장음표시 사용
181쪽
de camera effectu minus elisibili tentare, in ampliore vero cxperiri sine majoribus impensis haut licuit, ex Christ. Scheinericii, signis Mathematici, testis oculati, os Ursina . HO. adnotare utile fuerit Archiducem Austriae Maximilianum in palatio suo
maximum globum, ad semidiametrum multorum pedum extruxisse, invitiem introgressi admiserint rerum externarum per lentatem convexam in parietem concavum species quae ob id ipsum
longe ordinatiust ampliore spatio visae sint bene distincteque compotitae, quam si in superficiem aliquam planam allapsae
fui flent U. Quibus omnibus ita recte perceptis Maximam panem ipse aeum oculorum conspectu deprehensis ineptum videri ac prorsus frustraneum possit, monere velle, ne quis in ejusmodi cameram obscuram, etiam prima Vice, deductus, eXternaram rerum imagines tam mirifice depictas intuitus, lentis convexitatem ad hos effectus plane necessariarer, alio plano Orbiculo vitreo in ejus locum substituto, vel artroque penitus remoto Videnter Xpertus, caetera denique hactenus enarrata suorummet oculorum acie caraesenti mentis attentione plene assecutus omnia, persuadere sibi aliis v praesumat, ista omnia fortuito & casu quodam contigisse, for minis rotunditatem dc amplitudinem, nemine providente sic exibtisse huic rigurain magnitudine aequalem leutem vitream Ullius consilio adaptatam illam convexitatem exacte circularem vitro forte fortuna, nulla arte, inductam fenest ris camerae omnibus Oeco quodam casu sitas cuique valvas admotas fuisse c. Ut enim possibile sit, in locium aliquem tenebricosum unica forte rima hun uni alicubi pervium hominem aliquem alia plane causa delatum, aliqua esstium parte aut gestato manibum muccinio, per illam rimam externae cujusdam rei picturam. cum nihil minus expectaret, excipere , qualis fortasse occasio prima prioris generis Obscurae camerae esse potuit; ea certe, quae in secundo genere eontingunt, mere fortuita esse nulloque consilio parata esse, nemo.
nisi cui minus sit rationis c consilii quam ipsi camerae obscurari unquam. dixerE. A,
182쪽
Oculum esse parvulam Cameram obscuram tum ex ejus fabrica theoretice deducens, tum eXperimento evidenti oculo ipsi demonstrans.
ait camerae obscurae superius generaliter explicatum lassectibus suis commendatum arcificium recte perceperit attenteque consideraverit, ac postmodum ocularis bulbi anatomen, quam instituemus, eadem attentione quamVi non adeo magna neque hic nec ibi requiritur, Justraveritri nihil aliud intra fabricam ejus internam, quam ea requi lita, quae ad eameram obscuram secundamin perfectioris generis, qualem inprimis oculus noster artificialis sive canaeum obscura portatilis in forma modica exhibuit, ydepreliendet. Ut enim Primo octilus noster artificialis vid. Fig. I. in formana globi octo circiter digitorum diametro e charta spissore ac solidiore parata esst, sic oculi bulbum rotundo ambitu durioris spissioris tunia cae, ab ipsa illa qualicunque duritie cleroticae nomen adeptae Coi clusum esse patuit tametsi externam hanc roti uiditatem artificialis minus postulat, quam illa naturalis, ob ejus volubilitatein alio ii tuitu necesssariam. II. Quemadmodum Dcumio clausa undique camera obscura uno saltem parvulo foramine, C lumini externorum objectorum acceS-sa debet esse: Sic oculus undiquaque clausias antica sui parte perso ratus est rotunda communiter apertura patet, quam pupillam Vulgo vocamus, eo quod alter alterius oculiam forinsecus, cominus tamen, adspiciens, imaginem suam super illius foraminis obscuribtatem instar pupulae valde pusillae tuetur. Et quemadnaodum 'Tertio hoc foramen in artificiali nostra portatili camera, vitrea lamina ConVeXO- concava, citra necessitatem quidem, tectum, non imo peditur tamen, quia haec pellucida est, quo minus rerum Xternarum imagines ad camerae interiora transmittat, a ut Vere tamen
interim interiora sordidari prohibet ita pupilla seu foramen oculi ornea, ' Hae Vocatur, tunica, soleroticae posticae, hac antica sola
183쪽
parte pellucidae, propagine tegitur eodem commodo, at majori multo necessItate, quod oculus undiquaque per loca pulverulenta quaevis jugiter circumgestatus, quia sensum habet, pulvisculos adhaerentes moleste fert cum dolore aliquo ut taceam, hoc tunicae corneae tegmen id maxime cavere, ne subsequens oculi tunica valde mollis aq tenuis quam a coloribus circa pupillae foramen uvarum more punctulatim disseminatis Uveam appellant ab aeris valde saepe exiccantis immediato contactu arescat, ad specialem deii ceps functionem seq. cap. declarandam inhabilis futura. III. Sicut autem quarto in camera artificiali perfectioris generis post foramen tantisper ita hoc casti ampliatum lens vitreis latuitur, sive utrinque comeXa sive conveXo-plana,perclaamobjectoriumlucidoruna aut illuminatorum imagines multo vividiores expressiores, quam per nudum foramen depinguntur, Sic in oculo post liveae foramen lens crystallina, sive timor custalli ius dictus, utrinque convexus collocatur, Dis quidem valde conveXus, prout angustum o
cularis bilibi spatium poposcit quandoquidem in artificiali camera
pro imagunculis in exiguora fbramine ciente intervallo pingendis, convexas valdein ventrosas lenticula requiri, experientia ed est fui natus. I U. Cum pore quivio, charta vel linteum candidum aut aliud quodcimque objecthim tanto melius, si album, concavum potius quam planum fuerit, proiit n. IV. cap. praeced. . am indicatum fuit, pictas a lente vitrea imagines excipit, reflectendo spectatorum Oculis intuendas exhibet Sic in oculi tindo Tunica reperiture ansa candidiuscula , O texturam Retiformem, ericularis, aut retina dicta, eaque sphaerica concavitate praedita , quae tran8mis sa ab humore crystillino picturas, cum luminis aliqua impresso
ne motiva Coniunctas, Xcipit, &non solum reflectendo menti, si
ii octilo resideret, contemplandas objiceret, sed etiam impressionem illam motivam per optici nervi fibrillas quarum expansio quaedam os reticularis tunica ad cerebrum usque, mentis indubiam sedem, conlitiuat, ut ab ea observari eique externorum vitiis bilium occasionem dare queat quemadmodum certe in artificiali quoque non ii solum spectatores, qui ante chartam vel linteum consutiati sunt, illam reflexam, sed alii quo me Sone chartam ev
184쪽
pansam consistentes transmissam recipum es contuentur, aeque do in tam fere, si oleo amygdalarum sinesuve puriore imuicta char et fuerit. V. Quemadmodum laudii a Dia obscura camera artificiali patium ιmoddam inter lentern pingehiem mchartam picturas excipientem deposcitur, idque tanto majus, quo propius ad cinitiem accedit lenti conveXitas, eo minus e contra, quo globosior huius figura fuerit; Sc patium quidem illud aere pellucido qui specierum transmissionem haut impediat, eχpletum: Sic in oculo intervallum ha ter retitiam' humorem crystallimami hujus globostata egregie proportionatum, deprehenditur id ver non aere, qui bulbum ocu-ui non rigidis parietibus, sed flexilibus tuniuis conclusi , non ita commode distentum, de retieularem in debita sua eXpansione mi ionus apte conservasset, sed humore quodam purimmo ad pellucidissimo quem Vitreum appellare consuevimus, rei letum, qui noumlum distensionis illud metum, quod queUs etiam inter corneam, uveamin crystam naum obit, citra iiDaginum transnestiendarum 4mpedimentum, sed aliud insuper praestaret, quod ab aere praestari non potest, nec hoc loco distinctius exponi paulo post anten fieXpli.
VI Et his quidem canaerae oscurae artificialis cum Iculo instillitis comparationibus evidenter, opinor, comprobavimus h Ut non solum obscurue camerae naturalis nomen pleno jure mereri; sed
inpleris quo requisitis haut exiguam prae illa praerogativam ab re V quam adhuc distinctius pleniusque deinceps peculiari capite demonstrare operae pretiiim omnino fuerit . Enimvero, ut nihil iuperesse dubii posset, oculi bovini ante corneam tunicam utpote mortuo aniiDalr turbidam Od Corru stum, pone cleroticae, cichordidis partem notabilem salva adhuc retina refocuimus; δέ Oppositae anterilis Uamma cerei imaginem sisper tunica reticulari pictaiasi paulo confusus, at hac et in in remota, super extremam hUmoris vitrei faciem distincte clareque delinea tam vidimus, ita quidem ut flammae cuspis deorsum conversa more camerarum Obscurarum imagi hes invertentium cui lenter cerneretur. Deinde Vero, Curi, eundem, ita braeparat ulni ilum fenestrae auditorii, quae si v fam inobilem inferne tia bobat, obverteremus, hujus quORNe i -
185쪽
ginem distin fle expressam, partem quidem valvula instructam superiore loco conspeximus. Denique per apertas fenestras oppositae parti Collegii 3 vel O circiter passus remotae, obversus idem oculus porticum ejusque arcus ais superimpositas habitationum fenestras pusilla distinctaque figura tametsi aere nubilo solis splendor abesset, omnia caeteroqui. Vividius accuratiusque Xlhibiturus, exhibebat sedi as, ut in obscuris cameris fieri solet, inferiore, illos superiore loco, totaque adeo pictura inversa.
Causis pistarunt in utroque camerae obscurae genere lanaginum, inversioni AEarUm. .
ntequam ulterius pergamius, ct praerogativas oculi, tanquam
Obicurae camerae naturalis, prae omni artificiali edoceamus, operae pretium erit in causas inquirere admirandarum illarum picturarum variarumque circumstantiarum, qua cap. I. enarra Vimus, nominatim illius quod omnes inversae conspiciantur. Atque, ut ab hoc postremo initium faciamus, in obscurae camerae rimo aesimplicissimo genere res est evidentissima Cum enim illa picturas effectus radiorum luminis a corpore illuminato e regione Om- minis obscurae camerae post reflexi, per illud foramen ii Oppoutam chartam tabulamve transmissi, de modo ingendi deinceps agetur vero foraminis illius amplitudo multo minor est Of-jecst pingendi amplitudine. , fit inde, ut e radiis innumeris, qui eX quovis eju8 puncto quaquaVersum reflectuntur,. Quod admirandum uidem suppositum effectus ipse demonstrat, quandoquidem idem in iactum illuminatum a IO, O, ccc oculis videtur. visio amon sine recepto luminis radio fieri non potest;&ex eodem puncto per singula alia ejus sena parietis foramina in orbem posita radius aliquisiplum repraesentans transmittitur, unus M alter tantum c d squidam ab A. v. g. versus oramen D, U/g. I. nuntia. M per illud por- et ro
186쪽
ro ad uinta descendetis, vel a B, inseriore objecti puncto versus idem foramen D,4 per illud ad Duel ue ascendens c. ad planum tabulae transire ibidemque punesti sui simulacrum exhibere postit,
inferioris adeo siperiori, superioris inferiore loco. II. Est auteni confusa haec repraesentatio, quod, cum radii, quo longius progrediuntur, eo magis divergant, ideo similes alii ex vicinis punctis emissi cum prioribus coiifundantur; neque adeo praeci a quaedam distantia plani excipientis deposcitur, quod haec cou- fusio in una aeque ac in altera contingat, nisi quod e g. in propiore bis fortior vivacior adhuc contingat pictura, quam in re ramotiore ab ri, quia ibi coimpressior δ e propinquo, nimis propinqua vero nimis luminos evadit. Verum quando in secundo
genere camerae obscurae num a. foramen amplius fit, ut multo
plures radii ex eodem puncto A V. g. egressi recipi queant, .Xcepti a lente post unam alteramque refractionem in nun iterum punctum coeant, id quod ocularis experientia in solari lumine per tales lentes in punctunt physicum adurens coacto constat; tot radii, ii quidem in unum punctum concurrentes, punctum suum imulto vividius distinctiusque Xprimunt III. Quia ero pro ratione convexitatis in lente , concursus ille incerto puncto fit, ultra & citra quod confusio quaedam contingit, ideo 1 in hoc casu praecisio multo distantia chartae picturam excipientis a lente ingente requiritur a tametsi foramen hic amplius multo, quam in priore casu, supponatur quia tamen objectis Visibilibus adhuc minus est, ob ah dem rationem, quam num. I. dedimus, ima ines hae quoque vividiores inversae apparent : Et cum hoc unionis pungstum a vicinioribus longius, a remotioribus objectis brevius projiciatur, iterum eXperientia teste , patet 3 cur in breviore distantia objecti imagines quoque majores, in majore
dc maxima, minores pingantur, eadem interim lente servata.
IV. Quod si vero 4 lens adhibita fuerit planior aut e majori Sphaera, quia puncta unionis longius projicit, quam si globosior e Sphaera minori applicata fuerito haec ejusdem distantiae objecta
multo minora, Utpote prope lentes globosiores facta, illa remotiora, consequente majora depingit. Et quia Tradiis luminis
directe obversi objecti, per lentem directe procedentibus major vis inest,
187쪽
inest, quam iis qui a latere vel a summitate aut infra adveniunt, quandoquidem in omni motu obliquitas impressionis vim imminuit, insuperque Ollateralium imagines, utpote longius advenientes, juxtatium. 3 cum directius projectis in eadem distantia haut pinguntur; ideo his etiam dis incie ingendis oculus quoque direestius succes1-ve est obvertendus. Quia denique 6 radiationes istae post lentem ita colliguntur, ut puncta a b c non in recla linea praeci se, sed in circulari potius disponantur, id quod hic demonstrare difficile foret; ideo melius esset planum excipiens habere figuram quodammodo concavam potius quam recitam sive planam.
V Atque ita satis evidente ostensum est, tum per eXperimenta indubia cap. II tradita, tum per rationes oculi obscurae camerae artificiali communes, hoc ipso capite expositas, quod oculus sit camera quaedam obscura, in qua externonim I bjectorum imagines pusillae per Dpillae foramen intromisiae, per lentem crystallinain unitis singulorum punestorum radiis in ocu fluidum teticularem tunicam prosectae, eodem plane modo quo in cameris Obscuris artificialibus depinguntur: Ut quae cap. I. sub fin num. V. de his inculcavimus, eadem nMnc per subsumtionem ad oculiun tanto majori jure accommodare queamus, quo perfectius omnia subtilius lii quam ibi peraglintur; quod nimirum naturale hoc artificium post homines natos ipsis tamen usque ad hoc nostrum seculum id ignorantibus, obscurae camerae vicibus perpetuo defunctum non casti de absque consilio, sed providentia muli excogitatum in usus futuros elaboratum fuerit. Id vero tanto adhuc evidentius patescet, ubi nunc porro ostenderinatis, hanc oculi fabricam iis gaUdere, prae quavis obscura camera artificiali, praerogativis, quas
arti universae imitati si penitus impossibile.
188쪽
Oculi praeerogativis arti in parandis cameris obscuris inimitabilibus.
Id primo certum est in confesso, quo amplius est foramen obscurae camerae dens eidem inserta amplior, eo plures ab unΟ-
quoque objeetiit incto radios excipi, pluresque adeo rursus in idem punctam uniri, sic eo vividius ill id punctiam depingi dummodo vitrorum figlira sphaerica in tanta amplitudine satis accurate se vari posset. Id vero cum feri vix sit possibile figura illa prope centrum ordinarie rectius habetur quam longius ab isto: Unde coim tingit, ut tectis aliquatenus Vitrorum marginibus, hagines Crerum praesertim valde illustrium, multo distinetius nitidiusque pingantur, quam largius adapertis. Sic in tubis quoque cium Ue- 4neris splendidissimam faciem intueri distincte volumus, opus est vitram objectivum maximam partem circulo chartaceo ita tegere, ut in medio vitri porti centralis aperta maneat vi I. crucigeri amplitudine. II. am quod in his machinis artificialibus humana industria prae- flare tenetur, ut lentis imagines objectorum transmittenti , nunc major portio denudetur, ubi minus illustre objectum est, nunc minor apertura, ceu loquimur, elinquatur, ubi splendor ejus est nimius Idem portatilis oculi nostri camera sua quasi sponte facit nobis penitus ignaris , dum ad praesentiam splendidioris objecti pupillae foramen coarctat, ad debilioris luminis admisionem autem multi in id dilatat id quod evidentissime videre est, si quis alterius hominis vel animalis, e g. elis, pupillam intueatur, circa Vesperam in crepusculina debilique lucula valde apertam, O autem, Ubi candela ardens ante ei indem oculum subito constitui hir, dimidio vel quadruplo etiam aretioren III. Nimirum uvea tunica, in medio pertusa introrsum reflexa, musculosa estac fibris motricibus praedita, quae contrahi laxarique
189쪽
possint, fortassis in orbem ita dispositae, ut contractae laculos archiore essiciant .sic foramen contrahant, dunt sc iunien forti. usin copiosius vel ad oculi fundum vel ad ipsani veam allapsum
molestiae quiddam creat, ciu amovendae spiritus in uve e fibro is affluunt, easque contrahendo foramen coarctant, s. Vid. Fig. u. n. I. ex opposito vero, dum timen debile sub: vesperant easdem fibras minus amcit num a. illae relaxatae seram ei iterum amisplient, nobis interim totius rei ignaris oculo ipso sensu quodam nunc fortioris nunc debilioris luminis ad hunc esseclum deterininabio Modum equid ei quo id fiat, praeesse determinare non alea. snus res ipsa vero in aprico est, .sensus adeo tactu inscui manifestus; quo cum destituatur obscura cameta artificialis, ideo necessum est, ut spectatoris ope, cum nimia lux afritiget, ejus vis ten peretur, Vitri marginem undiquaque tegendo hoc pacto aditum
lumin is arctiorem essiciendo. iris i ;IV. Jam cum objectum propius in artificialem cameram radiat. manente vitro itabula pies uras Mipiens est retromo'enda. aut hac immota vitrum intra tubum aliquem extrorsusia versuS Obstchum, emovendum; idque rursum ab pia camera non fit, sed ais spectatore praestandum est,si distilaestana habere figuram velit. Idem in oculo fieri necessum est, siquidem reiuratiqrum, lympi ruin Remque distinctas imagines velimus recipere. Cum vero intra ut ubi non adsit pectator, qui alterutrurn faceret, nimirum aut fundum oculi seu stinam invicinis videndis retruduceret, aut crustallinan lentem in anteriora promoveret igitur ipsemet oculus id praestabit sensti quodam iterum ad id excitatus, cum illapsa speciei e ceptio confufio eum ad distinctiorem ex piendam uteria vinat. V. Quo vero modo medioque id fiat, si quaeratur, resp9nsen dum est, processus ciliares, qui hamorem c stallinum undiquaque
ambiunt Vid. Fig. IV. cum tunicamve communicant, si reailsa sola non sunt hujus variasionis, praecipuas saltem partes sibi yinet
dicant proculdubio , dum nimirum contractione quadam musculari abbreviatae lentem crystallinain tantillum in anteriora retrahunt, JaXatae vero rurimn versus Iesinam dimittunt L. Suia item, qu*d
alii Muies, nac ipsa cissimum contractione figura crustallini tantisper inarii itaturi quodammodo complaciatur , ut sic ut que mo-
190쪽
do lentis postica facies retina tantisper longetur, cin relaxatio.
ne ciliarium eidem rursus admoveatur.
t VI. Neque prorsus spernendum videtur, quod acobus Robal-itu, Tracti Physiari Cap. XXX. n. VIII hanc oculi mutationem externis musculis attribuat, quorum alioquin ossicium primarium est oeuli bulbiim ad objecta videnda subito convertere, prout mox pluribus docebimus. Cum enim ex his musculis qintuor sint recti ac uo obliqui, existinas i vir laudatissimus; in spectandis remotioribus oculum evadere planiorem, uno eodemque tempore agentiabus quatuor sinasculis rectis retinamque humori crystallino approximantibus, quo praecis occurrat colle 'inoni radioru1m, ab unico puncto dissiti illius objecti proficiscentium: cum vero obiecturn propius inspicere volumus, oculum in longitudinem extend ab actione duorum musculorum obliquorum, qui eum circii dant& oblique transversim stringunt; ut hoc pacto distantia, quae est inter humorem crystallinum in retinam, sat ampla fiat, quo radii qui prodeunt ab uno duncto illius objecti proximi colligantur in unum
VII. Quemadmodum autem, quae Vel nimis remota, vel nimis propinqua sunt, bc artificio non est complexus Autor Naturae, utpote cui propositiim erat res mediocriter distantes quae circa nos inreperiuntur visivae facultata 'nspicienda praebere; itavitiorundam
oculi vernaturae vel senii vitio distasitiam inter crystallinum Z retinam adeo vel magnam habent uti Topes vel parvam uti Pres-0tae ut neutrum istorum mediorum sussiciat ad visionem ibi re motiorum, hi pro Muin, satis distinctam reddendam Et ij hoe casu ab arte petendiam in subsidium adhibendo in casu priore cavis, in posteriore convexis lentibus id quod alibi fusius edoctum est VIII, 8 Nunc illi id instipe observandum, quod in cameris obscuris artificialibus binde necessum est vitrum lenticillare iis objectis obvertere, quae distinctissime intueri volumus, idque admota nil saepe non absque taedio peragendurn est. Natural Camerae sive oculo hic iterum admirabili artificio prospectum est, applicatis forinsecus ejus bulbo volubili sex musculis, quortim ope nune sursum, nunc deorsum, nunc in dextrairi nunc si stilioram, nunc oblique farsiim, nunc oblique deorsum velocitate incredibili con-