장음표시 사용
41쪽
Quarto. Utrum sapientia , quae est donum , ponsit esse cum peccato mortali. Quinto . Utrum sit in omnibus habentibus gratiam gratum facientem. Sexto. Quae beatitudo ei respondeat.
Utrum Sapientia debeat inter dona Spiritus sancti computari. IV. ar. 4. ad i. 9 2. Et 3. d. 35. 2. a. I. q. I. AD Primum sic proceditur . Videtur , quod sapientia non debeat inter dona Spiritus sancti computari . Dona enim sunt perfectiora virtutibus, ut supra dictum est: i. a. 68. a. 8. J Sed virtus se habet solum ad bonum . Unde & Augustinus dicit
in lib. a. de libero arbitrio, cap. 39. a princ. to. I. quod nullus υirtutibus male utitur. Ergo multo maispis dona Spiritus sancti se habent solum ad bonum: Sed sapientia se habet etiam ad malum . dicitur enim Iae. 3. Quaedam sapientia es terrena, animalis , diabolica . Ergo sapientia non debet poni inter dona Spiritus sancti. I. Praeterea. Sicut Augustinus dicit ra. de Trin. e. I eir. princ. ro. 3. J Sapientia es divinarum re-νum cognitio : Sed cognitio divinarum rerum , quam homo potest per sua naturalia habere , pertinet ad sapientiam , quae est virtus intellectualis : cognitio autem divinorum supernaturalis pertinet ad fidem, quae est virtus theologica, ut ex supra dictis patet. c q. a. 7. I. a. q. 62. a. I. J Ergo sapientia magis debet dici virtus, quam donum 3. Praeterea. Job 28. dicitur: Ecce tἰmον Domini, ipsa es sapientia, oe recedere a malo intellige tia : Ubi secundum literam septuaginta Interpretum , qua utitur Augustinus, c Li de Trin. cap. I 4. ρ rum a print. γ I. I 4. e. i. to. 3. 3 habetur Ecce pissas ipsa es sapientia: Sed tam timor, quam pietas ponuntur dolia Spiritus sancti . Ergo sapientia non debet numerari inter dona Spiritus lancti, quasi d num ab aliis distinctum. Sed Contra est, quod Isa. II. dicitur.' Reqti ἰescet
super eum spiritus Domini , Diritus sapientiae ,
άntellectus. Respondeo dicendum , quod Deundum Philoso. Phum in princ. Metaph. c. cap. a. ro. 3. Ad sapienum pertinet considerare causam altissimam, per quam
42쪽
QUAEST. XLV. ART. I. 39eeVti me de aliis iudicatur, oe secundum quam omnia
Causa autem altissima duplieiter accipi potest; veι simpliciter, υel in aliquo genere. Ille ergo, qui cognoscit causam altissimam in aliquo genere , & eeream potest de omnibus, quae sunt illius generis, iudicare, & ordinare , dicitur esse sapiens in illo genere , ut in medicina , vel architectura ; secundum illud I. ad Cor. 3. Ut sapiens architectus fundamentum posui. Ille autem , qui cognoscit causam alti sesimam simpliciter, quae eit Deus, dicitur sapiens sim-PIiciter; inquantum per regulas divinas omnia potest judicare, & ordinare. Huiusmodi autem iudicium consequitur homo per Spiritum sanctum, secundum illud i. ad Cor. a. Sρ ν ituriis iudicat omnia r quia , s cui ibidem dicitur, Spiritus omnia scrutatur, etiam prosianda Dei. Unde manifesturn est , quod Sapientia es donum Spiritus sancti. Ad primum ergo dicendum , quod bonum dicitur
dumi itex : Uno modo , quod est vere bonum , di simpliciter perfectum: Alio modo dicitur aliquid esse horium secundum quandam similitudinem, quod est in malitia perfectum: sicut dicitur bonus latro, vel Perfectus latro; ut patet per Philosophum in I. MetaPh. c tex. 2I. to. 3. Et sicut circa ea , quae sunt vere bona , invenitur aliqua altis sima causa , quae est summum bonum , quod est ultimus finis , per Cuius cognitionem dicitur homo vere sapiens ς ita etiam in malis est invenire aliquid , ad quod alia referuntur , sicut ad ultimum finem , per cuius cognitionem homo dicitur esse sapiens ad male agen dum , secundum illud Hierem. 4. Sapientes sunt, ut faciant mala οῦ bene autem facere nescierunt . Quicunque autem avertitur a fine debito, necesse est quod aliquem finem indebitum sibi praestituat : quia omne agens agit propter finem. Unde si praestituat sibi finem in bonis exterioribus terrenis , vocatur sapientia terrena . si autem in bonis corporalibus, vocatur sapientia animalis . si autem in aliqua excellentia, vocatur sapientia diabolica , propter imitationem
superbiae diaboli, de quo dicitur Job i. Ipse est νexsuper omnes flios superbiae .
Ad secun Aum dicendum, quod sapientia, quae ponitur donum Spiritus sancti, differt ab ea, quae pi nitur virtus intellectualis acquisita. Nam illa acqui-titur studio humano : haec autem est de sursum deis frendens , ut dicitur Iacobi 3. Similiter etiam differta fide Nam fides assentit veritati divinar secundum
43쪽
seipsam e sed iudicium , quod est secundum verita. tem divinam, pertinet ad donum sapientiae. Et id in eo donum sapientiae praesupponit fidem , quia unusquisque bene iudicat quae cognoscit, ut dicitur in I. Et hic. cci to. S. Ad tertium dicendum , quod sicut pietas , quae pertinet ad cultum Dei, est manifestativa fidei, inis quantum per cultum Dei protectamur fidem : ita etiam pietas manifestat sapientiam . Et propter hoc dicitur, quod pietas est sapientia; & eadem ratione timor. Per hoc enim ostenditur, quod homo habet
rectum judicium de divinis , quod Deum timet , M
Ex artici habes premo : quomodo per rationem ostendas , merito esse insinuatum a scripturis , quod sapientia est donum Spiritus sancti . Insinua tur autem per hoc , quod dicitur Sap. 7. Venit in
me Diritus sapientiae . Item per dictum Iacobi . 3. Quae de sursum es sapientia , Sc. Item per dictum Isai. II. Requiestae super evim c scilicet Christum Diνitus Domini. Ubi, explicando ipsius dona, mox subiungit, Diritus sapientis , &c. Per spiritum autem sapientiae , intelligit sapientiam , quae est donum Spiritus sancti. Unde, tanquam per corresponis dentiam ad hunc locum aperiendo sensum eius, L cas de Christo ab Isaia ibi praedicto dicit c. a. meν confortabatur plenus sapientia. Secundo vides: qu modo ex iis bene pensatis, M.
AD Secundum sic proceditur . Videtur , quod sapientia non sit in intellectu sicut in subiecto.
Dicit enim August. in lib. de Gratia novi testamenisti, c epi . Ian. cap. I 8. a prine. to. a. quod sapientia es charitas Dei : Sed charitas est sicut in cubiecto in voluntate , non in intellectu , ut supra habitum est. c g. 24. a. I. Ergo sapientia nou est in intellectu sicut in subie ro. 2. Praeterea. Eccles. 6. dicitur: Sapientis doctrianae secundum nomen ejus es: dicitur enim sapientia
sapida scientia i quod videtur ad asse tum pero
44쪽
tisere, ad quem pertinet experiri spirituaIes delectaω tiones , sive dulcedines . Ereo sapientia non est in intellectu, sed magis in affectu. 3. Praeterea. Potentia intellae is in sufficienter perficitur per donum intellectus: Sed ad id, quod potis rest fieri per unum , superfluum esset Plura ponere. Ergo non est in intellectu. Sed Contra est , quod Greg. dicit in a. Moral. e. 26. aliquant a Istino J quod famentia contrariatur stiti itiae, Sed stultitia est in intellectu. Ergo &sa
. Respondeo dicendum , quod sicut supra dictum
est , a. praee. sapientia importat quandam recti,tudinem iudicii secundum rationes divinas. Rectit do autem iudicii potest contingere dupliciter : Uno modo secundum perfectum usum rationis: alio modo propter eonnaturalitatem quandam ad ea , de quibus iam est iudicandum : Sicut de his , quae ad cainsitatem pertinent , per rationis inquisitionem rebeiudicat ille , qui didicit scientiam moralem : sed per uuandam connaturalitatem ad ipsam recte iudicat ae eis ille, qui habet habitum castitatis. Sic ergo circa res divinas ex rationis inquisitione .rectum iudicium habere pertinet ad sapientiam, quae est virtus intellectualis : sed rectum iudicium habere de eis secundum quandam connaturalitatem ad
ipsas , pertinet a Mapientiam , secundum quod donum est Spiritu ncti: sicut Dionys. dicit in a. c. de div. nom. a med. ted . . quod Hie=otheus essperfectus in diυinis , non solum discem , sed . ρ
Haiusmodi autem compassio , sive connaturalitas ad res divinas fit per charitatem , quae quidem unitnos Deo, secundum illud I. ad Cor. 6. isi adhaeree Deo, unus Diritus es . Sic ergo sapisutia, quae es donum , ea am quidem babet in voluntate, silicee charitatem , sed essentiam habet in inteste 'ti, cuius actus est recte iudicare, ut supra habitum est. a.
Ad primum ergo dicendiis , quod Aug. loquitur
de sapientia quantum ad suam causam ; ex qua etiam lumitur nomen sapientiae , secundum quod fa-Frem quendam importat.
Unde patet responsio ad Seeundum : Si tamen iste sit intellectus illius auctoritatis. Quod non videtur: quia talis expositio non convenit nisi secundum n mn, quod habit sapientia in latina lingua: in Graeco autem non competit, R sorte nec in aliis linguis. Unde potius videtur nomen sapientia: ibi accipi. Tom. IX. B pro
45쪽
pro eius sama , qua a cunctis commendatur.
Ad tertium dicendum, quod intellectus haut si, actus ; scilicet percipere , 3e iudicare Q ad quorum primum ordinatur donum intellectus : ad se,ndtim autem , secundum rationes divinas, donum sapiemtiae: sed secundum rationes humanas, donum sciemeias
APPENDIX. EX articulo habes primo: quomodo se r rationem
ostendas, merito a scripturis fuisse insinuatum , quod sapientia est in intelleri tanquam in subiecto. Insinuatur autem per hoc , quod dicitur Prov. I4. In corde prudentis requiescis sapientia. Per eor autem hic designatur intellectus . Unde mox , quasi hoc ipsum declarans, scriptura subdit ibi γ ω indoctos quoistio erudiet . Ρatet siquidem ς quod erudire pertinet actintellectum sapientia vestitum , quoniam erudire. esse actum intellectus vel mediocriter doctus novit. I ii sinuatur & per hoc , quod dicitur 3. Reg. 3. V
dentes, sapientiam Dei esse in tua ad faeie tim
ictum. Constat vero, quod iudicare , taηquam mas suus , pertinet ad intellectum per sapientiam . Item ti per hoc, quod dicitur Prover. I. Sapientiam sulti despiciuην. Ubi patet , quod stultitia opponia eur sapientiae: hoe est , quod sapientia , & stultitia odinvicem contrariantur . Constat autem apud Phia Iosephum in post praedicamentis ζ quod eontraria etαν- santur circa sdem , idest sunt successive in eodem subiecto . Ad illud enim possidendum se mutuo ab eodem expellunt id , quod est contrariari adinviacem. Cum ergo stultitia sit in intellectu , tanquam in subiecto c ut colligitur pluribus modis ex q. Q. a. die. sequitur: quod scriptura per dictum illud, sci-1i et sapientiam suis Dieiunt , consignificavit, quod sapientia est in intellectu, ut in subjecto. eundo vides: quomodo, &c.
Virum sapientia si Deeulativa rantum, an
etiam piactita. p. q. I . a. 7. Ο I. q. 64. a. I. eor. ω 3. d.
AD Tertium sic proceditur. Videtur, quod sapie tia non sit practica , sed speculativa tantum.
46쪽
Donim enim sapientiae est excellentius , quam sanientia , secviidum quod est intellectualis virtus e&ed sapientia , secundum quod est intellectualis viriatus , est speculativa tantum . Ergo multo magis sapientia , quae est donum , est speculativa , Est non practica. a. Praeterea . Practicus intellectus est circa operabilia, quae sunt contingentiae, Sed sapientia est cir ca divina , quae sunt aeterna , & necessaria. Ergo iapientia non potest esse practica. s. Praeterea . Gregorius dicit in o. Moral. c eap. eas. eis. prino quoa in contemplatione principium . ood Deus est , quaeritur : in operatione autem sub gravi mecultaris fasee laborMur: sed ad sapientiam pertinet divinorum visio, ad quam non pertinet sub aliquo fasce laborare ; quia, ut dicitur Sap. 8. Non diet amaris inem eonversatio eius , nec taedium eon--εῖ- illius . Ergo sapientia est contemplativa tamaum , non autem practica, si ve activa.
Sed Contra est, quod dicitur ad Coloss. 4. In f pientia ambulate ad eos, qui seris sunt Hoc autemzrtinet ad actionem. Ergo sapientia non est solum eculativa, sed etiam practica. Respondeo dicendum , quod, sicut Augustinus dicit in ia. de Trinit. c i4. zom. 3. superior pant rationis sapientiae deputatur , inferior autem scie tiae . Superior autem ratio , ut ipse in eodem litace. 7. in β dicit , intendis rationibus supernis, scidivinis , ω εο ρDiem is, e r consulendis . Con pietem dis quidem , secundum quod divina in seipsis cou- tempIatur: Consulendis autem, secundum quod per divina iudicat de humanis actibus , Per divinas regulas dirigens actus humanos.
Sie ergo sapientia , seeundum quod es donum , non silum es Deculativa , sed etiam practica.
Ad primum ergo dicendum , quod quanto aliqua virtus est altior, tanto ad plura se extendit, ut habetur in lib. de causis. c. proposit. Io. oe II. intervis agri to. 3. Unde ex hoc ipso quod sapientia, quae est donum, est excellentior , quam sapientia, quae est virtus intellectualis , utpote magis de Propinquo
Deum attingens per quandam unionem animae ad iis
pium, haiat quod non solum dirigat in contempIaintione, sed etiam in actione. Ad secundum dicendum , quod divina in se quiadem sunt necessaria, & aeterna οῦ sunt tamen regulae contingentium , quae humanis actibus subsunt. Ad tertium dicendum , quod prius est considera re aliquid in lai , quam secundum quod ipsum in
47쪽
alierum eomparatur. Unde ad sapientiam prius m tinet cor templatio divinorum, quae est visio principii ; & posterius dirigere actus humanos secundum rationes divinas. Nec tamen in actibus humanis ex directione sapientiae provenit amaritudo, aut labor, sed potius amaritudo propter sapientiam vertitur in dulcedinem, S labor in requiem .
APPENDIA.EX artic. habes primo : quomodo per rationem ostendas , merito a scripturis esse insinuatum, quod sapientia non solum est speculativa, sed etiam practica . Insinuatur autem per hoc , quod dicitur Eccles. s. Vir sapiens liberaυie urbem obsidione vaIIatam per sapientiam suam. Ecce, quod, cum liberare urbem ab inimicorum actuali obsidione dicat actionem, & hoc attribuatur sapientiae , monstratur aperte, quod sapientia elt practica . Item per hoc, quod dicitur Ephes. S. Videte , quomodo caute ambuletis , non quali incipientes , sed ut sapientes. Ubi monstratur , quod sapientia complectitur utrunque, scilicet speculativum , & practicum . Speeulativum
quidem per ly videre , id est per sapientiam , ideo
enim ad ly videte mox annectit ly tit sapientes. Practicunt vero per ly eaute ambuletis, quoniam Sehuic verbo, scilicet ambulare caute , deseruit ly uesapientes , ut patet consideranti . Seeundo viaves, &e.
AP Quartum sic proceditur . Uidetur , quod sapientia possit esse sine gratia , & cum peccato
mortali. De his enim , quae cum peccato mortali ha
heri non possunt , praecipue Sancti gloriantur , secundum illud 2. ad Corinth. I. Gloria nWyra haec est, tesimonium eonscientiae nostrae : Sed de sapientia sua non debet aliquis gloriari , secundum illud H ierem. 9. Non glorietαν sapiens in sapientia sua. Ergo sapientia potest esse sine gratia cum peccato
2. Praeterea . Sapientia importat cognitionem divinorum , ut dictum est ; art. I. D. qu. Sed aliqui cum peccato mortali possunt habere cognitionem veritatis divinae, secundum illud Rom. I. meritatem
48쪽
QUAEST. XLV. ART. IV. 23 DG in ἰn Q itia detinent. Ergo sapientia potest emoctim peccato mortali.
3. Praeterea . August. dicit in Isis de Trinit. c c. 38. in princ. tom. de charitate loquens. NulItimes iso Dei dono excellentius : Noe solum es, quod diυidit inter silos regni aeterni, oe istos perditionis
aeternae: Sed sapientia differt a charitate. Ergo non
dividit inter filios regni, & idios perditionis. Ergo
potest esse cum peccato mortali. .
Sed Contra est , quod dicitur Sap. I. In malevo- Iam animam non introibit sapsentia , nee habitabipin corpore subdito peccatis. Respolideo dicendum, quod sapientia, quae est donum Spiritus sancti, sicut dictum est, car. hu. q. facit rectitudinem iudicii circa res divinas, vel pex regulas divinas de aliis , ex quadam connaturalitate, sive unione ad divina; quae quidem est per ch ritatem , ut dictum est. c art. a. hti. qu. oe q. 23. a. s. Et ideo sapientia , de qua loquimur , praesupponit charitatem. Charitas autem non potest esse cum peccato mortali , ut ex supra dictis patet . c. q. a . a. I a. Unde relinquitur , quod sapientia , do qua loquimur, non potes esse ctim peccato mortali. Ad primum ergo dicendum , quod illud intelliis gendum est de sapientia in rebus mundanis , sive etiam in rebus divinis per rationes humanas ς de qua Sancti non gloriantur, sed eam se fatentur non habere , secundum illud Proverb. 3o. Sapientia b minum non es mecum. Gloriantur autem de sapie
tia divina, secundum illud I. ad Corinth. i. Factus nobis sapientia a Deo . Ad secundum dicendum , quod ratis illa procedit de cognitione divinorum, quae habetur per sta dium, & inquisitionem rationis , quae potest haberi
eum peccato mortali; non autem de illa sapientia, de qua loquimur.
Ad tertium dicendum, quod sapientia etsi differata charitate, tamen praesupponit eam; & ex hoc ipso dividit inter filios perditionis, & regni.
EX articulo habes primo di quomodo per rationem
ostendas, merito insinuatum fuisse a scripturis, quod sipientia donum non potest stare cum peccato mortali , & consequenter non sine gratia . Insiisnuatur autem per dictum Sap. I. In ma evolam animam non introibit sapientia , nec habitabis in eo pare subdito peccatis. Ubi patet, quod non loquitur
49쪽
de sapientia humanitus aenuisibili , sed dividi itust. tanquam donum Spiritus S. infusa ; nam sapientia acquisibilis per vires humanas , ct etiam sapientia,
quae inter gratias grati& datas annumeratur, I. Cor. II. possunt manere cum peccato mortali , ut ex ad
2. R patet de aliquibus sapientiam gratiam gratis datam, sive in praedicando, sive in conssilia dando, sive alias docendo, habentibus. Ly sn eorpore. Hoc dicitur , non quia corporis actus sit sapere divina , aut per ea, tanquam per regulas, recte dirigere humana : sed quia anima, quae in praesenti vita habet sapientiam donum, habitat in eorpore. Per hoc enim fit, quod & ipsa sapientia in anima existens dicatur habitare in corpore. Non habitabis ergo ira corpore subdito peceatis ' id est. Non habitabit in a- mima subdita peccatis, quae anima existit in corpo--,. R cuius corpus per hoc dicitur subditum peccatis. Insinuatur & idem in principio dictum per id , quod habetur Iob a 8. Sapientis ubi invenitur' Nom,nvenitur in terra suaviter υλentium. Ubi per IJa- viser viventer, intelligit viventes in peccatis, idest peccatores . In cuius signum in fine eiusdem capituli , quasi declarans ab oppositis praedictum sensum dicit: Ecee timor Domini ius es sapientia, Θ ν cedere a meso, intelligentia. Hoc est ergo , in pro-xosito. Ubi inυenituν Japientia' Non in terra sum. vitre υλentium, idest non in illis, qui non habenta imorem Domini , nec recedunt a malo . Secundo vides: quomodo, dic.
A RT I C U L U S V. IS 3 infum sapisntia sit in omnibus habentibus gratiam ..1. 2. q. 68. a. I. ad DAD Quintum sic proceditur. Videtur , quod s iapientia non sit in omnibus habentibus gratiam . Maius enim est sapientiam habere, quam sa-Pientiam audire Sed solum perfectorum est sapientiam audire , secundum illud i. ad Cor. a. Sapiemriam loquimur intest perfector. Cum ergo non Omnes habentes gratiam sint persecti , videtur quod multo minus omnes habentes gratiam habeant sapientiam. a. Praeterea . Sapientis es orrinare , ut Philosorhus dicit in I. Metaph. c c. a. tom. 3. & Iac. 3. dicitur, quod est iudicans sine simulatione Sed non Omnium habentium gratiam est de aliis iudicare, aut alios ordinare', sed salum Praelatorum . Ergo.
50쪽
non omnium habentium gratiam est habere sapien-3. Praeterea . Sapientia datur contra fultitiam . ut Gregor. dicit in a. Moral. c e. M. aliquam. apri ne. 9 Sed multi habentes gratiam sunt naturaliter stulti; ut patet de amentibus baptiEatis, vel qui 'tmodum sine peccato mortali in amentiam inci-. rgo non in omnibus habentibus fratiam
Sed Contra est , quod quieunque' est qne peecato mortali , diligitur a Deo ; quia charitatem habet. qua Deum diligit : Deus autem Migentes se diIZgre, ut dicitur Proverb. 8. Sed Sap. 7. dicitur, quod
neminem diligit Deus , ns eum quieum fotexi is
unBabstae. Ergo in omnibus habentibus gratiam Peccato mortali existentibus est sapie filia: i
Respondeo dicendum, quod sapientia, de qua I quimur , sicut dictum est , c arn praee. importat quandam rectitudinem iudicii circa divina & co
spicienda , & consulenda . Et quantum ad utrumaque ex unione ad divina secundum diversbs gradus aliqui sapientiam sortiuntur . Quidam enim tantum lartiuntur de recto iudicio tam in contemplatione divinorum , quam etiam in ordinatione rerum humanarum secundum divinas regulas , quantum est
necessarium M. saltat em : Et Me nulli dees sine peccato mortali exi enti per gratiam gratum facientem et quia si natura non discit in necessariis, multo minus gratia . Unde dicitur i. Ioan n. a. Unditio deces
Quidam autem altiori gradu percipiunt sapientiae donum ; & quantum . aci contemplationem divino rum , inquantum scilicet altiora quaedam mysteria& e noscunt , & aliis manifestare possunt ; & etiam quantum ad directionem humanorum secundum regulas divinas , inquantum possunt secundum eas seipsos, sed etiam alios ordinarer Et i egratas sapientiae non es communis omnibus habent bus gratiam gratum facientem , sed magis pertinest G. grat os gratis datas , quas Spiritus sanctus distribuit prout vult , secundum illud a. ad Corinth. 11.
Alia datur pre omitum se o sapientia &c. Ad primum ergo dicendum , quod Apostolus Ioinquitur ibi de sapientia, secundum quod se extendit ad occulta mysteria divinorum.' sicut & ibidem dicitur' Lσεωλυν mk sapientiam in inserio , quae abscondita es. Ad secunaum dicendum , quod quamvis ordinare alios homines , R de eis iudicare pertineat ad solos B 4 Praeis