장음표시 사용
71쪽
Utrum prudentia praestruat finem virtutibus
moralibus . I. q. 22. a. Dad 2. . I. a. q. 66. a.' γ 3. d.
AD Sextum sic proceditur. Videtur, quod prudenistia praestituat finem virtutibus moralibus. Cum enim prudentia sit in ratione , virtus autem morais lis in vi appetitiva , videtur quod hoc modo se ha. beat prudentia ad virtutem moralem, sicut ratio ad vim appetitivam : Sed ratio praestituit finem potentiae appetitivae. Ergo prudentia Praestituit finem vir
a. Praeterea. Homo excedit res irrationales flacu dum rationem: sed secundum alia cum eis comm ni eat . Sic ergo se habent aliae partes hominis ad rationem , sicut se habet homo ad creaturas irratio-1,ales Sed homo est finis creaturarum irrationalium, ut dicitur in I. Polit. c cap. S. to. S. I. a. Physici rex. 24. to. 2. ErRO omnes aliae partes hominis oris
dinantur ad rationem sicut ad finem : Sed prudentia est recta ratio agibilium , ut dictum est. c a. r. hu. qu. , Ergo omnia agibilia ordinantur ad prudentiam sicut ad finem ἰ Ipsa ergo praestituit finem O.
mnibus virtutibus moralibus. 3. Praeterea. Proprium est Virtutis, Vel artis, seu, potentiae, ad quam pertinet finis, ut praecipiat aliis virtutibus , seu artibus , ad quas pertinent ea quae sunt ad finem : Sed prudentia disponit de aliis viris tutibus moralibus, & praecipit eis . Ergo praestituit
' 44 hira est , quod Philosophus dicit in 6. E
thic. ccap. II. cir. med. tom. S. quod viritis moralis intentionem fnir facit rectam Prudentia autem quoad hane . Ergo ad prudentiam non pertinet praestituere finem virtutibus moralibus , sed solum disponere de his quae sunt ad finem. Respondeo dicendum , quod finis virtutum mora lium e1t bonum humanum . Bonum autem humanae animae est secundum rationem effle, ut patet per Di nusium 4. cap. de div. nom. c cap. 4. Iect. 22. Unde necesse est, quod fines moralium virtutum. prae- existant in ratione. Sicut autem in ratione speculativa sunt quaedam ut naturaliter nota, quorum est intellectus,& quae dam I
72쪽
dam , quae per illa innotescunt , scilicet conclusio. nes , quarum est scientia . Ita in ratione practi ea praeexistunt quaedam, ut principia naturaliter nota:& huiusmodi sunt fines Urtutum moralium: quia finis se habet in operabilibus, sicut principium in speculativis, ut supra habitum est. q. 23. art. 7. I. ad I. ω I. a. q. l3. a. 3. Et quaedam sunt in ratione practica, ut conclusiones: & hujusmodi sunt ea quae sunt ad finem , ia uae pervenimus ex ipsis finibus: Et horum est pruentia , applicans universalia principia ad particulais res conclusiones operabilium. Et ideo ad prudentiam non pertinet yraestituere finem virtutibus moralibus, sed scium disponere de his quae sunt ad finem. Ad primum ergo dicendum , quod virtutibus m ratibus praestituit finem ratio naturalis, quae dicitur synderelis, ut an I. habitum est ,' c. q. 79. a. Ιχ. non autem prudentia, ratione iam dicta. incorp. Et per hoc patet responsio ad Secundum . Ad tertium dicendum, quod finis non pertinet ad virtutes morales, tanquam ipsae praestituant finem rsed quia tendtint in finem a ratione naturali praest tutum: ad quod iuvantur per prudentiam , quae eis viam parat, disponendo ea quae sunt ad finem. unde relinquitur , quod prudentia sit nobilior virtutibus moralibus, & moveat eas. sed synderesis movet pruindentiam , sicut intellectus principiorum scientiam.
Ex art. habes primo : quomodo per rationem stendas, moerito fuisse a scripturis insinuatum , S a philosopho 6. Ethicorum , quod prudentia non praestituit enem virtutibus moralibus,& disponit de his, quae sunt ad finem: & hoc , per ly virtus m ratis intentionem Mnis Deit rectam ς prudentia amrem, qua ad hane. Insinuatur 3c Genes 3 o. per hoc, quod ibi narratur , prudentiam ipsius Iacob fuisse in disponendo ea, quae erant ad finem iustitiae. Quando scilicet artem arte prudenter delusit per missionem
populearum virgarum in canalibus ad conceptum 'vium, cum Laban nollet ei dare mercedem per se
vitio convenientem. Item per hoc , quod Iosue Mnarratur, prudentiam ipsius Iosue fuisse in dispone do insidias , & postea fugam simulando , ad finem hune inrtitudinis scilicet ad capiendum civitatem Ha Seeundo vides e quomodo ex iis , similibusque , ut semper ubique dubintelligitur , bene missatis, & -- plicatis, &c. C a AR-
73쪽
M QUAEST. XLVII. ART. VII. ARTICULUS VII. 26
Utrum ad prudentiam tertineat invenire medium in virtutibus moralibus. In is D 3. iqi. a. 8. Et I. 1.-6I.am 3. ad 3. ω qu. 66. art. 2.AD Septimum sic proceditur . Videtur , quod ad
prudentiam non pertineat invenire medium in virtutibus moralibus. Consequi enim medium est sinis moralium virtutum : Sed prudentia non praestituit finem moralibus virtutibus , ut ostensum est .c are. prae. Ergo non invenit in eis medium. a. Praeterea . illud quod est per se , non videtur causam habere , sed ipsum esse est sui ipsius causa ;quia unumquodque dicitur esse per causam suam :Sed existere in medio convenit virtuti morali per se, quasi positum in eius definitione , .lut ex dictis patet. c a. I. bu. q. cm. I, J Non ergo Prudentia causat medium in virtuti hus moralibus. 3. Praeterea. Prudentia operatur secundum modum rationis: Sed virtus moralis tendit ad medium per Uodum naturae; quia, ut Tullius dicit in a. Rhetoris sit. de Inveni. aliquam. ante Mn. Virtus es h hilus per modum naturae rationi consentanetis . Erispo prudentia non Praestituit medium virtutibus mois
Sed contra est , quod in definitione virtutis mois ratis supra posita c a. S. M. q. arg. I. dicitur , quod es in medueate expens determinata ratione , prout sapiens determinabit. Raes,ondeo dicendum , quod hoc ipsum quod est conformari rationi recte , est finis proprius cuiuslibhet virtutis moralis . Temperantia enim hoc intendit , ne propter concupiscentias homo divertat a raotione e Et similiter fortitudo , ne a recto iudicio Tationis divertat propter timorem , vel audaciam :Et hie finis praestitutus est homini secundum natura
Iem sationem . naturalis enim ratio dictat unicui-qμe, ut secundum rationem operetur.
. Sed qualiter, . peν quae homo in operando attin-hat medium rationis pertinet ad rationem tpositionem ' prudentiae . Licet enim attingere medium sit finis virtutis moralis et tamen per rectam dispositionem eorum quae sunt ad finem , medium
Et per hoc patet responsio ad Primum.
74쪽
Ad secundum dicendum , quod sicut agens naturale iacit ut forma sit in materia. non tamen facit ut sormae conveniant ea , quae per se ei insunt: ita etiam prudentia medium ennstituit in vassionibus ,& operationibus I non tamen facit , quod medium
Ad tertium dicendum , quod virtus moralis per modum naturae intendit pervenire ad medium: Sed quia medium, secundum quod medium, non eodem modo invenitur in omnibus , ideo inclinatio nat rete , quae semper eodem modo operatur , ad hoc non sufficit, sed requiritur ratio prudentiae.
Ex arti habes primo : quomodo por rationem Ostendas , merito insinuatum fuisse a seripi. RPhiloc quod prudentiae est invenire medium in vir tutibus moralibus. Insinuatur autem per hoc , quod dicit in a. Et hic. virtus , scit . minalis , es havitus electisus in medietate exi ens determinata ratione , prout sapiens , idest prudens , determinabit . Ecce et quod medium illud virtutis moralis debet esse deteris minatum , & ideo prius inventum , per rationem prudentis, seu quod idem est per prudentiam a recta ratione procedentem 6. Ethie. insinuatur di per hoc quod I. Re . I 8. narratur: quod David egredieh tur ad omnia , ad quae misisset eum Saul , & prudenter se agebat . Prudentiam vero illam fuisse videbit , qui legerit , in inveniendo media congrua virtutibus moralibus , puta vindicationi contra hostes fidelium, &e. De vindicationis virtute vide q. Ioiam 2. Insinuatur & per narration. i. Reg. de Davide prudenter agente propter hoc , quod medium congruum suae evasioni , ne detineretur ab Achis, invenit scit. simulationem fatuitatis . Item per narrationem I. Reg. 23. quod Abigail prudenter egit , quia scit. ad placandum iratum Davidem invenit medium satis congruum . Seeundo vides: quomodo,&c.
orum praecipere si prineipalis actus prudent- .
Inf. a. St. a. 2. Et 3. d. 33. q. a. a. 3. Et Rom. 8.. DA; i. f. Et Epb. a. Dct. 8.AD Octavum sic proceditur . Videtur, quod prae cipere non sit Principalis actus prudentiae. Praeo
75쪽
ei pere enim pertinet ad bona, quae sunt fienda: Sed August. Is de Trinit. c. 9. eir. f. to. 3. ponit actum prudentiae praeeaυere insidias . Ergo Praecipere non est principalis actus prudentiae. a. Praeterea. Philos dicit in o. Et hic. cc. in prine. o. 3. quod prudentis es bene consiliari : Sed alius actus videtur esse consiliari, & praecipere , ut ex supra dictis patet. c. a. 6. oe . hu. q. ω Da. q. 17. Ergo prudentiae principalis. actus non est praecipere. Praeterea aecipere, vel imperare videtur per linere ad voluntatem, cujus objectum est finis , &quae movet alias potentias animae: Sed prudentia non est in voluntate, sed in ratione. Ergo prudentiae actus non est praecipere .
Sed Contra est, quod Philos dicit in6. Et hic. cIO. torn. g. quod prudentis praeceptiva es. Respondeo dicendum , quod prudentia es recta ratio agibilium , ut supra dictuni est. hu. u. Unde Oportet, quod ille sit praecipuus actus prudentiae, qui est praecipuus actus rationis agibilium. Cuius quidem sunt tres actus: Quorum primus est eo fliari , quod pertinet ad inventionem L nam consilia. si est quaerere, ut supra habitum est . I. a. q. Iq. I. Secundus actus est judicare de inυentis: Et hoc facit speculativa ratio. Seu Practica ratio, quae ordinatur ad opus, procedit ulterius et Et est tertius actus eius qui quidem actus consistit in adiplicatione consiliatorum , & iudicatorum ad operandum. Et quiχ iste actus est propinquior fini rationis Practicae , inde est quod Me es principalis actus rarionis psactiea, oe per consequens prudentia ἀEt huiuς signum est, quod persectio artis consisti e
in iudicando, non autem in praecipiendo : Ideo rein Putatur melior artifex , qui Volens peccat in arte , quasi habens. rectum iudicium, quam qui peccat nolens , quod videtur esse ex defectu iudicii . Sed in
Prudentia est e con .erso, ut dicitur in 6. Eth. c. I ciris. to. 3. Imprudentior enim est, qui volens peccat, quasi deficiens in principali actu prudentiae , qui est praecipere, quam qui peccat nolens. Ad primum ergo dicendum, quod actus praecipiendi se extendit & ad bona prosequenda , & ad mala cavenda: Et tamen praeeasere insidias non ttribuit Augustinus prudentiae, quasi principalem actum ipsius , sed quia iste actus prudentiae non manet in patria. Ad secundum dicendum , quod bonitas consilii requiritur, ut ea quae sunt bene inventa , applicentu Pad opus. Et idem praecipere pertinet ast prudentiam , quae est bene consiliativa
76쪽
Ad tertium dicendum, quod movere absolute perotinoe ad voluntatem: sed praecipere importat moti nem quadam ordinatione. & ideo est actus rationis, ut supra dictum est. c corp. ω I. a. II. a. a. b
EX art. habes primo : quomodo per rationem mstendas, merito fuisse insinuatum a scripturis ,& philosopho , quod principalis actus prudentiae est praecipere: insinuatur autem per dictum illud 6. Eth. prudentia es praeceptiυa per hoc enim, quod non dicit, prudentia est consiliativa: nec dicit, prudentia est iudicativa, cum tamen & consiliari, & iudicare sint actus prudentiae, patet, quod, dum magis eligit dicere, prudentsa est praeceptiva , dat intellia gere vel mediocriter instructo , quod praecipere est Principalis actus prudentiae et iasinuatur & per hoc , quod Genes 4r. 42. 47. narratur prudentiam I seph fuisse praecipue in hoc , quod consilium datum Pharaoni de remedio contra famem futuram, de ia- dicatum ab omnibus bonum , scivii recte applicare ad operandum. Et hoc intelligitur hic per praecipere, ut dicit text. corp. circa finem per ly tertius actus es praecipere , qui consi sit in applicatione ton-fliatorum , . iudicatorum ad operandum . Secundo vides: quomodo, &c.
t reum solicitudo pertineas adpriacentiam.
IV. q. G. a. I. ad S. oe q. 34. a. r. AD Nonum sic proceditur . Videtur, quod solicitudo non pei tineat ad prudentiam . Solicitudo enim inquietudinem quandam importat. dicit enim Isid. in lib. io. Elym. Iit. S. 9 quod solicitus di ritur, qui es inquietus: Sed motio minime pertinet ad vim appetitivam . Ergo & solicitudo : Sed prudentia non est in vi appetitiva, sed in ratione; ut supra habitum est a. r. hu. q. Ergo solicitudo non pertinet ad prudentiam. a. Praeterea . Solicitudini videtur opponi certitudo veritatis . unde dicitur I. Reg. 9. quod Samuel
dixit ad SauI De Unis , quas nudiustertius perdi-M 3ἐ no Aesicitus Ff ; quia inυentae sunt: Sed ceris
77쪽
titudo veritatis pertinet ad prudentiam , cum sit Vimius intellectualis : Ergo solicitudo opponitur prudentiae magis, quam ad eam pertineat.
3. Praeterea. Phil. dicit in Φ. Eib. e. 3. ve . f. eo. 3. quod ad magnanimum pertinet pigrum ostfe, oe otiosum : Pigritiae auteini opponitur soliciis
tudo . Cum ergo prudentia non Dpponatur magnanimitati , quia bonum non es bono contrarium , ut dicitur in Praedicamentis, o de oppositis, tom. I. videtur quod solicitudo non pertineat ad pruiantiam. Sed Contra est , quod dicitur I. Petio. EAote pr&dentes , ω vigilare in orationibur . Sed vigilantia est idem solicitudini . Ergo solicitudo pertinet ad
Respondeo dicendum , quod , sicut dicit Isid. in Iib. io. Elym. cis M. SQ foticistis dicitur,s solera cistis; inquantum scilicet aliquis ex quadam
silertia animi velox est ad prosequendum ea quae sunt agenda . Hoc autem pertinet ad prudentiam ;cuius praecipuus actus est circa agenda praecipere de
praeconsiliatis , & iudicatis . Unde Phri. dicit in s. Eth. c e. 9. ein prine. to. I. quod oportet operari quiadem velociter consiliata , eonsiliari autem tarde . Et inde est, quod solieitudo pronis ad prudentiam pertinet. Et propter hoc Aug. dicit lib. de moribus Ee-Cl. c e. 24. eire. med. m. i. quod prudentiae sunt ea cubiae, atque diligentissima υigilantia, ne subνepe te paulatim maIa stimone fallamur. Ad primum ergo dicendum , quod motus quidem pertinet ad vim appetitivam , sicut ad principium
movens ς tamen secundum praeceptum , & directionem rationis; in quo consistit ratio solicitudinis . Ad secundum dicendum , quod secundum Phil. in . Eth. c eap. 3. eir. princ. oe c. 7, c r. su. rom. S.
Certitudo non es similiter ςtiarenda in omnibus, sed
in unaquaque materia sectindum proprium modum . Quia vero materia prudentiae sunt singularia contingentia , circa quae sunt operationes humanae , non potest certitudo prudentiae tanta esse , quod omnino solicitudo tollatur.
Ad tertium dicendum , quod magnanimus dicitur esse piger , & otiosus , non quia de nullo sit solieitus; sed quia non est superflue soli itus de multis, sed confidit in his , de quibus confidendum est , Se circa illa non superflue solicitatur . superfluitas mnim timoris , R dissidentiae facit superfluitarem s licitudinis e quia timor facit consiliari nos , ut su- pra dictum est, c i. a. q. 44. a. a.d cum de passione
78쪽
EX an habes primo : quomodo per rationem mssendas , merito a seripturis insinuatum fuisse, quod solicitudo pertinet ad prudentiam : in limatur vero per hoc, quod dicitur I. Pet. E ote pruden tes , ω vigilate in orati ibus : Hoc est i prudentiam vestram ostendite in hoe, quod soliditi sitis ire orationibus z Quod utique nrin dixisset Apostolus Petrus, nisi& agnovisset, n t est in coe voluisset, quod solicitudo pertinet ad prudentiam , item per hoc, quod dicitur i. Timol. 3. Episcoρum eqse prudentem . & Roman. 12. Qui praeest iu solicitudine: Ubi coniunctis his duobus locis , aperte monstratur quod λlicitudo pertinet ad prudentiam: Se- eundo vides: quomodo ex iis bene pensatis, & ainplicatis declaretur vicissim , & consolidetur, &c.
Utrum priandentia se extendat ad regimen multitudinis.
AD Decimum sic proceditur, Videtur, quod prudentia non se extendat ad regimen multitudianis , sed solum ad regimen sui ipsius . Dicit enim Phil. in s. Ethic. c. e. r. ad fn. to. 3. quod virtus rei ta ad bonum commune es finitia : Sed prudentia dis. fert a iustitia . Ergo prudentia non refertur ad bo
1. Praeterea. Ille videtur esse prudens , qui sibi ipsi bonum quaerit , & operatur ; Sed frequenter illi qui quaerunt bona communia, negligunt sua. Eringo non sunt prudentes. 3. Praeterea . Prudentia dividitur contra temperantiam, Sae fortitudinem: Sed temperantia ,& foristitudo videntur dici solum per comparationem ad bonum proprium. Ergo etiam prudentia. Sed Contra est , qued Dominus dicit Matth. a b
his putas essetis servus , ω prudens , quem con siluit dominus super familiam suam 'Respondeo dicendum , quod , sicut Phil. dicit in
6. Euhic. c ex cap. 7. to. 3. quidam posuerunt, quod prudentia non se extendit ad bonum commune, seu istum ad bonum proprium : Et hoc ideo, quia e-
79쪽
mistimabant , quod non oportet hominem quaererinnisi bonum proprium .. a Sed haec aestimatio repugnat charitati , quae non quaerit quae sua sunt , ut dicitur I. ad Corinth. 13. Unde & Apostolus de seipso dicit i. ad Corinth. Io.
Non quaerens quod mihi titile fle, sed quod multis ,
ise salvi sane. Repugnat etiam rationi rectae, quae hoc iudicat, quo1 bonum commune sit melius, quam.
Quia ergo ad prudentiam pertinet recte consili vi , iudicare , & praecipere de his , per quae pervenitur ad debitum finem, manifestum est, quod prindentia non solum se habet ad bonum pri tum uniux hominis , sed etiam ad bonum commune miat studinis- Ad primum ergo dicendum , quod Philosophus 1-bi loquitur de virtute morali . Sicut autem omnis. virtus moralis relata ad bonum commune ,. dicituc Iegalis iusilia: ita prudentia relata ad bonum comis mune vocatur prudentia politica . Nam sic se habet' politica ad iustitiam legalem , sicut se habet prudentia simpliciter dicta ad virtutem moralem. Ad secumum dieendum , quod ille qui quaerit bonum commune multitudinis , ex consequenti etiam quaerit bonum suum ,. propter duo . Primo quidem , quia bonum proprium non potest esse sine bono comis muni vel familiae , vel civitati&, aut regni . Unde& Valerius Maximus c I. 4. e. 4. num. 9. dicit de antiquis Romanis , quod malebant dise pauperes in diuite immνio , quam diυites in paupere imperio Secundo, quia cum homo sit pars domus, vel civitatis, oportet quod homo consideret , quid sit sibi bonum ex hoc quod est prudens circa bonum mulis titudinis . Bona enim dispositio partium accipitur secundum habitudinem ad totum i quia , ut 'Ag sinus dicit in libro 3. Confess. c east. 8. ante med. rom. i. ) Turpis es omnis pars suo toti non conve-nsens, vel non congruens .
Ad tertium dicendum , quod etiam temperantia& fortitudo possunt reserri ad bonum commune unde de actibus earum dantur praecepta leRis , ut dicitur in I. Ethic. co I. a med. tom. s. Magis i men prudentia , & iustitia , quae pertinent ad partem rationalem, ad quam directe pertinent communia sicut ad partem sensitivam pertinent singularia αA m
80쪽
EX art. habes- primo ς quomodo per rationem a stendas , merito a scripturis futile insinuatum , quod prudentia extenait se ad bonum commune multitudinis , & non solum ad bonum proprium pinsinuatur autem per hoc , quod dicitur Matth. 24.
ror, m prudens, quem eσπηitute Domiuus super familiam Dami Per hoc siquidem, quod prudens constituitur super familiam , datur iii telligi , quod ad
bonum commune multitudinis se extendit prudentia r nec putaveris ex interrogatione illa motus ,
quod nullus talis constituatur super familiam , iaconsequenter , quod hac sententia efficaciter non probetur , quod prudentia se extendat ad bonum Commune , quoniam interrogatio ipsa sicut M ai lar similes,non inseri negationem fised difficultatem , S raritatem , ut habetur in De Poeniten. diuinctio. I. eap. si fuerdos . Ac si ex illo interrogandi modo dicatur: Difficile , & rarum est, quamvis non sit impossibile , invenire servum fidelem , simulque Prudentem r quem constituas super bonum commune. Item insinuatur idipsum per hoc , quod , postram I. Reg. I 8. dictum fuerat de David ly pruenter se agebat in omnibus viis suis , narratur , quod ipse David ad commune bonum defendendum se aecinxit contra Philistaeos, &post hanc boni communis defensionem, iterum dicitur ly prudentius se gerebat David , quam omnes seri Saul . Ubi et arae patet intentum , etiam per replicatioriem de Pr dentia : Seeundo vides : quomodo ex iis bene pei satis, & applicatis declaretur vicissim, & consolidetur doctrina praesens Angelica .
ARTICULUS XI. 268'Utrum prudentia, quae es respectu boni proprii , fleeadem Decie cum ea, quae se extendit ad
bontim commune. Infρ. 48. s. 1. cor. f. oe ad a. oea. a. q. Sp. a. v. ad 4.
AD Undecimum sic proceditur . Videtur , quod prudentia , quae est respectu boni proprii , sit 'eadem specie cram ea , quae se extendit ad bonum commune .. Dicit enim, Philos m 6. Ethic. c eis.