Xenophontis Cyropaedia e recensione Hutchinsoni cum selectis eiusdem notis. Accessit index graecitatis

341쪽

έυον οἱ διδ όντες, άντεδίδου, ων σπανίζοντας αὐτῶ ς

LVII. Ουτω δὲ του αἰωνος προκεχωρηκότος, μάλα δηπρεσβυτης ων ο Κυρος άφικνῆται εἰς Περσας, ' το ε ἄδο-

μον επὶ της αὐτου άρχης. Καὶ ο μεν πασηρ καὶ ἡ μητηρ

πάλ- δη, ως περ εἰκός, ἐτετελευτηκεσαν αὐτω' ό δε Κυοος ε Θυσε τὰ νομιζομενα ἰερα , κ του χοζου ηγήσατο Περσαις κατὰ τα πάτρια, κ- τα δωρα πασι διεδωκεν.ωςπερ ε 3μ. Kοιμηθεις δ' εν τω βασιλείω, οναρ εἶσε

τοιόνδε ' εδοζεν αὐτω προέελ Θων κρείττων τις, η κατὰ

342쪽

ρις, ἔτι κἀγὼ ἐγίγνωσκον την ὐμετέραν επιμέλειαν, κήοὐδεπώποτε ἐπὶ ταῖς εὐτυχίαις ὐπὲρ ἄνθρωπον ἐφρόνησα. ΛΑουμαι δ' υμῆς, δουν' καὶ νυν παισὶ μεν γυναικὶ κή φίλοις καὶ πατρίδι ευδαιμονίαν ' εμοὶ δε, οπνπερ αἰῶνα δεδωκατε, τοιαυτην καὶ τελευτην δουναι. V 2μεν δη ταυτα ποιησας, καὶ οἴκαδε ελΘών. ἔδομηδέως αναπαυσεβω, καὶ κατεκλίθη. Ἐπεὶ δι ἔραην, οἱ τεταγμένοι προςιόντες λύσαλι αυτον σκέλευον.

λισι δὲ κῶ τὼς φίλους, κή τὰς Περσῶν ἀρχάς ' παζόν

των δὲ πάντων. ηρχετο τοιουδε λόγου '

Παιδες εμοὶ, καἰ πάντες οἰ παρόντες φίλοι, μοὶ δμεν του βίου το τέλος ἔδη πάρε ν' ἐκ πολλῶν τουτο σαφῶς γiγνώσκω) υμῶ δὲ χρη, οταν τελευτῆσω, ἔςπερ εὐδαίμονος ἐμου κή λέγειν κή ποιῶν πάντα. Ἐγὼ .

γἀζ. παῖς τε ίν, τὰ εν παισὶ νομιζομενα καλὰ δοκῶ κεκαρπῶB ' ἐπεί τε ηβησα, τὰ εν νεανίσκοις ' τέλειός τε ἁνηρ γενόμενος, τά εν ἀνδράσι. Συν τὼ χρόνω τε προῖόντι ἀεὶ συναυξανομένην ἐπιγιγνώσκσιν ἐδόκουν καὶ την ἐμην δυναμιν, Ξυ κῶ τώμον γηρας ὐδεπώποτε ἡβόμην της εμης νεότητος ἀθεώτερον γιγνόμενον, καὶ ουτ' ἐπιχειρήσας, ουτ' ἐπι3υμησας οἶδα, ἴτου ἐτύχησα.

Καὶ τους μὲν φίλους επειδον δἰ ἐμου εὐδαίμονας γενομένους, τους δὲ πολεμίους ὐπ' ἐμου δουλωΘέντας ' κῶ την

343쪽

πατρίδα, πρός9εν ἰδιωτευουσαν εν τη 'Aσία, νυν προτετιμημενην καταλείπω ' ων τ εκτησάμην, ἡδεν οἰδα. o G ου διεσωσάμην. Καὶ τον μεν παρελ9οντα χρονον επραττον ήτως, ως περ ηὐχόμην ' Qοβοι δε μοι συμ-

σαιμι, η πώοιμι χαλεπον, ουκ εἴα τελεως μεγα φρονῶν, ουδ' εὐφραίνεθα εκπεπταμένως. Nυν δ ην τελευτησω, καταλείπω μεν ὐμας, ω παiδες, ζωντας, Γς- περ εδοσάν μοι οἱ Θεοὶ γενεάΘ ' καταλειπω δε πατριώδα και φίλους ευδαιμονουντας ' ωτε πως ὐκ αν εγω , δικαίως μακαριζόμενος, τον ἀεὶ χρόνον μνημης τυγχανομμι; Δει δε κῶ την βασιλειαν με ἡδη σαφηνισαντα κωταλιπὼν ' ώς αν μη ἀμφίλογος γενοlενη πραγματα ἡμῖν παράσχη. Ἐγω δε νυν φιλω μεν αμφοτiζους υμας ομοίως, ω παiδες ' το δε προβουλευειν καε προηγω s.

Τπαιδευθην δε κή αὐτος ωτως υπὸ τηςδε της εμης τε κῶ υμετερας πατρίδος, τοῖς πιεσβυτέροις, s μονον ἀδελφῶς, αλλὰ καὶ πολίταις. και οδων και Θάκων' και λόγων ὐπώκων' και υμῆς δε, α παῖδες, Ιτως εξἀζχης επαίδευον, τους μεν γεραιτέρους προτιμαν, των δὲ

νεωτέρων πρετετιμηθαι ' ως ουν παλαια και εἰ9ισμενα

και εννομα λεγοντος εμου, ουτως άποδεχεάγε. Και συμεν, ω Καμβυση, την βασιλείαν ἔχε, Θεων τε διδον- των και εμου, ρσον εν εμοί' σοὶ δε, ω Ταναοξαζη, σατράπην εἶναι δίδωμι Mηδων τε και Αρμεριων, ' και τρίτων Καδουσίων ' ταυτα δε σοι διδους, νομιζω ἀρχην μεν μείζω και τὴνομα της βασιλειας τω πρεσβυτερω κατα- λιπῶν. ευδαιμονίαν δε σοι ἀλυποτεραν. Oποιας μεν

344쪽

γάρ ἀνθρωπίνης εὐφζοσυνης ἐπισε ς εση, ουχ ζω' αλ-λα πάντα σοι τα δοκοῦντα άνΘέωπους εὐφραίνειν παζες M. To οε δυςκαταπρακτοτέζων ἐρῶν, και το πολλὰ μεριμνῶν, καὶ το μη δύνα Θαs ησυχίαν ἐχειν, κεντριζ

μsνον υπο της προς τἀμα εργα φιλονεικίας, και το επιβουλευειν και το επιβουλευεθαι, ταυτα τω βασιλευοντι

ανάγκη σου μἀλλον συμπαρομαρτῶν ' a , σάφ' ι θ η τω εὐφραίνεBαs πολλὰς ασχολίας παρέκει. 7 Otam

πτρον το την βασιλείαν διασωζόν ἐτιν, ἀλλ' οἱ πιτοὶ φίλοι σκηπτρον βασιλεῖσιν ἀληΘετατον κάι άσῖαλετα-

σια. Εἰ ουν καὶ ἄλλους τινὰς πειράση συμφύλακας της βασιλέας ποιῶ θ , μηδαμόθεν πρότερον ἄρχου, πάπο του ὀμόθεν γενομενου. Και πολῖταί τοι ἄνθρωποι

ἀλλο ο απων οἰκειότεροι, καὶ σύσσιτοι ἀποσκηνων. ' οἱ δεάπo του αυτου σπεγατος φυντες, καὶ υπο της αυτης μητρος τζαφεστες, και εν τη αὐτη οικία αὐξηθέντες, καὶ ὐπο των αυτων γονεων ἀγαπωμενοι, καὶ την αυτην

non exstat: omnino tamen retinenda iri videtur, clini praecesserit ἀλλἀ πάουσα σοι τὰ δοκgντα ἀνΘρώπους

I Οιτῖα μὲν εἶ, me.J Gabrieli ita et Leunctati his marginalem hanc lectionem, sequuntur, Ισγι μὲν οὐν etc. eluse qiiidern satis apta est; sexi, libras omnibus reclan antibus, in contextum non recipienda. cf. Salliast. Iug. c. I .e ΦαίνεταιJ Ita se aberulum euravimu1, Leunclauiunt, adsentient. μυιο, sequuti. 1 tius legebatur φαίνεσ3αι. quod ferri non potessi nisi ta tulem aliquod inueniaria -- emplar, quod ε 3ε, vel ἱώμεν, aut tale quiti cum cacteris v et his parentheli inelticiat. ibidem, non τους πιτους s sed νους μὲν πιτους legit Mobaeus cui particulae respondeat δὸ , qtiae est ante uτησις. Illam tamen voculam μὲν post τί3εσ3ας , quam post vise, rectilis, iudice Stephano, posuer S. a OI δὲ ἀπὸ Φῆ etc.J Leges cum ciaere te differat Gerarer Μemor. l. a. c. s.

345쪽

μητερα και τον αυτον πατερα προςαγορεύοντες, πῶς u

ρα φιλία. Ταbo τοι κήδετα ἡ προνοῶν άδελφου τίνι γὰρ ἄλλω αδελφὸς, μεγας ών. κτω καλόν, ὼς άδελφω; τίς δ' ἄλλος τιμήσετ δὴ ἄνδρα μέγα δυνάμενον ουτως, ῶς αδελῖός; τίνα δε φοβήσεταί τις ἀδικῶν, αδελφὼ μεγάλου ἔντος, ουτως, ῶς τον αδελφόν; Mi τεων Θαττον μηδεις σου τουτω ὐπακουέτω, μήτε προθυμότερον παρἐςω ' οὐδενὶ γὰρ οἰκειότερα τα τουτου ουτε άγα- Θά , κτε δμινὰ, ὴ σοί 'Eννομ δε καὶ τάδε. τίνι χαζισάμενος ελπίσαις ἄν μειζόνων τυχῶν, ἡ τουτω; τίνι a 'αν βοηθήσας ἰσχυρότερον σύμμαχον άντιλάβοις; τίνα δ' αἴσχιον μη φιλῶν, η τον αδελφόν; τίνα δε ἁπάντων

κάλλιον προτιμῶν, ἡ τον αδελφόν; Mόνου τοι, οῦ Καμβύση, πρώτου ἔντος ἀδελφου παρ ἀδελφω, ουδε φθόνος παρὰ των ἄλλων ς ἐφικνωτα. Ἀλλὰ πρὸς Θεῶν πα-

ωων, παῖδες, τιμῶτε ἀλλήλους, εἴ τι και του εμοι

χαρίζεθα μελει υμιν' ' ου γὰρ δήπου τουτό γε σαφῶς

δοκῆτε εἰδεν . ώς ουδεν εσομ εγὼ ετι, ἐπειδάν του ά Θρωπίνω βίου τελευτήσω ' ουδε γὰρ νυν τοι τόν γ' ἐμὴν ψυχὴν εωρῆτε, ἀλλ', άἷς διεπράττετο, τουτοις αυτὸν ώς ουσαν κατεφωρῆτε. Τὰς δε των ἄδικα παθόντων ψυχὰς ουπω κατενοήσατε, οἱους μεν φόβους τῶς μιαιφόνοις εμβάλλουσιν οἱους δε παλαμναίους τοῖς άνοσίοις ἐπιπεφ

346쪽

πουσι; Tοῖς σε φλμενοις τὰς τιμὰς διαμενειν ἔτι ανδοκῶτε, εἰ μηδενὸς - των αι ψυχαὶ κύριαι ἐσαν; O- τοι εγωγε, ὼ παῖδες, ουδε τουτο πώποτε ἐπεύξην, ὼς η ψυχὴ, εως μεν αν εν Θνητῶ σωματι η . ζη ' οτανδε τουτου άπαλλαγῆ, τεΘνηκεν. 'Oρῶ γάρ, ρτι κῶ ταΘνητὰ σωματα, οσον αν ἐν αὐτοῖς χρόνον η ἡ ψυχη,

ζῶντα παρεπιτ . οὐδέ γε οπως ἄφρων ες ἡ ψυχὴ, ἐπειδαν τῶ ἄφρονος σωματος δίχα γενητα , B δοτουτο πέπεισμα ' αλλ' οταν ἄκρατος καἰ καθαρὸς ο νῆς εκκριθῆ, τότε και φρονιμώτατον εἰκὸς αυτὸν εἶναι. Διαλυομενου δε ἀνθρώπου. oῆλά ε ν εκατα ἀπιόντα πρὸς το ομόφυλον. πλὴν της ψυχης' αυτη δε μόνη ου τε παρουσα κτε ἀπιουσα ἱροῦτ . Ἐννοήσατε δε, εφη, ἔτι εγγύτερον μεν τω ἀνθρωπίνω Θανάτω ουδέν ε ν υπνου '

ἡ δε του ἀνθρώπου ψυχη τότε δήπου Θειοτάτη καταφαί

νεται , καὶ τότε τι των μελλόντων προορῶ. τότε γὰρ.ίς εσικa. μάλιτα ελευθερουτ . Ei μεν ουν ουτως εχει

δι τάξιν συνεχουσιν ' ἀτριβῆ κῶ ἀγήρατον κή ἀναμάρτητον, καὶ υπὸ κάλλους κή μιγεΘους ἀδιήγητον, τέτους

φοβουμενοι, μητε ἀσεβες, μήτε ἀνόσιον, μήτε ποιήσητε , μήτε βουλεύσητε. Mετα μεντοι θεους, κα- άν' πων το παν γενος, το ἀεὶ επιγιγνόμενον, αἰδῶ θε' ἡ γὰρ εν σκότω - οι Θεοι ἀποκρύπτοντα , άλλ' εμ

347쪽

L I B Ε R VIII. 332μεν καθαρὰ καὶ κω των ἀδίκων φαίνηται, δυνατὰς

γαρ ἀρώτη διδασκαλία. οἱ μεν γὰρ πολλοι διαγεγενηνταs φίλοι μεν γονῆς παισι, φίλοι δε ἀδελφοῖς

eω μηδενί' ἀλλα τη γη ως τάχιτα ἀπόδοτε. Tί γὰρ τάτου μακαριωτερον, τὼ γη μιχθην , η πάντα μεν τὰ καλά, πάντα δε τάγαΘὰ Ουμ τε κῶ τρέφει; Eγωκή ἄλλως φιλάνθρωπος εγενόμην, καὶ νυν ηδεως ἄν μοι δοκω κοινωνησαι τὼ εὐεργετῶντος ἀνθρωπους. Ἀαλὰ γἀρ ηδη, εφη, εκλιπῶν μοι φαίνεται ἡ ψυχη, ΟΘε

τάμον ζωντος ετι προςιδῶν ἐθελει, προσίτω ' οταν δ'εγω ἐγκαλυψωμ , αἰτῆμαι -ἀς, ω παῖδες, μηδεὶς ετ' ἀνθρωπων τίμον σωμα ιδετω, μηδ' αυτοι υμῶς. ΙΠέρσας μεντοι πάντας καs τὰς συμμάχους ἐπὶ το μνη- μα τίμον παρακαλῆτε. συνηθησομενους εμοὶ, ὁτι εντω ἀσφοελῶ ηδη εσομαι. ως μηδεν οῦν ετι κακὸν πα- Θῶν , μητε ην μετὰ τῶ Θώου γενωμα , μητε ην μηδενετι ω' ὀπόσοι δ' aν ελΘωσι, τέτους ευ ποιησαντες, οπόσα επ' ἀνδρι εὐδαίμονι νομίζετ , ἀποπεμπετε.

348쪽

εὐεργετοῦντες , και τοῦς εχ ηὐς δυνησεθε κολάζειν. Καὶ χαίρετε, ῶ φίλοι παῖδες, κή τη μητρὶ απαγ

γέλλετε ως παρ' ἐμου ' καἰ πάντες δὲ οἱ παρόντες καιοι απόντες φίλοι χαρετε. Tαυτ' εἰπὼν, καἰ πάντας δεξιωσάμενος, συνεκαλυψατο, κή ὐτως ετελευ

τησεν.

O τι μεν δη καλλίτη καὶ μεγίςη των ἐν τη Ἀσία C. VIII, η τῶ Κ-ου βασιλεία ἐγένετο. αυτη ἐαυτη μαρτυρῶ. Ωρωη μὲν πρὸς ta, τη ἐρυθρα Θαλαττη ' πρὸς ἄρκτον δὲ, τῶ Εὐξείνω πόντω' πρὸς ἐσπέραν δὲ, Kt;-πρω καὶ Αἰγυπτω ' πρὸς μεσημβρίαν δὲ, Αἰθιοπία. σαυτη δὲ γενομενη, μια γνώμη τη Κύρου εκυβερνῶ- το, καὶ ἐκῶνός τε τὰς ὐφ' εαυτῶ , ῶςπερ ἐαυτῶ παi-

δας, ετίμα τε καὶ εΘεζάπευεν, οῖ τε ἀρχόμενοιώς πατέρα ἐσέβοντο. Ἐπει μεντοι Κῆρος ἐτελεύτησεν,

εὐθυς μὲν αὐτοὶ οἱ παῖδες ε σίαζον, ευ 9υς δὲ πόλεις καὶ ἔθνη ἁφίσαντο, πάντα δ' επὶ τὸ χῶρον ἐτρέπετο. Me δ' ἀληθη λέγω, ἄρξομαι διδάσκων εκ τῶν θείων. οἶδα γάρ, ο τι πρότερον μὲν βασιλευς καὶ οι ὐπ' αυτῶ

καὶ τοῖς τα ἔσχατα πεποιηκόσιν εἴτε θόρκους όμόσαιεν,

οὐδ' auali αδνορος ἐκχευ.9, 3 De- illa verba, tanquam subaltilienda,let haec omnia Muratus: non te- in margine libri sui annotauerat, Inere. Nam neque in ornnibus quae in contextum postea irrepse exemplaribus exstant, et ris omis- runt.

iis belle procedit sensius. Sed quia e Σῖν κύρη ete.J Intellige Cyrum Stephani sunt verba) ουδὲ τότε ἐπί- minorem, de cuius ἀναβάσει itae Ουσαν non itatim senilitiu post expeditione Xenophon scripsit li- εἰ δὲ μ , eis. quispiam fortassis broa septem. Di siligod by c,orale

349쪽

LIBER VIII.

φαλάς. Πολλοι δε και των συς ρατευσάντων βαρβάρων, αλλοι αλλαις πίτεσιν ἐξαπατηΘεντες, ἀπώλοντο.

εἴ τις η διακινουνεύσπιε προ βασιλεως, η πόλιν, η εθνος ὐποχείριον ποιήσειεν. η αλλο τι καλὸν η αγαθον αυτ α διαπράξειεν, ουτοι ησαν οἱ τιμωμενοι ' νυν δε καὶ ην τις, ωςπερ ΛιομίΘρης, την γυναiκα και τὰ τέκνα και

τους των φίλων παῖδας ὁμηρους η παρά τω Αἰγυπτίω εγ- καταλιπων. και τους μεγωους ορκους παραβας, βασιλῆδόξη τι σύμῖορον ποίησις, ουτοί εἰ ν οἱ ταῖς μεγχαις

ε Πιλῖ δὲ καὶ νῆδε J Ita reposui seunt periodi meminum, mi lo- ex coniectiva; ut sit dativus ad- cum inter να et ζήπερ δε μίως tri. verbialiter possitis. Emendationem binanir sic ninstrum in iis legit iurhanc confirn iant, quae patito infra vύου δὲ ἄν τις, Πή περ Μιbei δαπιμ τὸν legum , δεεμιςίτεροι δἡ vrv. ου πατέρα 'Aριοβαρζώνουν προ ους, καὶ z πρός9εν τἀύτη γεγένηνται ζ et mox, Εἰς περ δε-μai H etc. quae forsan a liis νεμῆν κρομανα π: γε ἁδικώτεροι. MS. brarii ciIitisdam manu profecta sunt, Bodl. et edit. AId. habent παλλοὶ cui viri exemplum , huic in impro- δὲ καὶ Ψάδε. Fera i quidem porturi bitate geatini, in margine notare ναγε, ut sit pro κα- νάδε et sed non placuit. euhiiun est, quin πολλοὶ ex vicino h Παρὰ νώ Ab sisI-J Ita recta πολλοι manauerit, Pro πολύ. Nam HS. Bodl. et principes e litiones. Xenophon non dicit multos ex il- In AM. Hor. atque alii a xlegit uelis, κείρους, i. e. celera res esse παοὰ τοῦ Αἰγυπνίων, qu isi sub tuis factos , sed hoc in genere de onini- diendum ei set βασιλεr. Sed Aucto hias proferar nec vero simplicuer ris mansuetiHlυ pro recepta stat χ. ἔρους, sed πολὐ χείρους r quin et lectione: narra sic νὸν 'Αρμέουιον, pro paulo post adverbio πολὐ non con- τὸν 'Αρμοίων βασιλέα, ilicitet sic τὸν tentuS, τω παντὶ micit, duobus in 'Aσσώριον, regem Assyrio ini; sicloeis. Editiones alitem Simb. τὸν regern Peis cuin, ad-LeuncI. dant πολῖ δὲ και τῶνδε χεμ pellat. ρονες : Elon. aliaeque rectius πολῖ I 'Mιμιςότεροι δὴ J Vulgo serat,i- δὲ και τάδε etc. tur δὲ, cuius in locum altera in ilisi Nύω δὲ καὶ ς, τις, zeπερ etc. I l in particulam ex vet. Gaδνωβι ra MS. Bodl. et editi libra , quos exempl. adsentiente Stephano , rein vidi . omnes: qui hira adstipulatur posui. Cum vero haec superiorem. PhiD9bus. Librorum margines, sermonen claudant, res ipsa Inu versiaenemiue tam Leunclauit, quam rationem hanc postulat.

350쪽

Eις γε ιὸν χρήματα. τηδε ἀδικώτεροι ' ου γὰρ μό- ενον τους πολλὰ ημαρτηκότας, αλλὰ ἡ δη τοῖς οὐδὸν ἡδικηκότας συλλαμβάνοντες, ἄναγκάζουσι πρός οὐδὸν δίκαιον χρήματα ἀποτίνειν ' ἔςε ουδὸν ἡττον οἱ πολλὰ εχ ιν δοκουντες των πολλα ἡδικηκότων φοβῆντα ' και εις χειρας ουδ ουτοι ἐθέλουσι τοῖς κρείττοσιν ἄνω, ουδέ γε ἁΘροiζεθα εις βασιλικην Πατειαν Θαρροῖσι. Toιγαρουν δέτις άν πολεμη αὐτοῖς. πἀσιν ἐξετιν ἐν τῆ χώρα αυτων ἁνα τρέφε θαι ἄνευ μάχης, οπως aν βουλωντ . διὰ την εκώνων περι μεν Θἐους ασέβειαν, περὶ δὲ ἁνΘράπους αδικίαν. Αἰ μεν δη γνῶμ' ταύτη τω παντὶ χείρους

sic δὲ ἡδὲ των σωμάτων επιμέλονπ , λπεζ πρ Θεν, νυν αὐ τουτο διηγήσομαι. Nόμιμον γὰρ δηῆν αὐτοῖς, μήτε πτυειν, μήτε ἀπομυττεB δῆλον δε , ἔτι ταυτα, ου του ἐν τω σώματι ὐγζου φειδόμε- ιοι, ἐνόμισαν, ἄλλα βουλόμενοι διὰ πόνων κή ιδ λτος τὰ σώματα τερεουὰ ) νυν δὲ τὸ μὲν μὴ πτυσιν, μηδὲ άποαύττιξαν, ἔτι διαμἐνει, τὸ δὲ πονῶν Αδα- μκ επιτηδεύετ . KM μην πρόςΘεν μἐν ον αὐτοῖς μονοσιτῶν νόμιμον, ἴπως ἴλη τη ἡμέρα χρῶντο κῶ ιις τὰς πράξεις κή εἰς τὸ διαπονραθφ' νυν γεμὴν τὸ μὲν μονοσιτῶν ἔτι διαμένει, ἀρχόμενοι δὲ του σίτου. ἡνίκα περ οι πρωῖαίτατα δειςῶντες, μέχρι τουτου ἐθίοντες κή πίνοντες διάγουσιν , ετε πεζ οἰ ὀψιαίτατα κωμω-

μενοι.

μν δὲ αὐτοῖς νόμιμον μηδὲ προχοίδας ε φέρεoy saἰς τὰ συμπόσια, δηλονότι νομίζοντες, τομὴ ὐπερπίνειν ἐττον ἄν κῶ σώματα κα γνωμας σφάλλειν ' νυν δὲ τὸ μὲν μὴ ειςφέρει ἔτι αὐ διαμένει, τοσουτον δὲ πίνουσιν, ἔυ άντὶ του εἰςφέρειν αὐτοι ἐκφέροντ- , ἐπειδὰν μηκέτι δύνωνται ὀρθουμενοι ἐξιέναs.