Antonii Massae Gallesii ... Contra vsum duelli. ..

71쪽

so ANTONiI MAssAEstenturq; hominem ita uiolatum, tr efensum nuto hasii moti premi onere, propter quoi eum oporteat honorem suum reposcere , ac ad pugnam insidiatorem prouocare econtra potius eum, qai per insidias usit, omni gradu tarnoris excidere, atque ut improbum, tr det labilem notarri, ac uituperari. Ego uero eadem ratione , quam etiam duelli scriptores 'quuntur, aJrmo idem multo magisJentientum, licentumq; es se de 3s iniuis, quae uerbo, uel scripto absentibus inseruntur. Ea ratio, quam etiam diuula .ut supra Thomas albibet, huiusmodi ed. Qui coram , in oculis

alicui maledicit contumelias iaciens, eum contemnere uidetur: is uero qui uerborum contumel 3s laceratur, afficitur ignominia, er honoris detrimentum accipit: qui uero ueraba vel scripta contumeliosa in quempiam emittit absentem, ides clam eo, cui maledicit, uidetur eum uereri magis sparvipendere, atque ita honorem eius mon minuit directe,

sed de fama detrahit, quantum in ipso es,cu ei propositum

sit, animis eorum, qui audiunt, malam opinionem inferere de eo, de quo maledice, em contumeliose loquitur. Uerum haec opinio ex auditorii arbitrio, non conuitiatoris pendet: nam illi plerunque bonam opinionem de eo, cui maledicis tur, non minuunt, aut immutant, sed grauiorem de consuitiatore ipso opinionem accipiunt, quem improbum, Ποσcacem, tr timidum esse arbitrantur ,s modo ipsi uiri sunt boni, tr prudentes. Nam sapienter illud a Menandro disctum es, quoi in hanc sententiam refertur.

72쪽

CONTRA VsVM DUELLI. si

Quisquis eqs, qui calumni sylati dem habet,

Aut moribus improbis praeditus ol, Aut ingenium prorsus habet puerile.

Talium autem hominum opinionem, uel iuJicium vi, i probi nihili facere debent.Itaque cum non minuatur honor eius, qui damno affectus est,cuiue maledicitur, nisi per ea, rue

eorum, O , ut sic dicam, aperta fronte sunt,sequitur,ut in his tantii causis duello psibit esse locus,s modo uersi est honoris causa duellum 6se permittendum. Sed neque in his omnibus locus potessi esse duello, nisi uterque qui inseri in

iuriam, em qui accipit, pari sint coniicione earum rerum, quibus uis a fertur, et repellitur: nam si armatus inermi, comitatus soli, expeditus impedito uti aciat, eadem rastione dicemus hominis uiolati bonorem non minui, quos niam is, qui armis, comitum grege, b alia qua uis coniistione superior unum aliquem Jolum, imparatum, aliqua de nique conditione inseriorem aggreditur, em laedit, uitetur eum uereri, non parvipcn sere, nam si parvipendilbet, uel ueritus no e stet solus in solum quotidiano more armatus, nulla meliori conditione quaesita inuasisset. Illae quoque uidentur muriae inter occultas, O clandesimas, ac dolosas numerandiae, quae liberis, parentibus, uxori famulis,albsq; qui ad nos pertinent, nobis cura' sunt, er a nobis pens dent, inseruntur clam nobis , aut cum ipsi absumus: quos

niam illarum auctores quoque dici non pollunt parvipenderre , si potius vel cri eos . quibus absentibus , uel clam,

aliqua cum ipsis neceJitudine coniunctos vjolarunt. Apud stoboia

73쪽

Hic alia quoque ratio locum habere potes, si inbeciliorisbus uis aseratur, cum turpe, ac uituperabile sit imbecillos quassis iniuria uexare. Tales igitur iniuriae cum honorem s snon laedant, uideamus quo sint parisereniae, aut uiniis .candae: nam cum uis a fertur improut a, b repentina, in iuriam a nobis propulsare non possumus, neque a nostris,

cum absumus, quam non nisi posefassum cognoscimus, itaque uel serenda est, uel uindicanti. De animi aequitate ἐπ patientia ,seu uerbo, se acto iniuria sat, ex sacris lis bris, m morali philosophia praecepta, consiliaqi,er ex omsnibus literarum monumentis illustrium uirorum exempla Val. i c. nobis Iacile suppetitantur. Inquit enim Rex David. Qui inquirebant mala mihi, locutisunt uanitates, , dolos tosta die meditabantur: ego autem tanquam surdus non audie Prou ib. 1c. bam, υβμt mutus non aperiens os suum. ἐγ Salomon. Ne restondeas Ilulto iuxtasultitiam eius, ne illi simillissus. Christus uero Seruator noster. Ego dico uobis,nolite resistere malo, sed s quis percuit erit te in dextram mas xillam, praebe ei er alteram. 9 Diuus Paulus. Non reddentes malum pro malo. 9 Diuus Chosollamus. In propriss iniurbs e ste quempiam patientem laudabile est. Ipse Rbet.Le. i 3. quoque Aristoteles oesu , O probi uiri proprium esse ait acceptam iniuriam patienter Jerre, non ad ulcisendum separare, non impetum facere in iniuriae auctorem, ed aequo animo improbitatem ipsus tolerare . Aristides, cum impro s ybus quidam os ei uto coinquina spet, risit hominis impros - , bitatem, ac satis habuit dicere magisIratui, qui aditabat,

74쪽

admonendum illum esse, ne pest id simile aliquid Iaceret. Adrianus ImperatorJeruum , qui in se armatus irruisset, data uenia curari iugiit, quod esset Iuriosius . Augu lus climultorum malediotis vexaretur, satis habuit restondere, in libera ciuitate etiam linguas esse liberas oportere. Ca*to cuidam petenti ueniam,a quosuisset per imprudentiam percu tur, atqui, res ondit, nunquam tu me, quod me snerim, percuissilii. C. Iulius Caesar nihil aeque, ac sibi iis latus iniurias obliuistebatur . Locurgus, qui leges Lac dacmm3s dedit, non modo aequo animo tulit oculi caecitastem ab Alcandro temerario adolescentes ibi illusum , sed ipsum iniuriae auctorem ad Juppliciu sibi iesitum benigne clementerq; aput se tandiu habuit, quoad longa consuetus dine ex improbissimo saetus est omnium frugalii bimus. Pericles Atheniensium princeps tulit patienter per intes grum diem in publico conui tiatorem temerarium , , ins solentem, nec, cum uel eri se domum reciperet, a se respulit adhue maledictis instetantem t postremo ubi in pri: mo domus limine constitit, ad seruum couersus, ito,inquit,er hunc ciuem domum reducito . Itaque horum utrorum iudicio nisi ego Iallor nulla contumeliosior esse potest ubtio, quam eum qui laeserit indignum iudicare, quem ulcis scaris. Diuus Christophorus mar r a Samiorum prae fusto percussus colapha, repercuterem te, inquit, nisi Chris6 o Iliana pietas,cuius cultor sum, prohiberet. Quo i si quis

non tanta magnitudine animi, tantaq; uirtute prae litus nolιt contumelias, aut iniurias patienterserre, aut iijssimus

75쪽

s ANTONII MAss AB lare , leges ii facere non cogunt , sed naturae inJulgenstes uindicationem certo modo permittunt et smu' enim, ubi . opus est, honori eius,cui insertur iniuria, considunt: simul etiam ne impunita remaneat iniuria,cauent. Quoniam uero ex his quae supra dicta sunt, conssat hoc tnorem, em exictimationem ex ipso quidem acto in periculum non uenire, nisi ex ea contumelia, uel iniuria, quae cosram si, tr caeteris paribus: ex alis uero, lata illaru igna D. I. vim Ri ua tolerantia Idcirco ouoad primam sticiem, O iure nas

a maia. tW ζ , Jacris legibus , O iure ciuiu permittitur, ut uis l. ut vim.et ibi ui repelli po sit, modo id sat adhibita desensionis certa ηρ 'I moderatione, vel, ut dici solet. cum moderamine inculpas

ἐν tu . tor tutelar. Erit autem moderata defensio,s quattuor has D.Thomas buerit attributiones, seu qualitates, quarum prima cernis tureae ordine actuum in ipsa negotis genione : est eruimGl.l. 3. urei. ordine facta defenso,cum repellitur aduersarius a quo prisui am4ri . munifactus en impetus, seu terror iniectus: non proptesis. . 'rea tamen ii, quem si impetus, pulsationem debet exshar.in l. sebi pectare. Itaque cum aliquem illi icto gladio conticor inqueηςμηφ st meipsum inuadentem, si praesenti animo residens, b re Ahisis in . si pugnossi c. m occidam, ca cordes, , occisio iure, atque impe fodies col. pune secta erit. Secunda qualitas in tempore,atque occasside homici . De cummi et ea propulsatio, atque desensq itis.16. statimst, is continenter rixa non intermissa, alioquin exeum s interuallo temporis non erit amplius desentio, lied in nos j ἐς Risrμφ men estionis, quae priuatis eli prohibita , transbit. Et quan vis id continuo Juctum esse intelligatur, quoi se s

76쪽

CONTRA USUM DUELLAcitur in primo congressu, antequam ad alias actiones die uertatur, tamen si dilationem interponi contingat non ims LluόJaύι lex laci litate alij mi, tr ignauia, seed propter uim multorum, ct f is qΠ

sic magnam impresionem, etiam tum appetiit Dominis tu;

Ilo dolori lex ueniam dat, er indulget. Quapropter o με in I ius gentissimus Iureconsultus Ioannes faber eam sententiam com tium inst, de pre ot: nam si quis potens , Ofuttiosius multis armatis thgt g sipatus pauperi sine comitatu incedenti certam mortem minitetur, et eum ad certamen prouocans manum gladio admouere iubeat et pauper uero uidens aduersus tot homianes nullum esse desensioni locum , tr Je occisum iri, si insuadentis impetum expectet, em excipiat, nec se posse ca*teruam comitum alere quam circumsesemper habeat , ut inimico possibi occurrere, tr eius impetum sustinere, opportuno loca obseruato , , idoneo tempore capto potentem inimicum intersciat e homicid3 reus, Fabri iudicio , non erit, nam cum semper in periculo uersetur, quoniam post ni ille , quod est minatus, fucile perscere ροι euel, quier ιι ς βε*mquid faeit pauper, metu mortis, tr desensionis causa aves

re uidetur e etenim minantis ira praesertim uiri praepoten re iud. iis, periculum mortis indicati mininere, quoniam, ut Ido; ilia merus de Regibus loquens ait. Eatenus iracundiam retis Enent , quoad ulciscantur. Cui persimile est illud Salomonis dictum. Ira regis, ut semitus Leonum. Quapropter is, cui tale periculum impendet, omni tempore,ais omni uia, O modo se definiere potest, adeo ut etiam si ueneno nescem potenti paret, neque sceleris conscientia prematur,

77쪽

. t ti

sc ANTONII MAssAE neque caedis nomine iudicium capitis subeat ue ut uuilis loquimur neque infra conscientim , neque infro iudici3 pauper homicidis teneatur. Tertia ratio moderatae dessensionis posita es in proportione cui ita dicam defenssionis ad offensionem, iden inaequa detrimenti, uel incommodi dati, em accepti compensatione, cum par pari rediis L. . C, μη viri nec plus mali remrtur, quam accipiatur , nam si quis tig se re pugno, aut ea I e petat, eum gladio frire non liceto hoc totum ad arbitrium iudicis resertur, qui tum ex ipso icto, tum ex persenis coniecturam sciens fuerit 'ne test, pabis ubis si sic tra modum progressa, iudicabit, ita tamen, ut in supra. persenis magis consideranda sit manuum promptitudo, trJclerum usus; quam nobilitas, , diuitiae . Quid enim si

pauper, atque ignobilis miles, uiribus pollens, tr facinos rum exercitatione flustius nobilem ac diuitem ciuem armis parum assuetum , ω sorte uiribus imparem aggresdiatur nonne quicquid'erit ciuis, ii eum defensionis iustae, ac nec seriae causa'isse bonus lutex arbitrabituri Quarta ratio est,si armis appetitus non po1bit aliter,quam si 'oη.b Bald resistendo,, destnianio ex periculo euadere. Hoc quanιυ μ' ς μ --m ita si habet legumlatoribus tamen tantar cune non Tenet Imus in ,er Aniba. in Dium uita priuatorum Juit, sed etiam honos, ut, ubi Iuga elem. i.de hor telis appetito dedecus aserret, propter quam in vituperastionem incideret, legibus non iubeatur jugere , etiam si

maxime po1bet juga sibi salutem comparare et quoi si resis

1lenoe degeniendo inuadentem,uel insidiatorem occidat: homicidis reus non est, quod paria sint apud libros laudas

78쪽

mam retinere paria iudicentur, ἐν honor omnibus pecus manu uind.

n f, forsumae commodis sit praeserendus. His illud additur, si telo appetitur desensionis modum excelsit , i 2 ι flamen. petumq; scientem occidat, non esse quidem illi impune, Bal. ind. Lutleuiorem tamen poenam perpluendam e se, quod culpa, non dolosactumst, quoniam dissici limum sit ivsum dolos si adult. I. rem temperare, nec po1bis uir moderatus tanquamsates Impp.ss. 44 I. rum in manu gestans, ictus ad certam librare mensuram. '.' Praeterea, quia plerunque issicile est probare desessionis tois,. i. causa factum e se, communis es doctorum sententia, nos Anc μ i . bato duntaxat impetu , quicquid in rixa confestim, nulloq; interuallo secerit is, in quem impetus eqsfactus, inuadens rem in se propulsando, er seriendo, iudicandum esse ab eo factum, ut se,caput Juum, ac uitam issenderet : Imo non Abb. er peli. probato etiam impetu in sie Doto, si cluis confiteatur homi in οσμ iii nem occidisse, idq; desensionis Ρα cougadcit , Ut Ohμ' Δ, i. l.nim

de de mendacio conuincatur , ex ea confissione, ut boniis sol si si scie .cida, mortis naturalis paena damnari non potes, stil reli ''p '

gationis, aut alia mitiorι poena 6t puniendui *.qMi . l. i. A. xi quod idem demdendi modus permittitur, etiam si non uulg.et puri Lagatur de hominis appetiti seu uexati capite uel uita, sede pecunia tantum , dicentibus Diocletiano , , Maxis miano Imperatoribus recte post lenti ad desindendum p se lyaenem , quam sine uilio tenebat, inculpatae tu stella moderatione illatam uim propulsare licet .

79쪽

s 8 ANTONi I MAssAEPaul castren . Atque etiam ubi Princeps, uel magistratus altus propter

u imbecillitatem uirium a su menda de iniurifo uindicti JeBal.r a sitfed excusat, permittunt leges ut quoquo paeto iutu quisque sibi

olo col. I.C- im ius dicat. er faciat. Quo uero ad alteram tbeciem

inarii. pro nientem ex ignaua tolerantia , cum populi opinione

dedecori esse existimetur lectato uiro iniuriam dissitatulando aut serenio , impunitam inultamq; relinquere : l nili: tutae sunt iniuriarum priuatae, em secundum singula crismina, publicae in iniurio Ios actiones, quibusJuas quisque iniurias persequi, em lege agendo , non solum de inimico per magistratum debitas poenas sumere , sed etiam honos ri melius, quam per duellum consulere potest:nam per duellum non probatur ipsius rei ueritas , sed cquemadmodum antea dictum elissolummodo quis fuerit uittor, quis uictus apparet: per leges uero, , magistratussententiam, res ipsa ieclaratur, atque ita declaratur , ut is, contra quem sit prolatasententia, pro qualitate debiti, ultra alias paesi nas remaneat insemis, scilicet accusatus, ut eius, de quo accusatus est, boti reus , accusator uero qui, obiectum alteri crimen non probauerit, ut calumniator. Talis autem

insemia non sequitur absolute eum qui duello uictus es, =usi in alio peccauerit, quam quod contigerit eum uinci. Et exiliunt adhucscioli, qui dicere , atque impressis libris . Uirmare audeant leges honori priuatorum no prolicere Itaq; hoe pacto nullus honoris causa locus duello relin ur, quoniam, ut supra dictum es, non minuitur bonos, neque . in distrimen uenit, nisi cum palam in ore atque in oculis,

80쪽

CONTRA USUM DVELLI. syparsiqi rerum, tr aliumentorum conditione, insertur insiuria uulgoseneta superchiaria quo euentu siue casu neuter habet,stu uincat, seu uincatur, tu iam poscendi duelli

occasionem , quoniam uictoris honor saluus es: uictus autem quoniam aequo Marte congressusJuit, nec iure quesri pote Ι,nec ad duellum prouocare . 4 Hic , ut uideo , tali argumento nonnulli contra me in surgentes . Eso, inquiunt, non poli iuglam ad ineundum duellum querelam comminisci is, qui aequis armorum,alias rurus; rerum huiusmodi conditionibus appetitus,er pulsastus es,etiam si maxime tunc de honore ejus sit detractum, cum nis de ignauia, uel imbecillitate sua, uel fortuna consqueri nequeat: de abys uero contumelys, , in iuri s , qu bibis bonorem Leti negas, O uindicationis causa mautrastum adeundum, ac lege agendum e spe Ita tuis, id es a uesritate alienum : quoniam aiunt illi quod ego quoque antea dixi auctore A rillotele, ontumebas tolerare, O propinsquos male acceptos negluere seruile esse ducituriet eodem

auctore, laudabilius urietur paenas de inimicis Jumere , q/ Ethie . .e. 3s lem reconciliari ; quod malum pro malo retribuere tu tu Rhet. i.c.9.

uideatur : tu lum uero honestum VP. Viri praeterea sorstis est tum non in eriorem esse , tum inuictum manere: Quapropter Socrates negabat se uelle ad Archelaum Maecaedonum Regem. a quo magnis praemiis inultabatur ire , Ignominiam, inquiens, aeque esse ei, qui bene scio asse Ius ηρ' potest parem gratiam restrae se ei, qui malo afedius 6 6 'Rς

Juam uicem ulci si non ualet. Sic uidetur Socrate, em Ari