장음표시 사용
201쪽
R. 1: Pignus tquod iuxta aliquos dicituro pugno,quia res pignori data manu tradi tur) generatim acceptum definitur: contraelus quo a debitore, vel alio illius nomineres aliqua traditur ereditori in seeuritatem erediti mi Si traditur res mobilis, habetur pignus simpliciter; si vero immobilis, tunc pignus est improprium , et a juristis appellari solet anilehresiar a grahco anticontra t chresis usus. Vid. ius civ. Neap. art. 19ιl, et Seq.
n. 2 : in pignora simplici duo sunt jura ereditoris: 4 pst relinendi usque ad totius crediti extinctionem rem pignori datam. mo a judice potest postulare, ut sub hasta vendatur pignus, si quod sibi debitum est,
Non solvatur ; privata tamen auctoritate , quocumque Pacto non obsinnie, de illo disponere prohibetur art. 4948 4852 8, 2 est exigendi solutionem sui crediti cum privilegio et praelatione propria relat8 ad ceteros creditores, si qui extent. Sed tunc reis quiritur, ut contractus confiniatur scriptura , si de re agatvr excedente valorem 50 ducatorum art. Is 3 et seq. Tenetur vero creditor: l rem pignori sibi traditam bene custodire uti bonus paterfamilias; 2 usurasn re ipsa perceptas componsari debitori; Idenique rem debitori restituere ubi debitum fuerit extinctum. Debitor autem compensare debet expensas, si quae sorte pi' mactae sint pro pignoris conservatione art. 1950
et seq. a . n. 3. tu pignore improprie dieto, sive in
antlehresi , quae publico instrumento est conficienda, creditor adquirit jus percipiendi laueius ex immobili sibi trudito pos eom-pulando primo in solutionem interesse si debetur, inde sortis. Hinc creditor tenetur; - bonum illud conservare et custodire diligμnier uti suum; 2 solvere tribula annua eidem inhaerentia, nisi secus convenerint. Item alias utiles et necessarias expensas, sed cum jure compensationis ex fructibus
rei: I ipsum reulinore domino extInelo debito ex art. 3956 s . Q. T. Quid esι hypotheea R. Hypotheca i sic dicta a gra ea voce ,
quae idem sonat ac res supposita; quia perpam res aliqua speciali obligationi supponitur vel subjicitur definitur: jus ereditoria in rem immobilem debitoris eon tiιutum ads euritatem ejus, quod sibi debetur. Di Is rt a pignoro in eo, quod pignus traditur et hypotheca vero nonnisi nuda conventione Br-
Hypotheea alia ἰρgalis est seu Implicita
et tacita; et ea est quae ab ipsa lege indu eitur in favorem communi latum, uxoris , filii et minoris super bona Bdministratorum, mariti, patris et tutoris. Λlia judicialis , quae nempe procedit a tribunalis sententia,
vel ab actibus judicialibus in illius gratiam.
qui sententiam obtinuit contra eum , qui causa cessit. Alia eonventionalis quae pendet a mutua contrahentium voluntate Circa bona immobilia. et praesentia. Ilaeo maxime, ut vim habeat suam , actu publico debet exarari, et in ossicio ad id delegato inscribi cum omnibus documentis opportunis id)-Duo autem sunt notanda a Parochis praesertim et Beneficiatis , qui inter bona propriae praebendae aliqua habent jura landata in hypothreis. 4 Le iurisioni si funno n/li' ustio della
giorno villa loro data: rassa it laro es llo, se prima di traseorrere iι deιιo termine nongi sieno rinnovate. Vid. ius civile Neapolitanum art. 2048.
0. 8. Quid esι eambium, quotupleae et an liritum R. Ad Cambii nomine venit eontraelus quo βι permutatio meuniae pro pecunia
cum aliquo Iuero supra sortem. ille . a quo petitur cam hium. vocatur eampsor, eOllybista, banearius, nummularius, trapeziια.
differt a deposito, in quo sola custodia; mu uo . in quo dominium; a eommodaιo, tu quo usus rei transfertur. Pignus in seeuritatem traditur lanium. - Possunι rem pignori tradere qui liberam habent honorum suorum administrationem. Pignori autem generatim subjieiuntur quae possunt emi et vendi: hine nou poMunt piguorari res saerae, nisi urgentet ausa gra istima.
4J Cod. At h. ari. 213s. et seqq.-C. A. et . Ν 451, 452. 1372-C. G. 2071-C. P. 2D93-C. M. 206a. Ille monendum . quod quae a lege civili de antichresi decernuntur, nullo modo ostie tit juribus, quae tertio euipiam eompetere possunL in ho-na tiria immobilia antichreti eo paelo alteri tradita. Vid. ius eiv. Neap. art. 196l. di Cod. Alb. ari 2136,ei seqq.-C. G. 21 14 C. P. 2161-C. R. 103-C. N. 2146-C. B.M hoe iit.
202쪽
dicitur. Cambium differt a venditione emptione , quia in hac merx pro pecunia , in cambio pecunia pro pecunia commutatur; a commodato et deposito , quia in his domi.
nium non transfertur, utique in eam bio; a mutuo, quia mutuum locum habet in qualibet re fungibili, est gratuitum , et fit ad
aliquod tempus , e contrario combium solum exercetur circa pecuniam, sit cum lucro, et statim consumari potest. n. Ad 2: Cambium alium est siceum, aliud reale. Sieeum sic dictum, quia succo et
humore caret, illud est, quo lingitur pecuniam de loeo in locum transferri, ut sic possit aliquid pro translatione exigi; cum revera non transsematur. Resis autem Seu uerum est illud, in quo vere et realiter pec nia pro pecunia commutatur: puta si aurum pro argento detur. Quod si commutatur pecunia praesens pro praesenti, habetur eambium minulum , seu manuula. Si vero commutatur pecunia praesens pro distanti, habetur eambium Ioeale seu trajeci ilium ,
quod quidem hodie maxime sit per literas sic dictas) eambiales, ac moderatur a C
dice commercii. R. Ad 3 : Cambium sietum est prorsus prohibilum a Pio V anno lMI Bulla In eam, ubi illud expresse declaravit uti usurarium. An revera ad usuram palliandam hie contractus suit excogitatus ab insatiabili avaritia. Sane permulatio pecuniae in ipso non fit, sod singitur, et resolvitur in mutuum eum
stipulatione lucri, quin adsit lucri percipiendi aliqua ratio vel titulus ; at quando sine ulla ratione vel titulo aliquid percipitur ex mutuo. usura habetur omni jure dam. nata Cambium minutum et Ioeati omnibus
li) Iure lamen eeelesiastico eambia exertere litum est clericis etiam svh alieno nomine, idque sub poenis statutis in Cleritos negotiatores, nempe ex Bulla clementis X lli, cum primum. F. De Clerisorum negotiatione. Et Benedictus XIV, Da n.
2ὶ V. Limori, is. Mor. l. 3. n. 830. ete Fem aris, Bibι. ele. Voca h. Cambium ausia art. 10s et seq. legum exceptionis de commereio in regno Neapolitano eaedem formulae habentur, quae ubique vigent ei rea literas eollybistieas.lla autem definiuntur: a ιetuera di eambio 8 is erasiona o travo eo di una romma di denaro, era ii traama vi una lettera sa a eolui pel eui vantaggio vim iratia . od ali'ordina di questo. per essera pastata dat eo rispondente deι tmente in un luogo diverso damullo, ova ιa laltera / traria. Puesta erasione, orrasporto ai fa mediante il valore eia enisi . alquale la laltera δ eonsegnata pasta αι tmente in naro, in meres. Od in ultri essetii. . . . Si diee rimellente o prenditora eolui, a prosito
dei quale vien traita la lettera ed at quale. od alneologia Misalis Tom. II.
de jure naturae licitum est 1 ; quia in eo adest justus titulus aliquid lucrandi, nempe
labor campsoris in numeranda pecunia. diligsentia in nummis cujuscumque generi Sconquirendis , curae in delinendo telonio, expensae in famulos, pericula tum surum, tum cessionis debitorum, sum imminutionis monetae etc. In cambio tamen per literias campsor debet minus exigere, quam si realiter pecuniam transtulisset; quia minus
certe est oneri et periculi 2ὶ .
Quaeres: An accipiens pecuniam adulterinam possiι eam eaependere l5ὶ' Negative:
non potest eam expendere , si intrius ussit salsa ut si des stamnum pro argento; non enim justum pretium solveres. Neque Obstat, quod tibi fuerit tradita; non enim quia tu ab aliis deceptus suisti, tibi licet decipere alios - si vero pecunia salsa sit quoad formam tantum extrinsecam accidentalem, etsi non sit contra justitiam, commutati vana per se loquendo eam expendere; cavendum tamen, ne Sic proximus gravi damno expO- natur, cum ex lege civili quaecumque monetae salsi sistatio, detractio vel alteratio sit sub maximis poenis velita. Vid. ius poen.
R. Ad 1. Transactio est eoniraesus, quo paries eontrahentes finem imponunι liti alicui , quae vel jam inιra ipsus nata sit uel quae praevideasur nascitura. Ex quibus Patet ad transactionρm requiri: l ut per ipsam terminum habeat lis actu existens vel sutura;-2 ut lis ipsa vol ejus objectum e hi ut aliquod dubium de exitu, quamquam creditor ad fiuiendam litem , adhuc si non
sit dubium , transigere possit, cum sit rei
mi ordine debb' essere pagata. Daeme tolui thorrea la tellera, mandando ad un terra domiciliato io altro paese di pagarae ii val sente. Tratiaris . od Meetlanta eolui. sui qualo la lettera Φ tralia ethes' ineari ea ei pηgaria Portatore, o possessor quegli eni it premittore ha eedula la lettera. Girante quel possessore the la eodei te ad un terro
t4ὶ cod. Alb.poen. art 331 et seqq. cod. pr em. erim. Alb. art. 64l et seqq. 5ὶ Transaetioni est valde astine eompromissum. de quo agit art. 107s orer eiv. judieiorum et Codex eomm . Neap. ; ipsum panonieo jure probatur Decret. L. 1. l. 6. e. Hi Definitur autem eonven tio. qua da aliqua re diaeeptantes, sint,ndae eontroversiae, εolemnisque vitandi judieii eausa, num aut plures arbitros vel eIisum, vel a judiseeleetos patiuntur ; aeque. adduci non raro in r fraciarium eonventionali poena, eo qὲ sem erit aestaturos promittunt. Ex qua definitiuue patet. e. promissum juri naturali esse consorini v imum.
203쪽
2M TRACT. vl. suae dominus ,--3 ut mutuus partium consensus inlprcedat; - 4 ut ad noxam habstat cortam i gem vi cujus contrahentes neque amittant neque consequantur omne id, quod in lite petebant: sed ex parte amittant, ex
parte vero consequantur: secus non adesset
et seq. n. Ad 2: Transactio quadruplex Ste generaIis quas terminui una simul lites omnes, quae inter partes Pxistunt vel existe.ry possunt; partieularis quae non terminat,
nisi aliquam spocialem litem audietatis quae fit auctoritate judicisi eaetrajudicialis e coli.
R. Ad S: Nemo potest valide transigere, nisi habent saeuitatem disponendi de rebus,
quae sub transactione cadunt: unde tutores transigere nequeunt super bonis minorum, nisi intervenioni formulae juris: ex art. 1917. Quando transactio permittitur, illius magna is est: nam, ea Semel admissu, nequit amplius impugnari neque causa laesionis neque ignoro tilia juris r et si error contingerit in leuio, error eorrigitur, Sed transuclio subsistit. n se inditur tamen , si error sit ve Iin persona, veι in obiecto controverso, vel si in t rvenerit dolus aut vis art. 1924 et
emtraetus R. Socipias e t conιraetus , quo duo veι plures aliquid eonferunι ad eommune lucrum: ex art. 470ι et sest vel uninersalia vel particularis-- inersalis duplex distinguitur: alia complectitur Omnia bona pra sentia, et evenit quando socii omniu, quae nunc possident. sive mobilia sive immobilia et lucra inde obvenientia, in commune ρο- nunt : hona aulem quae vel donatione vel successione erunt acquisituri, ita conferre possunt, ut eorum fruitio tantum, n0a proprietas communis evadat: art. 1708 et seq. Alia complectitur omnia lucra, quae Socii, durante foetetate, quovis litulo erunt comparaturi: bona ipsa, quae jam a sociis pos
henduntur in hac sopietate, nisi quoad eorum stultionem art. 1710 - Societas vero
lὶ Transaelio tamen prohibila est super pengio
DISP. III. particularis respieit tantum res determina istas ac particulares. nut earum usum vellaueius. uti si duo simul landum sibi comparent; ut eo simul fruantur. Huc perlinet etiam Societas , qua plures conveniunt dμ certo opere perliciendo , aut de exereitio alicujus artis vel professionis, ut si duo pictores contractum ineant de exercenda incommuni Ono propria arte. Societas parti cularis subdividitur in eivilem et eommeris eiriem, prout respicit actus privatoriam civit s vpi actus commorcii: art. 17 3 et seq. Societas universalis inter illos tantum obtinere potest, qui valent de rebus disponere , quique reciproram utilitatem sibi adquirere non prohibentur ob violationem jurium aliarum γrsonarum : qua rationΗ non potest v. g. haec societas iniri inter
in utrem et filium ejus naturalem: art. I 2. Societatem vutem particularem contraherem queunt tum conjuges inter se, nisi Omnia legis praescripta serventur, quae videnda sunt in uri. 3595 et seqq. iuris civ.
Neu p.; tum celeri qui se obligandi habentur incapaces 4 . u. 2. Quomodo eontrahi potest societas
n. Contrahi potest societas pure vel conditio nate et quibuscumque pactis, modo asquilati nc lρgibus non rid versenturi contrucius enim est, qui partium consensione perficitur. Si tamen illa quae conseruntur excedunt valorem 50 duelliorum requiritvr
scriptura ex iure civili art. 1706 5 , ex
quo haec insupser praecipue notanda: 1 -- cietas liniversalis absque ulla alia declaratione inita non inducit, nisi societatem univerSalem quaestuum . art. Ili; 2 quilibet sociorum v que aliorum consensu potest sibi adjungere alium quoad suam portionem, non tamen in societatem admittere , art.
735 ; b socii non tenentur in solidum obd0bita societatis non commercialis: neque
unus ullum potest obligare sine facultate expressu : Ex art. 1754 l6). D. I. An contracιus societatis siιlieitus' R. Contractus societatis est utique licitus, quando requisitis conditionibus sulcia tur ; quia nihil tune eidem deesset ex iis quae in jure praecipiuntur ad constituendum contractum proprie dictum atque legitimum. Adde: nulla loge prohiberi, apud Omnes esse in usu, ac valde ad commercium ne, spieilegio I 14.
204쪽
DE vlRTUTE IUSTITIAE 203 conferre. Condition0s autem requisitae sunt: 1. Ul sociolas nat in negotiatione honos la : nam delietorum turpis atque faeda communio est li);-2 ut damnum sortis sy'-ctet clum taxat ud dominum' quia caute diti linguendufi est contra ius Ruciptatis a mutuo. In mutuo sors data alienatur Pt ejus dominium transfertur in mutilatarium, cujus proinde sit proprium periculum et commodum, damnum Et luerum: sed in contractu societatis qui Sortem Consert, pam non alienat a sp;-3 ut fistrvetur aequalitas lucrum dividendo juxta quae quisque coniu- Iit sive de peeunia , Sive de labore. Quum nim socii in jure habeantur uti fratres, eidem repugnat quaelibet inaequalitas , ut si quis v0llet percipere do lueris . el nulli subjici damno: haec esset illa Docietas quam leoninam l2ὶ appellant , merito reprobata art. 4T27 5 . ideo necesse est, ut socius
uterque subeat Onus damnorum Pt sexpensurum : nomine damnorum intelliguntur quae solo societatis intuitu foetis obust-niunt, Si alteruter v .g.ob comparandas vel eustodiendas societatis merces a latronibus
diripiatur ; nomine expensarum veniunt Sumptus itinerum , solutiones vectigalium
Sed quaeres) quid M unus pecuniam conis
serat, alter vero laborem P in sine societatis ante omnia restitusendum est domino suo illud pecuniae capitale , quia non fuit intor socios commune quovd dominium et proprie latem, sed dumtaxat quoad usum Sseu commoditatem. Quare Sicuti pecunia illa , si periissot, periisset domino suo: ita et si super St. Superest domino suo. S. finita foetetale ait Sixtus V Extra v. D tostabilis), ipsum capitale eatuaι . et qui iιlud in so. eletale e ιulerit, Nasiιuatur , nisi foetoreeipienιi fuerit eommunicatum, aut aliter inter eontrahenses legitimo eonventum sit. Q. l. Quomodo dividendum luerum comis
R. Lucrum in societate dividendum est pro rata, habita nempe ratione industriae Px una parte, et commodi talis per pecuniam habitae ex altera; idque juxta communem existimationem tueri. quod communiter fieri solet de pecunia negotiationi applicata; secus non Ser aretur aequalitas. Observandum
vero injustum esse illud pactum, vi cujus
empla mero', ante omnia ipsa durante societatot restituatur domino capitale, ac deinde quod superest aequalil pr dividatur :quia Donenti pecuniam minuitur periculum
sui capitalis, dum ab initio illud salvat ab
omni periculo : mercator vero , Si poStea pereal merx, subjacset sine eompensatione periculo capitulis ac lucri.
Si pactum illud importat etiam communio nem Soriis, si V. g. dicatur, ut sicut damnum ita et sors ipsa communit sit, lici lumpsi pactum. Quia sicut ponens operam ha het commodum , ut consequatur mediam soriis partem , quam via illa de jure tota spectaret ad dominum; ita aequum pariter Pst, ut sorte pereunte, ipse subeat partem damni, quamvis damnum sortis de jure adytum nou perlinerol. Λt si paulum illud excludit sortis communionem, ut Si dicatur :V. g. commune Sit quidem damnum , sed domino Suo sorte Semper Salva, tale pactum
evidenter illicitum est et injustum ; cum nulla hie detur justa compe alio, ac pro-
Q. 3. ouοι modis finitur socieιasPlt. Contractus societatis finitur: l sinito tempore ad negotiandum ςonstituto, aut finita negotiatione. Item mutuo foetorum consensu , Cum mutuo consensu fuerit firmata societas; 2 morte alterius socii naturali. Cum in societate eligatur persona sindustria mercatoris, neque praesciri possit quanta sutura sit industria haeredum ipsius, clare patet societatem ad haeredes minime transire, nisi aliter conventum sit; -5 per mortem etiam civilem , cum haec naturali aequiparetur quoad conventiones, uti per solemnem religionis Prosessionem vel exilium. Item per interdietum vel decoctionem; 4 si socius vel egestate, veI in- similate laborans, vel in carcerem contemtus non amplius possit pecuniam aut laborem promissum praestare. νήι Si pereat pecunia collata. item est , Si res ita mutatus sint, ut socii tus non amplius esse possit I. donea: sed hoc in casu requiritur judicis auctoritas; sicut fit unus ex sociis vestit intempestive renuntiare. Vid. ius civ. Neap.
s1ὶ Digest. L. 17. l. 2. Pro Mess. lege 33. ia) Sie dicitur ab apologo leonis, qui patium ini
erat eum eeieris seris, ut ipse participaret praedis omnibus, non tamen labori et perieulis.
205쪽
imultane8 eum una eademque per8Ona e currunι emtraetus societatis, assecuralis
sortis, et emptis iueri: v. g. Lucius confert mille aureos in Metelate cum Titio, en Primus contractus societatis. Cum vero ex ea
speret quindicem pro singulis centum, Veritus ne negotiando sua pecunia Pereat, quinque ex eis cedit Titio, ut sortem sibi
assecuret; en Secundus contractus asseeu-
ιionis. At sciens melius esse modicum certum , quam majus incertum , quinque
alios sic speratos e it Titio ipsi, ut quinque certa, quidquid eveniat, sibi solvat; en te
tius contractus emptio Iueri. Duo Lucio certa sunt, rora eoliata et luerum paetum. R. Ad 2: Contractum trinum simultanee cum eadem persona initum Haberi, Mu-vier, Concina, Continuator Uurnely, Mer-hesius etc. negant esse licitum; nam per tales contractus societati adjunctos societas ipsa destruitur, cum de hujus natura sit,
ut damnum et lucrum Stent ex ulraque Pa te. Unde Solum remanet lucrum Meneratilium; amovere enim omne periculum Somtis, mutuum est; Px mutuo autem lucrum pacisci. usura est. Quare mserito hic contractus a Sixto V damnatus suit Bulla Detestabilis. Alii vero cum Lugo, Lessio, Dyman, Na-varro, noncogita, Salmanticensibus, Sylvio,
Sporer etc. ussirmant contractum trinum licitum esse; nam si tres hi contractus disis junctim valent, etiam conjuclim valere de-hent. Neque enim in contractibus per se nitenditur diversitas personae; sed aequali tas rei ad rem: et haec bene adest, cum pro majori periculo et major tribuatur spes Iucri. Neque destruitur societas cum in ea socius debeat impendere pecuniam, ac alter sentiat incommodum minoris lucri. Neque obstat Bulla; net enim recepta non fuit, vel contrario usu est abrogata, vel dicendum per eam solos usurarios contractus suisse reprobatos, ut diu ut Pontificem respondisse: quod quidem confirmavit Romana nota. Haec seeunda sententia, quam plures tuentur Universitates, lichi communior sit ac satis probabilis: est tamen valde periculosa in praxi: hinc expedit ut prima universe omnibus suadeatur. Et Benedictus XIV ait, eam minus congruere Siaelinae constitutio.
ni si). Et ip a civili lege videtur expresse reprobata, art. 3727 2 .
ε) tu sensu lamen proprio et genuino mutuum BIS . III.
Si autem duo tantum ex dictis eontraeti-hus simul cum eodem persona fiant. V. g. societas et venditio lucri non assecurata sorte; vel societas et assecuratio inclis, nouvenditio lucro, illicitus non est; nam tune
societas natura non resolvitur in mutuum usurarium: quum enim non assecuratur Sors
manet ipsa in tribuentis dominio, ideoque
ipsi crescit, aut perit; cum vero sora qui dem assecuratur, sed non venditur lucrum, foetus assecurans non sit dominus pecunia0, de hac proinde disponere non valet, sed eam in negotiationem tenetur impendere. item est sI res dicti contraelus fiant utique cum eadem perSona, sed successive id est diverso tempore, ei adsit bona fides, id est absit intentio tales contractus jungendi , tune adhuc licent; nam idem est, ae si fierent cum diversis Personis.
R. Mului nomen juxta veteres juriseonis
fultos signifieat aliquid eae meo tuum fieri 5J: et juxta nominis usum mutuum ali quando sumitur pro ipsa re mutuo donata: aliquando et saepius pro contractu, quo ea res alteri datur. Et hoc sane sensu mutuum solet definiri: contraetus, quo rei primo usue sumptibilis per traditionem dominium in alterum transfertur, cum obligatione lantundem reddendi in eam speeis eι bonitate post aliquod temporis spatium. Dicimus 1 eontraelus, quo rei primo usu consumptibilis quae res est illud omne quod illico usu destruitur vel reipsa Se a physice, vel commutatione seu moraliter sive civiliter. Physice destruitur quod natura sua consummatur ad humanis necessi latibus subveniendum, ut panis, frumentum, oleum, Vinum, Sal, butyrum, fruelas, ete. moraliter vero destruitur pecunia mutuo data, quae licet usu non pereat in se, ei tamen perit
qui illam ulteri tradit art. 176ι 6 . Unde
patet in rebus, quast usu non conSumuΩ-tur, proprie mutuum Obtineri non posse , sed commodulum aut locationem haberi; 2 per traditionem, ut indicetur hunc esse contractum realem, qui sola rei traditione sit; - 5 dominium in alterum transfertur; qui enim rem mutuo accipit, ea uti potest, alioquin merum esset depositum: at conci-
retributionem quandam et reciprocationem significat, qua dato par redditur : hoe sensu Tullius ait, quod in amicitia mutuum adest. id) L. 2. ff. de rebus creduis.
206쪽
DE vutT E msTITin 205pi non potest quomodo illa sit uSuconsumisptibilis, et nemo possit ad libitum consuismere quod Suum non est. Ex quo etiam patet omne rei mutuatas periculum devotivi ad eum qui accipit. ut ait ipsum ius civils R : - 4 eum obligationa tantundem reddendi, et quidem in eadem specie, V. g. pecuniam pro pecunia. Hoc patet per se; si
enim res traderetur absque ulla obligatio-no eandem restituendi, esset donatio. Si autem res non similis esset reddenda. V. g. vinum pro frumento, esset permutatio vel venditio. Si vero res identi ea, seu eadem physice et in individuo esset reddenda, V. g. idem equus, qui traditus suit, esset comismodatum vel locutum, non vero mutuum; -5 et in eadem bonitate: quia qui mutuum dat, servari debet indemnis; atqui talis non servaretur, si res similis in eadem honita. te non reddentur: uti v. g. Si vinum commune redderetur et ordinarium pro generoso et optimo; - 6 tandem post aliquod temporis spatium; quihus verbis mutuum distinguitur et a cambio, in quo aurum v. g. pro argento statim datum, et a precario, quo res langibilis ad mentem conredentis tribuitur, sed reddi debet statim ae a domino expostulatur. Ex his colligitur mutuum ESse contractum realem, quia sola traditi ne rei perficiatum, non tol nem, quia a lege nulli speetali larinae subjicitur; unilat ratim, quia nulla directa obligatio urget mutuantem; gratuitum, quia per Se censetur dumtaxat in mutuarii gratiam initus. Qui mutuum dat, dicitur mutuans vel mutuator. Qui vero illud aecipit, appellatur muluatarius. Res autem, quae mutuo datur et capitale constituit, sortis nomine
solet in Scholis appellari si .
u. 2. Ouinam mutuum sare et aeripera possum B. Ad I: Mutuum dare possunt Drhnes, qui liberam habent bonorum suorum administrationem, neque lege prohibentur. Sic ei vili lego prohibentur interdicti, minores sine auctoritate tutoris. uxores sine viri consensus, filiis uias si de re patris againtur, praealces Provinciarium, et socii si dore communi sit sermo. n. Ad 2 Mutuum recipere possunt om nes, qui possunt ex contractu obligari , si
ex civili jure excipiantur filii familias etsi
majores, quibus Senatus-Consultum Macedonianum 2ὶ dare velat pecuniam mutuam:
1ὶ A veteribus latinis Me voeabulum desumm
ium est; nam Terentius ut indiearet se timere, ne amitteret bona sua evitalia, si e ait: de sone niano venio in dubium.
2ὶ A quodam Maeedone, qui malis artibus pe- et si fuerit iisdem data, repeti non potest neque post emancipationem, licet filius habuerit fideiussorem, art. 295 et 406. Atta. men in eodem jure plures notantur casus, in quibus vel si iussamilias ex mutuo accepto obligatur; nempe: - 1 si filius possideat ua propria, quorum vel administratio, velus fructus sit penes ipsum; - 2 si separatim vivat a patre propria bona administrans; - 1 si mutuum detur filio longe a Paterna domo, sed in necessariis; - 4 si fuerit datum in utilitatem ipsius patris, aut de illius consensu: casus nempe esset, Si i se pater filium praeposuerit negotiationi,
art. 295, 297 al. Quae juris dispositio satis probabilius
obtinet etiam in conscientia; cum lata sit causa publici honi familiarum, na scilicet filii haereditatem dilapideat ante ejus consecutione, et cupiditati dediti tristem exitum Sentiant, ut non raro lugendum est M. 0. I. An aliquando adsiι praecipium da di mutuum' R. I: quadruplex personarum classis hie venit distinguenda. Prima divitum est, eorum nempe qui mutuum postulant ad suas augendas opes. Seeunda item est divitum, qui hic et nunc mutuo indigent. v. g. ad litem magni momenti finiendam, vel ad grave damnum e bonis propriis declinandum. Te τι is vero pauperum, qui lamen landatam spem habent fore, ut sibi hona obveniant, . g. ex haereditate vel industria. Quarια denique item pauperum, sed quorum talis conditio sit, ut rationabiliter judicare non liceat, eos nunquam habituros esse, unde solvere queant. His positis: R. 2: Nunquam erit praecpptum dandi mutuum personis primae et quartae classi SNon quidem primae; quia nulla laborant ne- Ssitate: non quarιae ; quia durum nimis esset, ne dicamus ridiculum iisdem mutuum dare sub onere restituendi; eum bona quibus restituant neque habeant neque unquam praesumi valeant habituri: unde ipsis per eleemosynam subveniendum est. - At uri is adest eharitatis obligatio mutuum ex Supersuis su ppeditandi person is secundae clas sis; nam quilibet eae eharitiae tenetur alteri sacere quod sibi fieri rationabiliter ipse vult: atqui rationabiliter vellet quilibet, ut alter sibi de superstuis multuo subveniret, si in dicta divitum conditione esset constitulus. - Srieιissima vero est haec obliga
207쪽
vel per eleemosynam: atqui elemosynam elargiri non oportet iis, qui hona praesumuntur ennsecuturi ergo restat, ut Subveniatur illis por mutuum. Q. 4. Ouaenom sunt obligationes muι uanistis. ac mus larii pB. Mutuans tenetur: - de damnis, si quae obvenerint, casu quo scienter rem vitiosam tradiderit; - 2 non repetere mutuum ante tempus praelinitum: et si nullum Sit tempus hiriusmodi, iudicis erit rationandiunctorum illud definire , art. 1765 ,
Mutuatarius regulariter loquendo tenetur: - 1 res mutuatas restituere eo te mispore ac loeo, quo fuit conventum; et in ea.dem quantitate, ac qualitate. Quod si haud
Possit, attendi di bet aestimatio rerum imsarum lcti: - 2 solvere rerum uSuras a ju. dici uti pst lilione, si non restituat temporesta luto. imo si sit in mora culpabili, tenetur etiam de damnis, quorum eSt causa art.
0. z. Quid est usura, et quomodo dividia
B. Ad 1: Usurae nomen ab usu deductum est, et significat usum quemcumque rei si e honus sit sius malus: mos tamen invaluit ut in malam partem assumatur 5). Usura
autem communiter desinitur lucrum eae mutuo proveniens immediato , seu praecise vi ejusdem mutui.
Dicitur 1 Iuerum, quo nomina intelligitur
non solum pecunia uestimabilis, vel onus quodcumque mutuario impositum. ad quod alioquin non teneretur. Ex quo deducitur
quidquid non est prelio aestimabile, vel quod jam aliunde debitum est ex justitia,
non posse objectum usurae eonstituere; quia non est lucrum. Hoc lucrum ex mutuo pro eniens appellatur etiam auelarium t Ocabulum a Plauto adhibitum adsignificandam utilita lom allevi rei quasi ruperaddiιam
Sed vulgari vocabulo nuncupatur interesse; - 2 eae mutuo proueniens: quia ex communi hominum sensu in solo mutuo usura proprie habot sedμm: si si in aliis contractibus aliqua contingat injus lilia, non appellatur
-C. P. 1974 C. N. 1957.l2 Quid autem, si res ereseant vel decrescant,
resolvendum. vid. 1eq. quae t. 3.
usura, nisi ibi revera existat mutuum saliatem implicitum: - 1 immediate, leu praeciae vi ipsius mutui; quia non est usura aliis quid percipere solum occasione inuiui, seu ob titulum honestum. R. Ad 2: Usura alia est explieita, si nρmpe expressa fiat conveni io de illa solvenda. Alia implieita. st locum habet cum mutuans nullam quidsem init convρntionem de lucro, sed sumetentor declarat aliquo suo ne tu , se illud sex psectare: veluti si dicat, se indigere ut sua pecunia aliquid sibi producat. Alia palliasa quae intervenit, quando in alio contractu implicite continetur, ut evenit in cambio sicco , utque in contractu moha tra .-lterum alia est realis, et est quando ex aliquo pacto sive explicito sive impliei tu ea percipitur. Alia pure mentalis, quando nempe in solo nimo intenditur vel sp ratur . sine ulla vera usurae dations. Alia mentalia, et est quando usura revera percipitur, n nilo lamen praecedente sive implicito sive explicito pacto. 0. 6. An usura proprie dicta, id esι Iu-erum eae mutuo immediate proveniens vi ip- ius mustii prohibeatur pn. Id negant Iudaei putantes sibi a Deo
Omnsem usuram erga extraneos licitam esse 6 . id negant quoque Pseudo Reformati, Calvino duce, ac praesertim Molinaeus
et Salmasius, assirmantes usuram non eSSe
prohibitam, nisi in quantum est contra cha ritatem; secus licitam esse uti pretium lo-eatae pecuniae , etsi ratione ipsius mutui exigatur: quam sententiam sortiter tenuerunt Iansenistae in Bataviam profugi. Nonnulli autem catholici duplex mutui genus distinguentes, alterum eonrumptionis, quo pecunia ad consumptionem datur maxime pauperibus , ulterum inerementi seu commereii , quo res traditur ad negotiandum, in illo luerum reprobant . in hoc permittunt: in hoc tamen catholici ab haereti eis Semper discrepant, quod isti praecise ratione mutui auetarium exigunt; illi autem non nisi aliqua rotone ipsi mullio extrinseca. His praemissis , dicimus cum Benodi clux V II): omne Iuerum eae mutuo . Praeciserationa mutui, ut loquuntur theologi thoe est lucri cessantis, damni emergentis alioue
eaetrinseeo situlo remoto , usurarium αιque 3ὶ Hae e dieitur etiam somus a grae e. quae suetum signi lieat, eo quod peeunia lie et de
se sterilis, laetum tamen seu fructum pariat. Abuebraei autem appellatur Naseabeeh. id est morsus: et tharbuli, id mi inerementum, Seu super Μhundantia.
208쪽
consension8 firmatu si . . Iure naturali; lus enim naturale, id
est ipsa hominis ratio clamat esse prorsus contra iustitiam commutativam in illis eon tractibus, in quibus ex propria eorum essentia servanda est aequalitas, plus exigere aut accipere svi eorumdem contractuum, et secluso alio titulo quam valeat res ipsa quae datur; atqui exigere vel acet pere aliquid supra sortem in mutuo ratione ipsius mutui est sexigere vel accipere plus quam valeat res data. Vel ipsi gentiles solo naturali lumine usurae iniquitatem abominati sunt, uti Plato, Cicero, Seneca aliique. Hoc argumentum Sic serine prosequitur Angeli-eus : tieet in re, quae usu non consumitur, v. g. in fundo, in equo eι similibus usus a ram a di,tingui possit; in re lumen murumptibiιi, v. g. in vino, in tritico, in pecunia,
nullus nec adest nee adesse poteri usus jus dein rei a dominio diversus eum usus rei sit ipla rei tonsumpιio: elides in mutuo do minium rei eae nuιura sua transfertur in
mutuatarium. Ergo si quid eaigeretur provisu rei eonsumpt ibilis, eaeigereιur profreto pro re quae non eaeιαι, ideoque exigeretur
2. Iuro divino tam in vρleri, quam in novo foeder . - in eteri R. Psal. hahel. Domine, quis habiιabit in tabernaeulo tuo :aut quis requiesceι in monte sancto ιuo'. . ., qui peeuniam suam non dediι ad usuram et munera super innOeentem non accepit i5 .
lium latronem essundentem εanguinem .... ad usuram dantem et amplius aeripientem, numquid uineι ' non vivet; eum haec detestanda seeerit. morte morietur: sanguis e usin j,o erit sil .-lo laedere autem novo ha-bomus illud Christi: mutuum dase , nihil inde sperantes ill); quibus verbis p xpresse usuram prohiberi eoneors fuiι Coneiliorum, Patrum, summorumque Pontificum sente mlia, ut ait Benedictus XIV. 5. Jure Peclesiastico . uti constat ex in logio titulo de usuris in Corpore canoniis ei jurix. ubi Alexander lil l l l Sol, Urbunus
Pontisces usur. is gravisSi me damnant , aensurarios gravissimis poenis mulctant: nempe usurarius, si Publicus sit ac notorius, a
fidelium communione arcetur, absolutione pro soro poenitentiae privatur, intimis habetur, ac si impoenitens Horiatur quin satisfecerit, sepulthra ecclesiastica privatur.
Adde Eneyelicam Benedicti XlV Viae pervenit die 20 junii an . 4749. quae quidem tota
in eo est, ut usumam proprie dictam diris perpetuo devovpat. Adde concilia. ut L liberi lanum 505) Nicaenum primum generale 325J. Carthaginense primum διη), Agathense 506 , Laterianense quintum genera in te sub Leone X l 1517J . tandem Viennense generale sub Clemente V l3il . ubi aperte
declara tur velut haerelicum esse puniendum qui praesumit contrarium docere: unda Golasset non dubitat assirmare, hoc esse da
fide 63: idque maxime hodie post Benedietinam Encyclicam. Adde Ss. Patres. Am. brosius ait ' quodcumque sorte accediι, umraeti; quod velis ei nomen imponus , usura est i l. Et Augustinus: si plus quam dedisιi, metes aeeipera , foenerator es , et in hoc improbandus, non laudandus l8).4. Iura autem civili, tum eommuni , tum munieipali De communi adest Novelista 85 in qua dieitur: usura ubiqua a Spiritu nempe Deil deerato eondemnari - Da munieipuli patet omnium nationum Codices
5. Unanimi Theologorum consensu: da quo certu dubitvri non potest; cum vel ipsi adversarii lateantur, a S. Thoma ad nos usque omnes Seholas id Semper constant ex
aper perdulo per anni Puso dei suo denaro, at tro vi aι sine eon quella sola e med simasOmma in mano, mentre ii mutuatario eonessa si sara arrieehilo 2 lla Turgot apud
R. a Questa obbieetione dei Turgol si riis solve in ultro ire. t Sa il mio danaro stulta in mano dei mutuaturio, io ho dritto a percepirne uua parte dei lautio; 2 i hi impresta perde una utilita reale perdendo ruso dei denaro; 3 tollane la speranga dei lucro,
209쪽
listehi per me, e che la sua industria servaal mio pro: egit e codesto un ridurre ii mio eguale ad esSermi servo I 2 se pol quella voci si mio danaro signi stcano, the io sertatuitora it dominio det danam imprestato , aliora ne siegne che ii contratio di prestito non δ di presιiis, ma di societa. it che h diconiraddigione. Bn son io padrone di saepiultosto un contratis di sociesa che di prestito; ma non potrb mai lare che it prestitosia societh. Dunque la 1' proposigione e in-giusta o contradit toria. La 2' proposietione cangia lo stato dρlla questione, eppero ne consonde i canoni. Imper cho o it mutuante avea risoluto dinon negoZiare Sut danaro glacente , ossiadi non usar quel danaro; e in tal eam per- deme ι' uso egit o perdere un nulla: io lotenea in es ita etione di un qualebe negogio vani aggioso, e aliora egii ven puli perce. pirne un qualche vantaggio proporZionatonita probabilita dei lucro che egli perde. Eappunio per questo molli Moralisti conce- dono qualcha interesse ogni quat volta ilprestito deo durar lungo tempo, potendo lal unghezga dei tempo rendere clannoso it preis stilo at mutuante , tangiandone te circo stanete imprevedibit mente. La proposigione finalmente hun risul- tamento dello egoismo regnante, di cui iso. fisti piseo silanιropicamente ammet tono e so-mentano costi principii come te conseguen in ete. certamente se io delibo volero altrui ilhene che a me voglio, debbo largileto quando senZa mio danno ii posso: ora it denaro infrutti sero io posso imprestario senis mio danno quando ia promessa o sicura : dunque io devo imprestare in queste circostanete; o ii mio dovere sara pili omeno urgentea proporgione dei bene di cui privo gli ultri , e delle obbligationi che mi stringono
Sed i addes nonne Deus Iudaeis permisit
ab alienis usuras exigere R. Vel dicendum est cum Ambrosio, per missum dumtaxat fuissρ Iudaeis usuras exigere ab inimicis, a quibus jam Deus dominium abstulΡrat rstrum omnium, sicut Permisit Iudaeis ipsis. ut vasa auferrent Fg ptiorum li: vel dicendum cum Angelico . id tantum fuisse toleratum uti minus malum, eo pacto, quo propi 'r eorum duritiem fuit toleratum uxorum repudium 2); sed Deus nunquam potuit probare quod intrinsece malum est. Ex hactenus dictis colligi
tur, in conscientia teneri usurarium ad usuram mutuatario restituendam; nam cum contractus omni jure sit nullus, nequit d minium transferro , neque nuda traditio
transfert. Quod verius dieendum est, licet quis bona lide contractum iniisset, etsi scivisset, potuisset alium legitimum inire; nam de facto non iniit, et de laeto titulus deficit
usura, quae fructus produxit, est res usu consumptibilis, uti pecunia, per se loquendo fructus non debent restitui; quia cum ea res fructus ex se non producat, seuelus illi sunt industriae, non rei, unde ei debentur qui industrie egit. Si autem usura sit res, quae usu infructum importet, ut domus vel ager, qui illam accepit, non lotum teneΥetur restituere domum via agrum, sed etiam frueius inde pereeptos; quia sunt fruetus rerum, quarum aIlus est dominus, et ideo debentur. ita Angelicus lat. Est autem semper restitutio facienda , etiamsi usurarius non percipiat fructus, si eos ex sua re per cepisset dominus; iste enim omnino indem nis servandus. Imo tenetur eos etiam restituere, quos dominus non percepisset, si ipso percepit; quia res eum suis fruetibus elamat semper ad dominum li). o. T. Quid de iis, qui sunt eausa, ut u-εurae siluantur 5ὶ7
R. isti non solum peccant, sed tenentur etiam ad restitutionem , casu quo usurarius. qui primo loco tenetur, non restituat; cum emeaciter influant in alterius damnum. uinc tenentur: --l consulentes, nisi id Og rint in gratiam mutuatarii: consenti senti
enim nulla sit injuria; -2 judices, ad voeati,
notarii, omnesque potestates, quae vel non excludendo a proprio territorio usurarios, vel aliter in causa sunt ut solvantur usurae: et isti omnes ip o facto excommunieantur l6 : excipe nisi ad maiora mala vitanda usurarios permittere expediret. Et ideo civiles ac moderni legislatores in habituatos usurarios tantummodo animadvertere solent, illius Baconis rationem quasi habentes: e si usura penitus extirpari nequit, saltem illius dentes limandi sunt, ut
Sed quid id ieest de haeredibus usurarii,
qui usuras non restitueret 2 Tenentur haeredes usuras restituere secundum vire haereditatis, si usurarius ipse non restituat;
210쪽
DE PIR TE ILRTITIAE 2iis eum collective sumpti in bonis defunctum repraesentent. Utrum autem tenoantur in solidum ita ut, uno deficiente, altpr totum
debitum solvere debeat, disputant ill: us
firmant plures canonistae cum Sylvio; v
rum satis probabiliter negant Isuhstri, Dil-luart. cri clanus, Collet, Lessius etc. lino Bouvier uit, quod haec Sententia sibi certa videtur; nam obligatio debita solvondi asscit immediate personam, mediate bona d hi toris: unde in omni casu singuli haeredes non contrahunt Obligationem 2l, nisi quatenus simul sumpti personam defuncti repraesentat: Sed partialiιer tantum in ejus bona singuli Succedunt; ergo pro parte sua
tantum singuli tenentur. Excipe casum, quo ses ipsa usuraria penes unum extaret: unc haeres, qni eam habet. integram redis dere debet. quia res, quaelibet clamat ad dominum; habet lamen regressum, Seu juga sequam exigendi compensationem e suis cohaeredibus, ne solus onera haereditatis sustineat.
Quid vero lauaerest dicendum de famulis,
qui dominis. usurariis eosperantur Si agii ut de famulis n0n principalibus, qui nempe
lantummodo scribunt, Pecunias enumerant
pignora deserunt et similia operantur. isti neque peccant, neque lenentur ad restitutionem; quia ipsorum opera non cons lur diis recta in damnum cooperatio. - Si vero sermo sit de famulis principalibus, qui nempe
usuras exigunt, distinguendum est: vel isti operantur in re debitoribus ingrata . v. g. eos cog ndo nd solutionem et apoclixus subseribendo: vel coopeaeantur in in iisdem non ingrata, V. g. hortando simpliciter ad solutionem. VPl usurus exigendo sinst ulla mactione. Si l, in senιentia probobiliori sa- muli et peccant et lenentur ad restitutionem in desectu dominorum. cum vere sint causae injuste in damnum ali crius proaei me operantes. Si 2, famuli non videntur poc- eare; quia hoc casu eorum cooperationi debitores non censpntur inviti. V rum non ex- eusarem usuras exigent m a peccato cooperationis ratione solius famulatus: sed gra-
IJ Sit eastis.Ioannes et Paulus liabent ex her ditate patris quisque 10m. storenos. Pater moriens
debebat m. florenos sive ex delicto. Puta usuris, sive ex contraetu . snon enim putamus inter his debita laetendam es ne diglielion m quoad pramen lem msum, ut quidem laetumin. Conviat apud omnes . quod quisquo debeat restituere seu solvere mille norenos. ded Ioannes non vult aut non potest suum mille restituere. sorte quia jam expendit suam haereditatem leveturne Paulus loturn .hoe est m. restituere' Et quidem si bona haereditatis forent pro istis 2m. hJpothecata . iterum ex ira dubium foret. nno deliciente, alterum teneri Theologia Moratis. Tom. I l.
vior videtur roquiri causa ad pra Mndum ptiam solum phy, icum concursum volΡnli peccaro: saltem requiritur namus gravis
0. 8. Quid si usura sit pure mentaIis, vel mensalisYII. Si usura sit pure mentaIis nihil rosit luondum est, cum nihil sit rρ optum ;sed susticit se poenitere ob malam illam animi voluntatem. Si vero usura sit menta-ἐis. tunc ita quae Stio resolvitur: - si usura mentalis se habet ex parte utrium ii . nempe tam muluantis quam mutuatarii. ita ut et mutuans lucrum necipiat tamquam protium mutui, et mutuatarius ut tale etiam persolvat, certe lustrum restituendum est. cum non adsit titulus legitimus rptinendi. ut supponimus - 2 si usura mentali st oxyurto soliti' mutua larii quatenus isti dat lacrum ut pretium, et mutuutor areipit honasilo ut gratis datum. tunc non i noliar re. siilnere ex iniusta vcceptione, sed tantiam ex re accepta, eum noverit mutuatari una non gratis praestilissΡ -5 si usura mentia. lis est parte solius mutuantis. quat' nusmittita larius dederit gralix et miltuans ro- ceperit ut pretium, tunc cum noverit ipsum libρraliter donasse , datam retinere potest s): sed inistri in est culpandus ob malam conscientiam, quam ha bset.
Sed quid dices in dubio, an mutuatarius
dederiι gratis, nρ - Poterit mutuans datum sibi retinere, si bona fide deceperit. Et dubium postea supervenerit; quia melioeest conditio possid 'niis. sp ux vero si ae ceperit cum ipso dubio; quia hoc modo nequibat inchoare possessionem roi nlienas, maxime cum in dubio mutuatariuq regulariter praesumi debeat dedisse coaete, non gratis. Dissielliter gane homineq solunt sua gratis elargiri, nisi praesumptionem contrariam circumstantiae personae , loci uultemporis oriri faciant. cet strum in foro externo qui uAuras por- solvit non conventa, nequit amplitiqeasdom sibi repoterse: a mutuatario che ha pagato interessi non convenuli, non puὼ ripeterii,
ad totum : quia hypotheea non dividitur. sed est
in qualibet parte honi hypotreati consequenter eonseri ereditori lacullatem jus suum totum proinsequendi vhi eumque Potest. Restat ergo solum dimetatas de bonis haereditatis non h7potheeati . sed obligatis tantumodo personaliter. - Ila Billu-art. Idem dicendum est de haeredibus suris, eum