Institutionum medicinae practicae

41쪽

, D E E R Y Ο I. A TE, a Tmans . Et talem eum re3pse esse etiam ex hoc cl. PLATNs Rus colligit, quod nunquam ipse , ut sanguis in vera inflammatione, coquitur, nec in pus bonae notae vertitur , sed , nisi diffletur ,

in saniem potitas mutatur quae cutim rodat, e mala ulcera inurat . a) L. c. g. r6o. Item GORTE R. Chirurg. cap. IV. b. 1429. 143 I.

XXV. . Quod si humor iste cum sero sanguinis uberiore , aut cum crUOris magna vi congeratur ,

erysipelas non sitaplex , & legitimum exsurget . sed caedomatodes, cui phlegmonodes. Nec a Scir- rhode quod vocant, distabit, si iners , ac lenta

quaedam materia cellulas, Sc minima vascula Oppleat , ut cutis aliquanto manifestius rigescat .

Cum vero acritas humor is ad ecim gradiam pervenerit, ut sensus nervos, irritabilitate vascula ,& fibras exuat, & qUasi qVadam venanata potesate destruat , erysipelas habebis malignum , &gangraeno sum . Id alii repetunt a tali humoris congestione , ut omnis circuitus vitalis in loco affecto tollatur ; quod interdum etiam ex hac aussa nasci posse non negaverim.

f. XXVI.

Plurima. autem genera caussarum existunt, quae causa humorem illum 9. 1.3. aut praeparant, aut gi- remotio'gDunt, aut excitant, inque motum adigunt, aut ''extrorsutra avocant, aut aliculii defigunt, aut ejus ς volutioni occasionem suppeditant. Hae vero etiam

42쪽

iam rena ota: dicuntur, sive antecedentes, & par

tim corpori ipsit insident , dc partim extrinsecus

eidem adveniunt . Praecipuae earum censentur temperamentum sanguineum , aut cholericum habitus obesus, aut contra cachecticus; cacochymia; acritates variae, praesertim oleosa, pinguis,& rancida, tam sola, quam cum aliis recrementis omnium corporis succor una copulata f. caco

chylia primarum viarum, in primis biliosa ; bilis ipsa exuberans, aut commota b); mensium ; haemorrhoidain, ichoris cujusquc manare soliti, expirationisve culaneae suppressio; metas alas ; scor huius; hydrops; oedemata crurum; scirrhi I cancer ; Ulcera ; acria ingesta, aut applicita ; spirituum vinosorum abusus; immoderatae exercitationes adipem solventes, atque acritudinem in humoribus exaltantes; fricationes asperar, ignis, vel solis ardor ; irritatio fibrarum cutis quaecunquo tum a caussa interiori, Uti a lympha acri, tum a causa exteriori, uti a compressione vehementi ,

aut punctione ; luxationes, vulnera; epispastica ;insectorum morsus; applicatio frigidi , aut calen iis corporis 6; animi graviores commotiones, &praesertim ira, & terror sd , ex quibus erysipe las non solum movetur , veruin etiam subindo redit , & quasi periodice recurrit, periodicumque

tunc nominatu T.

43쪽

PROGNOSIS.I XXV II.

Erysipelas leve malum, nulliusque momenti a quibusdam creditur ; sit quamquam saepe innocuum, & salutate sit , felicemque exitum sortiatur , non tamen semper periculo vacat, nec contemnendum plane esst . I miro HospMANNUs sa)non dubitat illud in multis symptomatibus , ac perniciosa natura cum pestilenti ipsa febre comparare. Sitaplex, benignum, fixum, item fortuitum , sive accidentale, & quandoque sympto alicum minus discriminis habet, quam complicatum, compositUm , malignum , ambulans , & primarium . Quod caput, faciem , palpebras, aut collum infestat, id apud plerosque male audit b) ; nam prius illud gravius plerumque est , cerebrumque ipsum quandoque afficit: posterius vero hoc sic venas jugulares, laryngemque Urget, & quasi injecto vinculo cohibet , ut sangUinis e capite reditus, spiritusve intercipiatur. Eoque majus periculum imminet , si a catissa interiori originem ducat, nec intra septem , aut octo dies resolvatur: nam tum suppuratio timenda est, aut etiam gangraena ς quam postremam appropinquare indi cant doloris, & ruboris repentina cessatio , dc phlyctenae in summa cute exortae sc). a) Med. SU. Tom. IV. Syc. a. cap. XIII,

44쪽

C A p. I L3. XXVIII.

1ὸ R., Ab aliorum tamen fere omnium sententia dis sententiH sentire non dubitat LE ROY. Is enim experientia confisus sua , faciei erysipelas benignum, &salutare omnino esse praedicat , atque in criseos bonae modum procedere , intraque tres, aut quatuor dies tantum ad summum apicem pervenire ;plena vero facta eruptione febrim, & cuncta re liqua symptomata minui mirifice , & quandoque penitus cessare ; hincque paullatim ruborem , &tu Orem discuti , ac postremo epiderm idem de Lquamari, & decidere sa). Contra non aeque innoxium , & criticum idem vir celeberrimus habet illud, quod crura aggreditur cum febre acuta , quodque senibus , aut cacochymicis supervenit, utpote in gang nas saepe, aut abscessus periculosos facile desinens. Etsii vero res saepius se habeat, ut LE ROY exposuit , aliquando tamen hoc idem faciei erysipelas in gangraenam transire poste videtur , cum SYDENHAMi Us b) testetur huic malo fini obnoxium esse quodcunque erysipelas, cuicunque parti insederit.

Generatim quod cum mala , perniciosaque febri oritur , aut malignum est , aut phlegmonis naturam attingit , aut aliis morbis mali moris accedit , non caret periculo , quia plerumque

45쪽

DE ERYsIPE LATE.' 3Igangraena, aut abscessit terminatur . Ab eo spe-Pru ' late autem putredo , aut suppuratio , in auit Hip ''

POCRATEs sq/, malum . item si erysipelas 1ntroia verti contingat , Ut non raro sit, phrenitides , aut perapneumoniae lethales , aliique periculosi morbi consequuntur . Quod idem HippoCRAT 2sjam cognovit; nam scripsit : erysipolas ab exterioribus verti ad interiora, non est bonum , ab interioribus vero ad exteriora, honum b) . At inulto clarius loquutus est Auctor Coacarum sc), in hunc modum, EI sipelas foras quidem extare titile : intro autem Uergere lethale . Cuius qκrdem rei andacium est , cum, rubore, evanescente, pecIus gravatur, ct aegrius spiritum trahit aeger. a) Sedi. VII. aph. ΣΟ. b ) Sedi. VI. aph. 23.

s. XXX.

Attamen non semper Erysipelas intrb versunt exitium affert , si SV vir TEN1o sa) fides habeatur ; quaa quam SVDENHAMii observatio , quam ibi adducit, verum erysipelas non exhibeat , nec proprie ad ejus introversionem spectare videatur. Verum , etsi interdum fieri possit, ut ery- spelas Iecedens , aut repercustam a viribus vitae labigatur , aut iterum extrorsum amandet Ur, hujusmodi tamen metastasis prudentem medicum MetasQ- terrere , ejusque solertiam excitare debet , ne securum nimis , incautumque inexpectata aegri pernicies demum percellat . Evenit etiam inter Um, ut febris, quae erysipelatis eruptionem mox tur , aliquandiu trahatur , quin tamen suo si

46쪽

ys C A P. II. ne potiri pessit. Tunc materia erysipelatodes in cerebrum , vel in pulmones delata aliud morbi genus efficit, eo perniciosius , quo interior no biliorque est pars , quae ab ea repente corripi.

curatio .

f. XXXI.

Ad curationem quod attinet , haec pro varia erysipelatis origine, ac natura, & pro vario ejus gradu differre etiam debet. In legitimo , primario , & febrim subsequente, cum Natura mota febrili , ut recte existimant HoppMANNUs sa) ,

aliique expertissimi scriptores , a seravo , 5 ΠΟ-xio peculiari quodam humore se liberare nitatur , totaque ad eum versus cutim propellendum incumbat; consequens est , ut Medicus Naturae minister eodem curam omnem intendar, pro Vi-libias cavens, ne motus, conat sesque iste nimium excedat, aut deficiat, nam utroque modo posset effectu suo carere. Quaerat igitur , num sanguinis missio, quae primum artis praesidium in curationibus praestare solet , locum ullum habeat . Non levis vero hac de re dissensito occurrit in-De υenae ter Auctores. Alii, quibus nempe erysipelas pros ' ''ς a inflat amatione habetur , phlebotomiam non

modo applobant , sed etiam pluries repetendam jubent ; inter quos As TRUCI Us se) agmen ducit , utpote qui ad erysipelas primarium resolvendum quinquies, vel sexies primis morbi diebus venam

47쪽

DE ERYSIPE LATE- 33 incidi velit ; nec minus in sanguine mittendo liberalius esset ad secundarium, sive syptomaticum discutiendum, nisii id jam praestitum fuisse principis morbi caussa cogitaret. Alii contra, qui videlicet , a phlegaeone erysipelas segregant putantque in eo summam sanguinis tenuitatem adesse , a principio quodam acri , ac solvente profectam, uti noxiam venae sectionem rejiciutat ) , vel certe parcius instituendam esse , si unquam, praecipiunt .

f) GORΤΗER chirurg. repurgat. lib. X. Cap. IV.

g. XXXII.

Verum , dum sic in utramque partem disceptant , dicam libere, qua via incedendum mihi videatur . Itaque si se sis vehementius excandescat , si plethora corpus gravetur, natutaeque conatibus impedimento sit ; si aeger temperamento sanguineo donetur; si pulsus magni, validi , duri deprehendantur, si dolor capitis , aut spirandidissicultas discruciet, continuo post sedatum horrorem , rigoremve labrilem , exsertumque calOrem , & antequam erysipelas appareat , aut ex toto prodiecit; per venae sectionem naturae laboranti iaccurrere oportet; ut moderata aliquantiatum febris vi, δc relaxato sanguinis nexu, rese ratisque meatibus , facilius acer humor t: rysipela' todes se se expediat, exteriusque feratur.

canda .

48쪽

Quando Immo si , post emissum sanguinem , symptota a sis, tit, ita adhuc urgere pergant , atqUe elysipelatis erum inoptio cunctetur, quod ispe contingit, repetendum id auxilii genus est , praesertim ubi sanguis primo detractus lentorem phlogisticum ostenderit'. Quod etiam non praetermittendUm est, cona erysipelas caput , faciem, aut collum iam occuparit, si antea vena secta satis non fuerit; aut cum ejus generis sit , quod proprius ad phlegmonem accedit , neque post ejus eruptionem febris , & reliqua synaptomata se se remiserint ; nam tum, ut vera inflammatio, prudenter curandum est.

Quando Contra ubi vasorum plenitudo deficit , tempe his, ramentum. , habitusque corporis adversatur, febris mitior est , nullisque gravibus comitatur symptomati hus , aut vires vitae languent cum pulsibus nec magnis, nec validis , aut cuncta , erysipelate jam prodeunte, placidius procedunt, aut erysipelas , legitimum, aut fortuitiam, sive accidentale , aut oedematodes est , aut summopere malignum is carbunculo tim , aut necroticum praevidetur , aut orbis malignis, & putridis, aut scorbulo confirmato , cachexiae , hydropi adjungitur ; sanguinis missio omitti potest, ut minime necessaria , aut etiam vitari debet, ut perniciosa , & noxia.

XXXV.

49쪽

, XXXV.

Magni etiam refert sanguinis e vena missi dia- Sanguί- thesim diligenter inspicere. Nam si floridus, tenuis , biliosus , & solutus deprehendatur ', par- roris iectus: si vero contrario se modo habeat, liberalius eum detrahi licet, . Si etiam ex iis , quae tendope praecesserunt, conjiciatur, acrimoniam plus, quam honi sanguinis copiam praevalere , si rubor , &calor non magnus sit , si fugax , atque Ambu lans erysipelas videatur, si Urinae tenues, crudae, aquosae, aut croceae , & minime sobsidentes excernantur , si pulsus ina qualiter saltant , irritati quidem, at non pleni, & fortes; cautissimc se gerere oportet Medicum in sanguinis missione sive decernenda, sive celebranda, ne scilicet mali caussam deteriorem esticiat , aut triticis moliminibus noceat, aut metastasi ad interiora occasionem praebeat.

3, XXXVI. In ipso praeterea morbi ingressu diligenter di- uόmbdus quirere debet , an primae viae sordibus , praeser- . Y--Π tim biliosis scateant , atque alvus respondeat , i diam nec ne ut illae cito evacuari pro re nata pos sint, haec vero moliri, & laxari . As ΤRUCi Us

a) emetica , & cathattica suadet , praecipue in eo erysipelate , quod caput , & faciem teneat . Emetica quoque utilia praedicat LS ROY, quando nausea , δc vomitus biliosus inter initia a grotantem exagitent sbὶ . . Sed in magno spasm-rum conflictu, etsi colluvies hilaris, & cacochylia patrida turgeat , praestabit vomitum potu aqUeo

50쪽

C A p. 1Ι. tepido, & mellito, promovere , quam projicet e acri medicamento , quod summopere noxium inprimis esset , si ira c) caussa in procatarchicam

malo praebuisset , alvum vero satius erit en ema tibus lenire , quam catharticis proritare . Quod si tamen saburra intestinalia poscere videatur medicamentum aliqUOd , qUo ea validius deturbe tur ; tunc post sectam jam venam alvus ducenda est decocto Tamarindorum, aut Cremore Tartari , aut sale quopiam ne Utro magna aquae copia

diluto , aut simili blandiore Eccoprotico, eu quidem antea quam Erysipelas foras proruperit. Nam propulso jam ad cutim erysipelate, cautissime alvus laxetur , & itinc solum , cum putridae , &hilaris suburrae signa non defint , aut depravati humoris quantitas morbum plus justo protrahere videatur , aut revellendi a capite , quando id

graviter assicitur , aut intumescit, necessitas ci-tnm opem postulet , nec satis sanguinis mimo ne confidere quis possit. Alias metuendum esset, ne at Vi dumo temere instit Uta opus naturae per Uerteret, 'aut intro erysipelas ipssim revocaret. Hoc vero resolvi incepto , Atque ad finem properante audentius licebit alvum inovere , 3c reliquum

morbi ficae materiae epicratice, δί leniter hac via

expurgare .

de Medicina Emetica , si, purgante post iram et s-

f. XXXVII.