Dionysi Halicarnasensis Antiquitatum Romanarum quae supersunt

321쪽

ροντας ' οῖς ὁ Τύλλος ἀφικόμενος απὸ στρατοπεδου ταῖς Ρωμαίων φυλαῖς καὶ φράτραις ἐπιδιεῖλεν οἰκη- σεις τε συγκατεσκεύασεν ἐν οἷς αυτοὶ προIρουντο της πόλεως τόποις καὶ της δημοσίας γης την ἀρκ0sσαν 504 τοῖς θητεύουσιν ἐξ αυτῶν ἀπεμέριζε ταῖς τε ἄλλαις 5 φιλανθρωπίαις ἀνελάμβανε το πλῆθος. η μὲν δητων 'Ἀλβανῶν πόλις, ην ἔκτισεν 'Aσκάνιος ὁ ἐξ Αἰνείου τos 'Aγχίσου καὶ Κρεούσης της Πριάμου θυγατρὸς, ἔτη διαμείνασα μετὰ τον οἰκισμὸν πεντακόσια τριῶν ἐπὶ τοῖς δεκα δεοντα, ἐν οἷς πολλὴν ἔσχεν ἐπί- 10δοσιν εἰς εὐανδρίαν τε καὶ πλοsτον και την ἄλλην ἄπασαν ευδαιμονίαν τὰς τριάκοντα Λατίνων ἀποικίσασα πόλεις και πάντα τον χρόνον ηγησαμένη τοὐἔθνους, υπὸ της ἐσχάτης ἀποικήσεως καθαιρεθεῖσα ἔρημος εἰς τόδε χρόνου διαμενει. 15 Βασιλεῶς δὲ Τύλλος τον ἐπιόντα χειμῶνα διαλιπὼν ἔαρος ἀρχομενου στρατὸν επι Φιδηναίους πάλιν ἐξάγει. τοῖς δε Φιδηναίοις κοινη μεν οὐδ' ητισοsν βοήθεια εξ ουδεμιῆς τῶν συμμαχίδων ἀφίκετο πόλεων, μισθοφόροι δε τινες ἐκ πολλῶν συνερρύησαν τόπων, 20 οἷς πιστεύσαντες ἐθάρρησαν εκ της πόλεως προελθεῖν παραταξάμενοι δε καὶ πολλοὐς ἀποκτείναντες ἐν τη b μάχύ κατεκλείσθησαν πάλιν εις το ἄστυ. ώς δὲ περιχαρακώσας αυτῶν την πόλιν ὁ Τύλλος καὶ περιτα - φρεύσας εἰς την ἐσχάτην κατέκλεισε τοὐς ἔνδον 25απορίαν, ἡναγκάσθησαν τῶ βασιλεῖ παραδοsναι σφῆς αυτοὐς ἐφ' οἱς αυτὸς ἐβούλετο. γενόμενος δὲ τον τρόπον τοsτον ὁ βασιλεὴς της πόλεως κύριος τοὐς αἰτίους της ἀποστάσεως ἀποκτείνας, τοὐς δὲ λοιποὐς

ἀπαντας ἀπολύσας καὶ τα σφέτερα πάντα καρποs- 30σθαι τον αυτὸν ἐάσας τρόπον την τε πολιτείαν, ην

εἶχον πρότερον, ἀποδοὐς αὐτοῖς διέλυσε την στρατιὰν

322쪽

και παραγενόμενος εις Ῥώμην την τροπαιοφόρον ἀπεδίδου τοῖς θεοῖς πομπην τε και θυσίαν δεύτερον ἐκεῖνον κατάγων θρίαμβον. XXXII. Μετὰ τοὐτον τον πόλεμον ε ερος ἀν-5 έστη ' μαίοις εκ του Σαβίνων ἔθνους, ἀρχη δεαυτοs καὶ πρόφασις ἐγενετο τοιάδε' ιερόν ἐστι κοινὼ τιμωμενον υπὸ Λατίνων τε και Σαβίνων ἄγιον ἐν τοῖς πάνυ θεῆς Φερωνείας ονομαζομενης, ην οἱ μεταφράζοντες εἰς την Ἐλλάδα γλῶσσαν οι μεν Ἀνθοφόρον,10 οἱ δε Φιλοστέφανον, οἱ δὲ Φερσεφόνην κα οὐσιν' εἰς ωιδη το ἱερὸν τοὐτο συνηεσαν ἐκ των περιοίκων πόλεων

κατὰ τὰς ἀποδεδειγμένας ἐορτὰς πολλοὶ μὲν ευχὰς ἀποδιδόντες καὶ θυσίας τη θεῶ, πολλοι δὲ χρηματιούμενοι διὰ την πανηγυριν εμποροί τε καὶ χειρο- 1b τεχναι καὶ γεωργοὶ, ἀγοραι τε αυτόθι λαμπρόταταιτων εν ἄλλοις τισι τόποις της 'Iταλίας αγομενων ἐγίνοντο. εἰς ταυτην δε την πανηγυριν ἐλθόντας ποτε Pωμαίων ἄνδρας οὐκ αφανεῖς Σαβῖνοί τινες συναρπάσαντες ἔδησαν και τὰ χρηματα ἀφείλοντο, πρε- 20 σβείας τε περι αυτῶν ἀφικομένης οὐδεν ἐβούλοντο των δικαίων ποιεῖν, αλλὰ και τὰ σώματα καὶ τὰ χρVματα των συλληφθέντων κατεῖχον ἐγκαλοῶντες και αυτοὶ ' μαίοις, ὁτι τους Σαβίνων φυγάδας υπεδέχοντο κατασκευασαντες ἄσυλον ἱερὸν, υπερ ῶν ἐν 2b τω προ τούτου λόγω δεδηλωταί μοι. ἐκ τούτων δητων ἐγκλημάτων εἰς πόλεμον καταστάντες ἐξηεσαν εἰς υπαιθρον ἀμφότεροι δυνάμεσι πολλαῖς, γίνεταί τε

αυτῶν ἐκ παρατάξεως ἀγων ' διέμενον γὰρ ἀγχωμάλως bo7 ἀγωνιζόμενοι και διελύθησαν υπὸ της νυκτὸς ἀμφι-30 λογον καταλιπόντες το νίκημα. ταῖς δ' ἐξης ημέραις μαθόντες ἀμφότεροι τῶν τε ἀπολωλότων και τῶν τραυματιῶν το πληθος ουκέτι πεῖραν ἐβούλοντο

323쪽

ετέρου λαβεῖν ἀγῶνος, ἀλλ' ἐκλιπόντες τοὐς χάρακας

απίεσαν ' και διαλιπόντες τὸν ἐνιαυτὸν εκεῖνον πάλιν

ἐαεσαν επ' ἀλλήλους μείζονας παρασκευασάμενοι δυνάμεις, γίνεται τε αυτῶν περὶ πόλιν μητὸν ἀπὸ σταδίων εξήκοντα καὶ εκατον τῆς ' μης αγών, εν ω si πολλους μεν ἀμφοτέρων συνέβη πεσεῖν' ἰσορρόπου

κἀκείνης τῆς μάχης ἐπὶ πολυν χρόνον διαμενούσης ἀνατείνας εἰς τον ουρανὸν τὰς χεῖρας ὁ Τύλλος ευξατο τοῖς θεοῖς, ἐὰν νικήση τη τόθ' ημέρα Σαβίνους,

508 μόνου τε καὶ ' μας καταστήσεσθαι δημοτελεῖς εορ- 10 τὰς, ἔς ἄγουσι ' μαῖοι καθ' ἔκαστον ἐνιαυτὸν ὁταν ἄπαντας τους ἐκ γῆς συγκομίσωσι καρποὐς, καὶ τον των Σαλίων καλουμένων διπλασιάσειν ἀριθμόν. ουτοι δ' εἰσὶ πατέρων εὐγενῶν ἐνοπλίους ορχήσεις κινούμενοι προς αυλὸν ἐν τοῖς καθήκουσι χρόνοις καὶ ibυμνους τινὰς αδοντες πατρίους, ώς ἐν τῶ προτέρω

δεδήλωκα λόγω. μετὰ δὲ την ευχὴν ταύτην θάρσος τε καταλαμβάνει τοὐς ' μαίους και ῶσπερ ἀκμῆτες εἰς κάμνοντας ἁσάμενοι διασπῶσι τὰς τάξεις αυτῶν περὶ δείλην ὀψίαν ξδη και ἀναγκάζουσι τοὐς πρωτο- 20στάτας ἄρξαι φυγῆς, ἀκολουθήσαντές τε τοῖς φευ

γουσιν ἐπὶ τον χάρακα καὶ περι τὰς τάφρους πολλῶ πλείονας καταβαλόντες, οὐδ' ουτως ἀπετράποντο, αλλὰ παραμείναντες τὴν ἐπιοsσαν νύκτα καὶ τοὐς

απὁ τοs ἐρύματος μαχομένους ἀνείρξαντες ἐκράτησαν 25 τῆς παρεμβολῆς. μετὰ δὲ τοὐτο τὸ ἔργον ὁσην ἐβούλοντο τῆς τῶν Σαβίνων λεηλατήσαντες, ως οὐδεὶς αυτοῖς οὐκέτι περὶ τῆς χώρας ἐξήει μαχησόμενος, 509 ἀπίεσαν ἐπ' οἴκου. απὸ ταύτης τῆς μάχης τον τρίτον κατήγαγε θρίαμβον ὁ βασιλεύς , καὶ μετ' ου πολῶ 30

πρεσβευσαμένοις τοῖς Σαβίνοις καταλύεται τον πόλεμον αἰχμαλώτους τε παρ' αυτῶν κομισάμενος, ους

324쪽

ἐτύγχανον εἰληφότες ἐν ταῖς προνομαῖς, καὶ αὐτομόλους βοσκημάτων τε καὶ υποζυγίων καὶ των ἄλλων χρημάτων ῖσα τοὐς γεωργοὐς ἀφείλοντο, ην ἔταξεν η βουλη των ' μαίων ζημίαν τιμησαμένη τὰς βλάβας 5 προς αργύρων, ἀναπράξας. XXXIII. Ἐπὶ τούτοις καταλυσάμενοι τον πόλεμον οἱ Σαβῖνοι καὶ των ομολογιῶν στήλας ἀντιγράφους θέντες ἐν τοῖς ἱεροῖς, ἐπειδὴ συνέστη Ρωμαίοις προς τὰς Λατίνων πόλεις κοινῆ συνισταμένας πόλε-

10 μος ου ράδιος ἐν ὀλίγω καθαιρεθῆναι χρόνω δι ἶς δὲ αἰτίας ὀλίγω ἴστερον ἐρῶ) , δεξάμενοι το συμβὰν

ἀγαπητῶς ὁρκων μεν ἐκείνων και συνθηκῶν ἄσπερ blθουδε γεγενημένων ἐπελάθοντο, καιρὸν δε νομίσαντες ἐπιτήδειον gν ἐξέτισαν ' Pωμαίοις χρημάτων πολλα- 15 πλάσια παρ' αυτῶν ἀπολαβεῖν, ολίγοι μεν τὸ πρῶτον καὶ ἀφανῶς ἐξιόντες ἐληίζοντο την ὁμορον ' ἔπειτα δὲ πολλοὶ συνιόντες καὶ εκ του φανεροs, ἐπεὶ τὰ πρῶτα κατὰ γνώμην αὐτοῖς ἐχώρησε μηδεμιῆς επὶ την φυλακὴν τῶν γεωργῶν ἀφικομενης βοηθείας,20 καταφρονήσαντες τῶν πολεμίων επ' αυτὴν διενοουντο τὴν Ρώμην ἐλαύνειν καὶ συνῆγον ἀπάσης πόλεως στρατὸν, διελέγοντο δε καὶ ταῖς Λατίνων πόλεσι περὶ συμμαχίας. οὐ μὴν εξεγένετό γε αὐτοῖς φιλίαν τε καὶ ὁμαιχμίαν ποιήσασθαι πρὸς τὸ ἔθνος ' μαθὼν γὰρ 2b τὴν διάνοιαν αυτῶν ὁ Τύλλος ἀνοχὰς προς Λατίνους ποιησάμενος επὶ τούτους ἔγνω στρατὸν ἐξάγειν τήν τε ' μαίων ἄπασαν δύναμιν καθοπλίσας διπλασίαν οὐσαν ήδη τῆς πρότερον , εξ οὐ τὴν 'Aλβανῶν πόλιν προςέλαβε, καὶ απὸ τῶν ἄλλων συμμάχων ἐπικουρι-30 κιν ὁσον πλεῖστον ἐδύνατο μεταπεμψάμενος. συν- bilῆκτο δε καὶ τοῖς Σαβίνοις ήδη τὸ στράτευμα, καὶ επειδὴ πλησίον ἀλλήλων ἐγένοντο περι τὴν καλου-

325쪽

μένην υλην κακουργον ολίγον το μεταξὐ χωρίον ανέντες κατεστρατοπεδεύσαντο. τη δ' ἐξης ημέρασυμπεσόντες ἐμάχοντο καὶ 4σαν ἰσόρροποι μέχρι πολ-λos ἡδη δὲ περὶ δείλην οφίαν ἐγκλίνουσιν οἱ Σαβῖνοι

βιασθέντες υπὸ του Pωμαίων ιππικου και πολὐς Gαυτῶν γίνεται φόνος ἐν τll φυγη, ' μαῖοι δὲ νε- κοούς τε των πολεμίων σκυλεύσαντες καὶ χρηματαο σα ην ἐν τῶ χάρακι διαρπάσαντες τῆς τε χωρας την κρατίστην λεηλατήσαντες ἀπήεσαν ἐπ' οἴκου. τοὐτοτὸ τέλος ἔλαβεν ὁ συμβὰς ' μαίοις προς Σαβίνους 10 πόλεμος ἐπὶ τῆς Tύλλου αρχῆς. XXXIIII. Αἱ δὲ των Λατίνων πόλεις ' Pωμαίοις

ἐγένοντο τότε πρῶτον διάφοροι Ουκ ἀξιουσαι κατεσκαμμένης τῆς Mλβανῶν πόλεως τοῖς ἀνyρηκόσιν αὐτὴν ' Ρωμαίοις την ηγεμονίαν παραδιδόναι. ἐτῶν γὰρ 15 διαγενομένων πεντεκαίδεκα μετὰ τον ἀφανισμὸν τῆς Αλβας πρεσβείας ἀποστείλας ὁ τῶν Ρωμαίων βασι -

λεὐς εἰς τὰς ἀποίκους τε και υπηκόους αυτῆς τριάκοντα πόλεις ήξίου πείθεσθαι τοῖς υπὸ ' μαίων 2 ἐπιταττομένοις, ως παρειληφότων αυτῶν ἄμα τοῖς 20 ἄλλοις οἷς εἶχον υλβανοι καὶ την ηγεμονίαν του Λατίνων ἔθνους, δύο μὲν ἀποφαίνων τρόπους κτήσεων, καθ' ους ἄνθρωποι γίνονται τῶν ἀλλοτρίων κύριοι,τον τε ἀναγκαῖον και τον εκούσιον, Ῥωμαίους δὲ λέγων καν ἐκάτερον τον τρόπον παρειληφέναι την 2bηγεμονίαν ων εἶχον υλβανοὶ πόλεων. πολεμίων τε γὰρ αυτῶν σφίσι γενομένων τοῖς ὁπλοις κεκρατηκέναι και την πόλιν την ἐαυτῶν ἀπολωλεκόσι τῆς ἰδίας αυτοῖς μεταδεδωκέναι' ἄστε καὶ ἄκουσιν υλβανοῖς και ἐκουσι προσήκειν ἐξεστάναι ' μαίοις τῆς τῶν 30υπηκόων αρχῆς. αι δὲ τῶν Λατίνων πόλεις ἰδία μὲν ουδὲν ἀπεκρίναντο προς τοὐς πρέσβεις, κοινῆ δὲ του

326쪽

ἔθνους αγορὰν εν Φερεντίνω ποιησάμενοι ψηφίζονται μη παραχωρεῖν ' μαίοις τῆς αρχῆς καὶ αυτίκα αἱροῶνται δύο στρατηγοὐς αὐτοκράτορας εἰρήνης τε καὶ πολέμου, υγκον Πουπλίκιον ἐκ πόλεως Κόρας 5 καὶ Σπούσιον Ουεκίλιον ἐκ Λαουγίου. διὰ ταύτας μὲν δ ξ τὰς αἰτίας συνέστη Ῥωμαίοις ὁ προς τους bl3ομοεθνεῖς πόλεμος, προυβη δε ἄχρι πενταετοὐς χρόνου πολιτικός τις γενόμενος καὶ αρχαικός. ουτε γὰρ ἐκ παρατάξεως ὁλοις τοις στρατεύμασι προς ὁλα συμ-

10 βάλλουσι μεγάλη συμφορὰ καὶ φθόρος ολοσχερὴς

συνέβη ουτε πόλις αυτῶν Ουδεμία πολέμω κρατηθεῖσα κατασκαφῆς ῆ ανδραποδισμos ῆ ἄλλης τινος ἀνηκέστου συμφορῆς ἐπειράθη ' ἀλλ' ἐμβαλόντες εἰς την ἀλλήλων γῆν υπὸ την ἀκμὴν τοs σίτου καὶ προ-

15 νομεύσαντες ἀπῆγον ἐπ' οἴκου τὰς δυνάμεις διαμειβόμενοι τοὐς αἰχμαλώτους. μίαν δε πόλιν ἐκ τοί Λατίνων ἔθνους Μεδύλλειαν παλαίτερον ἔτι ' - μαίων ἀποικίαν γενομένην ἐπι τῆς Ῥωμύλου αρχῆς, ως ἐν τῶ προ τούτου δεδήλωκα λόγω, μεταθεμένην 20 αὐθις ώς τους ὁμοεθνεῖς πολιορκία παραστησάμενος ὁ των ' μαίων βασιλεὐς ἔπεισε μηθεν ἔτι νεωτερί- ζειν' ἄλλο δ' Οὐαὲν ἄν οἱ πόλεμοι φέρουσι δεινῶν ου- diqδετέροις ἐν τῶ τότε συνέβη χρόνω. τοιγάρτοι ράδιαίτε καὶ ουδεν ἔγκοτον ἔχουσαι προθυμηθέντων ' - 25 μαίων αι διαλύσεις ἐπετελέσθησαν.

XXXV. Ἀῶτα διαπραξάμενος ἐπὶ τῆς ἰδίας αρχῆς βασιλεM Τύλλος υστίλιος, ἀνὴρ ἐν ὀλίγοις ἄξιος

ευλογεῖσθαι της τε ευτολμίας ενεκα της προς τα πολέμια καὶ τῆς φρονήσεως τῆς περὶ τα δεινὰ, υπερ 30 ἄμφω δὲ ταὐτα, ἔτι ου ταχὼς ἀν εἰς πόλεμον ἰέναι βέβαιος ἡν καταστὰς εἰς αυτὸν ἐν ἄπασι τῶν αντιπάλων προέχειν, ἔτη δὲ κατασχὼν την αρχὴν δύο καὶ

327쪽

τριάκοντα τελευτὰ τον βίον ἐμπρησθείσης της οἰκίας, και σὐν αυτω γυνη τε απόλλυται καὶ τέκνα καὶ ὁ ἄλλος οἰκετικὸς δελος ἄπας καταληφθεὶς υπὸ του πυρός. καταπρησθῆναι δὲ την οἰκίαν οἱ μὲν υπὸ κεραυνῶν λέγουσι μηνίσαντος τοὐ θεοί δι' ολιγωρίαν ἱερῶν τι- 5νων ἐκλιπεῖν γὰρ ἐπὶ τῆς αρχῆς τῆς ἐκείνου πατρίους τινὰς θυσίας, ετέρας δ' οὐχ ἡπαρχουσας ἐπιχωρίους Ῥωμαίοις παραγαγεῖν , οἱ δὲ πλείους ἐξ ανθρωπίνης, φασιν ἐπιβουλῆς το πάθος γενέσθαι ἀνατιθέντες ἔργον Μαρκίω τω μετ ἐκεῖνον ἄρξαντι τῆς πόλεως. 10τομον γὰρ ἐκ τῆς Νόμα Πομπιλίου θυγατρὸς γενύμενον ἄχθεσθαί τε, ὁτι ἐκ βασιλείου γένους πεφυκὼς αυτὸς ἰδιώτης ήν, καὶ γένος ἐπιτρεφόμενον ὁρῶντατω Τύλλω παντὸς μάλιστα υποπτεύειν, εἴ τι πάθοι λλος εἰς τους ἐκείνου παῖδας ῆξειν την 'ἀρχήν. 15 ταῶτα δὴ διανοούμενον ἐκ πολλοί στήσασθαι κατὰ τοs βασιλέως ἐπιβουλὴν πολλοὐς ἔχοντα Ῥωμαίων τοὐς συγκατασκευάζοντας αὐτῶ την δυναστείαν, φί- λον-ὁντα τos Τύλλου καὶ ἐν τοῖς μάλιστα πιστευόμενον φυλάττειν ὁτε καιρὸς ἐπιτήδειος φανείη τῆς 20 ἐπιθέσεως. μέλλοντος δὲ τοὐ Τύλλου θυσίαν τινὰ κατ οἶκον ἐπιτελεῖν, ἐν αυτοὐς μόνον ἐβούλετο τοὐς αναγκαίους εἰδέναι, καὶ κατὰ δαίμονα τῆς ημέρας 6 ἐκείνης χειμερίου σφόδρα γενομένης κατά τε ὀμβρον καὶ ζάλην και σκότuν, ἄστ' ἔρημον ἀπολειφθῆναι 25τον προ τῆς οἰκίας τόπον των φυλαττόντων, ἐπιτήδειον ὐπολαμβάνοντα τον καιρὸν ἄμα τοῖς λαίροις ἔχουσιν υπὸ ταῖς περιβολαῖς τὰ ξίφη παρελθεῖν εἴσω των θυρῶν, ἀποκτείναντα δε τον βασιλέα καὶ τοὐς παῖδας αυτos και των ἄλλων ἴσους ἔτυχεν ἐνεῖναι 30πso εἰς την οἰκίαν κατὰ πολλοὐς τόπους, ταὐτα δὲ πράξαντα τον ὐπὲρ τῆς κεραυνώσεως διασπεῖραι λό-

328쪽

γον. ἐγὼ δὲ τουτον μεν ου δεχομαι τον λόγον οὐτ'αληθῆ νομίζω ουδὲ πιθανὸν, τῶ δε προτέρω μὰλλον

προστιθέμενος κατὰ δαίμονα νομίζω τον ἄνδρα ταυτης της τελευτης τυχεῖν. ουτε γὰρ απόρρητον φυ-5 λαχθῆναι την πρῆξιν υπὸ πολλῶν συσκευαζομένην εἰκὸς ην ουτε τῶ συστήσαντι αυτὴν βεβαιον ην ὁτιμετὰ την Οστιλίου τελευτην ἐκεῖνον ἀποδείξουσι Pωμαῖοι βασιλέα της πόλεως, δἴτ' εἰ τὰ παρ' ανθρώπων αὐτῶ πιστὰ και βεβαια ην, τὰ γέ τοι παρὰ των 10 θεῶν ὁμοια ἐμελλε ταῖς ἀνθρωπίναις ἀγνοίαις ἔσεσθαι. μετὰ γὰρ την υπὸ τῶν φυλῶν γενησομένην brψηφηφορίαν τους θεοὐς ἔδει την βασιλείαν αὐτῶ διοἰωνῶν αἰσίων ἐπιθεσπίσαι ' ἄνδρα δὲ μιαρὁν καιτοσουτοις ἡμαγμένον φόνοις αδίκως τίς ἔμελλε θεῶν 1b η δαιμόνων παρήσειν βωμοῖς τε προσιόντα καὶ θυμάτων καταρχόμενον καὶ τὰς ἄλλας ἐπιτελοῶντα θεραπείας; εγὼ μεν δη διὰ ταῶτα οὐκ εἰς ἀνθρωπίνην ἐκιβουλὴν ἀλλ' εἰς θεοs βούλησιν το ἔργον αναφέρω, κρινέτω δ' ἔκαστος ως βούλεται. 20 XXXVI. Μετὰ δε την υστιλίου Τύλλυ τελευτην η μεσοβασίλειος υπὸ της βουλῆς ἀποδειχθεῖσα αρχὴ κατὰ τοὐς πατρίους εθισμοὐς αιρεῖται βασιλέα τῆς πόλεως Μάρκιον ἐπίκλησιν ' γκον ' ἐπικυρώσαντος δὲ τουδήμου τὰ δόξαντα τῆ βουλῆ καὶ τῶν εκ του θεου κα- 2b λῶν γενομενων συντελέσας τὰ κατὰ νόμον ἄπαντα παραλαμβάνει την αρχὴν ὁ Μάρκιος ἐνιαυτῶ δευ- blτέρω τῆς τριακοστῆς καὶ πέμπτης ὀλυμπιάδος, ἐνενίκα Σφαῖρος Λακεδαιμόνιος, καθ' ον χρόνον 'Aθήνησι την ἐνιαύσιον αρχὴν εἶχε Λαμασίας. ουτος ο βα-30 σιλεῶς πολλὰς τῶν ιερουργιῶν ἀμελουμένας καταμαθὼν, ἀς ὁ μητροπάτωρ αυτοs Πομπίλιος Νόμας

κατεστησατο, πολεμιστάς τε καὶ πλεονέκτας τοὐς

329쪽

πλείστους Ῥωμαίων γεγονότας ορῶν και ουκέτι την γην ώς πρότερον εργαζομένους, συναγαγὼν εἰς εκ - κλησίαν το πληθος τα τε θεῖα σέβειν αυτοὐς ήξίου πάλιν , ῶσπερ ἐπι Νόμα διετέλουν σέβοντες, διεξιὼν ὁτι παρὰ την των θεῶν ολιγωρίαν νόσοι τε λοιμικαὶ 5

και βλάβαιJπολλαὶ κατέσκηψαν εἰς την πόλιν, ὐφ' ών ἐφθάρη μοῖρα τοs πληθους οὐκ ολίγη, και βασιλεῶς ωστίλιος ὁ μη ποιούμενος αυτῶν ην ἔδει φυλακην κάμνων ἐπὶ πολλοῖς χρόνους το σῶμα πάθεσι παντοδαποῖς και ουδὲ της γνώμης ἔτι της αυτοs καρ- 10 τερος διαμένων, αλλὰ συνδιαφθαρεις τῶ σώματι τὰς φφένας, οἰκτρῶς καταστροφης ἔτυχεν αὐτός τε και γένος τὸ ἐξ αὐτοs' πολιτείας τε αγωγην την υπὸ Νόμα 9 κατασταθεῖσαν Ῥωμαίοις ἐπαινῶν ώς καλην καὶ σώ-φοονα απὸ τῶν δικαιοτατων ἔργων τὰς καθ' ημέραν 15έκάστω παρέχουσαν εὐπορίας, ἀνανεώσασθαι πάλιν. αὐτην παρεκάλει γεωργίαις τε καὶ κτηνοτροφίαις και ταῖς ἄλλαις ἐργασίαις, ὁσαις μηθεν αδίκημα προσῆν, αρπαγης δε καὶ βίας και τῶν εκ τοὐ πολέμου γινομέ-νων ωφελειῶν ὐπεριδεῖν. ταὐτα και τὰ τούτοις 20 ὁμοια διαλεγόμενος και εἰς πολλην ἐπιθυμίαν καθιστὰς πάντας ησυχίας απολέμου και φιλεργίας σώφρονος και μετὰ τοsτο συγκαλέσας τοὐς ιεροφάντας

καὶ τὰς περὶ τῶν ιερῶν συγγραφὰς, ἶς Πομπίδεος συνεστησατο, παρ' αὐτῶν λαβὼν ἀνέγραψεν εἰς δέλ- 25τους και προύθηκεν ἐν αγορῶ πῶσι τοῖς βουλομένοις σκοπεῖν, ας ἀφανισθηναι συνέβη τῶ χρόνω ' χαλκαῖ γὰρ οἴπω στηλαι τότε ησαν, ἀλλ' ἐν δρυ αις ἐχαράττοντο σανίσιν Oῖ τε νόμοι και αἱ περι τῶν ἱερῶν διαγραφαί μετὰ δὲ την ἐκβολην τῶν βασιλέων εἰς ἀνα- 30 γραφην δημοσίαν αὐθις ηχθησαν ὐπ' ἀνδρὸς ἱερο-

ro φάντου Γαίου Παπιρίου. την απάντων τῶν ιερῶν

DION. I. 18

330쪽

ηγεμονίαν ἐχόντος. ἀνακτησάμενος-τα κατερραθυμη με να των ἱερῶν καὶ τον αργον ἴχλον ἐπὶ τὰς ἰδίας ἐργασίας ἀποστείλας ἐπήνει μὲν τους ἐπιμελεῖς γεωργους, ἐμέμφετο δὲ τοὐς κακῶς προισταμένους 5 τῶν ἰδίων κτημάτωνJ, ως ου βεβαίους πολίτας. XXXVII. Tαὐτα καθιστάμενος τα πολιτευματα καὶ παντος μάλιστα ἐλπίσας ἄνευ πολέμου καὶ κακῶν ἄπαντα τον βίον διατελέσειν , ῶσπερ ὁ μητροπάτωρ,ουκ ἔσχεν ὁμοίαν τρ προαιρέσει την τυχην, ἀλλα in παρὰ την εαυτοs γνώμην πολεμιστης ἡναγκάσθη γενέσθαι καὶ μηδένα χρόνον ἄνευ κινδυνου καὶ ταραχης βιῶσαι. ευθὴς γὰρ ἄμα τῶ παρελθεῖν αυτὸν επὶηγεμονίαν καὶ την ἀπράγμονα καθίστασθαι πολιτείαν καταφρονήσαντες αυτοs Λατῖνοι καὶ νομίσαντες δι 5 ανανδρίαν Ουχ ἱκανὸν εἰναι πολέμου στρατηγείν, ληστήρια διέπεμπον εἰς την ὁμοροὐσαν αὐτοῖς εκα-στοι χώραν, ὐφ' ών πολλοὶ Ῥωμαίων ἐβλάπτοντο. ἀφικομένων δε παρὰ του βασιλέως πρεσβευτῶν καὶ τὰ δίκαια ' μαίοις ἀξιουντων υπέχειν κατὰ τὰς συνθη- bel20 κας, ουτε γινώσκειν ἐσκήπτοντο τῶν περὶ τὰ λῖ- στηρια κατηγορουμένων ουθεν ώς ου μετὰ κοινης γνώμης γεγονότων ουτε υπόδικοι γενέσθαι Pωμαίοις περὶ οὐθενὸς πράγματος ' ουδε γὰρ προς ἐκείνους ποιήσασθαι τὰς συνθηκας, αλλὰ προς Τυλλον, τελευ-

25 τήσαντος δὲ τοὐ Tυλλου λελύσθαι σφίσι τὰς περὶ τῆς ειρήνης ομολογίας. ἀναγκασθεὶς δὴ διὰ ταυτας τὰς αἰτίας καὶ J αποκρίσεις τῶν Λατίνων ὁ Μάρκιος ἐξάγει στρατιὰν ἐπ' αυτοὐς καὶ προσκαθεζόμενος τῶ

Πολιτωρίω. πριν επικουρίαν τινὰ τ0ῖς πολιορκουμέ-30 νοις ἐκ τῶν ἄλλων ἀφικέσθαι Λατίνων, παραλαμβάνει την πόλιν καθ' ομολογίας' ου μέντοι διέθηκε τοὐς ανθρωπους δεινὀν Ουθὲν, ἀλλ' ἔχοντας τὰ σφέτερα