Institutionum medicinae practicae

31쪽

Dz ERYsIPE LATE. ITnus ; lateque sine ulla spatii, aut figurae circumscriptione sese diffundit, & quodammodo serpit ut plurimum pruritu atque ardore magis , quam dolore ingenti molestus. Id autem peculiare, dc proprium ejus est , ut, si digitis comprimatur , ibi candicet, albidumque vestigium recipiat, sed mox, remota pressione, pristinum colorem, splen

I. i X V I. Verum 2 legitimum Erysipelas est , quando DG --

Omnes notas habet, quas modo memoravi. Con ti . Vc

tra, cum ab his deflectit, spurium , sive nothum I 'hia 73Udit . Multimodis autem a vero , legitimoque m ἐμφρrecedit , sed speciatim , tum , cum in eo cutis valde tumet, & tenditur, atque ita rubet , ut pressa non albicet, vel tumor altius se dimittit ,

partesque sub cute positas comprehendit; a Ut CUmmollis is est , serosumque humorem continere videtur , Unde etiam minus rubeat , minusque renitatGr , & facile foveas impressas retineat .

Qiaod binis prioribus modis fit, phlegmonodes vo- Phlegmo cari solet ; quod postrema ratione , ordematodes viis . His additur scar odes, quod scilicet scitabi istae . duritiam exhibeat . . Verum id improprie sic ap. d. ' pellatur; nam a scirro vel longissime abest, vel scirrho tantum superveniens hanc denominationem obtinet ; ni si scis odes cum Plat ero a vocemus illud, quod duritiam majorem reliqui

habeat.

32쪽

Δ. per teneat locum, nec in alium migret , fixum Simplex. Erysipelas, ambulans Vero dicitur , cum ab una ad aliam partem huc illud vagatur . Simplex quoque Chirurgi illud nominant , quod nullo com-- gravi , aut peric Uloso symptomate stipatur ; com- μ μ - plicatum , quod contrario se modo habet , uti quando alicubi livet , nigrescit , & gangraenacis uenis corripitHr I unde carbunculosum, & gangraeno sum euufum, eὶ iam nuneUpatur , quamquam prius illud rectius 2,. - Dum , hoc vero malignum dicerent . Sunt e Diga- etiam nonnulli ,, qui iavigatum , atque aequaler, Visaia. inter ejUs differentias ponant , cum videlicet pustulis , aut vesiculis caret e & contra tuberculosum ; scabrum pustulosum sive miliare; vesculare , sive bullofum , cum tuberculis , pustulis , BenignMm bullis , sive an pullis vesicularibus deturpatur. Ve-I. - rum hujusi nodi differentiae prope inutiles , & supervacuae videntur iis, qui Erysipelas distinguunt in benignum sive Amplex, atque in malignum Isive complicatum ; vel tantummodo ad diversa ejus tempora , & varios ejus gradus denotandos

accommodatae reputantur.

g. XVIII.

g- Nam pro varia temporum, quae percurrit, ra-

δα' 'tione , diversa quoque est ejus facies. Initio ple

33쪽

DE ERYs1PE LATE. I 9sungitur. In augm N:o manifestius increscit , latius propagatur, & majore simul calore , tensione , doloreque discruciat . In statu omnia haec persistunt: dc cutis exiguis tuberculis , aut bullulis persaepe exasperatur , atqUe inaequalis evadit . In decremento demum rUhor evanescit, CG ii, subsidit , EM relaxatur , sicque malum epide r-mide re siccata , & frustulatim secedente resolvi consuevit ; aut contra lappuratione, aut gangraena finitur sa): quamquam rarissimum est , Erysipelas in suppurationem desinere , nisi phlegmonodes ipsum extiterit. Quando vero gangraena ei pervenit , saepissime celerior erysipelatis cursus est, & plerumque aliqua cacochymia eam promovet. Discusso autem morbo, interdum ejus sedes tumore quodam aquoso , albo, & molli ob atoniam relictam laborat, idque praesertim evenit , ubi erysipelas cedematodes fuerit ; aut cutis , non perfecte discussa congestione, induratur , rigescitque , qui quartus est sinis , quem, etsi rarissime,

consequitur maliam . a) AsTRUC Tract. de tumor. l. v. cap. I.

g. XIV.

Longe vero utilior , commodiorque videtur Alia uti

Erysipelatis divisio in Protopathicum, Fortiinum, R

ac S3 tomaticum; utpote quae ejUs- non modo originem , naturamque distinguit, verum etiam ad rectam, curandi rationem plurimum facit .

Protopathicum , sive primariam , quod alii idio- pathictim , sive essentiale vocant, sponte , & sine ullo morbo praecedente erumpit , caussamque pe culiarem interius genitam , atque humoribus in-B di s den-

34쪽

C A D. I I. sidentem agnoscit Fortuitum , sive aliis Aces- dentale , illud definiunt, quod non ab interiore

sanguinis labe , aut depravato aliquo humore , sed a manifesta, atqUe exteriore caussa progignitur , vel potius movetur ; lati a solis ardore , animio frigore , ambustione , acribus applicitis , pnn ctura , cutis laceratione, &z. quanquam , ut libere dicam , non alienum a ratione arbitror , in his quoaue casibus aliquid plerumque subesse , quod cum caussa proegumena similitudinem ha heat . Demum ab alio morbo pendet Symploma risum , veluti quando vulneribus , membris lG-xatis , aut fractis, Ulceribus , febribus acutis anginae malignae, scorbulo , hydropi , oede Nati

grae Modern. p. 72. referri video erysipelasphlegmonodes , a demato des , Ic,rrho des , hemillicum , atque

alia , quae ad spurium ab gliis , ut supra 9. 16. tradidimus , ablegantur. Has ipsas species, quas alii ad Sturium. & CALLISSE NIUS ad D tomaticum E si 'eos revocant, GORTERIUS Chirur . depurgat. Ab. X. Cap. IV. β. 14 Iet.) ad E fissias compositum redigendas existimat , quia ex duplici , aut etiam multiplici morbo coalescunt. g. XX. fluati Erysipelas, pro diversa eius ratione. febris d. iii Θ ip a Vel antecedit, vel comitatur , vel suhsequi. tur a , uti quotidie experientia comprobat ut . Interdum etiam accidit, Ut ab eo, qu3ndo erysipelas levissimum est, quale plerumque fortuitum esse consuevit, penitus absit b). Protopathicum ea fere semper antecedit: Lepius comitatur, a Ut

35쪽

DE ERYsIPE LATE. 2r subsequitur symptomaticum , forturiumque., si paullo gravius naturam lacessant. Ubi autem eius eruptionem praenuntiat, fere in hunc modum quae an- exorditur, & progreditUr' primum nec cogitan- .risai. tem frigus , horror , rigorq Ue vehemens repen: Hem

te corripit , corpusque universum quatit ad horas aliquot cum pulsu exiguo , frequenti , contracto, lassitudine , virium lapsu , pondere permolesto circa cordis scrobiculum , gastro lynia , nausea , vomit uritione, immo vomitu non mOdo ingestorum , sed etiam hilis flavae ; interdum vero sine vomitu . Paullatim tremor , & rigor conquiescit; frigori ingens calor succedit , pallori faciei rubor , sitis intensa , anxietas , spirandi difficultas , anhelitus, magna in somnum proclivitas cum pulsu elatiore , saepe magno , Velie menti , duro, crebro, mentis perturbatione, interdum delirio , & linguae tarditate , qualis in ejus imperfecta paralysi deprehenditur. Febris sic trahitur, aut semper increscens , Nacmastici R-star , aut homotonae , sive acmosficae sina ilis eumdem gradum servans, aut novis subinde accessio tribus invalescens, donec Erysipelas omnino eruperit. Erumpit autem mox prima die ad finem vergente , aut quod frequentius incidit , altera .

Quandoque ineunte ipsa febri se exhibere incipit ; alias tertia , aut quarta tantummodo die ), quod quidem rarius est, sese prodit in aliqua corporis parte, quae saepe aliquantulum dolet prius, dc ruboris cujusdam lucidi specie signatur, qui rubor praesertim ubi in faciem irrupturum Erysipelas sit, circa nasum, LE ROY observante sc), apparet

36쪽

λ nr. 3, in eum f. n. 27. p. 364. in edit. in iet. Ubi verba Hippocratis haec sunt : Multis autem in febribus , ante febrem, , a s bre Erysipelata)

contegrunt.

') Cl. S.IΕΤENIUs β. 393. in BOERII AA V. narrat se vidisse tu muli re qwn a febris dis in brachio eris ' os natum D c. Mihi quoque non semel contigit cbservare tardiorem huiusmodi erysipelatis

eruptionem in cruribus.

XXI.

Itaque surivi ac rubor cutim occupat , si mi lius malum futurum sit ; febris quoque incipit non nihil defervescere , sensimqUe , prout erysipelas extrorsum propellitur , minuitur , atque evanescit , 3c una simul sopor , delirium , Vomitus , & reliqua symptumata decedunt . Si vero lyajus vitium intus lateat , aut non tota ejus vis in cutem se effuderit , post levem ,hrevemque remissionem febris recrudescit , dc nova materie ad cutim propulsa iterum mitescit , solviturque , sudore inter ed manante at-qUe urina crassa , & subsidente a j emissa . Quando, Rari stimum enim est , febrim ultra prefectam M , ἡ. erysipelatis eruptionem produci , nisii phlegmono- tr bitur. dos , aut malignum, δc grangraenosum sit. In priore casu cum tumor altius insideat ; & co presse sone non albicet , congestoque sanguine durior renitatur , vix tum sperari potest , Ut resolva- mr ; ideoque reliquum est , ut inflammatione

37쪽

DE ERY si PsLATr. 23 protracta , atque in abscessiim lente abeunte , Si is , febris , uti symptoma , protrahi debeat. In al tur

ero vero , gangraena Orta , no Oque tabo in noni, ,

sanguinem remeante , nil mirum, si febris non μμ g-ndesinat , nisi vitae viribus exsolutis . Ceterum' ubi regulariter febris evanuerit , rubor , & do sp or partis . allectis Lemanet , sed paulatim subsi- nu. dit, & discutituri, donec septimo tandem , aut nono die , omnino delitescat , secedente postea furfuris & lamellarum in -odum ipsa epidermi de . In ea Erysipelatum epidemica constitutione , quam anno IIa I. Taurini vidit CAR Ohus Ricis A b), tape facile aut quavis alia parte , cui erysipelas insederat ; detumescente, conturbabantur alvus, qua leniter fluente intra pauci Dsimos dies integre morbus solvebatur . Non paucis inter initia sanguis e naribus erumpens salutem attulit. Haemorrhagiam vero antecedebant hypochondria dura, tumida, dolentia , intensitor capitis dolor , aut rubor Oculorum , aut auri Umtinnitus. a PLAΤNER. l. c. . III.

bin Constiti epiri Taurin. altera g. VIR g. XXII. Quaslibet sere corporis pars Erysipelati patet , Capiti sed prae caeteris caput , collum , brachia , & g

crura eidem praesertim prat pathico obnoxia sunt . Ubi caput malum impetit , saepe frontem , palpebras , nasum , faciem, capillitium , collumque circuit , & peragrat ; vehementerque dolent, & lancinantur partes , quae eo afficiuntur . Immo quandoque enormiter intumescunt ,

38쪽

ita ut profundior tunc morbi sedes videatur ,& cutis ipsa pustulis , vesiculisque inaequaliter exasperatur. Si ab alterutra aure incipiat, primum proxima loca discruciat, deinde serpit ad reliqua ; cumque ad palpebras pervenerit , ita hae tumore quodam Cedematode inflantur , ut oculi vit , ac ne vix quidem detegi queant . Quandoque , dum priorem locum jam deserere videtur, novo veluti facto impetu in capillatam capitis partem inopinato irruit. Saepe id malum certis anui temporibus fere epidem ice vagatur , quod jam HIPPOcRAΤEs observavit sa) . Quocunque autem consederit, eadem prope symptomata , quae supra recensui , inferi , eodemque modo increscit, minuitur, & decedit . Discrimen si quod est totum in majoTe , vel minore functionum, quae cujusque partis laborantis propriae sunt , laesione versatur . Illud etiam memoria probe tenendum est: , quod crebris ex observationibus constitit , si erysipelas artubus inferioribus incubiturum sit , inguinis , & femoris glandulas conglobatas , vasis crurali hos adsitas, antequam se exserat , leviter dolere 3, atque intumescere consuevisse ; axillares vero , a

cervicales , si brachiis aut superioribus locis immineat C ).

a Lib. g. epid. text. 29. ubi sic : Vers autem valde multis contigerunt erisipeiata , permanebant

que , per aestatem, is sub autumnum.

Notum , perspectumque omnibus esse puto, cutis dolori lacerationi excoriationi, rubori, inflammationi , ulceribus, pustulis, aliisque cutaneis morbis saepenumero supervenire tumores glandularum lymphaticarum, quae membro affecto , & laboranti respondent, superiusque positae sunt. Qui venarum dim pha

39쪽

ticarum initSum, S progressum noscunt, pene omnes sibi persuadent, puris, ichoris, aut alius noxii humoris aliquid a venis lymphaticis, absorberi, deferrique ad glandulas conglobatas , ad quas progrediuntur, indeque has tumere ac dolere . Recte hi quidem. Sed ubi glandulae prius tument, ac dolent , quam humor ullus ab aliqua parte suppeditari possit, unde- nam earum tumorem, doloremque deduxeris Analiquid per arterias ad glandulas, antequam in cutem pellatur, defertur, quo ipsae intumescant Z An solanerVorum , dc lymphaticorum vasorum irritatio suffciat Vasa revera lymphatica irritabilia ita sunt, ut sola irritatione, teste HE.SoN1o Descript. 5stem. omphat. Travect. ad liben. I 383. rubeant, inflammentur , & chordae instar tendantur .

f. XXIII.

Summam autem cutim Erysipelatis sedem esse,

omnino convenit inter auctores cum vetereS ,

tum neotericos. Idque comprobari alunt. 1. Quod manibus contrectata cutis, atque a rubjecta pinguedine divulsa totum morbum Continere deprehenditur, nec ulla alia particula tumere, dolere ,

aut reniti invenitur; de legitimo , & simplici erysipelate sit sermo sit. a. Quod, Ubi gangraena supervenit , solain cutis superficiem ipsa tenet , nec altius, saltem inter initia , descendit . 3.

Quod robur compressione evanescit sa). Quaenam vero cutis pars potissimum afficiatur , non aeque planum est omnibus . Alii enim extimarcutis vascula rubris minora , cruori impervia , alii minimas fistulas , per quas tenuissim his halitus , Vapor, aut sudor effertur , alii glandulas , sive folliculos sebaceos, alii reticulum ma* hia num , & sic porro , magis laborare opinantur

H . At vix statui potest morbi sedes in una ex hisce

40쪽

26 C A p. II. hisce partibus, quin simul aliae consentiant. Tanta profecto est earUm omnium connexio , & complicatio. Itaque qui dixerit & vasa rubra, & alba , & textum cellulosum ciatis , & corpus reticulare, sive, ut hodie vocant, mucosum , assici, non valde a vero aberrabit. Qui enim feri potest, ut pressione rubor facile evanescat , locum sepe mutet, phlyctenas excitet , aut cedematis speciem referat, nisi cellulosus textus, corpusque mucosum , quod cutim cum epi dxrmide nectit ,

occuparentur;

I. c. GORTE R. L. c. g. I 423.

g. X X I V.

c auspis j a Color porro dilute roseus, & flavescens , fu ias proxi-gax, vagus; priaritus; calor acer; dolor pungens magis , quam pulsans; facilis de uno loco ad a. lium transiit Us;,vesicularuin , quales ignis parit , excitatio; sanguis e vena missas, riatilans , spumidus, ViX cohaerens, quae omnia in legitimo ,& primario erysipelate observari solent, satis, ni fallor , evincunt , ejus Caussam proximam esse phlogos , quam procreat humor quidam tenuis , calidus, acerque, hiliola sanguinis pari a veteribus diste quam simillimus, intus utcunque ge- uisu, nitus, & primum nervosum genus, deinde cor ,h arteriasque repente percellens, a reliquis paulla.

ab is' tim liquoribus , mota febrili oborto, secedens , atque ad cutim alicubi propulsus , aut in ea primario etiam defixus, & locum, in quo sistitur , vel latebat , peculiariter irritans, atque inflarm

inans.