장음표시 사용
201쪽
DE: IsIONE. ISQ*ressiones postea non . percipiant: Fibrillae nanaque jam vehementius agitatae dum a debiliore motu attinguntur, hic utique ab illo fortiore absorbetur. Et hine est quod stellas toto coelo eti m. nutardiu fulgentes, adiosque suos in suspectamium oculos projicientes, de die tamen non videatnus; nGn. quod ullum ex ripr,
ibus 1 inque requisitis deficiat, sed quod ab iis, s 3 tortiore
luce jam sors ius commotae sint labrillae in tunica retina,. qua mona debili illii ellarum locula commotioni isti sensibile quQddam auis guamentum Osiit accedere. Quod si ver oculus in Drofundumque udam puteum, qualis in Obs VRtorio Parisiensi de consilio parati .dicitur, te cella quadam subterranea pςratotapa. Observatorii altitudinem exporrectus canalis demersus luerit, rupergredientes stellas de die aeque, ac alias in tenebri nocturni aeri S perti, conspiciatui i
I anima huel in in scirio labiissere ' & oculis in triis a esset, eodemi 1 do 'retiim exteri1alium iridi: ines ti figuras depictas in culi fund certieret, indeque obiecta, has imagines ire oculum Ope lumbiis transmittentia, eodeni modo figuratas judicaret, quo nos in bbscuris eameris constituti ex depictis inibi speciebus vel
imaginibus4psarum ferus figuram generali quadam lege Oneludimus. Nunc utirem; quia ipsi in cerebro sesidet nec illas picturas in oculo receptas intueri potest, ideo pieturae illae cum liunitiis quodam motu conjimctae per opticum nervum ad cerebri reeonditiores alites hunc eundem quodamnio do figuratum motum transmittunt, quo percepto ipsa de rerum externarum simili figura judiciunt uti format. II. Nec in hoc judicio suo a vero unqUam aberrat, clam objectum erectum disectumque ante ocissum ire debita distantia statvitus, ita ut ocissi axiis in objecti medium perpendiculariter dirigatur, de
202쪽
hoe pact imaginem omnibus suis partibus undiquaque promin natam satisque distinctam in ejus fundo depingit. Ubi vero positus objecti vel obliquior, vel justo remotior imaginem aut co fuisti, utiqntractam ac detortam quodammodo repraesentat.
si quoque sitnilem objecto figuram nisi aditide monita errorem
corrigat attribuit, vi regulae vel normae generalis i si divinitus impressae , quam sequi ipsam voluit iminutabiliter senimus Conditor, ut sic plerisqtie casibus externortui figuras recte perciperes, artametsi in paucis quibusdam sentiendo tantis,er aberraret, inte, lectus ope de errore illo facile mmonefacienda. III. Ideni nobis accidit in obscura camera sedentibus' expresses ibi externorum imagines intuentibus. tialem ehim figuram in imagine deprehendimus, talem etiam objectum ipsum habere est concludimus, siquidum illud erectum ac directe satisque prope regione vitri pingentis positum fuerit. Quod si vero aut oblique jaceat ante illud, aut lateraliter solum vel ex iusto majori distantia
radiet, imaginem contractiorem exhibet, aut confusiorem qualem equidem si rei ipsi praecise competere figuram praecipitantius iudicemus, errantiis, sed intellectu circuinstantias istas pensitante
aut saltem suspicante in consilium adhibito , illud sensus judicium
liberioris rationis judicio acile corrigimus. IV. Sice ig. Stantis ante cameram obscuram cupae cujusdam orificium circulare aut rota et lapis molaris obliquius aut inclinatius collocati vid. Fig. VII. III. Ovalem exhibent in charta vel linteamine figuram, eandenaque in oculi fundo exhibent altera parte longiorem, quod diameter transversa a b per foramen camerae aut pupillae directius radians totam sunt longitudinem in opposito pariete vel oculi funcla proportionate exhibeat, inclinata vero diameter c d non majorem imaginem depingat, ac si lineade directe ante foramen statueretur Neque tamen inde credimus
aut cupas, aut rotas, aut lapides molares revera vales esse, sed in circulum formari selitas jam aliunde satis novimus. V. Ita faces ardentes e longinqtio visae Venus item corniculata, aliaque lucida cujuscunque figurae oculo rotunda apparent;
quod per ampliatum tuni pupillae foramen illapsae hiijus potius liguram quam propriam exhibeant: eo scilicet modo, quo Fig.
203쪽
IX. n. I. cluna eorniculata per angustum foramen irradians pro-hriam suam figuram distincte repraesentat quod non nisi una species aut paucae admodum prorime coincidentes per illam angustiam intromittantur dum e contra num a. per amplamin quadxatam fenestram illapsae plurimae,.s per singula sic ambitus quadrati piaucta se omnia intermedii confundatur secundum foraminis figuram disponantur eoque modo fenestrae figuram exhibeant. 28 VI. Possunt quadrata ilia angulata ex magna distantia visa rotunda apparere dc 'ieissim 'tunda angulatari quod in neutro casu imaginem suam nec in oculo nec in alia camera obscura distinete satis 3 exacte terminatam exprimant, dubiumque adeo mentis judicium relinquant quemadmodum e contra puncta lucida vel coislorata in orbem celerrime acta instar peripheriarum lucidarum aut coloratarum apparent; ςlut in gliscentibus adhuc post extinctio. nem cereorum ellychniis 3 puerorum trochis videre est Nimirum fulgidiora illa parvula obiecta, propter motum celerem dii restivium, in alia aliaque oculi puncta successive acceleriter speciem suam transmittunt, Culique fibrillas alias aliasque commoventicconcutiunt , quae commoti cum non cesset eodem momento, sed
aliquantisper saltem duret, donec ultima a sta fuerit impressio,
junctim omnes animae in cerebro oblatae, tanquam ab integro citaculo proveniente aestimantur
VII Globosa corpora ex ingenti distantia visa, ut Sol, Luna caeteraeque stellae instar discorum planorum cernunturA quod ambitus quidem circularis utpote culo directe' perpendiculariter objectas j figuram suam servet, ventrositas autem anterior ADB Fig. X utpote eidem oculo obliquissime atque ita objeeta, ut eum ipse in eodem plano iaceat in tueam r*ctam degeneret; vel etiam
quod linearum vel radiorum ex anterioribus partibus. D revera breviorum, a marginibus vero A a longiorum, non sit tamen
sensibilis disserentia E. g. cum luna distet a nobis scoo circiter mill germ. Semid Lunae 1 M ver i sit ad summum ac mill gem radius marginalis non is aspina sui parte longior est, quam radius DC mediiis quaei dissereniti sensia est imperceptibilis VIII. Lumen inrte , sed exiguum, sensui radiatione quadam, tanquam cincinnis, undique cinctum apparet quia nimirum uti
204쪽
non ilicongrue Scheinerti in oculo Lib. I. Pari 1 Cap. VI quidani
radii in cornea laqueo litimore refracti ire cryItallini extrema per ciliarium procestuum coronam illapsi, luculam aliquam pestia natim disiundunt circa primariam lucidi figuram ., Atque ita visibiliuni figura generatim alia apparet, quam est, eHi vel nimium distant, earumque adeo imagines distincte non terininantur c vel obliquiti oculo figuram si iam obvertunt vel celerius moventur: prout ex hactenus die is jam satis constat: IX. En tamen in omnibus hisce casibus evidentissimum, sensum a ipinti nunquam falli, recipiendo vel obliquam Sc Ovalem v. q.
vel circulsitas girram , vel Confusam res eminus positae, .vel mu)tiplidatam objecti splefididroris parvuli , in uriuia circulum coalesce tem c. Revera enim hasce figuras cimugines recipit; velut in camera obscura videre est; sed falli soluin mentis judicium, quando ipsam objecti figuram talem esse judicat, qualem in oculo depingit, 'ualiter figurata impremo 'in cerebro recipituri id
O. Pod situm rei visae attinet S partium ejus, eas mens a dextris aut superiore loco videt, quarum pictura vel impressio in oculo incidit in partem sinistram vel inferiorem locum quando 2 idem ejus iudicium retro semper sit eo unde mores advenerate Πon aliter ac caecus aliquis ope duorum adulorum , uno ΑΕ manu textra versiis objectari vel D Yporrecta percipit eorum positum sinit orsum, altero E manu sitimia iiii vel B protens dextrum eqrum positum observat d quemadmodum ille non judicat corpus duplex esse, licet duabus manibus aut duobus baculis illud tangat, ideo tuod, licet gelvina impe moi per baculos adiltram me inanianti indeque ad cerebrum pertingat, Ianimae tamen
205쪽
judicium utrinque, tanquam a radii visorii, a duobus cerebri locis retro directi in ipso unico objecto concurrant sic etiam oculi nostri, cum ambo versus eundem locum aciem suam dirigunt, non nisi unicum objectum menti debent eXhibere, quamvis in unoquoque eorum peculiatis ejus imago formetur. II. Distantiae perceptio variis modis contingit: I ex figurad conformatione totius oculi, quam diversam requiri ii remotorum propinquorum speciebus distincte excipiendis, alibi jam ostendimus Cum igitur vel totius oculi figuram, vel crystallini 3 globositatem pro ratione objecti mutamus istum nimirum oblongando in spectandis vicinis aut abbreviando in remotis, vel hunc complanando magis per ciliarium processuum contractionem aut globositati solitae restituendo per eorundem relaxationem dia simul in cerebro mutata quaedam fit ita a natura instituta, Ut animam de hac distantia certam reddat, tametsi oculi ipsius mutatio nem .pΓaecise non cognoscamUs perinde ac 1 corpus aliquod inanu complexi ac stringentes eam figurami magnitudinem illius ap- tamus easque inde cognoscimus, licet interim opus haut sit, ut, quomodo manus nostra mota fueriti hoc aut illo modo disposita,
III. Discimus etiana distantiam per mutuam quandam et lorum conspirationem; quemadmodum e g. coecus e duoruna bacillorum incognitae longstudinis, major vel minore ad se timviceria inclinatione percipit, innata quaedam omnibus geometria, quae propiora sint, quae remotiora dum in propioribus tangendis, eodem manente manuum intervallo, bacilli sensibiliter minores cum BD angillos efficiant, in remotioribus contra sensibiliter maJOres ;non aliter ac Geometra duarum stationum intervallo cognito, tan-lo majorem objecti distantiam infert d computando concludit, quanto majores angulos stationum linea cum istis ad objectum exicurrentibus deprehendii. Sic in propioribus spectandis oculorum aXes magis contorquentur, in remotioribus magis diduciamur quod
cum sensus manifeste percipiat, exinde tanto certius de objecti di-1tantia judicat anima, quanto sensibilior est illa oculorum ad invicem conversio vel ab invicem semotio.
206쪽
I9 MIV. Cognoscimus porro distantias 3. ex imagitum confusio. ne ac distinctione, nec non ex luminis fortitudine vel debilit, te. Ordinarie enim quae propiora sunt lumine suo fortius commovent oculum quam remotiora, siquidem ex eodem puncto A Fig. XI. mulio plures radii ad oculum D quam ad oculum Etiansmittuntur, plurimi ex prioribus posteriorem Oculum praetervehuntur. Et cum fixo obtutu inspicimus A, radii ex objectis E F, Fig. XII. vel G M venientes non ita exacte coeunt in oculi fundo, ac si posita essent in punctis B in C; indeque colligimus ea vel longius remota esse vel propius adductu quam A. U. Denique 4 ex praecognita, corporis alicujus i cum prope est, magnitudine . consueta figurae colorumque distinctione, cum imaginis in oculo receptae magnitudine, distinc tione c. collata, in alio casu, ni agnitudines luminis Meolorum expressione&c de
ipsius distantia judicamus Quod si enim imaginem in oculo gignat parvulam, lumine debilem, coloribus minus vividis, quana alias in vicinia solet, illud longius abesse colligimus Et si duas
naves majorem alteram minorem Vela facientes conten lemur sic inaequaliter remotas ut aequalis magnitudinis videantur, si aequales imagines in oculum projiciant, cum nimirUm mmor proin pior est major remotior ex figurarum tamen, colorum Huminis, quod ad oeulos nostros emittunt, vivacitate majore vel nu
nore, tra remotior sit advertemus.
VI. Tametsi vero mulios adeo habemus distantiae judicandae modos illi tamen valde dubii plerique incerti sunt. Qiuod enina
ad primum attinet modum; oculi rigura tam parum mutatur in distAntiae I e. g. pedd paulo plurium vel pauciorum, varietate, ut vix quicquam accurati ex illa etinitatione discerni possit Docetque Xperientia, in cameris obscuris amplioribus quidem quae tintibus initructae sunt minus convexis imagines externarum erum distinc stas ad pedd 8, io 12 16 cc. distantiam projicientem aut admoVendam propius lenti ingenti, cum objectum sensibiliter propius aut remotius fuerit , in oculo nostro artificiali vero, cujus kns magis convexa de globosior extemarum rerum imagines vix ad 2. ped. intervallum distinctas exhibet, eadem distantiae in obiectis diversitas vix ullam chartae vel tabulae mutationem deposcit,
207쪽
multoque adeo minus illa, och litam pusilli ambitu potest esse sensibilis, nisi valde magna fuerit vicinioris ac remotioris objecti intercapedo
VII. Similiter quantum ad angulos inclusos lineis ex duobus culis aut ex duabus ejusdem oculi stationibus ad objecta ductis, illi quidem, cum objecta , IO IO, o c. pedum distantia, ad
IO usque aut et O , variant sensibiliter satis iculorum convergentiam aut divergentiam notabilem inducunt Ultra hunc terminum autem prospicientibus vix sensibilis amplius aXium ocularium converingentia aut divergentia animadverti potest. Cujus defectus causam-
de forte deduci debet, quod cum distantiae cognitio nosti corporis salutem, ut omnis sensus, respiciat, ex pjori quam Ioo aut o pedd distantia illi periculum haut facile imminere videatur. VIII. Tunc itaque ex ceteris indiciis ab imaginum parvitate , distinctione aut confusione, luminis item fortitudine ac debilitate petitis unice fere distantiae rerum aes imandae sinit in quo tamen iudicio facile nos falli posse, vel pictorum gratae oculis deceptic
Mes testantur, qui remotiora ac propiora in eadem tabulae stipe sici exhibere, oculisque regionis alicujus integrae profundo quasi prospectu illudere artificiose conantur, propiora non luna grandiora, sed .distinctiora δ vividioribus coloribus expresia, rem tiora vero gradatim minora, confusa magis pallidiusque colorata praesentant; eodemque modo parietes concl5vium dealbati eorum profunditatem optice abbreviunt, Obscurius colorati elongant. IX. Quando porro visibilium distantiae dictos nimi. VII. ter. minos valde excedunt, ex interjectis sestem pluribus aliis corporibus aut horum defectu eorum distantias quodammodo aestimanatis; indeque est quod . . Sol . Luna in Horizonte . ubi plurima corpora liccessione quasi quadam terjecta cernuntur, longius a n6bis remota putentur, quam
in sublimi , nullis intermediis corporibus spe stata. Cumque eo positu non tantum haec luminaria, sed ει caeterae itellae tam λXae quam erraticae, Undiquaque nos circumstent, intervallis omnes
non amplius uestirnabilibus, ideo tanquam aequales inter se spectatae stellas omnes in eadem supersici hemisphaerice dispositas nobis inhibet quae res originem dedit procul dubio opinioni Aristote-
208쪽
lis, stellas fixas universas uni octavae sphaerae assim credentis , cui eidem etiam planetas adjudicasset, nisi ex horum discessu fixis; a se invicem, ratio singulis peculiares attribui orbes jussisset. X. Idem interjectorum discretim visibilium defectus emcit, ut
disjuncta maximis intervallis, conjunc flammiuoque contingentia videantur. Sic e g. Sol iuna aliaeque stellae, cum ipso Horizonte conjunctae, de in maritimis locis ex ipso mari assii rgere vi
dentur, ipsumque adeo coelum cum terra conneXUm Optice appa retes Sic turris una pone alteram ita visa, ut inter tramque nUl-
lum aliud corpus interjectum conspiciatur, immediate se contingere videntur P. quod nimirum utrarumque ima vines in oculi fundo proxime se contingant absque ulla alia intermedia. 2 Atque huc in- primis spectat illa praxis optica striatarim tabularum, qua partes alicujus pictiirae ita sentibilibus intervallis separantur, Ut tame e certo loco wnspectae penitus inter se cohaerere videantur unamque continuam Maaginem constituere , jucundes sane spectaculo. de quo alibi plura iXI. Quemadmodum autem hae aliaeque deceptiones circa re, tum distantias ex dictis causis contingunt ita circa locum positumque rerum variae hallucinationes oculorum judicio sese. ingemini. Ira planorum oculo subjectorum, quae remotiora sunt sublimiora.'apparere, Euclides jam olim demonsi ravit in Opticis, experien tia in locis maritimis luculentissime confirmat, mari in altum assurgere manifestissime viso, quo dinimirum remotiorum partium species inferiore loco in oculo pingantur, propior una autem superiori:
id quod ex adjecto schematismo sive Fig. XIII. m. I. clarissimum est, in quo pars proxima sitbjecti planim picturam suam in ,
pars remotior Cine B in b, Alivia humiliore loco; prpesentantur, X quo retro judicans animae imo loco sursum, superiore
deorsum judicare dudum consuevit. XII. Ita ex opposito planorum oculo sublimiorum , Uae rem motiora sunt depressiora apparent; quod pars proxima sublimioris plani in n. a. picturam suam inferiore loco in remotior Cinx, paulo liblimiore, B in b, adhuc altius, Acin a altissime ex .llibeat Ecq io porro a sponte consequitur, in conclavibus LP urgulis longioribus pavimenta Hacimaria eo propius ad se invi-
209쪽
aIC VIsIONE. Hὶ2vicem accedero videri, quo longius ab oculo recedulit; quia nimirum puncta die dis 3 quae punctorum D ac D imagines referunt, in oculi fundo longius distant, quam imagines C ac , ho- in picturae adhuc remotius in punctis exhibentur , quam picturae partium B i c. Quo ipso fit ut ad marium litorastintibus maria gradatim asturgere, coelum vero gradatim descendere, tandemque adeo concurrere penitus ac se invicem contingere videantur : Simileque est de dextris sinistris parallelos longissime excurrentibus , quod idem Schematismus evidenter demonstrat, si sublimiora pro dextris, humiliora pro sinistris suppo nan
IT haec ipsa ultima exempla iniui ad phaenomen magnitudmisquodammodo spectant, quatenus remotiores distantiae inter B i minores apparent, quam propiores inter propterea quod minores angulos visorios in oculo efficiant, aut minus spatium suis extremis comple stantur. Etenim magnitudo rerum sibilium ex magnitudine picturarum aestimatur, non simpliciter tamen, sed respectu simul habito ad distantiam novimus enim distantiora minores imagines devingere. Ad quod cum minus attendunt pueri, talia hondum satis experti, in magnitudinibus aestimandis sacilius falluntur , prout certe filiolOMOlim meos, cum eX- patiati mecum armentorum grege eminus Viderent, vitulorum aut pullorum equinorum magnum numerum se Videre pronunciare 1nemini: quod sic ad distantiam objectorum illorum nondum satis abienderent, neque praejudicio illo imbuti erant, quo nos adulti novimus, non vitulos aut pullos, sed vacca Mequos, ita aregatim nastum educi:
210쪽
II. Neque adeo de nihilo est , quod nonnulli Solis, Lunae
orientium magnitudinem, multo majorem quam in sublimi visam, ex illa praesumtione majoris distantiae deducant quod, cum aequales in oculo angulos visorios efficiant, testibus instrumentis Astronomicis, quibus eadem diameter apparens in utroque casu de prehenditur 9 in horizonte tamen remotiores quam sublimi putentur juxta ea, quae superius nuna. IX. a nobis dicta sunt. Nescio tamen annon alia potior ratio hic uterveniat, quae integros etiam Asterismos, quorum una partes in sublimi, alterae prope Hori-Zontem cernuntur, idque pone pomoeria constitutis ubi longam interjeciorum corporum seriem observare non licet, valde magnos
multoque distractiores exhibet, quam ubi sublimius in coelum sublati sunt. III. Scit cetaeum in terrae superficie existentes in a Fig. XIV. stellas earumque distantias speciesque per aerem Videamus, cujus non nisi parvulum segmentum, horizonte ke desinitum nobis est conspicuum; si sumamus in coelo distantias stentarum prorsiis aequales b c acuta prior b c ad oculum a delata majus multo spatium in alaeris depresso segmento occupat, quam posterior rit similiterque idem luminares prope horigontem visum speciem suam per ina-jorem aeris arcum transmittit, quam in sublimiore post tibi prout figuram accuratius delineant est evidentissimum. Species ergo majorem aeri partem occupansin subtendens non potest non etiam major videri, quia tanquam ab ipsa illa parte ad oculum perlata spectatur Cujus rei his ipsis diebus jucundum habui eXperimentum, cum
in lecto recubans, fenestrae proximae orbes vitreos per Conopeum tenue quodammodo transparon conspicarer multo minores, quam alias remoto conopeo illos cernebam; quia nimirum species
orbium a conopeo intercepta s& quidem, quod res ipsa postulat ibi jam multo minor in oculo excipiebatur, tanquam a conopeoi1nmediate adveniisset Vid. Fig. XV.
IV. Ea quae intra eundem aerem cum oculo vidente constituriuntur ordinarie visibilia, videntur proportionalia angulis ' visionis c imaginibus in oculo depictis , maxime si praejudicium abfuerit. Hinc fieri potest, ut 1 aequales magnitudines, A B dc a b Fig. XVI. n. i. si distent inaequaliter i ipsa praesertim distantiae