Historia rerum anglicarum Willelmi Parvi : ordinis Sancti Augustini canonici regularis in cœnobio Beatæ Mariæ de Newburgh

91쪽

LIB. l. HISTORIA ANGLICAΝA. 75vivens tempore immatura morte decesSit, Sorore

incolumi permanente, et nec in modico a nostri generis faeminis discrepante. Quae nimirum 9OStea apud Lennam, ut dicitur, duxit maritum, et ante

jam nostrae usum loquelae haberent, interrogati qui et Unde eSSent, respondisse feruntur: Homines de terra Sancti Martini, qui scilicet in terra nativitatiS nostrae praecipuae venerationi habetur. V COn- Sequenter interrogati, ubinam esset terra illa, et quomodo exinde huc advenissent; utrumque, inquiunt, nescimus. Hoc tantum meminimus; quod cum quodam die pecora patris nostri in agro

PISCeremUS, Sonitum quendam magnum audivimus, qualem nunc apud Sanctum Edmundum, Cum Signa ConCrepare dicuntur, audire SolemuS. Cumque in sonitum illum quem admirabamur animo intenderemUS, repente tanquam in quodam mentis eXCOSSu positi, inVenimus nos inter vos in agro ubi metebatis. V Interrogati utrum ibidem vel in Christum Crederetur, Vel Sol oriretur, terram illam Christi unam eSSe, et eCClesias habere dixerunt. Sed sol,'' inquiunt, apud DOStrateS non Oritur: Cujus radiis terra nostra minime illustratur, illius claritatis modulo contenta, quae apud VOS Solem Vel Orientem praecedit Vel Sequitur Occidentem. Porro terra quaedam lucida non longe a terra nostra aspicitur, amne largissimo utramque dirimente. Haec et multa alia, quae retexere longum CSt, CuriOSe percunctantibus respondisse feruntur. Dicat quisque quod voluerit, et ratiocinetur de his ut poterit; me autem prodigiOSum mirabilemque

Dioebutur.J H. L. R.; videbatur, C.

92쪽

CAP. XXVIII. De quibusdam prodigiosis. LIA quoque aeque mira et prodigiosa

nostris temporibus Contigerunt, CX quibuS pauca retexam. Mira Vero hujusmodi dicimus, non tantum PrΟΡ- ter raritatem, sed etiam quia OCCultam habent rationem. Dum in lapidicina quadam petra ingens ferramentis finderetur, apparuere duo CanOS, Capa Cem Sui in eadem petra concavitatem replentes absque omni Spiraculo. Videbuntur autem CSSO OX OO Cunum genere quos leporarios Vocant, sed Vultu trUCeS, Odore graVes, Pilorum eXperteS. Et unus quidem eorum, ut diCitur, cito defecit ulterum vero Stupendae, Ut aiunt, eda Citatis Henricus Wintoniensis episcopus diebus plurimis in deliciis habuit. inesertur etiam quod in alia lapidicina, dum pro eruendis fabricae neCessariis lapidibus altius foderetur, repertus Sit lapis formosus dupleX, id est, eX duobus subtili agglutinatione compactus lapidibus. Mirantibus Operariis, epiSCOPO, qui non longe aberat, eXhibitus, designari jussus e St ut innotesceret, si quid in eo

lateret mysterii. In Ventuque est in ejuS CODCaVitate bestiola, quam bus Onem Vocant, Cathenulam aureum circa Collum habens. Cuncti S ergo, qui aderant, tam inusitatae rei Stupore SuSPen Si S, Praecepit episcopus iterum Signari lapidem, et lapidicinae altitudini redditum ruderibus in perpetuum

Nefertur. J H. L. R.; reserunt, C.

93쪽

LI R. l.

HISTORIA ANGLICANA.

operiri. In provincia quoque Deirorum, haud A lohon l. procul a loco nativitatis meae, res mirabilis Contigit, quam a puero cognovi. Est vicus aliquot

a mari Orientali milliariis distans, juxta quem su

mo Sae illae aquae, quas Vulgo VOCunt, num e

rosa SCaturigine e terra prOSiliunt, non quidem jugiter, sed uianis interpositis, et, facto torrente non modico, per loca humiliora in mure labuntur;

quae quidem Cum Siccantur, Signum bonum CSt, num earum suXus futurae sumis incommodum non fallaciter portendere dicitur. Ex hoc vico rusticus quidam ad salutandum amicum in proximo vico Commorantem prosectus, multa jam nocte minus Sobrius remeabat. Et ecce, de proximo tumulo quem Saepius vidi, et duobus vel tribus stadiis a ViCO ubeSt, VOCOS Cantantium, et qua Si sesti Ve Con-ViVantium audivit. Miratus quinam in loco illo solemnibus gaudiis intempestae noctis silentium rumperent, hoc ipsum Curio SiuS in Spicere Voluit, vidensque in latere tumuli januam patentem, RC- cessit et introspexit, Viditque domum amplam, et luminosum, plenumque discumbentibus, tum viris quam faeminiS, tanquam ad Solemnes epulas. Unus autem ministrantium aspiciens Stantem ad OStium, obtulit ei poculum. Quo ille accepto consulte noluit bibere, sed effuso contento et continente

obtulit ei poculum. I his

94쪽

7S HIATORIA ANGLIC ΑΝΑ. DIAB. I. retento concitus abiit; sactoque tumultu in convivio pro Sublatione Vasculi, et persequentibu Seum Convivis, pernicitate jumenti quo vellebatur evasit, et in Vicum cum inSigni Se praeda recepit. Denique hoc Vasculum materiae incognitae, Coloris insoliti, et formae inusitatae, Henrico seniori Anglorum regi pro magno munere oblatum CSt, nC

deinde fratri reginae, David scilicet regi Scottorum, Contraditum, annis plurimis in thesauris Scottae

Servatum eSt: et ante annos aliquot, Sicut Veraci relatione CognOVimus, Henrico secundo illud aspicere cupienti a rege Scottorum Willelmo re- Signatum est. Haec et hujusmodi incredibilia viderentur, nisi a dignis fide testibus contigisse probarentur. Si autem potuerunt Magi per incantationeS, Ut Scriptum eSt, AEgyptiacas et arcana

quadam Operatione, utique malorum ungelorUm, Virgas convertere in draconeS, et aquam in Sanguinem, BOVIS quo IIIo ranaS ProduCere, qUOS tamen, ut ait in Augustinus, Creatores draconum vel ranarum non dicimus, Sicut nec agricola S segetum; aliud est enim, ex intimo et Summo CRUSurum Cur-dine condere utque administrare Creaturam, quod

qui facit solus creator est Deus, aliud autem pro distributis ab illo viribus et facultatibus aliquam

Operationem forinsecus admoVere, ut tunC Vel

tunc, Sic Vel Sic eXeat quod Creatur, quod non solum mali angeli, 'sed etiam mali homines pos-Sunt; Si, inquam, mali angeli per Magos, Deo

Permittente, ea potuere, non eSt mirum, Si et illa, de quibus nunc quaeritur, quadam angeliCae naturae Potentia, si a Superiori potestate permittantur, partim praestigialiter et fantastice, ut illud in

' Augustinus. J De Τrinitate,

95쪽

LIB. I. J HISTORIA ANGLIC ΛΝΑ.

tumulo no turnum Con iVium, in partim in Veritate, ut vel illos canes, vel bus Onem illum cum 'Cuthe-nula aurea, Seu Ciphum illum valeant eXhibere, in quibus homines stupore inutili teneantur; qui nimirum mali angeli libentius faciunt, Cum Permittuntur, in quibus homines perniciose fallantur. Porro puerorum illorum viridium, qui de terra emersisse dicuntur, abstruSior ratio est, quam Utique nostri Sensus tenuitas non Susticit indagare.

CAP. XXIX.

De sui cessibus Henrici secundi in Anglia tempore

T autem jam ad seriem historiCae narrationis redeam, Henricus Matililis olim imperatricis ex illustri Ando-gavensi comite siliu S, ICCepto, Ut Superius diCtum est, a matris aVunCulo rege Scottorum Cingulo militari, transfretavit, et venit ad patrem; eratque de caetero in Obsequio ejus prudentiae et sortitudinis praeclaram indolem praeferens, et militari S gloriae non tepidus aemula tor eXistens. Post annos Vero aliquot patre in fata concedente, paterni juris plenitudinem, id est, Andegavensem simul et Cinomannen Sem Comitatum, et materni juris expeditam portionem, id est, N Ormanniae ducatum, reCepit. Νum regno Angliae, quod ad jus aeque Spectabat maternum, re X Stephantis quamVis remiSSe et languide, ut superius eXΡOSitum CSt, eatenuS incubabat. Itaque patri

96쪽

Si eges Os

SuCCeden S, et patrem in brevi vel aequans vel

irius strenuusque apparuit, ita ut jam illis formidabilis existeret, qui felicibus sejus initiis invidebant. Cumque in partibus transmarinis omnia illi quieta jam eSSent, regno Angliae, quod jure sibi

Dei SpiCuo competebat, fraudari non ulterius patiens, tam dissicili et periculoso negotio animum intendit. Metuens autem ne qua D OSi egreSSUm suum in N Ormanniam seret irruptio a rege Fran- Corum, CUJUS reX Stephanus amnitate gaudebat, nam Sororem ejus jam pridem filio suo Eustachio UXOrem BCCeperat, fines suos praesidiis opportune dispositis cautius credidit muniendos. Unde factum est ut parvum secum manum in AngliamduCeret, reputanS terris tranSmarinis, quaS quieto jam 90SSidebat jure, parum eSSe ConSultum, Si Copias abduceret militares, necessaria sibi praesidia in Anglia minime defutura: Si secus, Certa incertis inconsulte pOStponi. Denique non ampliuS, Ut dicitur, quam Centum quadraginta equites, et peditum tria millia in Angliam Cum eo Venerunt. Adventu ejus cognito, ferventibus ad eum animis convenerunt qui matri ejus ab initio faverant. Auctus illico ingentibus copiis, munitionem Malmes-biriensem, ubi regis Stephani praeSidium erat, obsedit. Tunc idem rex conVocatis celeriter quia se non desecerant, cum EuStachio filio, acerrimo juvene, Ocius udVolanS h0Stem ad praelium prOVO-cavit. At ille in castris se Continens, et Campi discrimen pro tempore ConSulte declinan S, eo quod muniam imparem habere videretur; hostili serociae

copiam pugnae non secit. HeX VOro Cum neque hostem Commode in posset impetere, neque proli Xi-

Posset. J H. L. N.; potuisset, C.

97쪽

LIB. l. HISTORIA ANGLICANA.

Oros circa Castra hostilia excubias agere tutum Videretur, Otiose recessit, et Obsessu munitio in potestatem obsidentis concessit. Augebatur idem in dies et militiae numeris, et favoribus SOCiorum,

deficientibus ad eum paulatim qui hostilium Partium fuerant regni optimatibus; ita ut jam incrementis virium et felicitate successuum ducis gloria,

Sic enim Vocabatur, adversarii nomen regium adumbraret. Stans Ordiam Cum instructo CXOrCitu os Stainford,

adiit; qua 'celeriter expugnata et capta, munitionem quoque, Hecto PraeSidio regio, post aliquot dies obtinuit. Audiens autem Gipse ic, quae ad

ejus Se partes tranStulerat, obsideri a rege, Ut hoste propulsato Obsidionem solveret, ad Orientalium Anglorum provincium Cum eXei Citu Proseerabat; Sed, accepto 'post modicum de ejusdem loci deditione nunci O, divertit et irruit super ΝΟ tinge- and Νoth m, quae Sita eSt Super fluvium Trentam. Qua ' '-hμμ' mox eXpugnata atque opibUS VRCUata, reCOSSit, oppugnandae munitioni S, quae natura loci inexpugnabilis videbatur, operam inanem omittens. Inde ad alia Conversus negotia, tanquam favore Sibi arridente divino in omnibus prosperabatur.

y Celeriter. J H. L. R.; celerius, C. Post modicum. J II. L. R. ἰΡOstinodum, C. G

98쪽

A.D. 1153. Death of prince Eustace.

CAP. XXX.

De concordia inter regem Stephanum et ducen Idenricum celebrata. UΜ haec sub eventu pendulo interregem et ducem altercatio traheretur, Eustachius ejusdem regis filius juvenis clarissimus immatura, SOCUndum voluntatem Dei, morte deceSSit, magnam Seminandae inter principes puCis OCCasionem sui de medio ablatione relinquens. EO quippe SuperStite parteS Concordia mediante componi atque uniri minime potuiSSent, tum propter juvenilem ejusdem acrimoniam, tum Propter HUS praeclaram quandam ex affinitate regis Francorum fiduciam. Utroque autem pacis impedimento per unius hominis mortem sublato, quod Deo 'propitio proVeniSse creditur; eo quod jam Super Angliam intestinis malis eXSanguem et SuuCiam cogitaret Cogitationes pacis et non amictionis; viri pacisci de pace Suadenda atque formanda propenSius

pater, ad apparatuS belliCOS pigriuS movebatur, et Voces Suadentium pacem Solito patientius audiebat. Duce quoque prudentum consiliis ad hoc inclinato, ut honesto et solido foederi postponeret casus ambiguOS, Placuit inter eos Solemne et Salubre colloquium celebrari. Ubi amicis mediantibus

3 Propitio. H. L. R.; omitted in C. Coeperunt.J H. L. R. ; C perant, C.

99쪽

et circa bonum publicum pia et prudenti provisione

Satagentibus, pax inter eos et caute formata, et solide firmata est. Decretumque est, ut SteplianuS de Caetero tanquam princeps legitimus integre in Anglia cum gloria et honore regnaret; Henricu SVero ei tanquam haeres legitimus in regno SuCCederet. in Hanc pacis formam tanquam utilem et honeStnm princeps uterque ampleXus, abolitis Omnibus quae inter eos hactenus hostiliter acta suerant atque omni Simultate perpetuae tradita Sepulturae, in mutuos, multiS prae gaudio lacrimantibus, se dederunt amplexus. Et rex quidem ducem ad Optans in filium, eum Solemniter SUCCOS- Sorem proprium declaraVit. DuX Vero regem tanquam patrem et dominum in Conspectu omnium

honoravit. Willelmus autem regis filius junior jubente patre duci hominium secit, dii X quoque illi pactis interpositis satisfecit. Quibus Deo prOpitio salubriter actis, rex Angliam et Anglia pacem recepit. Annis enim jam plurimis fere nudo regis

nomine insignis, tunc recipere Visus e Si hujus rem nominis, et quasi tunc primo regnare Coepit: quia tunc primo purgata inVa Sionis tyranniCae macula

legitimi principis justitiam induit. DuX autem in

Anglia post firmatae pacis solemnia modico tempore Commoratu S, trunSfretare Parabat, et rex Cum Willoimo filio multisque aliis nobilibus celebri laetitia prosequebatur ubeuntem. Cumque idem regius puer in oculis patris equo, ut nSSOlet, ConCitatius Veheretur, Contigit equo Cadonte SeSSOrem ad terram graviter allidi, fractoque osse tibiae re- Surgere impoten S, patri et omnibus qui aderant dolorem in ussit. Reportatus ergo est Cantuar-Hunc pucis formam. I his convention is prini ed in the Foedera.

100쪽

HISTORI Λ ΛΝGLICANA. LIB. I.

iam, ut ibi curaretur. Rex Vero Sinistro Cn SuSaucius, datis cum benedictione mundatis, ducem dimisit; qui feliciter transfretans circa aeStutiSinitium ad propria cum gaudio remea it.

De divortio inter regem Francorum et uTOrem ejus celebrato, et quomodo ipsa nupserit futuro regi Anglorum.

ISDEM 1 ore diebus inter LOdovicum

Francorum regem et Alienorum reginam divortium celebratum CSt, quibusdam episcopis λ atque proceribus consanguinitatem illorum sub testificatione juris jurandi solemniter allegantibus. Eadem sane regina, duCis Aquitanici 'soboles unica, ante expeditionem Ierosolymitanam, de qua Superius dictum eSt, memorato regi I UPSerat, Suoque Conjugio amplissimum illum ducatum Aquitanis regno Franciae junxerat. Quae nimirum ita sibi in principio juvenis animum formae suae VenuState pro strictum devinxerat, ut illius sum OsiSSimae CX- peditionis iter arrepturus, dum UXOrem juvenCulum vehementius aemulatur, eum nequaquam domi esse relinquendam, Sed Secum ad praelia proficisci de- Cerneret. Quod eXemplum secuti multi alii nobiles, uXorOS SURS Secum duXerunt: quibus cum