Historia rerum anglicarum Willelmi Parvi : ordinis Sancti Augustini canonici regularis in cœnobio Beatæ Mariæ de Newburgh

101쪽

cubiculariae deesse non possent, in castris illis Christianis, quae Casta esse oportebat, foeminarum multitudo versabatur. Quod utique factum eSteXercitui nostro in scandalum, ut SuperiuS OSten- Sum eSt. Cumque idem rex ab Oriente una Cum Conjuge, non Sine insecti negotii dedecore, ad propria fuisset reversus, amore PriStino inter COSPaulatim refrigescente, causae quoque discidii SuCCreSCere Coeperunt; illa maxime moribus regiis Offen Su, et Causante Se monuCho, non regi, nuΡSiSSO. Dicitur etiam, quod in ipso regis Francorum Conjugio ad ducis Normannici nuptias Suis magiS moribus Congruas aspiraverit, utque ideo Draeopta Verit procuraveritque discidium. Itaque causis ingraVeSCentibu S, et illa quidem, ut dicitur, multum instante, illo vero vel non vel remissius obluctante, per eccleSiasticae legis vigorem solutum est intereos VinCulum Copulae Conjugalis. Porro illa soluta a lege viri, et habens potestatem cui vellet nubendi, duabus apud patrem filiabus relictis, quae postea duobus illustrissimi comitis Theobaldi siliis, Henrico scilicet et Theobaldo, paterna pro ViSione

nupSerunt, desideratis tundem potita est nuptiis. Denique convenientes dux Normanniae et illa IOCO Mamaehor

CondiCto, Pactum conjugale inierunt, minus quidem I, Solemniter ratione personarum, sed cautiori pro- di I videntia, ne quid scilicet impedimenti pareret

SolemniS praeparatio nuptiarum. MOX ducatus Aquitaniae, qui a sinibus Andegavensium et Britonum ad Pyrenaeos usque montes, Galliam Hispaniamque dirimentes, extenditur, FranCorum Seditioni paulatim subducens ratione Conjugis inducis N Ormannici potestatem transivit ; Francis quidem invidia tabescentibus, Sed impedire non vulcntibus ejusdem duci S pro VCCtum.

102쪽

A. D. II 54. Stephen's progress tollie ΝOrth. Councit at

CAP. XXXII.

De concilio Lundoniensi, et morte regis Stephani. ΝTEREA rex Stephanus fastu regio fines Angliae lustrans, et Se tanquam

batur ab omnibus et decenti magnificentia Colebatur, et incendebantur ante faciem ejus, et quodammodo liquefiebant sicut cera a facie ignis, munitiones adulterae, quae erant improborum receptacula, et Speluncae latronum. Veniens autem in Eboracen Sem pro Vin Ciam, qUendam Philippum de Colevilla, qui munitionem Suam apud Drax incendere Vel incendendam trudere bubebatur, invenit rebellem; fretum scilicet ejusdem munitionis firmitate, et commilitonum suorum ingentibus animis, et Copi OSO Ciborum armorumque apparatu. ReX Vero ex proximis provinciis exercitu ConVOCato, munitionem ObjeCtu amnium, Sil- Varum, atque paludum fere inaccessibilem obsidione Conclusit, et fortiter expugnatum in brevi Obtinuit. Erat autem tempuS meSSiS, et reX, in Eboraca civitate, vel in adjacente provinCia, quae volebat expletis, ad australes provinci RS remeabat, circa sestivitatem beati arcti angeli Michaelis cum episcopis et nobilibus Angliae concilium Lundoniis celebraturu S, tum pro regni negotiis, tum etiam pro negotio eccleSiae Eboracensis vacantis. EVO- Cati ergo majores ejusdem ecclesiae cum abbatibus atque prioribuS subjectae provinciae assuere; 1aCtO-Jube tui . H. L. B.; videbatur, C.

103쪽

que in Rogerium archidiaconum CantuariensemdOCreto, eum a Suo archiepiscopo, cujus emcaciastutia omne negotium electionis ejuS PrOCeSSerat, rege ConniVente solemniter petiere. Quem Cum facile a volente impetrassent, licet eum idem ur-

videretur, vel potius vellet Videri, alias quoque preces adjecere; scilicet ut eum, non tanquam Cantuariensis archiepiscopuS, Sed tanquam RPOSt-tolicae sedis legatus consecraret. HOC quoque avolente non dissiculter impetrato, ConseCratUS QStidem electus in ecclesia beati Petri apud West- monasterium. Qui soluto concilio ad ecclesiam propriam properaVit, et POSt SUSCeptionis Suae Solemnia, rebus pro tempore dispositis, eundi ad

sedem apostolicam petendi pallii gratia, in propria

Persona iter arripuit. Rex vero post concilium in 'Cantia constitutus morbo decubuit; quo ingravescente post dies paucos decessit mense Octobri, et sepultus est 'apud Faverestiam in mona Sterio a se ante aliquot annos Constructo, anno regni Sui nono deCimo. Νuncium autem mortis ejus dux ΝOr- manniae mature accepit, qui forte tunc CnStrum quoddam, quod ab eo desciverat, Cum eXercitu obsidebat. Cumque ab amicis moneretur relicta obsidion o sub omni celeritate in Angliam transfretare, ne quid forte Contra eum OCC a Sione morae inimici Veteres molirentur, mira ju Stitiae Suae Confidentia respondit, illos 'nihil ausuros. Et quamVis amici multum instarent, Obsidionem SolVere noluit,

R Apud.J C. H. R.; Omitted in L. - Νihil ausuros. Η. L. R. nihil mihi ausurOS, C.

104쪽

LIB. I.

donec factum est de castro Obsesso quod voluit; exspectante illum cum desideriis Anglia, et nulla interim in cunctis sinibu S HuS Surgente procella. Et hujus quidem libri iste δ sit modus, ut a regno Henrici secundi liber secundus incipiat. EXPLICIT LIBER PRIMUS.

105쪽

HISTORIA ANGLICANA. INCIPIT LIBER SECUNDUS.

CAP. 1. De primordiis regni Henrici secundi. ΝΝΟ a partu virgini S M. C. LIV. HOnricus, Henrici majoris ex filia olim imperatrice nepos, ΡOSt mortem regiSStephani a N Ormunitia in Angliam

veniens, haereditarium regnum SUS- cepit; conclamatus ab Omnibus, et ConSeCratus myStica unctione in regem, Concrepantibu S per

Angliam turbis, vivat rex ' Prioris quippe regni, Sub quo tot mala pullulaverant, infelicitatem eXperti, de novo principe meliora Sperabunt, praesertim cum praeclara illi prudentia utque Constantia cum gelo justitiae inesse Viderentur, et magni principis jam in ipsis suis primordiis praeferret imaginem. Denique edicto praecepit, ut illi, qui ex gentibus exteris in Angliam sub rege Stephano

praedarum gratia tanquam ad militandum conssu X- erant, et maxime Flandren SeS, quorum magna tunCAngliae incubabat multitudo, propriis regionibus reddorentur, fatalem eiS diem ConstituenS, quem

Meliora. l H. L. R.; meliorem, C.

106쪽

in Anglia sustinere corti soret discriminis. Quo edicto pavefacti, ita in brevi dilapsi sunt, ut quaSiphantasmata in momento disparuisse Viderentur, stupentibus plurimiS quomodo repente CVRDUiS- Sent. MOX Castella nova, quae in diebus avi sui nequaquam eXStiterunt, Complanari praeCepit, Praeter pauca in locis opportunis Sila, quae Vel ipSeretinere, vel a pacificis ad regni munimen retineri

voluit. Publicae quoque disciplinae in primis Sollicitudinem habuit; et ut legum vigor in Anglia

reviVi Sceret, qui sub rege Stephano extinctus SepultuSque Videbatur, Cura propen Siore Sategit. Ordinatisque in cunctis regni sinibus juris et legum ministris, qui vel improborum nudaCiam CoerCerent, Vel interpellantibus SeCundum Causarum merita justitiam exhiberent, ipse vel in deliciis erat, Vel majoribus negotiis regium operam impendebat. Quotiens autem judicibus mollius indigniusve agentibus, provincialium querimoniis pulSabatur, proviSionis regiae remedium adhibebat: illorum Competenter Corrigens Vel negligentiam vel excessum. Talia novi principis initia fuere, gratulantibus quidem et laudantibus pacificis : mussitantibus Vero et Contremiscentibus improbis. Fugiebant lupi rapaCes, Vel mutabantur in OVes; aut Si non Vere mutabuntur, metu tamen legum innoxii cum ovibus morabuntur. Conflabantur gladii in vomeres, et lanceae in sulces, nulluSque jam exercebatur ad praelium, sed omneS Olim Optatae et nunc Deo propitio indultae pacis, Vel fovebantur Otiis, vel intendebant negotiis.

107쪽

Quomodo reae Henricus secundus dominica regia ad pristinum revocavit statum.

ON SIDERANS autem rex, quod regii

redditus breves essent, qui uVito tempore uberes fuerunt, eo quod regia dominica per mollitiem regis Stephani ad alios, multosque dominos majori eX parte migrassent, praecepit ea Cum omni integritate a quibuscunque detentoribus reSignari, et in jus statum quo pristinum revocari. Et hi quidem, qui regiis oppidis seu vicis hactenus inclyti fuerant, chartas, quas a rege Stephano Vel CXtOrSerant, Vel obsequiis emerunt, quibus tuti' forent, protulerunt. Sed quoniam Chartae inva

soris juri legitimi principis praejudicium facere mi

nime debuerunt, eisdem instrumentis tuti esse minime potuerunt. Itaque primo indignati, deinde conterriti et contris tuti, aegre quidem, Sed tamen integre usurpata et diu tanquam solido jure detenta resignarunt. Cumque in 'cunctis regni provinciis Omnes usque ad unum, de quo DOSt pauca dicetur, Voluntati regiae paruissent, rex TranS-humbranas partes adiit, Comitemque Albemuriensem Willelmum, qui ibidem sub Stephano reX Verior fuerat, de re consimili eodem quo caeteros pondere auctoritatis convenit. Ille diu haesitans,

Forent. J H. R. ; fuerant, C. A Oinctis.J H. L. R.; Omitted L.; vel forent interlined above in in C.

108쪽

Descripti

tati Succubuit, et quaecunque ex regio dominico pluribus jam anniS DOSSederat, Cum ingenti anxietate resignavit, maxime sumosum illud et nobilo castrum, quod dicitur in ScartheburCli, cujus Situm

situ castelli de i Scartheburch. UPES stupendae altitudinis simul et amplitudinis, et praeruptis sere ex

omni parte scopuliS in aCCeSSa, muro irrumpit, quo tota ambitur, exceptis tanquam fati Cium quarum dum un-gUStiis, quas aperit ad Occidentem, habens in Summo planitiem SpeciOSam, et herbidam, et Spatiosum tanquam SeXaginta jugerum, et eo amΡliIIS, sonticulum quoque aquae ViVae ex SaXO Profluentem. In ipsis autem saucibus, ad quas sine labore non RSCenditur, turris regia Sita est; et sub eisdem faucibus urbis initium est' in austrum et aquilonem utrumque latus Spargentis, frontem Vero ad Occidentem habentis: et a fronte quidem Proprio muro, ab Oriente Vero rupe castelli munitur; porro utrumque ejus latus mari ulluitur. Sane hunc locum memoratus comes Willelmus, Cum in Eboracensi provincia Plurimum DOSSet, CaStro Construendo idoneum contemplatus, β Sumptu OSO Opere naturam juvans, totam rupi S planitiem muro ampleXIIS QSt,

109쪽

et turrim in saucium angustiis subricavit; qua pro-

clarum rex ibidem aedificari praecepit. CAP. IV. De obsidione et deditione Brigiae, et quomodo rex Scottorum reddidit regi Anglorum aquilonales Angliae partes. EX igitur in eadem provincia rebUS ad votum gestis ad superiora Angliae

remeanS,Solum Hugonem de Mortuo- mari, Virum sortem et nobilem, annis

jam plurimis regio castro de Brigia inCubantem, offendit rebellem. λ Qui cum juberetur PropriiS eSSe contentus, et reddere quae de jure regio possidebat, pervicacissime renUit, Seque, quibus potuit modis, ad resistendum Praesura Uit. Sed quod superbia ejus et indignatio ejus esset plus quam sortitudo ejus, Con Sequenter RPParilit. Rex enim, Celeriter eXercitu congregato, 'Brigiam Obsedit: quam post dies non multos sortiter oppugnatam in deditionem recipiens, ei, CUJUS COr PRUIO ante quasi cor leonis fuerat, humiliato et supplici veniam dedit. βRegi quoque Scottorum, qui aquilonales Angliae regiones, scilicet N Orthumbriam, Cumbrium, Westmeriam, Domine Mallidis dictae imperatricis et haeredis Hus Olim a David ScottOrum rege adquiSitas, tanquam jUS Proprium DOSSi-Qui eum. H. L. R.; cumque, ' Negi quoque Scottorum, &c. J

Brigium. H. L. R.; Brig-gium, C.

A. D. 1157.

110쪽

HISTORIA ANGLICA ΝΛ.fLIB. II.

debat, mandare Curavit, regem Angliae tanta regni Sui parte non debere fraudari, nec DOSSe patienter mutilari, justum eSSe reddi quod suo fuisset nomine adquisitum. Ille Vero prudenter Considerans regem Angliae in hac parte cum potentia Virium merito CaUSae Prae Stare, quam Vi S posset obtendere Uuramentum, quod RVO Suo David praestitisse dicebatur, Cum ab eo Cingulum acciperet militare, praenominatos sines repetenti cum integritate restituit,

co sibi jure competentem recepit. β His Compositis, Anglia in cunctis finibus suo Otio et Securitate pro tempore fruebatur. Regis autem Supra omnes qui hactenus in Anglia regnasse noscebantur tutius

dominantis, hoc est ab ultimis Scottae sinibus ad

monteS USque Pyrenaeos, in Cunctis regionibus nomen Celebre habebatur.

ante.

ita compositis, C. R.