ἀρκύνιος απὸ της δεκατης των ἐκ Συέσσης λαφύρων

ἐπιτελεσαι προαιρούμενος, ἄπαντας τους τεχνίτας 30 ἐπέστησε ταῖς ἐργασίαις. ἔνθα δη λέγεται τέρας τι θαυμαστον υπόγειον, ὀρυττομένων τε των θεμελίων

καὶ της ὀρυγης εἰς πολὐ βάθος ηδη προχύσης, 784

130쪽

ευρῆσθαι κεφαλην νεοσφαγους ἀνθρωπου, τό τε πρόσωπον εχουσαν τοῖς ἐμψύχοις ὁμοιον καὶ τὸ καταφερόμενον ἐκ τῆς ἀποτομῆς αἷμα θερμὸν ετι καὶ νεαρόν. τολο τὸ τερας ἰδὼν ὁ Ἀρκυνιος του μενορύγματος ἐπισχεῖν ἐκέλευσε τους ἐργαζομενους συγ- 5καλέσας δε τους ἐπιχωρίους μάντεις ἐπυνθάνετο παρ' αυτῶν τί βούλεται σημαίνειν τὁ τερας. ουδεν δεαυτῶν ἀποφαινομένων, αλλὰ Τυρρηνοῖς ἀποδιδόντων την περὶ τῶν τοιούτων ἐπιστήμην, ἐξετάσας παρ' αυτῶν και μαθὼν τον ἐπιφανεστατον τῶν ἐν 10 Tυρρηνοῖς τερατοσκόπων ὁστις ην, πέμπει τῶν ἀστῶν τοὐς δοκιμωτάτους πρεσβεις προς αυτόν. τ85 Lx Toύτοις τοῖς ἀνδράσιν ἀφικομενοις εἰς τηνοικίαν του τερατοσκόπου περιτυγχάνει τὶ μειράκιον ἐξιὸν, ω φράσαντες ὁτι Ρωμαίων εἰσὶ πρεσβεις τῶ 15 μάντει βουλόμενοι συντυχεῖν, παρεκάλουν ἀπαγγελλαι προς αυτόν. καὶ ὁ νεανίας, Πατὴρ ἐμός ἐστινεφησεν, ω χρήζετε συντυχειν ἀσχολεῖται δὲ κατὰ τὸ παρόν εσται δ' υμῖν oλίγου χρόνου παρελθεῖν προς αυτόν. ἐν ω δε ἐκεῖνον ἐκδέχεσθε, προς ἐμε δηλώ- 20σατε περὶ τίνος ῆκετε. περιεσται γὰρ υμιν, εἴ τι μελλετε διὰ την απειρίαν σφάλλεσθαι κατὰ την ἐρώτησιν, υπ' ἐμοὐ διδαχθεῖσι μηδὲν ἐξαμαρτεῖν μοῖρα Οε ουκ ἐλαχίστη τῶν ἐν μαντικὴ θεωρημάτων ἐρώτησις ορθή. ἐδόκει τοῖς ἀνδράσιν ουτω ποιεῖν, καὶ 25 λεγουσιν αυτῶ τὸ τερας. ὁ δ' ἐκουσε μικρὴν ἐπισχὼν χρόνον, 'Aκούσατ , εφησεν, ω ἄνδρες ' μαῖοι τὸ μὲν τέρας υμῖν ὁ πατὴρ διελεῖται καὶ ουδὲν ψεύσεται μάντει γὰρ οὐ θέμις ἀ δὲ λέγοντες υμεῖς καὶ ἀποκρινάμενοι προς τὰς ἐρωτήσεις αναμάρτητοι τε 30786 καὶ αψευδεῖς ἔσεσθε διαφερει γὰρ υμῖν προεγνωθκέναι ταυτα ' παρ' ἐμοὐ μάθετε. 3ταν ἀφηγησησθε