Dionysi Halicarnasensis Antiquitatum Romanarum quae supersunt

311쪽

Τύλλος μοίρα τινὶ τῶν ιππέων κελεύσας τοὐς ἐπὶ τον ποταμὸν ώθουμένους κτείνειν, αυτὸς ἐπὶ τὸ στρατόπεδον των Οὐιεντανῶν την αλλην δύναμιν αγων ἐξ εφόδου γίνεται κύριος αυτοs ' καὶ τα μεν' μαίων πράγματα παραδόξου τυχόντα σωτηρίας ἐν β τούτοις ήν.

κῶντας ἐθεάσατο τοὐς ἀμφι τον Tύλλον, καταβιβάσας καὶ αυτὸς απὸ των υψηλῶν την οἰκείαν δύναμιν

ἐπὶ τοὐς φεύγοντας τῶν Φιδηναίων ἐχώρει, ῖνα δη l0

τοῖς Ῥωμαίοις γένοιτο πῆσι φανερὸς ἔργον τι ποιῶν 487 συμμάχου καὶ συχνοῶς τῶν διεσκεδασμένων ἐν τύ φυγIδιέφθειρε. συνεὶς δε την διάνοιαν αυτοί καὶ μισησας την παλινπροδοσίαν ο Tυλλος οὐδεν εξελέγχειν ωετο δεῖν κατὰ τὸ παρὸν, ως αν υφ' ἐαυτῶ ποιησηται τον II

ἄνδρα, ἀλλα ἐπαινεῖν τε την ἀναχώρησιν αυτοs την επὶ τὰ μετέωρα προς πολλοὐς τῶν παρόντων ώς απὸ παντὸς τοs βελτίστου γενομένην ἐσκηπτετο καὶ τῶνιππέων μοῖράν τινα πέμψας ώς αυτὸν ηξίου τελείαν ἀποδείξασθαι την προθυμίαν, τοὐς μη δυνηθέντας 20 εἰς τά τείχη τῶν Φιδηναίων καταφεύγειν ἀλλ' ἐσκεδασμένους ἀνὰ την χώραν συχνοὐς ὁντας κελεύων

διερευνώμενον ἀποκτείνειν. κἀκεῖνος θάτερον ώνηλπισε διαπεπραγμένος καὶ λεληθὼς τον Τύλλον ἔχαιρέ τε καὶ μέχρι πολλοs καθιππεύων τὰ πεδία 25τους καταλαμβανομένους διέφθειρεν, ηδη δε δεδυκότος ηλίου τοὐς ἱππέας ηκεν ἄγων ἐπὶ τὰ στρατόπεδον τὸ Pωμαῖκὸν ἐκ τοὐ διωγμοs καὶ την ἐπελθοῶσαν νύκτα ἐν εὐπαθείαις ἄμα τοῖς εταίροις ην. ὁ δὲ Τύλ-R8 λος ἐν τω Ουιεντανῶν χάρακι μείνας ἄχρι πρώτης 30 φυλακῆς καὶ τοὐς ἐπιφανεστάτους τῶν αἰχμαλώτων ἀνακρίνας, τίνες ησαν οἱ τῆς ἀποστάσεως ηγεμόνες,

312쪽

256 B

ώς ἔμαθε καὶ τον 'Ἀλβανὸν Μέττιον Φουφέττιον εν τοῖς συνομοσαμένοις υπάρχοντα, δόξας συνάδειν τὰ πραχθέντα ὁπ'αυτου τοῖς μηνυομένοις υπὸ των αἰχμα - λώτων ἀναβὰς ἐπι τον Ἀπον καὶ τους πιστοτάτους 5 των εταίρων παραλαβὼν προς την πόλιν αφιππευει' καὶ προ μέσων νυκτῶν ἐκ των οἰκιῶν τους βουλευτὰς συγκαλέσας την τε προδοσίαν αυτοῖς λέγει την τ0υ Ἀλβανοί μάρτυρας τους αἰχμαλώτους παρασχόμεν0ς και ον τρόπον αυτὸς κατεστρατhγησε τους τε πολεμίους 10 καὶ τοὐς Φιδηναίους διηγεῖται. τέλος δὲ το κράτιστον εἰληφότος τοs πολέμου τὰ λοιπὰ ηδη σκοπεῖν αυτοὐς ηξίου, τινα χρη τρόπον τιμωρησασθαι μεντους προδότας, σωφρονεστέραν δὲ την Ἀλβανῶν ἀποδοsναι πόλιν εἰς το λοιπόν. το μεν οὐν τιμωρησα- 15 σθαι τοὐς ἐπιχειρησαντας ἔργοις ἀνοσίοις πῶσιν ἐδόκει δίκαιόν τε και ἀναγκαῖον εἰναι, ον δὲ τρόπον τοίτο γένοιτ' αν ραστα καὶ ασφαλέστατα πολλην αυ-

τοῖς παρεῖχεν απορίαν. ἀδηλω μὲν γὰρ καὶ λεληθότι μόρω πολλοὐς και ἀγαθοὐς 'Aλβανῶν ἄνδρας διαχει - 20 ρίσασθαι τῶν αδυνάτων αὐτοῖς ἐφαίνετο εἶναι' εἰ δεφανερῶς συλλαμβάνειν καὶ τιμωρεῖσθαι τοὐς ἐνοχους ταῖς αἰτίαις ἐπιχειρησειαν, οὐ περιόψεσθαι τοὐς 'Aλβανοὐς υπελάμβανον, ἀλλ' ἐπι τὰ ὁπλα χωρεῖν. ἄμα δὲ πολεμεῖν Φιδηναίοις τε καὶ Τυρρηνοῖς καὶ τοῖς 2b ἐπὶ την συμμαχίαν σφῶν συνεληλυθόσιν 'Aλβανοῖς Ουκ ἐβουλοντο. ἀπορουμένων δ' αυτῶν τελευταῖος ἀποδείκνυται γνώμην ὁ Ἀλλος, ην ἄπαντες ἐπηνε-

σαν, ἡπὲρ ης μετὰ μικρὸν ἐρῶ.

XXVII. Tετταράκοντα δ' ὁντων σταδίων τῶν με- 30 ταξὐ Φιδηνης τε καὶ Pώμης ἐλάσας τον Ἀπον ἀνὰ κράτος παρην ἐπὶ τον χάρακα και πρὶν ημέραν λαμπρὰν γίνεσθαι καλέσας Μάρκον Οράτιον τον περιλει-

313쪽

φθέντα ἐκ τῶν τριδυμων καὶ δοὐς αὐτῶ των ἱππέων καὶ των πεζῶν τους ακμαιοτατους ἐκέλευσεν ἐπὶ τηνθ Aλβανῶν πόλιν ἄγειν, παρελθόντα δ' ἐντὸς τείχους ως φίλον ὁντα, ὀταν υποχειρίους λάβn τους ἔνδον, καθελεῖν την πόλιν ἄχρι θεμελίων μηδενὸς μητε ἰδίου θμητε κοινοῶ κατασκευάσματος φειδόμενον ἔξω τῶν ιερῶν, ανθρώπων δὲ μηθένα μητε κτείνειν μητε ἀδικεῖν, αλλὰ πάντας ἐὰν ἔχειν τα εαυτῶν. ἐκπέμψας δε τοίτον ἐκάλει τοὐς ταξιάρχους καὶ λοχαγοὐς καὶ τὰ δόξαντα τa βουλy διασαφήσας φυλακην ἐκ τούτων καθίστα- 10ται περὶ το σῶμα ' καὶ μετ ου πολὐ παρην ὁ 'Aλβανος ώς ἐπὶ νικήματι κοινῶ γεγηθὼς καὶ τῶ Ἀλλω συνηδόμενος. ὁ δε Τύλλος απόρρητον την γνώμην ἔτι φυ λάττων επllνει τε αυτὸν καὶ μεγάλων ἄξιον ἀπέφαινε δωρεῶν παρεκάλει τε γράψαντα καὶ τὰ τῶν ἄλλων 15Mλβανῶν ονόματα τῶν ἐπιφανές τι κατὰ την μάχην διαπραξαμένων φέρειν ώς αυτόν, ἴνα κἀκεῖνοι την ἐκ τῶν ἐπινικίων ἀπενέγκωνται μοῖραν. ὁ μεν δη περιχα- ρης γενόμενος τοὐς πιστοτάτους τῶν φίλων, οἷς ἐχρήσατο τῶν απορρητων βουλευμάτων συνεργοῖς, εἰςγρά- 20l ψας εἰς δέλτον ἐπιδίδωσιν. ὁητῶν Pωμαίων βασιλεῶς εἰς ἐκκλησίαν ἄπαντας ἀποθεμένους τὰ ὁπλα ἐκάλει ' συνιόντων δε αυτῶν τον μεν ηγεμόνα τῶν 'Aλβανῶν ἄμα τοῖς ταξιάρχοις τε καὶ λοχαγοῖς παρ αυτὸ το βῆμα ἐκέλευσεν ἐστάναι, ἐχομένους τούτων τοῖς ἄλλους 2b'Aλβανοὐς ταχθέντας ἐκκλησίαζειν, μετὰ δε τοὐς υλβα-νοὐς το λοιπὸν τῶν συμμάχων πλῆθος ' ἔξωθεν δὲ πάντων περιέστησε Ῥωμαίους, ἐν οἷς ἐσαν οἱ γενναιότατοι, ξίφη κρύπτοντας υπὸ ταῖς περιβολαῖς. ώς δ'ἐν καλῶ τους ἐχθροῶς ἔχειν ὁπέλαβεν ἀναστὰς ἔλεξε τοιάδε ' 30 XXVIII. υνδρες ' μαῖοί τε καὶ ἄλλοι φίλοι καὶ σύμμαχοι, τοὐς μεν ἐκ τοs φανεροὐ τολμήσαντας εἰς

314쪽

πόλεμον ημῖν καταστῆναι Φιδηναίους καὶ τους συμμάχους αυτῶν ἐτιμωρησάμεθα συνθεοῖς, και δυεῖν θάτερον ἡ παυσονται το λοιπὸν ἐνοχλοῶντες ημω ἡ δίκας τίσουσιν ἔτι τουτων χείρονας. απαιτεῖ δὲ ὁ 5 καιρὸς, ἐπεὶ τα πρῶτα ημῖν κατ' ευχην κεχώρηκε, καὶ τοὐς αλλους τιμωρησασθαι πολεμίους, Oσοι φίλων μεν ἔχουσιν ονόματα καὶ παρελήφθησαν εἰς τόνδετον πόλεμον ώς κακῶς τοὐς κοινοῖς ἐχθροὐς μεθ' ημῶν ποιησοντες, ἐγκατέλιπον το προς ημῆς πι- 410 στον καὶ μετὰ τῶν πολεμίων απορρητους ποιησάμενοι συνθήκας διαφθεῖραι πάντας ημῆς ἐπεβάλοντο. πολὐ γὰρ ουτοι κακίους τῶν ἐκ τοὐ φανεροs πολεμίων εἰσι

καὶ μείζονος τιμωρίας ἄξιοι ' τοὐς μὲν γὰρ και φυλάξασθαι ράδιον τοῖς ἐπιβουλευομένοις καὶ συμπλα- 15 κεντας ώς ἐχθροὐς ἀμύνασθαι δυνατὸν, φίλους δ' ἐχθρῶν ἔργα ποιοῶντας οὐτε φυλάξασθαι ράδιον Οἴτε

ἀμύνασθαι τοῖς προκαταληφθεῖσι δυνατόν. ουτοι δ'

εἰσιν οἱ πεμφθεντες ημῖν υπὸ της 'Aλβανῶν πόλεως ἐπὶ δόλω συμμαχοι κακὸν μὲν οὐδεν ὐφ' ημῶν πα-20 θόντες, ἀγαθὰ δὲ πολλὰ καὶ μεγάλα. ἄποικοι μέν γε

αυτῶν οντες οὐθὲν της τούτων αρχης παρασπασαν

τες ἰδιαν ἰσχὐν και δύναμιν ἀπὸ τῶν ἰδίων πολεμων ἐκτησάμεθα, ἔθνεσι μεγίστοις καὶ πολεμικωτάτοις ἐπιτειχίσαντες την ημῶν αὐτῶν πόλιν πολλην ασφά- 25 λειαν τούτοις τοὐ τε ἀπὸ Τυρρηνῶν καὶ ἀπὸ Σαβίνων πολέμου παρειχόμεθα ' ης δη πόλεως ευ τε πρατ- 4τούσης πάντων μάλιστα χαίρειν αυτοὐς ἔδει καὶ

σφαλλομενης μηδεν ἐνδεεστερον η περὶ τῆς αὐτῶν ἄχθεσθαι. οἱ ἄρα φθονοsντες οὐχ ημῖν μόνον 30 τῶν ἀγαθῶν αλλὰ καὶ ἐαυτοῖς τῆς δι' ημῆς ευτυχίας

διετέλουν καὶ τελευτῶντες ώς οὐκέτι κατέχειν τηνυπουλον ἔχθραν ἐδύναντο πόλεμον ημῖν προεῖπον.

315쪽

μαθόντες δ' ημας ευ προς τον αγῶνα παρεσκευασμένους, ῶς οὐθεν οἷοίτ' ησαν ἐργάσασθαι κακον, εἰς διαλλαγὰς ἐκάλουν καὶ φιλίαν καὶ το περὶ της ηγεμονίας νεῖκος ἐν τρισὶν ἀφ' εκατερας πόλεως σώμασιν ἡξίουν κριθῆναι. ἐδεξάμεθα καὶ ταύτας τὰς προκλή- 5σεις καὶ νικησαντες τη μάχd την πόλιν αυτῶν εσχομεν υποχείριον. φερε δη τί μετὰ ταυτα ἐποιησαμεν;

εξὸν ημῖν ὁμηρά τε αυτῶν λαβεῖν καὶ φρουρὰν ἐν τρπόλει καταλιπειν καὶ τοὐς κορυφαιοτάτους τῶν διαστησάντων τὰς πόλεις τοὐς μὲν ἀνελεῖν, τοὐς δ' ἐκ- 10 βαλεῖν πολιτείας τε αυτῶν κόσμον μεταστησαι προς

το ημῖν συμφερον καὶ χώρας και χρημάτων ἀποδασμῶζημιῶσαι και, ὁ πάντων ρῆστον ην, ἀφελέσθαι τὰ 4 ὁπλα αυτοὐς, ἐξ ἄν ἐγκρατεστέραν αν την αρχην κατεστησάμεθα, τούτων μὲν οὐδὲν ηξιώσαμεν ποιῆ- 15σαι, τῶ δ' εὐσεβεῖ μῆλλον η τῶ ἀσφαλεῖ της αρχης

ἐπετρεψαμεν καὶ το εὐπρεπες το προς ἄπαντας τοὐλυσιτελοῶντος ημῖν αὐτοῖς ἰδία κρεῖττον ηγησάμενοι συνεχωρησαμεν αὐτοῖς ἄπαντα τὰ σφέτερα καρποs-

σθαι, Μέττιον Φουφέττιον, δν αὐτοὶ τI μεγίστy 20αρχη ἐκόσμησαν, ώς δη κράτιστον 'Aλβανῶν διοικεῖν τὰ κοινὰ μεχρι τοs παρόντος εἰάσαμεν. ἀνθ' ἄν τίνας ημῖν χάριτας ἀπεδοσαν, ηνίκα μἀλλον φίλων τε καὶ

συμμάχων εὐνοίας εδει, ακούσατε ' απορρητους ποιησάμενοι συνθηκας προς τοὐς κοινοῶς πολεμίους, ώς 2b ἐν τῶ ἀγῶνι συνεπιθησόμενοι ημῖν μετ' αὐτῶν, ἐπει- δη πλησίον ἀλληλων ἐγινόμεθα καταλιπόντες την τάξιν ἐφ' ην ἐτάχθησαν ωχοντο προς τὰ πλησίον ἔρηδρόμω προκαταλαβεσθαι σπεύδοντες τὰ οχυρά. εἰ μὲν οὐν κατὰ νοῶν η πεῖρα αὐτοῖς ἐχώρει, οὐδὲν αν 30 b τὸ κωλυον ην ἄπαντας ημῆς ἀπολωλεναι κυκλωθεν- τας υπό τε πολεμίων καὶ φίλων, καὶ τους πολλους

316쪽

της πόλεως ημῶν αγῶνας, οδς ὐπερ της hγεμονίας ηγωνισάμεθα, ἐν ημέρα διαφθαρῆναι μια. ἐπειδη δε . διέπεσεν αυτῶν το βούλευμα θεῶν μεν εὐνοίας προηγησαμένης ἀπάσας γὰρ ἔγωγε τας καλὰς και l5 ἀγαθὰς πράξεις ἐκείνοις ἀνατίθημι),. ἔπειτα καὶ της ἐμης στρατηγίας οὐκ ἐλαχίστην μοῖραν εἴς τε το δέος των πολεμίων καὶ εἰς τὸ θάρσος το ἡμέτερον παρα

σχομένης ἀ γὰρ εγὼ ἐν τῶ τότε ἀγῶνι ἔφην, ώς ὐκ

ἐμοὐ κελευσθέντες 'Aλβανοὶ προκαταλαμβάνονται τὰ 10 ὁρη κυκλώσεως τῶν πολεμίων ἔνεκα, πλάσματα και στρατηγηματα ην ἐμά), κεχωρηκότων δ' ημῖν τῶν πραγμάτων ως ημῖν συνέφερεν οὐκ αν εἴημεν ἄνδρες οῖους ημῆς προσηκει εἶναι, εἰ μη τιμωρησαίμεθα

τοὐς προδότας, οῖ γε χωρὶς της ἄλλης ἀναγκαιότητος, 15 ην διὰ τὸ σνγγενὲς ἐχρην αυτοὐς φυλάττειν, σπονδὰς

και ὁρκια ποιησάμενοι προς ημῆς ἔναγχος οἴτε θε-οὐς δείσαντες, οὐς τῶν ομολογιῶν ἐποιησαντο μάρτυρας, οὐτε τὸ δίκαιον αὐτὸ καὶ την ἀνθρωπίνην νέμεσιν ἐντραπέντες, οὐτε τὸ του κινδύνου μέγεθος 20 εἰ μη κατὰ νουν αὐτοῖς η προδοσία χωρησειεν ὁπο- Α λογιζόμενοι, τον οἴκτιστον τρόπον ημῆς ἐπεχείρησαν iἀπολέσαι τοὐς ἀποίκους τε καὶ εὐεργέτας οἱ κτίσται μετὰ τῶν ἐχθίστων τε καὶ πολεμιωτάτων στάντες. XXVIIII. Insτα δ' αυτos λέγοντος οἰμωγαί τε25 τῶν 'Aλβανῶν ἐγίνοντο και παντοδαπαὶ δεησεις του

μὲν δημου μηδεν ἐγνωκέναι λέγοντος Αν ὁ Μέττιος ἐμηχανῆτο, τῶν δὲ τὰς ηγεμονίας ἐχόντων οὐ πρότε-

τερ0ν πεπύσθαι τὰς απορρητους βουλὰς σκηπτομένωνη ἐν αυτῶ γενέσθαι τῶ ἀγῶνι, ηνίκα οὐτε κωλύειν 30 οἴτε μη πράττειν τὰ κελευόμενα ἐν δυνατω σφίσιν ην, ηδη δέ τινων καὶ ἐπι την ακούσιον ανάγκην ἀναφερόντων τὸ πρῆγμα διὰ κηδείαν η διὰ συγγένειαν '

317쪽

Γ261 οἷς ὁ βασιλεῶς σιωπῆσαι κελεύσας ἔλεξεν ' Ουδ' ἐμὲ λέληθεν, ἄνδρες 'Ἀλβανοὶ, τούτων ών απολογεῖσθεουδὲν, ἀλλα τὸ μεν πλῆθος υμῶν ἀγνοεῖν την προ-7 δοσίαν οἴομαι τεκμαιρόμενος ὁτι πολλῶν συνειδότων ουδὲ τον ἐλάχιστον πέφυκε τὰ απόρρητα σιωπα - 5σθαι χρόνον, των δὲ ταξιαρχῶν τε καὶ λοχαγῶν βραχύ τι μερος ηγουμαι τὸ συνεπιβουλευσαν ημῖν γενέσθαι, τὸ δε πλεῖστον ἐξηπατῆσθαι καὶ εἰς ακουσίους ἀνάγκας ἀφῖχθαι. εἰ δέ γε τούτων μηδεν ἀληθὲς ἐν , αλλὰ

πάντας εἰσῆλθεν 'Aλβανους καὶ τους ενθάδε ὁντας 10υμῆς καὶ τους ἐν τη πόλει καταλειπομένους η του κακῶς ποιειν ημὰς ἐπιθυμία, καὶ τολο ου νυν πρῶτον ἀλλ' ἐκ πολλοί πάνυ χρόνου δεδογμένον υμῖνην, της συγγενείας ἔνεκα πολλη Pωμαίοις ἀνάγκη καὶ ταυθ' υμῶν τὰ αδικήματα φέρειν. ῖνα δε μηθεν Ibβουλεύσητε καθ' ημῶν ἄδικον μητε δη βιασθέντες υπὸ τῶν ηγουμένων της πόλεως μητε παρακρουσθέντες μία φυλακὴ καὶ πρόνοια ἐστιν, εἰ της αυτῆς πόλεως πολῖται γενοίμεθα ἄπαντες και μίαν ηγο - μεθα πατρίδα, ης ευ τε καὶ χεῖρον φερομένης τὸ ἐπι- 20, βάλλον μέρος ἔκαστος oi'σεται της τύχης ' ως δ' αν ἐκ διαφόρου γνώμης, ῶσπερ νυν ἔχει, τό τε πλεῖον καὶ τουλαττον ἐπικρίνωμεν ἐκάτεροι, ουκ ἔσται βέβαιος

ημῖν η πρὸς ἀλληλους φιλία, ἄλλως τε καὶ εἰ μέλλοιεν οἱ μὲν πρότεροι ἐπιβουλεύσαντες τοῖς ἐτέροις 25 η κατορθώσαντες πλεῖον ἔξειν η σφαλέντες ἐν μηδενὶ δεινῶ ἔσεσθαι διὰ τὸ συγγενες, καθ' ίν δ' αν αἰεπιχειρήσεις γένωνται υποχείριοι καταστάντες τὰ ἔσχατα παθεῖν καὶ διαφυγόντες μηθὲν ἄσπερ εχθροὶ μνησικακεῖν, ἔπερ και ἐν τῶ παρόντι γέγονεν. ἴστε 30δη ταυτα δεδογμένα Ῥωμαίοις τῆ παρελθούσa νυκτὶ συναγαγόντος ἐμου την βουλὴν καὶ τὰ δόξαντα τοῖς

318쪽

συνέδροις γραψαμένου, την μὲν πόλιν υμῶν καθαιρεθῆναι καὶ μητε των δημοσίων μητε των ἰδιωτικῶν κατασκευασμάτων ὀρθὸν ἐάσθαι διαμένειν μηθεν ἔξω των ιερῶν ' τους δ' εν αυτῆ πάντας εχοντας 5 ους καὶ νυν ἔχουσι κλήρους ανδραπόδων τε καὶ βοσκημάτων και τῶν αλλων χρημάτων μηθεν ἀφαιρε- θεντας ἐν Ῥώμη τον απὸ τουδε χρόνον οἰκεῖν ' ὁσην τε το κοινὰν υμῶν ἐκέκτητο γην τοῖς μηθένα κληρον ἔχουσιν 'Aλβανῶν διαμερισθῆναι χωρις τῶν ἱερῶν gl10 κτημάτων, ἐξ ων αι θυσίαι τοῖς θεοῖς ἐγίνοντο. οἴκων δὲ κατασκευῆς, ἐν οἱς τους βίους ιδρυσεσθε οι μετανιστάμενοι, καθ' ους ἔσονται της πόλεως τόπους, ἐμεποιησασθαι πρόνοιαν συλλαμβάνοντα τοῖς απορωτάτοις υμῶν της εἰς τὰ ἔργα δαπάνης. καὶ τὸ μεν ἄλλο i5 πλῆθος υμῶν μετὰ τῶν παρ' ἡμῖν δημοτικῶν συντελεῖν εἰς φυλὰς και φράτρας καταμερισων, βουλης δὲ μετέχειω και ἀρχὰς λαμβάνειν κάὶ τοῖς πατρικίοις

προσνεμηθῆναι τουςδε τους οἴκους' Τουλίους, Σερ-

ουῖλίους, Κορατίους, Κοῖντιλίους, Κλοιλίους, Γε- 20 γανίους, Μετιλίους ' Μέττιον δὲ καὶ τοὐς σῶν τουτωβουλεύσαντας την προδοσίαν δίκας ὁποσχεῖν, λαν ημεῖς τάξωμεν δικασταὶ περὶ ἐκάστου τῶν υπαιτίων καθεζόμενοι ' οὐθένα γὰρ αποστερήσομεν κρίσεως οὐδε λόγου. Ile5 XXX. YZς δὲ ταὐτ εἶπεν, ὁσοι μὲν ησαν 'Aλβανῶν πένητες γάπων εἰ Pώμην τε οἰκησουσι και γης

κληρον εξουσι καὶ ἐπήνουν μεγάλη βοῆ τὰ διδόμενα,

οἱ δὲ λαμπρότεροι τοῖς ἀξιώμασι και ταῖς τύχαις κρείττους ἡχθοντο, εἰ δεήσει πολιν τε την γειναμέ-30 νην αυτοὐς ἐκλιπεῖν καὶ προγονικὰς εστίας ἐρημῶσαι και τὸ λοιπὸν οἰκεῖν ἐν τῆ ξένη ' οἱς οὐδε ν ἐπίει λεγειν εἰς την ἐσχάτην κατακεκλειμένοις ανάγκρο. ὁ

319쪽

δε Tύλλος επειδη την διάνοιαν εἶδε των πολλῶν, ἀπολογεῖσθαι τον Μεττιον ἐκέλευσεν, εἴ τι προς ταυτα λέγειν βούλεται. ουκ ἔχων δ' ὁ Μίττιος ο τι χρὴ λέγειν προς τους κατηγορουντάς τε και καταμαρτυρουντας την 'Aλβανῶν βουλην ἔφησεν αυτῶ ταυτα 5υποθέσθαι ποιεῖν δι' απορρήτων, ὁτε ἐξῆγε την δυναμιν ἐπὶ τον πόλεμον, ἡξίου τε τους Ἀλβανους, οἷς ἀνακτήσασθαι την ηγεμονίαν ἐπεχείρει, βοηθεῖν αυτῶ και μήτε την πατρίδα κατασκαπτομένην περιορῶν μητε τους ἐπιφανεστάτους των πολιτῶν ἐπὶ τιμωρίαις 10

συναρπαζομένους. ταραχῆς δὲ γινομενης κατὰ την ἐκκλησίαν καί τινων φεύγειν ἐπὶ τα ὁπλα ώρμηκότωνί οι περιεστεφανωκότες τον ἴχλον ἀρθέντος σημείου τινος ἀνέσχον τα ξίφη. περιφοβων δε γενομένωναπάντων ἀναστὰς πάλιν ὁ Τυλλος εἶπεν ' Ουδεν ἔτι 15εξεστιν υμιν νεωτερίζειν ουδε ἐξαμαρτάνειν, ἄνδρες 'Aλβανοί. εἰ γὰρ ῶν παρακινεῖν τι τολμήσητε, πάντες ἀπολεῖσθε υπὸ τούτων ' δείξας τους ἐχοντας τα ξίφη. δέχεσθε ουν τα διδόμενα και γίνεσθε απὸ του χρόνου τουδε ' μαῖοι. δυεῖν γὰρ ανάγκη θάτερον υμῆς. 20

ποιεῖν ἡ ' Pώμην κατοικειν ῆ μηδεμίαν ἐτέραν γην

ἔχειν πατρίδα. οἴχεται γὰρ εωθεν ἐκπεμφθεις υπ' εμοs Μάρκος υράτιος αναιρήσων την πόλιν υμῶν ἐκ θεμελίων και τους ανθρώπους ἄπαντας εἰς ' μην

μετάξων. ταυτα ουν εἰδότες ὁσον ουπω γενησόμενα 25 παύσασθε θανατῶντες καὶ ποιεῖτε τὰ κελευόμενα.

Μεττιον δε Φουφέττιον ἀφανῶς τε ἡμῖν ἐπιβουλεύσαντα και Ουδε νυν ὀκνήσαντα ἐπὶ τὰ ὁπλα τους ταραχώδεις καὶ στασιαστὰς καλεῖν τιμωρήσομαι τῆς κακῆς 2 και δολίου ψυχῆς ἀξίως. ταυτα λέξαντος αυτου το μὲν 30

ἐρεθιζόμενον τῆς ἐκκλησίας μέρος επτηξεν, οἱα δ ξκρατούμενον ανάγκῖ ἀφύκτp, τον δὲ Φουφέττιον

320쪽

ἀγανακτῶντα ἔτι καὶ κεκραγότα μόνον τάς τε συνθήκας ανακαλούμενον, δς αυτὸς ἐξηλέγχθη παρασπονδῶν, καὶ οὐδ' ἐν κακοῖς του θράσους ἡφιέμενον οἱ ραβδοsχοι κελεύσαντος τos βασιλέως Τύλλου συλ-d λαβόντες καὶ την ἐσθῆτα περικαταρρήξαντες ἐξαινον τὸ σῶμα μάστιξι πάνυ πολλαῖς. ἐπεὶ δε ταύτης ἄλις εἶχε της τιμωρίας, . προσελάσαντες δύο συνωρίδας τu μεν ετέρα προσήρτων τους βραχίονας αυτοs, τuδ' ετέρα τοὐς πόδας ρυτῆρσι κατεχομένους μακροῖς 10 ἐλαυνόντων δε των ηνιόχων τὰς συνωρίδας απ' ἀλλήλων ξαινόμενός τε περὶ τy γη καὶ ἀνθελκόμενος υφ' ἐκατέρας επὶ τἀναντία ὁ δειλαῖος ἐν ὀλίγω δια- σπῆται χρόνω. Μέττιος μεν δη. Φουφέττιος ουτως οἰκτρῶς καὶ ἀσχήμονος τελευτῆς ἔτυχε, τοῖς δ' εταί- 1b ροις αυτos καὶ συνειδόσι την προδοσίαν αυτοs δικαστήρια ὁ βασιλεὼς καθίσας τοὐς ἀλόντας ἐξ αυτῶν

κατὰ τον των λειποτακτῶν τε κα προδοτῶν νόμον ἀπέκτεινεν.

XXXI. 'M ώ δὲ ταῶτα ἐγίνετο χρόνω, Μάρκος

20 Dράτιος ὁ προαπεσταλμένος μετὰ των επιλεκτων ἐπὶ την καθαίρεσιν τῆς 'Ἀλβας ταχέως διανύσας τηνοδόν και καταλαβὼν πύλας τε ἀκλείστους και τεῖχος αφύλακτον εὐπετῶς γίνεται τῆς πόλεως κύριος. συναγαγὼν τὸ πλῆθος εἰς εκκλησίαν τά τε πρα- 25 χθέντα κατὰ την μάχην ἄπαντα ἐδήλωσεν αὐτοῖς και

τὸ ψήφισμα τῆς Ῥωμαίων βουλῆς διεξῆλθεν. ἀντιβολούντων των ἀνθρώπων και χοόνον εἰς πρεσβείαν αἰτουμενων ουδεμίαν αναβολὴν ποιησάμενος τὰς μεν οἰκίας και τὰ τείχη και εἴ τι ἄλλο κατα-

30 σκεύασμα ἰδιωτικὸν ἡ δημόσιον ῆν κατέσκαπτε, τοὐς δε ανθρώπους μετὰ πολλῆς φροντίδος παρέπεμπεν εἰς ' μην ἄγοντάς τε τὰ ἐαυτῶν χρήματα καὶ φέ-