Antonii Massae Gallesii ... Contra vsum duelli. ..

81쪽

GO ANTONi I MAssAE' sotele testibus affirmari posse, ex omnibus communiter,ir promiscue contumeli s atque iniurjs tat honorem eius, qui eas tolerando inultas ese patitur: laso autem honore, subiungunt illi non iecet equitem, seu caualterium,neq; etiamJecundum equesris militiae, seu potius caualteriae inrstituta licet ei iniuriae acceptae uindicationem a magi Utratu per leges quaerere, aut honori suo aliter , quam propria uirtute, proprioqi robore consulere aduersus eum, qui aisterum contemnenio uisus est uirtutis , , roboris eius, quem contempsit,periculumstare uoluisse. Hoc arge mentum, ut olfriuolum, er rationisJundamento carens,nullo negotio diluitur : nam, ersi timidi ae seruilis animi esse uideatur contumelias tolerare, non continuo sequitur, ut omnis iniuria dici po ibit contumelia, ex qua honor latitur,

sed c ut etiam Arigtotelis uerba significant) ignaua solum

ae socordi illa tolerantia, O negligentia uindicationis hosnor lal potes. Ipsam autem uindicationem per magi: 6 sseratus, O leges honorisce obtineri non posse, nusquam tradidit Arisoteles, nee ullus unquam uirsapiens, tr frtis, praeter ipsos nouos equites, siue cauallerios,dixisse tergitur: quinimo er Romani, ἐπ Graeci, em Persae, omniudenique bene institutarum ciuitatum, O gentium egregi milites, Duces, er Imperatores eam decoram sibi, atque bonesum uiam , Orationem ulciscendae imuris semper existimarunt , quae secuntum leges ope magiilratuum inimicos, O iniuriosos ad persoluendas poenas uocaret.

82쪽

CONTRA USUM DUELLI. 6 IItaque, ut omnes omnium gentium leges omittamus,

quas isti comprobatores duelli uuentur nihili facere , citermus eu idem Ariuetotelem ; qui hoc idem firmat, ita ut toto sere quinto Ethicorum libro nihil aliud agat: capite uero eius libri quarto in banc prope sententiam loquitur . Adsolam nocumenti disserentiam lex Jectat, perinisq, personis utitur , ac si aequales sint: si ille iniuria assiciat, ille si latur : hie laedat, ille laedatur : Quare iniuriam hanc cum sit iniqua, aequare iudex conatur ; nam cum hic percussus est, ille percussit: hie interjecit, ille autem intesrist: palo, tr actio in partes non aequas diuisa est sed

de lucro detrahens iudex , ω damnum compensans, res Agere ad aequalitatem eas conatur et Dicuntur enim haec absolute loquenti de talibus etiam rebus: licet nonnullis minime ii neum nomen esse uideatur, ut lucrum ei, qui percussit, damnum ei, qui percussus est, accommodari pose

sit; sed ubi tamen perpessioni juerit adhibita mensura,

hoe damnum , illud lucrum uocatur: quare aequum plus ris, , paucioris medium est: lucrum autem , b damenum est plus, em minus, contrario tamen modo: plus enim boni, , minus mali est lucrum : contrarium uero damnum: quorum quitem mediu aequum est, quod ius esse dicimus. Ius igitur emeniatiuum lucri is damni, medium esse unde etiam, cum altercantur homines, ad iudicem confugiunt: at iudicem autem ire, est ire ad ius ipsum, quippe cum iudex nibit aliud sit,quam ius quoidam animatum,

83쪽

O quae sequuntur: infra et tam positis Hesiodi versibus

illis

Si quae quis sciens, ea tem patiatur , ipse,

Iudicium retium fuerit, uindictaq; recta. Subiungit tum ciuitatem conseruari, cum retributio', ut comparatio postulat rationum: nam homines, inquit, aut reidere malum quaerunt, quod trifaciant, seruitus esse uta detur, aut retribuisibi bonum, quod nisi sat,actus senii, benesciumq; non st: at ciuitas his conseruatur. Idem ali Rhςt 3- bi Tarentini Arcibiae dictum secutus admittit comparastionem arae, er tuticis, eo quod ad utrunque conjugiant, qui assiciuntur iniuria . Citemus insuper ipsum Aradotestis magi uetrum Platonem , qui non solum pro suae, sed etiano alienae iniuriae uindicatione magistratum adire, atque

illi a de spe, er opitulari summopere laudabile esse assirmat,

Delet. dial. s ubi ait. Honoronius certe es, iniuriam qui non secit: qui uero nec alios iiscere patitur, duplici honore, immo etiam magis est honoranius: ille enim uni, hic multis hominibus comparatur , cum principibus caeterorum iniuriam nunditiet: qui autem una etiam cum magistratibus iniuriam, quoad potest, ulciscitur, is magnus,persectusq; in ciuitate uir praeconio praedicetur ' nam uirtute cunctis excellet. Ex his autem, quae ante diximus, er retulimus, patet, c seorum, qui iniurias patiuntur , quod ad earum uindicatio: nem pertinet, e sse multa genera . Quidam enim , eos punt serenue ulcisci, quadam tamen bonitatis, uirtutis, se religionis praeliantia , libenti, mitiq; animo inimicis

84쪽

CONTRA USUM DUEL Ll. 6 ainiurias condonant, tr ultionem remittunt e id quodsa

cri libri sciendum e spe in primis docent et scriptum ei

enim. Ne quaeras ultionem, nec memor eris iniuriae cis D *t 3λ-uium tuorum. Illud item. Mihi uiniicatione, et ego retris

buum . , alibi. Ego dico uobis, diligite inimicos ues ros, Luc.6. benefacite Is qui oderunt vos. Qui, lam autem , libifr

te odium remittunt, aut etiam retinent, tamen, cum non

sit eorum ita stlendida, aut generosa uirtus, ne uideantur ignavo, r struili animo elbe, siue quod iniuriam ulcisci uideatur esse iucundum, quod cui non contigit acerbum ess, uindicationem omnino expetunt: sed illam quidem iustum, δω sccundum leges, ut probos decet ciues legibus obtemsperantes . Tertio locosunt 3, qui tametsi uindicationem summopere uellent,attamen aduersariorum metu deterristi, uel ignauia propria impediti, non autem uirtutis, aut bonitatis gratia quisunt. Postremo sunt illiu eti,irturbulenti quidam ut sic dicam Legirupae, qui neque cons donare iniurias uolunt, neque per leges vindicare, sed per se ipsi, fluali temeritate, O arrogantia ultionem aggresdiuntur, inter quos hunt 3, de quibus loquimur, duelliserctatores . H aec genera quamobrem ita uarie sie gerant, aperta ratio es: nam sortis , , magnanimi uiri, atque

etiam pietate, aesertim Clarissiana,praediti proprium est, si quid in sie comissumserit, maxime si facultas ulciscem di non desiit, ignoscere, atque iniuriarum prorsus obliuisci, quales uste, atq; uisecisse C. Iulium Caesarem, et alios, quorum exempla supra retuli,nemo nisi fatuus negaret.

85쪽

64 ANTONII MAssAE Iusti uero esse , secundum ciuilem, aut munianam lusistiamfacere dicuntur, qui secundo in gradu Junt collocati;

at tertisseruiles, , animi pusilli , quarto autem Lco nusmerati cum sint multorum generum, omitys algo ad insistutum negotium pertinere uidetur, ut consideremus qua ratione tueri suam causam possint duelli comprobatores,et

assecloe . Nemo ignorat ii, quoi io passim latitant, eque: 6 7sris uidelicet militiis, siue caualteria sum, O isi tutum iubere , uel potius cogere , ut genero Ius miles acceptas iniurias pertinaciissime persequatur, donec inimicus non communibus quidem legibus , sed armis, er ducllo potissismum uictus succumbat. Sed qua ratione id insitu tum consistere polyt, nemo , quod ego quitem , qui haec curiosius

conquis , uidere posuerim, adhuc tradidit,ueli unquam, cum res sit rediae rationi contraria, O aduersa, in postes rum tradetur. Nam quod nonnulli aiunt inrurias condos nare, atque obliuisci a militari uirtute alienum esse, eiusq,

laudi Obi iure, O sicere, sine dubio absurdissimum et Irnempe cum militaris uirtus sortitudinis, , magni animi ratione doniatur e , uiri frtis magniq, animi proprium sit inimicis parcere: nibi credunt, istos nimjo duelli amore di pientes , homines certe leves, ne Jicam nebulones, C. Iulio Caesari, Catoni, Pericli in lysei praeliantissimis Imperatoribus, te quibus ante dixi, militari uirtute prorysare . Videre uideor nonnullos duelli comprobatores, ἐπ ales clas, qui cum primum haec legerint, me ex bilabunt, em discent, has et se argutias uanas, er ridiculas, philosophorum,

86쪽

, Iurisconsultorum scholis potius, quam militari disciplisna,atque adeo illosuo caua eresco ordine dignas, et quae nihil valeant contra receptam sortium hominum, atq; inueteratam opinionem, quae, ubi agitur de honore,plurimum ualet, cum honor ipse in hominum opinione, iudicio, sersmonibusq; sit collocatus. Ego uero inliituti mei memor eorum sibila ridebo, cum fiam imperitorum hominum opanionem, ut postfrta se nebulam quandum ofundere ueritati, eius certe uim tollere,, s leniorem penitus extinguere non posse , O veri honoris Iuniamentum positum essem uirtute, qua sublata, si quid secus homines existiement, error id appellari debet, non opinio, ac multo minus iudicium . Quoniam igitur iniurias condonare , uiriJΘrtis

O magnanimi, aut etiam illas secundum leges persequi iussi ciuis discium esse omnes boni, , sapientes,omnibus seculis existimauerunt, atque hodie existimant: illud ego iserum acsrpius Ormo, nihil obstare, quo minus idem bonus miles, uel cui illorum more loquar honoratus caualterius esse po*t, , acceptas iniurias quas ieciscenti Acultas adsit, condonare , uel etiam illarum uindicationems per leges a magistratu petere . Cur igitur dixerit alis quis tantopere conualuit ea miter nostrates milites opis nio, inter quos negari no potes quin multi , boni uiri, irpruientes habeantur, ut apud eos timori ae ignauiae trisbuatur, si quis iniurias aequo animo strat, aut illarum uistionem aliunde, quam si propria uirtute, proprysqi mani bus expetat nam hercule 'tam inueteratam, ac penitus

87쪽

ός ANro Ni I MAss ΑΕ insitam militibus opinionem ratione prosus carere, tr Mnam esse licere, nihil habet probabilitatis. Huic ego libenti animo restondebo . Due ii au tores,er comprobatores, siue ex Albrici Balbianischola, ut ante con ciebam, prodierint, siue ady quicunque fuerint, oportuisse homines taursios esse, legum contemptores, atque alis sceleribus constaminatos, O, ut inquit ille, nulla uirtute redemptos:abos quin inuentores non issent tantae immanitatis, quae diuisnis, naturalibus, O humanis legibus, omniumq; ortium militum , er Imperatorum, ac bonorum, , pruien stium uirorum lautati sinis moribus, tr exemplis aluer

satur . Tales igitur cvn.essent illi; er aulaces praester est, manuqi prompti, uiam ad iniurias suas uinii canias aliam non habebant. Nam cum iniurias condonare tum

religioni, b pietati christianae, tum etiam illi si lenitissimae uirtuti, quae magnanimitas appellatur, si consenta σneum, tr illas aliter quam secundum leges, , iudicia persequi reginae omnium uirtutum iustitiae sit omnino constrarium , homines, quisliti essent innocentes per occasios nem uexare, loliare, interjicere, latrocinia, sacrilegia, b caetera ii genus 1lagitia committere, ac perpetrare, si

lace1biti domulanter iniurias pertulis Fent, aut per te' ges , ἐπ migistratus illas essent persecuti , nemo uns quam eos causa uirtutis, aut religionis, a quibus ita essent alieni, potius quam quoi ultionis discultatibus deterres rentur, ii facere putausset. Itaque ut saltem eiussero ciae, quam de industriae praeseserebant, atque ex arte pro

88쪽

CONTRA USUM DUELLI. 6 fiebantur, opinionem apud uulgus retinerent, odium perstinaciter saturare cupientes ultionem contra ius , Offsuo arbitratu sibisum erunt, , arrogarunt: demum ut aliquo honestati co rem colorarent, hanc duelli detestandam immanitatem commentisunt, ineptum sane, atque oppositum eorum intentioni remedium . Nam si omness, qui absentibus, uel ex insi's, et aliter q, coram ac caeteris

paribus iniurias inserunt ut1uperius effl abunde probastum non contemnere ,sed potius frmidare signi canteos, quos inivrys assicere uoluerunt: hine sequitur illorum tacita consessio, ubi ex ment se illis quos frmitant esse imbecilliores : at cum imbecilliori pugnam inire icti quoque Jῖis caualleriss uituperabile dicunt esse , dedecurq, a Drsre, non honorem tueri, ideoq; uolunt non licere etiam

ad Duellum prouocare imbecilliores et Ad iniustitiam vero , tr arrogantiam , propter quas leges Ibi natasncn sutarent, accedebat conscientur jumulus, qui husia modi scelesorum hominum mentes ab adeundis trisbunalibus, et magistratibus deterrebat, ita ut omnes cogitarent atque intelligerent id , quodsertasse Plautinus Jenex nesicrit ; uia in meticulosa res sit ire ad iudicem. DEx his omnibus nisi me filii opinio) iam sicquituria, quod ante pollicitu in me probaturum , ut duellum non silum non sit apta ura , ratio ue siue medium aptum ad c cleruandum honorem , sed potius contra aptum

89쪽

, 6 3 ANTONII MAssAE

sit ad timοηserandum, eum qui ad duellum bonoris,aut alicuius probationis cassa prouocat, hominem e sse nullo honore dignum , nempe scelerum conscientia)bmulatum , ita ut tribunal, ac iudicem refrinidet, religionis denique, omniumq; uirtutum expertem, quis uel religionis uel fors titudinis, uel iustitiae partem aliquam in se haberet, nec propterscelera iudicis conledium1ormidaret, aut id, quod ab orbe condito tot millia illusrium militum, Ducum, Imperatorum honorifice , O magna cum laude fecerunt, iniuriassuas inimicis pie , sortiter , ac generose condonas

ret, uel ad illarum uindicationem iure ageret, ac lege: non

autem se nulla nece ssitate premente honoris simul, er uistae periendae periculo committeret e quod cum ferarum bessi arum magis, quam hominum ratione praeditorum δε proprium, ab omnibus semper pruientibus improbatumluit,io.stobeus. damnatum . Itaque Aratus Si onius dux bello claris, simus, cum laudaret quiliam uirum pugnacem , temeras rium, , proiectum ad audendum uulgo des erasum ac propterea in bellis eximium habitum, aliud esse dixit pluris mi uirtutem acere, aliud uitam nihili sacere, ea is, multum inter se dijerre, apposite etiam Poeta ille, Martiat. l. i. Nolo uirum,scili redimit qui sanguine famam, Hunc uolo, laudari qui sine morte potest. Alius item, Mimus Publ. Crimen relinquit uitae, qui mortem appetit. Consuetudo autem,qua rem istam niti putant, ut quasi lis gitima iam taleranda esse uideatur , quantocunque s alio

. temporis conualuerit, praeliare non potest, ut peccare lis

90쪽

CONTRA USUM DUELLI. 69ceat: non enim ii luit, aut minuit peccatum consuetudo

peccanti, sed adauget, tantoq;gravius reddit, quanto ad y plures exemplo suo pervenit . Interim uero non ignoro, nepe in icior post introductum Riusmodi immanitatem multos etiam uiros illustreis, , probos cui probos appellare populariter solemus, sui minimis uiti s urgentur) insiunde ulciscendae, er ignominiae oblitteraniae gratia, cui etiam lauiis , em honoris sola cupiditate pericula in pace quaerentes in duellum descendisse : Sed illud etiam probe scio neminem uiuere, qui crimine careat. Cum igitur ise militaris honos, qui praetexitur, ista existimatio apzae tantae immanitati praetenditur si vera loqui uolumus plus habeat ambitionis, , ylentationis, quam grauitatis, rponieris ' cuinq; nemo tam sit in uirtute conisans, ut non

interium ab ea deflectat, fateri necesse eest id quod a siluedocet experientia, magnos animos cum a recta uia iiscessserint, in haec tuo uitia procliae ores esse, ut a sortitudine in audaciam prolapsi laudem affectent immoderate, tr iniurias plussuam oportet intoleranterserant. Itaque cum iisl bium uirorum uirtutes, non vitia sint imitanda, non potes praua duelli consuetudo tanquam legitima illoruexemplis comprobari. o Quasi oculis cernere uideor albuc in aliquorum antamis residerescrupulum, cur non saltem in i s modis , siue

casus locus esse duello posbi, ac debeat, ubi uidelicet uesri probandi, em diiudicandi facultas alia non detur , quos

niam, cum res, aut crimen non probatur, magi stratus eu