장음표시 사용
171쪽
line in iuro: stipuintio quae Dei bis sit, nisi
habeat consensum, nulla ροι l ). Et sane: ideo contrahens dieitur obligari. quia verept ox animo vult talom in sp obligationstm suscipere; ergo si talis in eo voluntas desit contracius nullius est roboris R; - 2 Inber ae plene deliberatus, ita ut contrahens non solum sit compos, sed etiam agni eum ea dolii ratione, quae ad peccatum grave
requiritur: secus non esset nisi voluntas imperfecta, ac proinde actus imperseelus qui persee tam obligationem parere non POMSol: - exterius manifessalus, talis nom-pe esse debet, ut consensus unius possit ab alio cognosci, Ol Bec piari. Est enim a- elus humani commercii: atqui latis osso non m ρst. nisi exterius manifesteturi, - 4 mutuus, quiaἄontra in Psi conventio saltem duornm: hinc si onprosus. requiritur ex utracuo parte cessio et aeceptatio ;
aluitus. requiritur cossio ex una parte, et neceptatio P x altera. Non tamen requiritur consonsus utriusquo simul lanuus, quia consensus unius SP mPl datu n e revocatus, moraliter perseverat, ita ut accedente altering consensu. contractus porficiatur.
aere ιγ si contractus sit jurs naturae irritus, juramento non firmatur; quia juramen. tum SPquitur naturam vetus; sed uolus invalidus est, ergo et juramentum. ldem communis dicunt cum Billuari, si contractus sit
ipso tacto irritus de jure positivo; malio
quia lex irritans agit ex motivo boni communis r at repugnat qirod a legρ civili hoc motivo constitulum Psl. jurn nisi facilittite subverti. Quod quidem ex dicta ratione e tendunt etiam ad contractus roscindibilo .gi rescindibilitas indueta sit ob bonum publicum: hinc non valent iuramPnta uxorum, minorum etc. ad firmandos illos contractus,
quos ex lege ipsi possunt respindere; secus mali homines eos de saeili indurerent.
23 Non est allendenda . notat Alasia . illorum paveorum doctrina. quid ent ad validitatem eoniraetus sussieere, ut quis eomenitat in verba et e na. etsi interius nolit e trahere eontraetus enim
est eonventio voluntatis: at eonventio voluntatis sine riu ein et assensu esse non potest: et tertaeonsonsus situs non magis est consensus, quam homo pietus reapse sit homo. Neque inde sequitur Omne rontractus dubios esse: nam lihere pontrahentes interii 1 consentire solent. et hoe sustieii ad seeuri alem. Adde nemo eredere lenetur ei qui inmani se interius non tonsen isse. Adde r quinete eonsentit . tenetur Partem dee plam indomnem saeere. et etiam Vere consentire. si opus. I iii qnaestioni alia videtur amnis . - valeat
met contractus, quia Iuramento firmati suns filii contendunt id obtinere Pliam in con scientia quia lex civilis lata est ob commimne bonum; eum provideat et sanctitati juramenti, ne temere illud usurpetur; et majori Pontrahentium libertati, ne SΡmpμr objuramenti roligionμm prohibρntur a contrae. tuum rescissionΡ. Alii vero docent tales cos. tractus, si aliud non obstet, vim Ssemperhubero in conscientia; quia inra montum rerse nedum infirmet. imo robus addit: vudeniunt, legμm Codicis Athorlini hac in retunt iam civiliter oblinore id ost in foro ex
Iam neι falsam rei illi itam causam determinantem praesesem18 Conventio subsistit si causa non fuit expressa; ea enim semper
legitime praesumitur, donec non probset contrarium qiris' Ohligavit. At xi causa sit nulla, salsa. illicita, tunc invalida psi con-vontio; quia destrit in substantiali. Vid. iusti v. Neap. art. 1085 Pt seq. causa nul mnulla ost, quando ratio, ob quam quis sμ hligavit, non sunsistit: ut si donauseris 100 Titio intuitu illius suturi mn trimonii; . t matrimonium non fuit initum. Causa voro est μινα, si ea non sit nisi apparens: in si Titio dehoas 1 ex testamento patris tui, et tribuas; sed postea inventus notam testa. menturiam . in qua a tali solutione liber es. Tnndom cavsn est illicita si opponatur vellegi civili, ut est obligatio imposita non nu-hendi; vel bonis moribus, ut si aliquid tribuus audici ideo, ut mcile judici i; vel bono
putilio, ut esset omnis eonventio circa stutum personatum, v. g. ut quis habeatur uti legitimus eum non Aii, uti major cum ud. huc sit minor etc. ι). 0. 2. Quaenam adver antur eonsensui in
B. Ex Iure i: iv. ΝΡap. Onsensui advernio se obliganda Alii eum Lessio assirmant i qui
enim vere vult contrahere, vult omula tonsectaria
ejus, ut est obligatio. Alii eum Croix dieunt valere prout praevalet vel non praevalet volitio eontraelus. Verum qui sie eontrahit in probabiliori sententia ab omni obligatione immunis est. uti dicunt
,anthea. Salman licenses, etc. ἰ appo ita enim cou ditio quae eontraelus substantiae Ad ematur. Con
iraelum limum invalidat: uti rondilio quae adver-Satve puli tantiae matrimonii. ip iam saeti invali dum. litet ad ii intentio eontrahendi. - V. Liguori . . Hor. l. a. nii. 709 et 1eqq.
172쪽
DE vi MUIE JUSTiTIAE 171 santur: error, dolus, ac mutus I error est aestimatio unius pro alio; eιTare enim,
-2 dolus est astutia, SPu culliuitas: et duis plex distinguitur bonus et mulus. Primus
in jure civili: Pomponius au in pretio m. plionis et venditionis naturaliter lieere contrahentibus se circu-enire si, nempe intra limiles justi pretii. Secundum definiunt esse omnem ealliditatem, fallaciam, mehinni ionem ad circumveniendum, fallondum, decipiendum alterum adhibitam ibi: calli. ditas sita ebi tu tacendo, sallacia in mentiendo, machinatio tu faciendo ; - a metus est trepidatio mentis ob malum imminens:
duo igitur importat et periculum mali et trepidaticinem mentis 6 .Q. 5. An error, situs, malus, ac melus contractum invalidenιγR. Ad l: Error versatur vel circa contractus
substantium I); vel circa ejusdem acciden
tra; vel Circa perSOnam. quacum contrahitur.
Sit, ut si quis v. g.emat vitrum credens ESsesemmum, contractus invalidus est; quia error circa contractus substantiam impedit COI SenSum, cum tollat ipsam substantiu μCognitionem. - Si 2 lv. g. hi emerim equum decennem putans esse quinquennom, valet in opinione communi et probabiliori mn trucius. sive accidentia illa dρnt causam contractui sive non; error enim circa uecidentia non tollit consensum circa soni eius substautiam 8): excipe nisi tu contractum qualitas sit deducta 9 ; quia tunc truu-
sit in rei substantiam. - Si 5, contractusebi nullus, quando qualitas personae suit principalis contraendi cavsu, ut si nummum aureum praecise dare intendas Petro, et dones Paulo: tunc enim rei subflautiam in
5 De metu vid. plura T. 1. 73 Illuit est habendum ut sui tantiale, vel eui,triete allis ius est eonsensus, vel euim desectuS rem sacit ad inteolum inutilem , aut tollit olime
ου Noe reseri, quod eo remoto . contractus nn suis'et initus: nam in eontrae ibiis non allendi uequod lacium suis i . sed quod saelum ruit. Ali
quiu non filue inaxima societatis per urbatiuue eon- ractus admodum pauci subsisterent: nun tameta dubitandum teneri deo plorum damna Dinnia rom- Pen re, quae ex deceptione sua orta Sunt.
grederetur li 0 .Rd.jus civ.Neap.art. 1064. B. Ad 2: Dolus malus ex jure civili lava lidat contractum, quando potest evidenter colligi ipsum totam illius causam sui SSe, a.deo ut una minime coiitraxis,et, ει Pars altera dolum non seeisset; non enim tunc liber consensus haberetur. Dolus lam n noupraesumitur . sed probandus est. Vid. iusCiv. Neap. uri. lGo: quod debita proportione valvi etiam des serrore et vi. Cum actus Sem ster Supponatur positus juxta rHgulas praescriptus. Diximii, si pars allera dolum non fecisseι: si enim dolus a tertio inseratur. hie quidem leni tur de clamito, Sed ntrahi lis non tenetur consentire rescissioni. modo servet uequalitatem; quia per ipsum
R. Ad 3: Quod ad vim sive metum perii
net, si ille Sit levis , contrucium non invalid .il, noque eum rescindibilem sumi; quia talis metus non im studit, quominus tu contriactum vere et libere consentiatur : hinuex regula iuris, pani limoris jusis eae usatio non est.-Si vero metus sit gravis, di-
tinguendum est: vel ineius ille juste fuit incussus, vel injusto. Si juste contractus est validus, quia nulla ivtsercedit injuria. Si
iniuste sententia communissima et proba
hilior docet ordinarie laquendo, talem u- tractum esse quidem validum, sed resein clibilem ex partu illius qui passus est metum: ualidus, quia non invalidatur ueque jure naturaΡ, cum metus hie minimo tollat voluntarium simpliciter, neque iure positi- ο, quia jus praecipit iudicibus, ut talescoulractus rΡscindant, quod sup'Onit eo esso
validos. Vid. ius civ. Neap. uri. 107l, 258 et seq. s 2 : reseindibilis, ex parte nempe illius qui passus est metum, ueinpe ratione
injuriae, quae metu illi irrogatur Id .
omnimodam spontaneitatem requirunt. Sed alii Omnino negant. eum adhue hi eoutraetus fit ni vero Iiberi et voluntarii - V. Liguori, OD. Mur. 1. 3. n. 711.
295.1324-C. G. H0-c. P. 1261-C. M t M. 12) Digest. l. 4. L. 2 lege 2 l. Et cod. Albert. art. 1204-C. R. eiv. 1 870. 13ὶ Qui lamen metum gravem passus est. Potest in eo cientia pro suo arbitrio etiam sine auctoritate judinis eoalraelum reseiadere i quod si alter
reuuat.potes culte tibi compensarei ita communiter. et ratiis est; qui metum iniusto ine Sit, iniuriam intulit, unde tenetur istu in in priorem Stalum restituero, et altoe jus habes id exigendi. Quod uulem die uti debeat opera iudicis. μι tantum m dus a lege praestabilitus ad facilius j Suum coud P ζιidum, a quo quidem medo saepe ades e P0-
173쪽
172 TRACT. vi. Diximus ordinum3 loquendo talem contructuui esse validum; quia excipiuntur Praecipue SequEtitPs contractus, qui celebrati cx metu gravi injuste incusso Sunt Prorsus invalidi ex iure canonico matrimonium , 2 contructus dotis qui in hoc Sequitur matrimonii naturum );5 professior eligiosa; 4 electio Papae; 5 auctoritas i
toris P xl orta per molum; G traditio rerum cclesiasticarum; T juri,dictio ecclesiastica per metum aequisitu; 8 absolutio a censu-aeis; 9 renuutiatio bouesiciorum s 2 . Insu-Per νx iure civili Nun p. art. 4065 et seq.quoad metum nolaudum est 3 : I ad illius
gravitatem rationem habendam esse uetatiS, sexus etc. 2 nihil referre sive ille a con- rubente, si vo ab ullo incutiatur. Item est Si incutiatur ipsi contrahunti, vel uxori, aut nari lO , ii ut illius vfeondentibus vel de-λcendentibus ari. 406: δ nou dari locum re-λcisSioni. si expresse vel implicite metum Pu SSus rutum habu rit contractum, vel latii sinat tempus ad illum impugnandum , quod est regulariter de onuium a die illius melus cessationis. Vid. jus civ. Neap. ciri. 1258 4 . Quid i dices de metu reuerentiali in con ιν ιυ ' Melus tantum reverentialis , qui
Concipitur erga perbolius reverentia dignas, qualΙS ESsct bolet, V. g. metus filii erga pa-νeules, Subditi erga Principum, uxoris eringa maritum, Clerici erga Episcopum . contractum non invalidat ex jure civili Neap. ari. 10C8 ld . Quod etiam in veriori Seu istentia dicetidum de precibus livet assiduis,
Ciavi voluntarium non ita infirment. Excipiunt nisii sivi instantissimae Et saepius i Culcatae , sollem quoad forum intervum , . uni tunc hideatur intercedere moralis qua-hi coactio.
e: lus enim civile ne hoc semper requiritu lori latem judicis : la connenzione eon trotta per errore, Miolenza o dolo non e nul-
modi ede. 6 . Quod si res ista ad tertium
possessorem trausterit, qui sit etiam in bona fido poterit adhuc metum injuste passus eam sibi vindicare ; quia ex legis ada-gio: res semper transit cum viιio suo. Confirmatur ex l ege l455 de eo quod met. ubi haec: in hac actione non quaeritur utrum is sui convenitur an alius metum fecerit, sunnuit enim hoc dicere: metum illatum. Nisa: etiam laesio, quae in eo consistit, quod in coiitractibus onerosis aequalitus
non Seruptur vitiat aliquando contractum art. 0 2 iras et seq. I . Articulus III. Contraetuum forma
tur illae solemnitates, actus seu conditiones, quae ex legum humanarum praescripto in contractu adhibendae sunt. Aliae Sunt accidenιates quae pertinent tantum ud majus complementum, quaeque proinde omi5San actum non invalidant: aliae sunt sub-
Mantiales , quae ex legum vi sic pertinent ab susinutiam contractus, ut omissae illuni invalideui; quum nempe adjunctam habent clausulam irritantem si anatur de juru ecclesiastico; vel etiam uliquando solum prohibiιiuam si sermo sit de jure civili, ubi aliquando id irritum, quod prohibilum: hine
natum est illud uxiomat forma dat esse reipeae forma non servata re3ultat mulitas acιus. Talis est conditio, ut contractus fiat coram tot testibus, coram notario vel alia persona legaliter ad id deputata: et tunc dicitur actus publicus. Q. 2 . An contractus initur sine solemni. talibus subsι antialibus a ciuili lege praeseriptis nullus habendus siι etiam in foro conscientive 'R. Triplex est Theologorum sente nita s
test lausa ex Mans. V. g. impensae , dimeultas probandi in foro externo . ete. Quod porro valeatoliam de metu revereuliae . si ei adiiciantur ve hera aut minae. aut diuturna indignatio sive tor- us aqpectus. dura verba et . quae vere mali gra
174쪽
DE vIR TE IUSMUAE ira Prima cum 1. Antonino, Molina, Sa do- nere, quandona in ri vera lex principis velit cet contractum nullum in loro civili, quia in conscientia firmitatem vel nullitatem ralegali forma destitutum, adhuc obligare in tione publici boni statuere; ideo magis ,
soro conscientiae; nam lex humana, quam- quia non semper utitur eadem verborumvis neget actionem civilem, non tollit tamen formula in suis expressionibus, neque Sem- obligationem naturalem. ad quam solus com per satis constat de publico societatis L sensus sufficit. Adde: lex civilis solemnita- uo. Sic aliquando directo et absolute rerum tes istas praescribens non videtur attin- dominium de uno in alium transfert, ut sagere directe ipsam conventionem, Sed po- cit in ususructu legali et rerum inventione. tius directe respicere illius formulas, quas Aliquando obligationem solvit, quam quis quidum exigit,ut in suo foro contractus su- jure naturae contraxissDt, ut evenit pi fit ineri valeat; si ergo alio modo certissime rumque in mutuo filiissa milias dato. Ali- probari possit, saltem pro soro conscientiae quando tribuit jus repetendi quod iam ul- obtinere debet. Seeunda cum Lessio, Lugo, teri solutum est; sic minores habent jus ro- Salmantic nsibus docet nullam n eontractu petendi amissum in ludo. Aliquando prohi-sie inito oriri obligationem; quia lege con- bet quidem coulractum sed nou irritat, uti tractus hujusmodi irritantes sundantur in Iudos vetitos' aliquando vero ei prohibet et praesumptione non solum doli , sed etiam irritat, at post sententiam judicis, ut con- periculi. Et ideo potest lex humana landi- tractus metu ac dolo initos: aliquando delus tollere obligationem naturalem, que- nique, nulla sicla mentiones judicis senten-madmodum Ecclesia nullum declarat et in. tiae , et prohibet est irritat et impedit, ne validum matrimonium contractum sine Pa- quis rerum suarum dominium transferatrocho et siue testibus. - Terιia vero cum in alium, idque vel absolute , vel relative. Billvari, CabasSutio , Henriqueg, Lopea , Sic impedit absolute omnes a te tando qua Sancher , aliisque docet quod hic dubium eumque hona habeant, si nondum 16 an- . st, an scilicet lex civilis etiam conscien- num compleverint, et si compleverint, emi iam attingat, vel possit eam attingere ra. impedit relative ne scilicet ad haereditatione publici boni; cum tot maximi nominis tem certas personas vocent, puta filium auctores hinc inde disputent: at quando adullarinum Elc. Ilis positis: dubium remanet, semper est praeserendus R. 2: Quando certo constat ex sensu Om- rei poSsessor, donec per judicis decretum nino obvio verborum, ex moti o legis, ex ad restitutionem non condemuetur. Haec discussionibus pius, ex praxi tribunalium, ultima sententia est probabilior et in praxi et opinione peritorum etc. legem civilem omnino tenenda , nam cum possessio jus cer- revera ob publicum bonum voluisse vel non tum tribuat possessori, nequit ipse ex- voluisse transferre rerum dominium de uno poliari, nisi certo constet do jure alte- in alium, certum est in eo casu ipsam
rius l. civilem legem obligare in conscientia. Sic An au quaeres aliqua regula, qua di- hodie nemo dubitat de validitate praescri-gnoui ponit legem ciuilem, ratione publici ptionis etiam pro soro conscientiae , ac de
boni. luteo obligare etiam in eo eientia, legitimo jure parentum in usumfructum eum aliquid eirea emtraetua decerniι ' norum filiorum familias. Ε contrario si lex R. l. Princeps seu respublica habet qui- tribuut jus irritationis, quin tamen irritet, dem jus de eivium honis etiam in conscien- nnino dubitat, tum valere contractum quo tia disponendi, eorum nempe contractus va- adusque hie a judico scindatur: sic si inven-lidos, vel invalidos declarando: non tamen ditione intervenerit gravis laesio, venditio ad merum arbitrium , sod sola necessitata valida est; quia lex dat quidem jus rescin- boni publici impellqnte: Princeps enim seu dendi contractum , sed non ipso facto eum respublica non est domina honorum , se scindit. lgem est ordinarie , si verba legis tutor, ut ita dicam, et vindex. VPrum non sint tantum prohibitiva, non irritantia; nam modica dissicultas est inter peritos dis se multa facta tenent, quae tamen fieri prohi-
1ὶ Possessio videlieeι ius tribuit insistendi in
e POMessa, quo quo non certo probatur, et u u iam civilem irritantem bene obtinere etiam in con-Feleutia: quod eerto probari non potesι, tum iudi ema a Mani doetores hae de re.
Quod aut ein teneamur oblemperare judici, si Pu i ea iudieeι ad uurmam testa civilis . ideo ratquia ejus sententia fundatur in periento generali
fraudum ; et etiam quia qui que tonetur parere iudiei praecipienti . semp r ae ejuη sententi non est evideliter inimia. Oh Bouum tommul e Pam . ut litibuA et jurgiis finis imponatur. Vid. de testa menιιε , 1. n. i. Duoad niniri minuuin autem est Fpecialia saltu ob diatralueutum.
175쪽
ptione alicujus lacti, quod non subsistat ;uam praesumptio facti juxta omnes cedit veritati: si e lex statuit, judicialem depositionem semel actam, Semper Obtiure PE conis
ira ipsum di ponentem, nec revocari posse; hi tumen illa dρ positio laudata fuerit in sal-Na ulterius facti suppositione, tunc lex ejus revocationem admittit; quia nempe praesumebatur factum , quod tamen uou ade
R. 5: Si supradictis regulis rite p8rpen Sis, de ipsius legis vi adhuc dubitetur inhoe casu dicimus: l ex ipsa naturali ae- ivitate resolvendum Esse controversiam. Iloe senSu ordiuem ac modum a iuge civili praestabili lum ad solvendum eruditoribus C Su, quo quis , decoctus evadat, tuemur vel in ipso foro interno obligari' -2 interrogandum esse communum Theolsgorumheri,uin : Sic hujus universalis consensus ratione delaudimus . logum di obligaute insiliost uuili as a rodde udo mutuo etiam in Coti,cleutia probatillius totiore; 1 viden Mum las,e quotidianam timoratorum pra-X illa utque coiisu' ludi uelu: Sic di iuvi dona manualia valide tribui , etiam uou Servatis a civili legρ pria scriptis soli inuitatibus , quamvis generatim ipsa lex Omnes clonationes ita facias videatur Prorsus irrit ire; -4 tamen si hisce omaibus conside in 3 itis . vel ob discrepantiam auctorum vel 4,b rationes ex utraque parte momeutosas,odhuc dubium sit, an lex decervat contruetus nulli latem ratione publici bovi an uou. eo in casu dicimus potius esse ju, posscs- horis, illius nempe qui rem controversam j im sibi detinet: et hoc quidem ratio ut maxime consentaneum est, et commui iternum tradunt Auctores. Articulus Vl. Escius e contractu
ilὶ Mampio: lo era debitora di lire 100 a vostrotio : me ne e hi edete ii pagameato . e eoasesso lusiudirio die gerue debitori , per chh io real mente credeva che s te erede dei vostro rio. quale prossimo congiunto. Cono8eendo cio non esser vero .potro revocare la inia coasessione. Ius ei v. Neap.
ael. 131 -Cod. At h. ari. 1470 C. G. 1356- C. P. 229s C. u. 2363. 2ὶ Duplex obligatio: imperfecta, quae solo charitatis titulo taudatur, gratitudinis, aut religioni Ε, quao proinde non supponit jugiarietum; perfreta. quae in iustitia commulativa suudatur, et jus sirie.
uri indauit, quae letu obliuei ia colliractu. R. Esseetus e cois Rat tu valido prosiliens
est perfeci a 2 obligatio, quae tu eontra
et u bifaιerali utrumque contrahentem assuit; in coiitructu unilateriai non assicit, ni . si alterutrum. Quim quidem obligationem clost nimiis: juris vinculum, quo ad aliquid adstringimur nud nidum Deι metendum uel
omittendum. Postulat autem ratio. ut praest-tur voti solum quod in contractu expres Sum est: sed et omnia quae aequituS,e
Suetudo patens, ac curia lux 5 cuique eonventioni adscribunt. Vid. ius civ. Neap. art.
Ceterum si in contractu quid inveniatur obscvri, istae interpretatisvis regulae a civili jure adsignatae habentur: - 4 utina-dunda est potius communis coutrahentium voluulas. quam lituralis verborum sensus: et clausula ambigua in eo Sensu est potius exponenda , qui esseetum producit, quam tu Do qui eff3ctu caret: item Verba ambigua in sensu contractui magis consono vel juxta regi uuis usum sunt accipienda a contractui semper inesse cenSeatur clausu lae, quae ex usu exprimi debent, atque a. liae per alias interpretantur; -S verba etsi generalia non complectuntur nisi res , de quibus partes constat volui,Su contrahereret dubio manente , quisque censetur, Seminus quam potuit voluisse obligare; isyduialis casus in contractu indicatus ad clarius explicandam Obligatiouum, non excludit alios casus, ad quo' obligatio exten
di potest. Vid. jus civ. Neap. art. 1109 et Seqq. 5 . u. 2. Quot istea distinguitur obligatio in
contractu pR. Triplex distinguitur obligatio in coit tractve mere naturas is , quae, oria a Solo jure naturae, obligat cousciuutiam , Sed nullam dat actionem tu soro externo : ut est obligatio certum d bi in m solvendi, quod juridice nequit probari. M re cloiιia, quae acti mem parit in foro exiiseno ob aliquam facti praesumptionem. quae cum uisu Subsistat, non obligat couscientiam: ut si quis
176쪽
ad mulctum, Pt nulla ei si pγlat via ad in-nγε ni iam probandam. siaeια , quae obligat in utroque soro: et si e gΡnerutim se hahet obligatio, rum gΡnoratim rontractus et honestat i nullaruli Di logi ei vili innitantur. -llom convPntionalis obligal io solot distingui in simplicum sel quuti si tam : simpleaesi quae nullam ha t udjunctam conditionem, quae proindP stratim vim ex rit suam; quali fleaι a. quae utiquam si' iam niteri conditionem: haec porro multiplex distinguitur:
xeculioni sui ,i uicas' promitto tibi eentum sevia sequenιi anno sesnenda. III non obligalioli, in ipsam, Neu illius lanium exoculionem su, pendit. Dios praρsumitur ampositu in favorem debitoris, nisi v liud pon-
Niel. Vid. jus civili Neap. urt. 1 18 et
2. Ad modum . quae continet aliquod onus, v. g. do tibi hoe praedium eum obligatione eelebrandi loι Missus annuatim. Porro contractus statim vaset, manente in comparte onere implendi obligationem et quam si compars non impleat peccat contra justitiam . at non ideo corruit contractus, ut communius dicunt: nam modus non se habet uti conditio cui adneetitiar consensus: sed tantum ut onus eidem adjectum, quod quidpm ex justitia praestandum est, non lamen sub contractus nulli tale , nisi contrahons id expresserit. 3. Avernativa , quando res obligata sunt: sed debitor liberatur alterutram sol - endo, ut si ex contractu tenearis dare vellandum vol domum. Eleetio est debitoris . nisi a litor conventum sit. Quando una res nequit sesse maleria contractus. vel perierit. puta si illa domus in contractum dedu cla non sit tua; vel tua quidem sit, sed perierit v. g. in incendio, obligatio evadit sim
Plex in quo casu res superstes debetur: et 'reditor eam tenetur occeptaro, nec rei pe
ditae protium exigere potest , etiamsi culpa debitoris periisset, si tamen electio sit ipsius debitoris. 0uod si ambo p riprint, et quoad unam ipsarum culpa sit debitoris hic tenetur solvorse pretium ultimae quae periit: sex art. 4142 et seqq. t 2).4. Solidaria, ost quando vel lotum crμditum potest exigi a singulis creditor bus, ideoque. solutio laeta uni creditori liberat debitorem ab aliorum ereditorum molestia; vel ad totum d philum solvendum si guli dolii tores odigi possunt ita, ut solutio facta ab uno debitore ceteros liberet quoad ipsos creditores. Debitor potest solvere cui voluserit ex creditori biis, nisi horiam quispiam solutionem postulet apud sudieem. Cρtorum solidaria obligatio si a lege non obtineat, non praesumitum unde est in paclum doducenda ex ari. 1 50 et seqq. I 53. 5. Dieisibilis vel indivisibilia; si nempe coalescat ex aliqua re, quae dum traditur, aut ex aliquo facto, quod dum exreu
lioni mandatur, dividi potest, vel non s l.
Est v. g. si moriatur di hitor, cui sint plures haeredes: si ipse unum lanium obligavit ad solusendum. obliga tio indivisibilis ost: secus dobitum erit divisibile ex art. 1 70
s. Sub elausula poenali: est cum quis ad firmandam obligationem sed adstringit
ad aliquid, si eam non servet: v. g. si pretium domus intra seae menses non 3OIDam , duo alia addam scuta spae jam statulis. t i
valida obligatione, est invalida poena; non vicissim 6 . Poena a judine moderari potest, quando nem po debitor obligationsem
Suam jam exequi ineoeperit in parte 1 79 et seqq. 7 . . conditionalis 8l; conditio est aee
dens guoddam, quod eontraetum suspendit, vel resolvit ad ineerιum auι futurum eventum: suspendit contractum, don e oventi sillse hvμnial: contractus vero resolvit, ensu quo talis eu nius contingat vel non Pontingat px ari. H2l-Conditio alia est casualis, quae scilicet non pendet a voluntati contrahuntium, Astu respectu eorum est fortuita. v. g. si gratiam a rege obtinuero . libi dabo 100. Alia poleata sina, quae pWndet ub
eonoscere e d insegnare a distinguere quando i dein norma dat te ei reostanre a. Cod. Lib. spieg.
177쪽
eventu, qui est in potestata alterutrius contrahentis, v. g. dabo tibi l00, si Neapolim
veneris, si lauream consequaris, si taceas.
Alia miπιa, quae pendet lum a tertio, tum ob una contrahentium parte, v. g. dabo tibi 100. si emero domum Titii. Item alia suspensiva, quae pendet ab uliquo sutum volignoto, V. g. dabo tibi 100 . si talis opera
suum habuerit complementum. Alia res Iustra, quae ubi non impleatur, contractum, qui illico effectum suum produxerat, Sol vil: v. g. tibi vendo domum miram, haec tamen venditio nulla erit, si non polustro emere domum Titii, de qua tractu lus habeo: in ari. I 22 et seq. arl. l 11. 1156. Tandem alia est positiva . alia negativa, prout nempe contrahitur in hypotest, quod contingat usti non contingat eventus: v. g. dabo tibi lis, si hoc feceris, aut non seceris. Porro istae conditionos vel sunt de ropossibili, vel de re impossibili. Si 1, tenent; quilibet enim potest se obligare modo quo vult: imo Ρsseclus contractue obligationis incepit ab ipso die quo fuit veristenta conditio. Vid. ius civ. Neap. uri. 4152 i). Si
2, generatim contractus initi sub conditio. De impossibili, v. g. Si coelum manu tetigero, nulli sunt et invalidi; nam uti seri vulgare adagium t de re impossibili nulla est ouigatio 2 .Quod etiam volet de conditiono turpi contractui apposita, ut do tibi l00,
si homicidium perpatraveris ἰ certum est enim ante patrationem peccati nullam essu conventionem, et nullam parere obligationem , quoniam justitia nullo modo potest obligure ad illici lum-Diximus tamen genera Iim ; nam 4 ex jure canonico si contractui matrimonii apponatur conditio turpis vel impoSsibilis, habetur pro non adjecta. nisi sit contra substantiam matrimonii, quia
tune vitiat contractum 3J; 2 ex iure civili
omnes turpes et impoSSibiles conditiones apposilao in testamentis rμ putantur pro
quod eondilio suspensiva nunquam supponitur. sed adstipulanda est; non item resolutiva, quando pars altera delieit in suis obligationibus. Inquper res obligala sub eouditione Auspensiva stat perieulo debitoris, qui se non obligavit ad eam trade dam, nisi easu quis conditio adimpleretur: ex art. 131, 1 37 iuris eiv. Neap. - Od. Rib. 1173C. A. et v. 140T - C. G. 1181 - C. P. 1140 C. N. 1232.
1172 - C. P. 1146 - C. N. 1223. 3ὶ Deer. Greg. L. 4. t. d. c. T. Si condit. 4ὶ Cod. Alb. Art. 82 - C. G. 0-C. M. 748. 5ὶ l e meretricio quoad peccatum, diximus T. . I x. iv. di 2. cap. a. a i. S l.
Praesumitur in morte nugari: quam civ lis iuris dispositionom probabilius docent
valere etiam in foro conscientiast, nisi constet testatorem revera voluisse suam voluntatem illi conditioni nncessario alligare.
tum pars una praesιiteri ι. debetns altera pars solvere pretium promis um, et solutum poteriιne illud ab acceptante in eonscientia retineri pn. Quoad meretrices Si commune atquci
certum est inter Doctores eas Posse si hi meretricii pretium petero et relinere, dicente s. Thoma: eum quia daι meretrici Pr pter fornieationem, mulier potest rihi retinere quod ei dasum est; sed si superque alia quid per fraudem vel dolum exlorsisset, te neretur eidem restiιuere F . Dat enim m in retrix usum sui corporis, qui pretio aestimabilis est: unde licet turpiter faciat. quod sit meretriae; non tamen turpiter aeripit, cum sit meretriae ir). Κt s. Poenitentiaria sequentem decisionem dsedit 23 npr. R22 mulier poeniιena non cogenda est, sed hortanda ut pretium meretrieti juaeta prudentis
eonfessarii iudieium eroget in usus pios is .
Agendo autem de ullis maleficiis, V. g. pro patrato homicidio, duplex est sententia. Prima satis probabilis cum Adriano , Concina, Continuatore Tonrnely, GousSet et aliis, negat esse obligalionem solvondi Pretium, quia peccatum non est vendibile:
et si esset, non praestaret mala promissa servari. Secunda vero probabilior et communior sententia eum Alasia, Anioine, Billitari Bouvier, Cojelano, GOvarruvia, Cro X,
Lessio, Lugo, Varines, Viva etc. docet i nstri etiam in hoc casu promittent m ad
solvendum, et recipientem e contrario non
teneri ad restitutionem f. Et sane: in quocumque contractu oneroso lρx naturae dictat, quod cum quis partem suam praesti-lerit. teneatur Pt ulter implere Suam , Si
6ὶ 2. 2. q. 30. a τοῦ et q. 62. R 1. Tl Digest. L. 12. t. 5. de condit. M turp. vel
injuriam ea . lege 4. XI. 8ὶ lia refert. Mamen raisonnd vol. 1. 9ὶ Alii tertiam addunt sententiam, quae distinguit inter actionem. quae abstrahendo a peccato ere prelio digna est, ut est snhmisistratio tarnis die prohibito; et inter eam quae abstraelionem non patitur; eum peetatum sit ipsa aetio substantialiς. a qua nullimode potest Reparari. ut esset oeeisia hominis. Pretium tribuunt in primo easu. non iuseeundo. Nos porro. nulla distinctione laeta, id emper luemur lieitum. 10ὶ Neque dieas. aelionem pesteaminosam nullo pretio dignam e e: nullo quidem prelio est digna
178쪽
0. I. Quomodo sustinetur ae probatur obligatio eo urentionalis li) ΤR. In foro eirili ad fraudos prapca v n-das qui petit ex 'entionem ali usus obligationis a tortio Ausepptae, eam probare debet aliqno ex argumentis a lege praeSeri intis. Sunt autem iure aeriptura publiea, ορι privata juxta diversi talem contractus. Ad seripi uram privatam revocantur etiam libri nego liti lorum Ic tesserae , ari. 27 etspqq. - 2 testium depositio, quae inmennon vi mittitur quoad coiivsentionem 50 excedent m, nisi quibusdam in casibus art.
1295 l2ὶ:-5 praesumptio, quae nihil alindeSt, quum consectarium quoddam, quod lex ipsa vpl judex deducit a facto notorio ad ignotum art. 1503 et seqq.;-ι partis confessis, quae quidem judicialis est, vel Petirnjudiet alis. prout Extra vel in ipso judicio ipsa emittitur uri. 130A Pt seqq. - 5juramentum, et duplex distinguitur uri. 45 1: de-eisorium, quod ab una parte alteri desertur, ut indρ lis finiatur deserri autem potest in qualibet specie controvorsiae civilis art. 33l2; et delatum a judire vi omeli sui, qui tumen non polost illud deserro , si petilio et xceptio 5 sint vel plene probatae vol omnimoda probatione destitutae art. 1320 ). Diximus in foro eirili: qui onim tertiis
est, se valide contruxisse , neque Suam 2-dimplevissμ obligationem, lenμtur in conscientia nil sutisfaciendum , etsi legaliter altera pars probaro non possit sibi nondum
fuisse saltssuetum: quae enim hic requiruntur probationis argum nia, nPe'ssaria non
sunt ad eontraetus valide perficiendos, sed ad probandos contra elus jam pser et os :uno verbo solemnitatμs hic pro scripta cnon faciunt convention 's, sed probant ; si igitur probatio jam uliunde eerio habeatur, frustra da ipsa quaestio instituitur. Hinc v. g. Si tu Beri plura ronlr' lum logitime in isti, etsi compars id nuquent probare , quia scriptura in intendio pserit t. adhuc in consci Mntia illa conventione liguris. 0. 4. Quomodo eoniraeta ObIigatio soIritur 'R. Ex iure civili Νeap. art. 1 8τ eon. tructa obligatio solvitur: - I solutione imsius debiti, uti patet; impensast ud hanc occurrentes pertinent ad debitorem art. 201 s). Ad solutionem revocatur tessio bonorum , et est cum quis solusendo impar omnia sua cedit creditoribus arL 228; - 2
novaιione et evenit quando nova constituitur obligatio, veteri extincta : esset v. g. si quod tu mihi debes ex empto , paciszamur ut illud ex tunc mutuum habpas : n vatio non praμsumitur, sed de ea clare constare dρbet art. MI G);-5 remissione Iiabere meta a ereditore: art. 1256 IIJ: item lassati eumpensatione, et est cum creditor sit ipse debitor erga suum debitorem in eodem genere et quantitate. v. g. 100 tibi debeo pro vino. et pro 100 pannuin tibi vendo ari. 1245 l M. Item eonfusione, nρmpst debiti et eri diti in ea om person m rΡnia innonrt. 325s;-4 rei debiιae int/ritu, si nomplogntur de re certa et dΗ terminata l9 . qua tam nahsque culpa di bitoris intorierit art. 3256:-5 eonditione actum rem vente quas cum verisscatur,rem in pristinum statum remittit, ac si nulla osset inita eonvsentio;
aetione nullitatis vel reseissione. Nulla d clamatur obligatio , si defecerit in substantialibus, ut si intervenserit dolus, vis, error in re substantiali. Res inditur autem . si intorvenprit laesio; gravis tamen inisi dominoribus agaturi: ulioquin vix ullus contractus firmus esset. Unde licet in conscientia semper adsit obligatio corrigendi excessum, ne quis ex alieno locupletetur; atta
latis; god digna t. si e sid retur Ni tempora liter laboriosa 1 et ignominiosa vel periculosa prae tanti illam: pretium enim et actio tunc serunt uvar0nveniunt saltem in genere rei temporali . Neque' idas. quod ex rεgula juris in malis promissis β-uem non expedit observiari; hoc verum est autet irationem eliminis, sed posito eout eiu et ab 'liero Praestita parie sua. tu leneris ji re naturae punere luam V. Liguori. Op. Mor. l. a. n. 711 et II m. Ay. D. x. n. 123; el xiv. n. 08. εὶ U. Perrero. Della proin delle obligarioni. esset lora pastamenti. Ja V. Cod. At h. poen. art.Isti I Pelisio dieitur, eum aetor ad iuramentum provocat reum: ereeptio vero eum reus opponit,ee judex aetoris provocationi redBl.
non peristono: genus numquam Perit. lui De eessione. remissione et eompen atione e rii in Trael. 'equenti.
179쪽
men si l .apsio non sit gravis, rescissio in judicio non admittitur li). lpRa autem nulli latis et rescissionis actio per decPm annos durat, nisi aliter cautum sit art. l238 2 . Est insuper quoad laesionem notandum, quod si agatur de minore non habilitato. ei
quoad omnes conventiones rescissio conceditur: nisi vel laesio sit casui fortuito alii. dicanda; vel ipse factus major ratum habuerit contractum', vel agatur de illius delictoaul quasidoliclo ; vel ipsi' sit negotiator , traperita aut artifex pro hisce contractibus; vel nigi sermo sit de conventionibus matrimonialibus, de immobilium alienatione aut haereditatis division ; ves de contractibus ab eorum tutoribus initis juxta leges. Si vero agatur de majoribus, hi non restituuntur in integrum causa laesionis , nisi
in casibus sex pressis. Hoc seveniret in venditions immobilium, et haereditatis acceptatione, si lapsio sit ultra dimidium: in ipsius vero haereditatis divisi no . si lapsio
.. 5. In quonam eonsistit damnorum
compensatis, quae feri debeι ob non impi
ll. Si obligatio contractus sit certa poeuniae summa tradenda , Si ea tradita non fuit, Ox juro civili componsatio consistit in solutione usurarum sinιeressit juxta taxum legis quin teneatur creditor probare clamina, quas passus est attamen Salvis iis , quae Speciatim praeseribuntur in commemcio, fideiussi Ons, et societate. Haec autem legis civilis laxa generalim loquendo locum si in Erit gravis Iaesio sive dimidium justi pretii
exeedat, et tune dieitur enormis: sive excedat duas ieritas partes aut easdem Reque tantumui O . ellune dicitur laesio enormissima.
ε Oeeurrere potest easus extraordinarim . in quo, ipsa ratione dictante. laxam legi' excedere liceat : ut si debitor fraudulenter solvere omittat tempore praefixo . et ereditor inde majus ei re tum patiatur damnum vel venit.ndo minoris vel majoris mutuando.
nitendutur an tale revera fuerit damnum), ni sic inter tot evenientes casus haboatur certa rogula set omnibus occurratur anxii inti hirq sex parte creditoris et fraudibus ex parte di bitoris s). Si vero materia contractus non sit pecunia, sed alia res, tunc si rompensatio sit a partium conventione
doterminula, ipsi standum est i5 ; secus
Aliquae sunt obligationes , quae nulla
praecedente partium conventione, enascun
ritia etiam8 adnumeratur: ehe se in taleam tofossit nuto per la rovinata ea a. m n lo sarei pero perta perdila dei mobili laseiali vi dentro, non polen do io prevedere e he rontro I'ugo si laAelassem mobili in una ea applantelia a.
Dolo interveniente r a P. B. un n goLiante mi
ti prerro di tuiti gli altri giaeehe la perdita del
a vallo una immediata consequelaeta dei di tui dolo. Che se in seguito alia perdita dei miel eavalli. sono stato impedii o di eoitivare i miei beni. e
non B Endo pere tu potu tu ademplere alle contra le
obhligarioni, mi si tot pro i heni, i datini ed ini ressi non Si estendono sino u questo purito: do exasar eolii vare i miei boni mediante si, irso di dana-ro, e pereio te perdite rhe io seri non nascotio immediatamente dat dolo dei inio venditore. ma dat lamia negligeura e dat eallivo stato dei nitet affati . . Cod. Alb. Sy.
180쪽
525 I). Duae sunt illius species: - 1 ne. 9Oιiorum gestio, et evenit quando quis alterius negotium susci Dit, sive inscio si vo sciente proprietario iri: qui tenetur neg lium prosequi ut bonus palersamilias , et subire omnes negotii conSequentias; at ipse proprietarius debet implere obligationesnb oo contractas, et eum indemnem sacere; -2 soluιio rei sibi indebilae, idque contingit quando quis aliquid non Suum aecipit. Hic tenetur rem domino restituere , clam clamet ad illum ; quod Si sit in mala fide , clohet etiam fructus reddere licet consumis Ptos, et tenetur oliam in delerioratione et CuSu fortuito : si vero sit res sibi indubila Psl immobilis vel corpus mobile qui eam
necopii tenetur eam reStituere in speciem quando existit aut suum valorem quum norierit vel delerio rata Sil ejus culpa; vrt. 522 et seq. v Diximus ad sensum iurisperitorum uxta theologos enim quasi-contra ius solet communiter definiri assumptis alterius ollieii, ut sic omnia omnino comprehendantur munera, quae quis quoquu modo Suscipit, qualia sunt judicis, tutoris, udVocati, Parochi , famuli , opificis etc. in quibus laci laeensetur existere convenlio inistr eos qui haec exercent, et eos qui opus illorum requirunt.
O. 2. Ouid delicium eι quasi uelletum
R. Facium hominis voluntarium et culpabile, ex quo niter dum nisi tur, si cum directa clam uineandi tu lention Donatur , erit delictum; si vero poliatur quid in cum Culpa. sed vi, ue directa uocendi in lentio no , ut si ridit peccaminosa ignorantia vel inadvertentia, habetur quas delictum. Por-m dum n n. quae cx hisco factis eveniunt , ν urcisenda sunt vi t. labi, I : qui ou
obligatione quisquis tenetur ex tacto tum personarum, quae sunt Suae custodiae, ut i filius respuit tu patris. discipulus respectu niegi, iri; tum animalium, quae proprio servilio sunt , uti si alicui noceant ; tum rerum, quibus nostrum est providere, ut si tuum nodisseium ruens, quia illud instaurare culpabiliter urgi dixi, ti, damnum intu
SCH LM - De conventionum inlerpretaιione. Q. Ouomodo sunt interpretandae conventiones R. Convsentiones Sic interpretandae sunt, ut potius sit uti 'udenda communis con trahentium volvulus, quam verba. duol si sensum haheni lambiguum , interpretari convenit ea ratione, quae usu venit in loco, ubi contractus initus ebl. Unde clausulae , quae Ernim usu νxprimendae, tanquam expressae halientur, etsi exprΡssae non sint. In dubio nutem cui ventio accipitur in sa vorem illius. qui obligatione a Ssumit: quisque Enim CPusetur se minuS, quain potest,
0. Oum auia numero conιractus' n. Contractus alii sunt onerosi, nempe hemptio- venditio, et hic venit se rinutatio , 2 loeatio et Guductio ; 5 enlybytheus is , census vitalitius, pignus Et hypotlaeca : 4 cambium ci transactio ; 5 soci las - Alii Pratuiti, nempe mutuum, ubi venit usura ; 2 donatio, ubi erit de dote ol promissione; 5 positum, Sequestrum. lideiussio,
CD mmodatum, pr carium ut mundatum
Alii aleasorii. nempe asseeuratio, SPOusio et ludus. Adui mus ultimo appeudicem de commereto 6 .
4ὶ sed fusius tibi de Resti m.
5 V. imon. Αib. art. 732. et fieqq. M lus civile Nea'. dispulat primo loco de contraelu matrimonii . nempe quoud esseclus mereeipites: sed nos de ii agimus toto opere. data oc- east e. Dixinius quoia esseelus mere civiles, qui nempe vel Prueeedun vel Aupponunt jam inii uti conjugium. Di mi uos, donatio ele.. ahqil enim ulem tulinus putei. logem et ilom aliquid posse in ipsam matrimonii substantiam. seu in ipsum contractum. quo luitur hocietas conjugales inter hapti Ea tos. Catholieu fuit eatholiet Dostri legi latori le- ternitualio qui insuper voluii ut Matra mouium Urio.