장음표시 사용
61쪽
causet, ergo cognitio no habet aptitudi-nε, siue n. tuta iliani, qua consequitur ta-ὶis aptitudo, a :ine apti lucinaliter causan
te, iii si actu causet: iton autem causat actu,
ut catila finalis, nisi ut actu amatus, ct ce- sideratus ilioueat efficiens ad agendum. Praeterea Aut sinis ut elicitus, ct habitus extra , iacit habitum ei e practicum , aut sinis consideratus, aut intentus; non ut elicitus,& habitus eKtra, quia sic est posterior habitu , 5c esse ei us aliquo inqdo,eilectus autem non distinguit causam; si vi cognitus, sic Labet ratione obiecti .ergo obiectit in distinguit; ii autem uti incutus, hoc iam est improbatum , quia naturaliter antequam intendatur . est cognitio talis. Praeterea. Si Lientiam esse praesicam, de ordinari ad praxim, ut ad finem,c onuertantur; ergo moralis scientia non est practica: Consequens eli contra Philosophur .Ethie. Ec. io. Consequella arguitur, quiat sinis eius est felicitas, qus secundum ipsuio. Ythic. consistit in speculatione non in
-- pia xi. Si dicatur, Quod felicitas est si is
. remotus, sed sinis propinquus est praxis,
scilicet dirigere in actuin virtutis propter felicitaten, Contra, Ad dirigere non ordinatur necessarionis aptitudinaliter, necessarib autem est practita, ergo hoc erit secundum dictam responsionem, quia aptitudinaliter ordinatur ad dirigere, hoc est idein quod directi uani esse, isitur est pra sca; quia directiva, sed esse directiva ct cilia practicam idem sunt exari. i. Ex dicta igitur rei potnsione sequitur, quod ipsa est practica , quia est practica, hoc nihil est. Item , Diti ere est actus intellectus, quia elu, est habitus scilicet prudentia, a
quo est iste actus elicitus, nullus autem actus intellectus est praxis eκart. .
Ides nen Ideo dicitur aliter, Quo sinis scientiae rimis in ta moralis, sicut de prudentiae, est actus virilitis moralis,ad quem ordinatur, Sc ille a
Impugna- ctus est prax.s. Contra: Non omnis cognitur. tionis practicae snis. est praxis, aliquae nim est intellectio practica respectu praxis potentiae inferioris, puta .appetitus sestiui, vel motuix potem te; nullus autem actus potentiς in selioris est finis actus Intellectus , quia nihil ignobilius est per se
suis nobilicitis, actus intelligendi est nobilior . & persectior quocunque actu cuiuscunque potentiae inferioris sensitiuae. Dicitur , quod licet intellectio sit nobilior in esse naturi,qu ore ratio potentia. inferioris, non tamen in genere moris,
quia melius moraliter est tortiter agere, qua cogitare solliter agere : Contra hoc
dupliciteri Pristio, Quia falsum supponitur, nam actus potentiae infelioris no est bonus moraliter , nisi quia conformai rationi recte, ut legitiae lusi ergo rectitudo rationis est caula bonitatis talis in astrillio , ct no e conuerso . sed attum rationis elIe sic tegula in est ipsum esse bonu moraliter. Contionatur, Quia prudentia est VHηr E- simpliciter nobilior virtute morali, ut est '. . in ip petitu senstituo, igitur & actus eius, : ut eius,est melior actu illius. ut illius; igitur iste ut practi us sicut potest intellectio esse practica est inelior illo,ut pra- citio, siue bono moraliter. Ex hoc patet. Quod probatio de cogitare fortiter age
re non valet, quando enim qusritur de exceste tia unius ad alterum, non debet cO-
parari optimum ad insimum, sed optituuad optimum, vel siti pliciter ad simpliciter: sicut ergo est accipere optimum ibi. puta, former agere, ita est accipere in intellectu, dictare secundum prudentiam sortiter agere, hoc secundum est melius etia moraliter, illo etia formaliter, quia ut regula habet bonitarem soriualem moralem, quet est rectitudo propria, aliud est iata bonum materialiter, quia ex se non est bonum moraliter, circunscribendo ordi-
nem ad regulam istam, di ad voluntatem imperantem. Secundo, Responsio illa n5videtur ad propositu. Quaeritur enim vn- i, ' de intellectio sit practica', non iam prae- Usnpponedo eam esse prae icam, potissi inec si nec supponatur de ipsa prima circun statia, quae est finis,sed inquiratur: Igitur cum quaeritur de intelleetione practica, de prima circunstantia a qua foret practica, ipsa autem accipitur, ut est illud. quod est in esse nature situr sic distinguere de ipsa secundum bonitatem moris & naturae, nihil aliud est, quam pri supponere, quod quaeritur, Sc distinguere aliquid.
prout cὼ sideratur precisse sub altero, me
bra distinctionis. Ideo corrigitur ista opin7o ab aliis, de itanti dicitur, Quod habitus dicitur practicus a dicon. in fine, qui est consideratio practica, pro- pto: Ppria prius enim finis cui usi sique habitus est a- ' ε.M . Eius eius. Sed coiitra illud. Si co sideratio illa Que est finis habitus,est practica, ergo iti. - ipsa nabet causam, ex qua dicatur praesi- ' ca; aut ergo finem illius considerationis,
62쪽
& hoe Iam improbatum est; aut obiectu, ct tunc sequitur . quod ipsum obieci uineti prior causa, a qua tam habitus dicitur praeticus, qua conliderario ipsa, & tuc habetur propositu , t ab obiecto, ta habitus licet mediate qua aetus diciturpraeticus.
mum, cu arguitur contra di illectione petobiecta, dico, Quod non potest esse ciria idem obiectum habitus speculatiuus Scyracticus. Cum probatur, Quia intellectus extensione fit practicus: dico, Quod Arist. nunquam dixit, quod inteste Mus speculatiuus extensione quacuque fit praeticus, sed Arist. ponens tres gradus intellectus, quorum primus est considerare speculativa tantum; Secundus cos de lare agibilia non dicta do prosequi, vel fugere; tertius ut dicit, quando amplius extendendo se iubet prosequi, vel fugere, ita quod illa extensio eli intellectus Hia perfecte praetici ad considerationem perfecte praci lcam, puta. ab appreliensione ierribilium ad dictamen completum de eis, praecipiendo fugani. vel prosecutionem. Concesso tamen, luὼd intellectus speculatiuus extensione fiat practicus, non est ad propositum. quia speculatiuum & practicum sunt differentiae accidentales intelli eius. licet sint essentiales habituum , S actuti, Se ideo actus, & labitus no extendutur. η Ad secundum de Medicina di itur a quodam . Quod habitus uniuersalis est speculativus, sed quando ex ea acquiritur habitus particularis, tunc sit practicus. Cotta. Tunc ex principiis speculati uis sequeretur concluso practis a. ideo aliter dicedum est. Quod quando sunt aliqua duoeκ trema opposita, quanto aliquid recedit ab uno oppositoruin tanto accedit ad aliud inacido,ae ualissimam rationem practici bab t consideratio, quae nata est immediate esse consormis formaliter praxi eliciende. &quanid aliquid magis recedit ab isto,tanto magis accedit ad speculatiuunt; Igitur habitus uniuersalis, quino est immediate natus esse conformis pravi eliciendae, potest dici speculatiuus respectu alicuius habitus, qui immediatenatus est elia consorinis pravi eliciendae. Ita potest dici ars speculativa respectu liabitus evperti,quia ars, tanquam Vniuersa.
lior habitus, non est ita immediate directiua, sicut apparet x. Metaph. Attilaκ frequenter ςrrabit. Pertus autem non ita
errabit. Ita potest distingui Medicina, In
speculativam, qui scilicet est de uniuersalios ibus causis, oc curis, quae cognitio ethremotior a praxi elicienda; de in practica, quae est de particularibus , S de propinquioribus praxi , ct immediatius con-iormibus praxi: tamen secundum veritati in illa uniuersalior quae in comparatiotione dicitur speculatiua est simpliciter praetica, quia virtualiter includit illa particularem formaliter conformem praNi.' Ad tetii uin de bonitate , ct malitia dico, Quod non omnis actus bonus est primo borius a circunstantia finis , vi finis, imo eli aliquis bonus a circunstantia obi et i,puta, ubi sinis est obiecitum,&ibi circunsi alitia sinis, vi obiecti, primo tribuit rectitudinem a ciui; ille enim actus ex Obiecto solo est simpliciter bonu , ut amare Deum sine aliis tircunstantiis est simplicitet bonum: fallu in est igitur, quod .a iane, vi sinis est, prout stilicet distinguitur contra obiectum, accipiatur primo bonitas a ctus moralis. Imo secundo illud eli falsii, quia actus circa eris ad finem , licet habeat pro una circuntiantia fine, tamen ab obiecto est aliqua bonitas prior, a qua a ctus dicitur bonus e M genere . Tertia responsio est directe ad 'oppositum, Quia eis circunstantia formaliter circuilei pia p 'xim, ut sit bona , non tamen formalit et p*ik vin
circunstat intellectionem practica , no e nim intellectus moderate, liue medio modo dictat actu , ita quod dictare circus ant onetur hae tircu statia, Mediocriter, sed intellectus dictat secundu ultituti suae potetis .est aute illud dictare rectu a Drincipio. Sprincipiusumitur a primo obiecto.
dine ad praxim, ut ad finem . . i. Quia 3. de anima dicit Phi, G4'. losophus, Intellectus extensione fit practicus, & differt a speculati uosne, ergo ,&C. Praeterea. r. Metaph. practica est mi' In pro mnus nobilis.qua speculativa. quia eii gr - mi ita vias, ergo argumentum non tenerginiit usus esset per se sint, illius habitus; er
63쪽
K 3.Praetereat. Metaph. Finis speculatiuae veritas, practicae auic opus. ergo, d c.
η 4. Preterea , quo i non dicatur talis ab obiecto, ia omne foraraliter tale est taIe per aliquid sibi intrinsecum, ergo si habitus est forni aliter praefixus, hoc est per aliquid tibi intrinsetum . Sc hoc non erit
obiecti, D. ergo, Sce, Exemplum, Sol non est formaliter calidus , licet siti virtualiter calidus.
η s. Peaeterea. Oblectu non est distinctiuum habitus nisi ut causa esliciens; causae autem esiicientes non distingunt essectus specia , quia a causis diuersis specie potest esse idem Offectus specie, sicui calidum idem specie generatur uni uoce , dc aequi uoce abiene. 6c a Sole; ergo, 3 c.
guit Philocratiocinatiuum a scientifico, senes obiecti in necessariu . & cdtingens. t de anima assignat obiectum practi cς bonum. non quodcunque, sed agibile. ct contingens; ergo scientia est practica per se e M obiecto , non igitur est a praxi, ut a sine. η c O N L A F IO. Sesentia pra Aea d.
RESPONDEO. Concedo ergo, Quod habitus non dicitur primo practicus ab aetii proprio; quia ille est praeticus a causa priore I nec cognitio aliqua habitualis, vel actualis est per se praetica, quia Ordinatur ad praxim , ut ad finem,potest tamen quandoque habere primam extensionem, scilicet conformitatem ad pra-xim , a fine ipsuspraxis, non tamen inquant lina est sinis, sed inquanti im est primum obiectum. Primum patet, quandoque enim prima principia practica su-niuntur a fine praxis, scita ille finis . ut causa prima in genere isto , includit viris tualiter totam notitiam, Setia ipsa notitia habet qui ditatem suam, Sc aptitudinem ab illo fine. Secundum patet, Ideo
aenini sinis pravis dat talem aptitudinem, sue naturam habentem talem aptitudi-Mem, quia ut obiectum primum includit principia, di mediantibus illis conclusiones, Si ita totam notitiam praesicam, non autem inquantum fini :Tam , Quia a fine, ut sinis est, nulla natura , vel aptitudo naturalis habetur, nisi ut amato, Se desiderato, Sc sic mouente efficiens; prius autem
natura quam ametur, includit talia principia te eonclusiones , veritas enIm principii practici necessari; non dependet a
volu male inagis quam speculatiui nec coclutiones necessario illatae eκ tali princI
pio:Tum quia quodcunque aliud includeret virtualiter talem notitiam ,eodem incido daret notitiae conforniitatem talem,
puta, si ipsa praxis includerer primo in genere illo talem notitiam, vel illud circa quod est talis operatio, sicut quandoque contingit, ii ut fuit tactum in quaesticue de subiecto Theologi ς arti c. 6. ad I. arg. Homo enim forte eli subie ium, tam moralis scientiae,qua Medicine. non aut e felicitas, vel sanitas, quia utriusque filis ratio includitur in rationeillius, circa quod est pravis. Si dicatur, Quod prii.cipia prima praetica se inpersumuntur a fine,ergo semper sinis primo includit virtualiter no titiam eorum: Si cocederetur conliques, tamen staret,quod non inquantum linis, sed inquantum est obiectum; hi tunc posset dici, ut ab d homo est finis tam lanitatis,qua selicitatis naturalis, ut tangitur in resposione praedicta, sed ' taliter non est sitis proκimus praxis. Quod si negaretur consequens, negandum esset antecedens uniuersaliter sumptum, quod particulariter est verum, ubi scilicet ratio finis non concluditur ex aliquo pertinente ad cognitionem practica . Vel aliter posset exponi antecedetis sic,Prima principia. 6cc. Verum est inter illa,qus sum utitur eN circunstantiis moralibus, pr supposito actu bono secundum genus . quia sic obiectu non est circunstantia; alio modo accipiendo actum nude. Sc sic etiam obiectum est circunstantia . Et ex isto videtur antecedens improbatum , a quo enim sumitur prima circunstantia actus nude considerati videtur esse prius quocunque alio; Scita obiectum, a quo specificatur primo a chus, ut dicatur bonus ex genere circun- stantionabilis ulterius aliis circunstantiis, vi ni plene moralis,videtur omnino primum in cognitione practica .De hoc non oportet modo prosequi, an concludat vel Non, quia in 3 libro habet locum. Breui. ter ergo dico, quod scientia practica non habet primam extensiionem sibi compeiatentem a fine inquantum filiis, propte iationes primὼ adductas.
Ex hoc patet solutio articuli propositi, cuius teneo partem negatiuam, quo ad
suem; ct affirmativam, quoad obiectum.
64쪽
Sed imam rei sionem, scilicet consor . uitate in habet per se ab obiecto , quod vi I est rellitudo praxis, vel aliquid virtua Iue includens ipsam rectitudine; Ic ideo cognitioni illi praxis est con sormabilis, v tsi recta, quia cognitio est talis cogniti. sitsi de alta ret Iioue, scit et de prioritate, est dubium, unde conueniat cognitio iii Dico, qu bd praxim necellario naturaliter praecedit aliqua cognitio, sicut patet exar. a. Et secundum hoc prini conuenit pocterioritas, dc cognitioni prioritas, e cirMione potentiarum ordinatarum naturaliter in agendo, scilla et intellectus Sc volutatis, sed non semper illa intellectio prior est practica, ted tantum quando est deter, ininatiua rectitudinis respectu ipsius praxis,& hoc vel formaliter, vel virtualiteri Quando autem in apprehensione praeuia nulla. st determinatio formalis,vel virtua Iis de rectitudine praxis, licet ibi sit prioritas, ta ineri tunc deficit eo fortuitas, qui x ipsa non est cui debeat praxis conforma xi, ut sit recta,uuia nihil determinate 'ostedit de rectitudine praxis: Quando otiam in apprehensione praeuia est determinam vici de rectitudine pravis, sed potetra eu ius est praxis, non est aliquo modo determinabilis aliunde, tune illa cognatio, licet deternii nativa, non est conformativa pra. xis,& ideo tiotidiabet clan ranitate priorem in rarion repulae di i geritis , nes sic
est pine placias pbtest isitur dici quod
Iicet ali solute ex natura i melle e lut A vo' l
c6Initio confarmis lit prior, hoc est simul ele obiecto & ordine potentiarum,
εe talibrae postliti, sὰ pricti cantis, scilicet volyntatis,qu* sit aliquo inbdo reait 'tibili aliutide; nam ii biectu is de te fininat intellectum ad cognitionem rhlii thfli rix 'pinis naturaliret qu4 voluntas velit: 'S: voluntas strali inti stando regulabist 'aliunde: non tanta appieitatisio praesta ait 'Praxini, sed apprehensio consor nis 'ρε' au rei iccidit qua docunque dεterrilitati rectitudo pratas est cognoscibi se .ne- S
osia Miti, siti e t trincipium per intelle- i
cet v 'de dupleX rei ixo. scilic t confori. . '1Hiati v & prioritatis conueniat nothiae practica , intelligantufete; eraliter.njco D ,rteat pro Intellectu diuitio aliquid ad
dere , videlicet quo spole filia piaclitani l
cuius praxi notitia eonformis est prio ,
sit aliquo modo determinabilis aliunde, siue alii tanquam regule conformabilis in agendo : quod an requiratur ad tale tio titiam. Vel non , tangetur in responsione ad 9.arg. art. 7.quaest. sequetis. ' Quado autem rectitudo determinata contingen ter conuenit praxi, tunc non est obiectu aliquod determinans intellectum ad cognitionem rectitudinis determinatae,antequam vEluntas velit; de hoc loquendo de . intellectu & voluntate in communi, nam illud contingens non determiuatur ad alteram partem ante omnem actum voluntatis; comparando tamen in speciali ad in tellectum hunc de voluntatem hanc, ista praxim potest praecedere cognitio cosor. mi , qua prs cedit primo cognitio determutatiua rectitudinis,& qui non, noninopbtest aute in praecedere in omni intelli
sente, sed in illo solo cuius voluntas fiori est primo determinans restitudinem illi Praxi Exemplum praeditiorum. Recti ita do huius praxit Amare Deum , recta est 8c necessaria , & in luditur virtualiter in ratione Dei, hanc praxim in quocunque Non tantum nata eli praecedere simpliciter apprehensio, sed etiam consorinis ap- ptehensio , cui scilicet praxit est consor- in Ida, ut sit recta: Ex obiecto igitur, quod speevtim,st primo eκ se deteri Inatiuum intelle disieram ctus a a notitiam rectitudinii determina Tae ip stus praxis, & ex ordine intellectus, ct voluntatis in operaὸo, habetur haec notitia prior pravi, & contaimis, & ita ili' qualibet alia, cui conuenit necessatio in Ytitudo determinata. Sed rectitudo huius praxis, scilicet Colere Deum In sacrificio altaris, est contingens, quandoque enim est actus rectus, ut moeo; quandoq; non, , id veteti testamento : ideo non est ali-'lilio I obiectum determinatiuum intellectus ad notitiam huius rectitudinis ante oninem actum . 34utitatis, Sc laeo nec ista o praece dicit consortitis: filii actum v. Iuniatis, alicuius tamen pi cedit; puta il- nux solius que non pii mo determinat re c titudinena huic praxi, qualis est volui si humana; haec enim rectitudo determi ais ttur a voluntate diuina acceptante nunt talem cultum, Sc alias non .
mum de 3. de anima dico, Quod loquitur
de sine, ut cognIto,na intellectus propter
aliquid ratiocinans ratiocinatur propter sinem
65쪽
finem cognitum, ut est principium de
' Ad secundum de I. Metaph. dico, quod practica non est 3ratia usu;; ut per se finis, rame aliquam habitudinem habet ad usu. sic quod usus est per se obiectum eius, vel aliquid virtualiter includen usum , quare Plutosophus non posuit esse aliquod ens, nisi ens ad finem, Nomne tale obiectd est Ignobilius obiecto speculabili;.& ideo talis ordo ad praxim concludit ignobilitate practicae rei pectu speculatiuae. η Ad tertium de r. Metaph. dicitur, Quod speculativa ac practica habent diuersos fines , loque do de per se finibus infra genus cognitionis, sed illi fines non distingunt primo sed prior est distinctio ex obiectis, sic ut dictum est η Ad quartum dico, Quod esse practicum dicit aliquid intrinsecum notitiae , sicut respectus aptitudinalis est intrinsecus tanda. meto. & quod notitia aliqua sic sit apta nata referri, hoe est per naturam intrinsecam notitiae , quam naturam habet ab obiecto. ut a causa extrinseca. Dico ergo, quod habitus est practicus per intrinsecum, ut per causam formalem.& per obiectum, ut per ausam efficientem.' Ad quintum dico , Quod licet a causis
essentialiter ordinitis, quarum una est viii Voca, altera aequm c a , possit esse essectus unius rationis, sicut excplificatur de calo re. tame qua ausae efficientes proximae
eiusdem ordinis ad effectum causant aliqua, inquantu ipsa caula lunt distinctae, maxime si utraque sit univoca essectni,s ae viai uocatione completa , siue diminuta , nc u p test a causis talibui distincti, e sti essectus unius rationi : vniuo c3raonem completam di eo, quando est similitudo in sorma, & in modo essendi forisq; si in inula in , quando est similitudo in foriri l. licet habeat alium modum essendi. e. e. v modo domus extra est a domo in mel irin ii. te : Unde c generationem illam vocat aliis ur. quo modo philosophus uni vocam . Me et ph. Quia letitur obiectum est eausa proxima respectu notitiae de univoca, licet ἐinii nute sequitur, quod distinctio formalia obie torum, cum causent notitias, in quantum ipsa sunt distincta , necessario concludat distii
Spectat etiam ad genus caula finaliis. & de qualitate huius doctrinae reuelatae, sed est specialis .st ne Theologia scientia prati ica,an ver3 speculativa. Diuiditur in Io .articulos. . r. I. Vinum Geologia necesseriis ει ore
vi. Quia Augustinus in sermqne de lacob & Esau, & expretasius honui: a i . de verbis domini. Tota ,inquit, opera nostra, fratres, in hac vita est sanare oculum cordis, unde videatur Deus. r. Praeterea. Non requiritur direct Iuum, ubi non potest esse error, scientia practica est directiva. igitur scientia beatorum Lo est piactica, quia bcati errare non possunts ergo ne e nostra est practica , quia est eadecum illa beatorum. 3. Praeterea potest argui secundum intellectum cuiusdam alibi, Quia Deus non habet scientiam practicam, maxime autem habet istam vel solus, ergo,&c.
quentibus. 4 e o ae CE USI s. τὸ Iosia uecessaria,
RESPONDEO. Circa quinio-Mem principalem sunt quinque vi , qu
66쪽
- . . a rum prima est praesentis articuli dicens,
rit . . ti id dupleia est actus voluntatis, unus
ac Persic ens voluntatem, alius qui perficia id 3 I tura voluntate: Primus aetus est respectu
U finis. 6c est operatio persecta, qua intra se voluntas elicit,& qua fini vitinio se vivir Secundus actus est respectu eorum , quae sunt ad finem , virile est actio bona, qua voluntas eκtra se in aliud tendit, sicut est quaelibet actio directiva in finem. In primo actu non indiget voluntas directivo, sed sola obiecti olfensio sufficit, talis autem actus ad scientiam simpliciter specu latiuam pertinet in ipso enim est speculatio solummod0 , ut voluntati obiectumii . suae operationis persecte ostendat, vi in ipsum statim persecta operatione tendat rIn alio autem actu voluntas indiget directivo,& hia ad scientiam practicam pertinet.quia in ipso est speculatio, ut actionem dirigat,quod est proprium practice;
nctus autem , qui perficitura voluntate,
non est finis huius scientiae, nisi filiis subline,sed alius,qui perficit voluntatem. Et ex hoc habet ista scientia, quod persectis
v. si me sit lpeculatilia, quia actus principali ter intentus in ista scientia est actus volutatis circa sitiem, in quo non indiget directivo, sed tantuosi Esone obiecti, ergo n5 estpractica, sed speculatiua .cu in actu suo principari non indigeat directione . Pro
hac via sunt argumenta in opponendo. Contra hoc sic arguitur primo ratione 3 7 οῦ' positionit eorum duco ad opposita qua Gai o. drupliciter. Primo sic. Et si voluntas non potest errare circa sine in uniuersali ostenium, potest taui en secundum eos errare Henriciis circa finem in particulari oste illam, ergo' - it ad hoc . virecte agat circa finem particulariter ostensum .requiritur directiva ostesio; ostensio autem finis in Theologines finis non in uniuersali, sed in particulari, . i. quia ad Metaphysicii pertinet illa ostenso io uniuersali, unde si beati errare non' possunt cire a cibiectum Theologicum absolute,in aliquo actu tamen possunt; ergo recellario liabent cognitionem directi- a. n. respectu ali ulus actus circa obiectu
Theologicum. Preterea. Habitus directiu' non ponitur propter substantiam actus, sed propter circunstantiam, sicut Tε perantia non ponitur propter substantia actus comedendi. vel alterius huiusmodi, i 2 sed propter circunstant Ias, ergo licet voluntas esset determinata ad substantiam
actus tendentis in finem in particulari, requireretur tamen directio, quantu ad circunstat iam illius actus, ad quem non ex
tenditur directio, quae est circa substantia actus. Ex istis duabus rationibus arguitur, Quia ubicunque contingit in praxi errare,&recte agere, ibi est notitia practica nec talaria ad dirigendum ; in ista autem pra i , quae est dilectio finis, ut pertinet ad Theologiam, contingit errare dupliciter. cvt ostendunt rationes iitae) tum ratione obiecti ostensi in particulari, tum ratione circunt tantiarum actus , ergo , &c. Pr erea tertio sic. Cuius dilectio princi- ratio. paliter in reditur extra genus cognitionis, eius cognitio principaliter intenditur intra genus cognitionis, dilectio vero finit per eos principaliter intendi mrextrage imet: nus cognitionis, ergo cognitio finis prin- quoII. ii a.
cipaliter intenditur in genere cognitionis; sed in qualibet scientia intenditur principaliter cognitio sui subiecti primi; ergo finis est principale subiectum illius scientiae; a fine autem sumuntur principia practica, principia practica concludunt con elusiones practi castigitur ista scieti a. que primo intendit dilectionem finis extra genuseognitionis. est practica. Preterea. Ad idem genus secundum pravim, vel speculationem pertinent principia & conclusiones conclusiones enim practicae resoluuntur in principia practica, non speculativa; ergo cum cognitio finis si directiva in actibus,circa ea, quae sunt ad finem , Ne
cognitio eorti,qui sunt ad finem, sit quasi in lusa in cognitione finis quasi principi j: si cognitio eorum , quae sunt ad fine, it cognitio conclusionum practicarum. ' ergo cognitio finis erit cognitio practica. quia de principio prastico. Sic patet resposo adiationem eius landamentale, qui falsum accipit, quasi voluntas esset determinata ex se, quod improbant duae rationes primi: similiter, si voluntas esset determinata, adhue tame cognitio esset practica, si eu t probant vltim ς duae rationes.
mum dico, Quod videtur concludere,
φ visio Dei est finii huius scientie , quod '
ipsi non concedunt. Respondeo igitur, quod auctoritas loquitur de illis operationibus exterioribus, quς sunt ieiunia, vigiliae. & orationes; quia actus quicunque exterior natus est conformari alicui actui
interiori; a quo habet suam bonitatem. Seetiam
67쪽
etiam a d a quem interiorem ordinati; de si liter ad vςlle. K Ad secundum iespondeo , Quod scut gens per te intendi inducere sorma. neci inten sit remotionem contrarii, nili petaccidens, it tu per te dirigit, per ac cides aute excludi L qttorem I de ii liabitus
est persectus , non tiopatitur scini et rore, imo si co patitue. st in rex sectus: beatis gitur licet non posse tu errare, no sequitiir, quod non habeau liabitum etiam directi uti m. quia e .per i possibile Lircunscripto . errare possi i , scd e Posito, propter persectionem si eA luditur omnis
R d teritu potest concedi, quod Theo, Ingia Dei de nec est artis sit praclica. Sed
ista solutio patebit i lius insertusam c. I. in solutione ad ultimum.
K Quia non est ilica obiecturas contingens, sed ne i talarium, i- . t aulaein comentator I. Et hic. quod pia is est operatio secundu e Iectionent; electio autem est tantum circa cctingens ex et . Et hic. quia est appetitus conssi liativus, consiliuni vero non est nisi de cotingenti' μ ,ergo,&c.
cens.qudd licet dilectio linis recte possit elici, non & non re te,negat tamen dilectionem finis e ste praxim. quia no est circa obiectum contingens, propter argum ctum, quod est in oppone . Ex quo etia*rgumento probatur descriptione ni pra xis yositam quaest. praecedeti a r. i. et se in sufficientem, quia omittit obiectum prae cisum. Consequenter dicit, haec via nullam notitiam esse practicam ius extenditur ad volitionem vitinai finis tantu,quia non est vetu contingens. Cotta illa viam est 4. ratio posita in corpore prscedentis arr. contra a. via. Item vera pravis est illa operatio ad quainclinat uirtus appetitio, quia quelibet talis virtus est habitus ele diluus, est 2. Et hic.flectio aute est praxis ut ostendetur sequentiar. contra λ. viana: sed ad dilectione sinis Inclinat, non tant si charius , sed amor acquisitus habitu alis, qui est virtus appetit tua. quia babitus ap
periti lius consoniis rationi te die.
lauius vae soluetur arti c. .in solutionet ad
R G V IT U R qudd volitio hi lute sine ordine ad actum
sit praXis. fit. Quia omnis praη is sequitur electionE cst ii quod probatur per Philolophii 6. Ellae. Actus Principium est Hectio , non cuius gratia, sed unde motus, id est non sinate, sed effecti viam; principium autem esse euuu naturaliter praecedit cilectu; ergo. Sc. .r. Praeterea. Habitus practicus generatur ex praxibus sed habitus practicus generatu rex actibus seque cibus eleetionem, fit ut illi sunt praMes. ς 3. Pret terea. C6mentator super I. Ethie. In primi pravis est operatio secundum electione, Pse' ergo pravis sequitur electi ovem.
ς RESPONDEO. Hic est 3. via, opiniostis
quae ponit, quod vel volitio non est proia uti Natalis p te prasis, ted tantu actum ea posterior; vel si ipsa est praxis, hoc non est nisi in or dine ad actum aliquem imperatum potentiae inferioris . puta appetitus senti tui, vel potentie motivae, vel huiusinodi: Pro haevia sunt argumenta in opponendo. Contra istud, scilicet. quod non tantua ius sequens electionem sit praxis, arguitur, quia 6. Et hic. dicit Philosophii , uJd no est electio recta, s ne ratione re μης cha, & habitu virtutis; ergo virtus per se requiritur ad electionem rectam: non requireretur aute, si esset habitus generarus ex actibuς posteriolibus eleelione, quia tunc non inclinaret per se, nisi adactus istos posteriores electione. Praeterea sub alia serma arguitur ide , quia habitus ex eisdem actibus generatur, ad quos Inclinat ex 2. Et hic. sed virtus moralis Persis Cap. 1 2 a inclinat ad electionem rectarii, qui , ut PPa.
68쪽
Cap. s. apparet pet dissinitione Musi. Eihie. vir.
tos est habitus electivus, , c. Igitur ex electis nibus iter se generatur virtus moralis.
dc per consequens non tantum actus ese iniim . Qiouetri sequentes sunt praNe . Preterea.
No sola salium eis negare Hectione ella peta xiim,quod arguitur ratione iam facta, sed sicut prolia lusu suir a r. i. quaeli. pre editatis actus voluntatis elicitus est primo. hraxis, ' imperatus no nisi propter ipsu, ieito si electio sit sola sine ordine ad aci u imperatu, . Puta propter desectu materiae' actus eXtioris, ipsa sola vere erit praxis. . . .i Hoc declaratur sic. No habens pecunias. . cui tame in phantasmate presentantur pem cum ς a Nequam alicuius actus electio sitit principium e flectivum, vel ordinetur ad
aliquid in perandii, si eligat illas liberalite ei distribuere , si haberet, quantu ad actu &i habitum virtutis non requiritur ulterior
-M. Pro se tu ut o , quia obiecto prςsentato in pliatasmate, circa quod potest este actus hiberali latis, eo plete habetur electio, ex qaa generatur liberalitas, vel que elicitur tu, erali tate ; & non requiritur ulterior
Prosequutio exterius, nee ordo ad exterius . ii materia actus exterioris deficiat. 4aatis. Praeterea. ordo iste lectionis ad actuini pera: u no potest elIe nisi ut cause ad ciuia1anda ei lectu; sed quod causa no lit in set lis ex se, ut prior electu est sed tantii
quia actualiter ordinatur ad es sciendii, w detur inconuenies, cu nihil habeat cau sa ab est eis, nec ec ordine ad ipsu in.
iuu de 6.l illic. dico. suod ibi de Philosophus statim subdit, electionis aute appe litus & ratio, que gratia alicuius , id est practica, sunt supple principita, Adhoc erit in vi electio fit recta, requiritur virtus in appetitu, unde sequitur. Neq; sine ha- : bita morali est electio, scilicet recta. Igi tor virtus habet actu elicitu immediatiore i ibi, qua sit ille cuius electio est principitiari, ut i imperans; prius enim actus voluntatis elicitus , qui est electio, est actio bona, qua actus exterior imperatus ab electrone bona, si ibonus; q iod probatur per
Philosoplium .ibi enim statim post illud, Ne i, sine habitu est electio, subdit bona, pctio eni in sine more non est: sed si ista sit maior ad probandum , quod praedixit de
elictione .sumetur ista minor sub , Bona lectio eli bona actio. Concedo igitur auctori a te in affirmativam,qu6d electio est principi u actus, unde motus,quia actus ab ipsa imperatus est actus morali si sed eae hoc non sequitur,quod iolus iste sit actus siue praxis , imo est electio prior praxis, propter quam etiam ille est bona praxi,.s Ad secudv. si maior est vera, dia .quod habitus practicus generatur ex electionibus .su ut praedictu est de eligente neque ter liberaliter dare , etia sne actu imperato, si facultas no adiit, posset in ipso generari liberalitas quia tame qua do illi actus imperati sunt inipossibiles, voluntas non comuniter eligit freque ter recte circa materia istoria actuti, quia quod no creditur alicui possibile, aut ipsum no vult, aut te Duiter vult, secundu August. ideo eoni io. G πιν muniter non generatur habitus practicus, i. iii qui est v irtus, sine praxibus imperatu se l. - iq aentibus clectionem, non tamen genera atur ex illis sequelitibus sed ex electiorubus, in quibus est sol maliter bonitas moralis ; in praxibus aute imperatis est tantum materialiter.
K Ad tertia de Cometatore oportet,sp Ii secundu non sit ibi nota cauis efficietis si descriptio debet esse conuertibilis cudescripto, ut probatu est per Arist. 6. Et hic. sed debet intelligili secundu e re ctive. vel formaliter; ves lecti , accipitur ibipro libertate, si uepotestate ' dominatiua; uel iaccipitur electio νro Hietione ictus volen Denoisil di, ius non est electio .vel volitio aliquari nativa.
sed actio de genere actionis; secuduista Hielone,quan secundo principi u attiuu. est omnis praxis, siue sit eiectio,itue sequens electione, quia actio de genere actionis reducitur ad principium essectivum.
N i, ita turis quilibet notitia ς eis et practica, quia qualibet se
qui tui aliqua dilectio, vel dele -
69쪽
tae in superioribus arti c. ponunt Theolo giam esse pure speculatiuam, non obstante quod extendatur ad dilectionem finis; siue ad illam quali voluntas naturaliter determinetur praecedente ollentione; liue libere & contingenter ad illam se habeat, non tamen circa obiectum contingens Scagibile; liue tertio circa quodcunque ob tectum, quomodocunque se habeat, non tamen sperando .sue in ordine ad actum
imperatum . sed sistendo in proprio icta
elicii ci. Quod a ate talis extensio no conia cludat practicum, persuadetur duobus ae kT mirnentis, quς sunt in opponendo. Impugna. Contra hanc conc lusione comune istis tur a. rata. tribus viis in statur. Videtur sequi , quodnibu aliqua operatio eiu in potestate hominis, i a ciuisu verὰ sit actus humanus, ct tamenee iit proprie spe .ulatio, nec praxis, puta amor finis; consequens videtur inconue-aaatio. niens. Praeterea. ub d cognitio dilectiva in volitione quacunque non sit practica.eu sit veritas confesse se habens appetitui recto; videtur inconueniens, qu .a talis veritas eli proprium opus metis practicae pit. i. ex O. Ethie. Sed pretermissa auctoritate ilDubitatis Iaex io. Et hic. Quae est in oppone do . Se subtili bin expolitione illius, Nunquid felix speculatiuus secundunt Arist. amat sine, ut amare . . st distinguitar contra delectari, sue de obiecto speculato, suis a speculatique Respol, I deo. ir. Metaph. vult Philotaphus, quod
primu movens mouet ut amatu, igitur hi
ulli gentia inferior amat primu , & tamen ipsi ut felicitate poneret in speculatione, Car. o. sicut patet 1 o. fillic. igitur ipse sub specu- Iatione coprehendit non tantu delectatios, sed amare: igitur,nec proptςr exies o ite ad it Iud erit notitia practica secudum ipsum, sed speculativa. Sed quare non tenetur in hoc, caratio scietiae practuae &Deculatiuae accipiatur ab ipso Sc ira due primae vie istam negantes ponentes rheologia esse speculatinam,bene ponunt, &praecipuEsecundu Philosophu. Respondeo. Illud amare, quod poneret in intelli- 'Etia, poneret necessitate naturali voluta Mi P ti ines e .ita gubd no contingeret ibi ea et tare, de secte agere, ita quod respectu il-Ii ut notula esset tantia modo ciste sua, nodi rectiva; nec quantu ad obiectu in particulari, nec quanta ad aliqua eius conditionem, vel aliqua circunstantia actus volen
mare creaturarum intelle uallu tes pectu Dei in particulari, quantu ad circunstan tias actus, sicut argutum est contra prima via in primis duabus ration;bus. Si igiturco uenisset nobiscu ponendo amare respectu finis libere recte & no recte posse elici, nec recte elici,nili eliciatur coformiter rationi tecte, latin latitu ostendenti obiectum, sed etia indictanti sic elia thciendu; sorte posuisset respectu talis notii iam practicam, quia consesse se habente appeii tui tecto tigii niel tis est ThHologo qui habet ab eo discordare ii, minori, consequenter dicendo disi ordare in conclusio De , qua conuenite cum eo in coclusione, qua ipse non poneret si minore tu Theologo teneret. cum igitur ditis ', Quod ab ipso accipimus ratione speculativi dc practici, verum est, Scin maiori couenimus, quod illa est specula uua, quae licet ad disei lectione extenderetur, ut ostendPs obiectu, si nullo tame modo esset directiva in actu, ut circuitationabilis est,' ut hui obiecti in particulari, sed minorε qua ipse assi meret sub , habem negare in proposito
Sed dico, et talis necessitas ponatur in in intelligetia ex natura volutatis ama di Deu, tauquid ita poneret in volutate homilii, sapietis,que ipse no ponit naturaliter felice Sinon, igitur iste potest dirigi in tali actu. Respo duo. practica a tali no negaret, nisi quia felicitate eius dixit esse speculativa.
quod dicitur de delectatione nillil est ad propositu quia delectatio est passio consequens naturaliter operationem petia
Oa, ct siue si delectatio de speculatione, sue de speculato, propterextensione ad ilu,nulla e M isto ponit ut cognitio practica, quia nec ista est praxis proprie loque do. Hoc tagetur in tertio dis .is. Amare autem, vel desiderare biectu cognitum, elahoe sic vel sic ei reuia stationabile, est vere
praxis, nec naturaliter coseques appreheson ε, sed libere recte vel iri recte cibilis. SAd secundu . Quod additus de seli ita te quod sit specularitia, qtita felix in D laniatissimus dico, Quod auctoritas noclogit, quia loquitur passive, quasi maxime amatus a Deo, non acti se; sicut patet ibi. subdit enim, Si quid E cura humanorum aDiis sit rationabile. Sc gaudere ipsos. sui, ple Deos optimo Se cognatissimo, hoc aute est intellectus Se Diligetes isitur line,
70쪽
η August. I t. de Trin.cap. I ult, quod sapientia est respectu contemplationis, scietia vero respectu actioni cum igitur Geologia. sit proprie sapientia dc non scientia ipsa non erit practica ,sed contemplativa.
viae , una est affirmans Theologiam esse . conte/nplativam , quae unico argumento orobatur, quod est in opponendo.
Alia via dicit Theologiam esse assectu', ua, quod bene intelligi potest, si affectiva ponatur esse quida practi ea, si aut ε esse- ct ita ponatur reri u mebru distinctu cin' ira practicu Sc speculatiuu, se est edita dicta Quaestione Praecedeti ait. . ubi ost ' sum eis dilectione esse veram praxim; de' e clam cotra auctoritales multas, quae senti ubi praecise scientias distingui inspectitati uim de practicam, Sc nullum est tertiu
de 'ug tr. de Dolim. cap. 4. dicit. quod i duae portiolies animae superior, ae in feracit no distingsi fur nisi penes officia, ct in utraque tam in superiori, qua in in in te sciri est Trinitas,in superiori aute in aia o Trinitatis increatae; Se tamen sola superi deportio est contemPl aliua,quia res ti-cit, tetna; is me ista ouisiplatio, de quaaoquitur,non determinatur ad speculatio jeui ititia gestuvseretitiae, continet enim illud cόntemplatlauni memoriam, intelliis ei fiant.& voluntare nid di ita in comemplativo tuo potest esse extςnsio extra genus scietiae sicut potest esse in activo, hoe est in portione inser i respiciente tεporalia,qus etiam habet Trinitatem. Si igitur ista est contemplatim,ut loquitur ibi August. non prohibetur propter hoc essu pract; ea, si extenditur ad praxian in posetione superiori. κτI cI L VS. 6. . t B in Ges fias heralis a Cretae a M.
I i. Quia sicut doctrina illa, In
qua straberetur aliqua de iure, de aliqua de Plialosophia esset speculativa ct practica, siue scriberetur aridi stinctis libris, siue eapitulis, siue interse lariter, dcc o mixtim; ita in ista doctrina simul speculativa de practica tractatur uo iti divertis libris Si eapitulis, sed interscaIaritos cominixtini; ergo ipsa est speculativa, ct practica. I . Pretet ea. Nulla speculatiua cognitio distinctius tractat de operabilibus, quam eorum cognitio sit necessaria ad speculationem; nec practica dis luctius tractat de speculabilibus , quam eorum requiratur cognitio Propter praxini, ad qua extendi tur: issa autem tractat de operabilibus di stinctius, qua cognitio eorum requiratur ad speculationem, Si distinctilis de specu labilibus. qua cognitio eorum requiratur ad cognitionem practicam di igitur ista est speculatiua Sc practica. Maior probatui, ita speculabilia n5 cosiderantur in sere tia practica , nisi propter cosiderationem practii a nec operabilia in speculativa, ni si propter c si siderationε speculativa. MI norpat et,quia hic tractatur de operabilib ita distincte, ae si esset de eis preci se: Sceti 1 despeculabilibus, ac si ellet de eis praecis c.
nio discordas . prs cedet ili'in coclusione, quae dicit, v ista scietia est speculatim cirractica, in probatur dupliciter, ut in op 'pone do. citra ista opinione arguitur sic. dabitus no habes euidEtia e e obiecto nodistinguitur secund si distinctione obiectorii, tuc erum oporteret' pone te duas fides infusas, iste aute habItus no habet euidentiaeκ bblecto, igitur no distinguitur secadum distinctionε obiectoru; igitur no est duo habitus propter distinctionem operat,iliti di speculabilis. Prsterea. Illa opinio de di bus habitibus, qua uis possit probabilitate aliqua haberedeTheolona,vi tradita est in Scriptura, tamen de Tlleolo gia in se, cuius subiectu primu est esset iadia ina, ut hρο essentia, sicut dictum est de subiecto Theogiae. non videtur pro babilis ina de isto subiecto,chm si verisia me una cognoscibile, nata est haberi pri-