Institutionum medicinae practicae

61쪽

Dt IGNE SACRO. 67 ea dicta exacte implentes, sed ultra mediam faciei lineam mmmc excurrente . a) I. c. p. m. III.

g. XLV ID. Ex his igitur g. XLV. XLVI XLVII. satis patere arbitror, Zona nomine exanthematum quorumdam genUs intelligendum. esse , quod , ubi 'erumpit, racemos pus Usarum Vehementer dolen

tium, & rubrarum sic exhibet, & disponit , Diad aliquot digitorum transversorum mensuram cinguli instar corpus ambiat . Verum ut hujusce morbi exanthematici , rarius descripti , amplior cognitio habeatur , operae pretium me facturum spero, si non modo ea omnia , quae alii de eo scriptis tradiderunt , sed etiam ipse , qui pluries

eum cui 3Vi, adnotatim , in unum colligam , at

que in Tironum cominodum proferam . Eruptio-DUm ionem plerumque aliqua febris cum horrore , mo σdo breuior, modo longior, modo levior , modo gravior antecedit . Haec interdum gravibus

stipatur symptomatibus , uti delirio sa) , vigiliis , anxietate , inquietudine , corporis jactatione , vomitu b) aliisque eruptionum febriliumphaenomenis . Quandoque exigua est , ut vix pulsum acceleret , δc nocte tantummodo se ex- Diat calore, agrypnia, siti, atque irrequie . Interdum omnino abest , aut abesse videtur sc) , vel vesperi. dolentibus , & suppurantibus pustulis super venit levissima, quae mane tamen decedat. α HopFM. L c. PLATNER. Ac. HAEN. L c. .X66. bὶ HoFFH. Ib.

62쪽

f. XLIX. k.i . a Ubi febris eruptionem antecedit , eruptiene

3 post Unum, vel alterum diem con- ἐρ'ςD- tingere consuevla , ipsa illico cessat, ac desinit , nisi, quod rar ii simum est , tanta sit morbi vis , tantaque inflammatoria sanguinis diathesis, ut ultra ilhr terminum exardescere pergat . AEgri ve- Io ante eruptionem , etiam tum , cum febris eos non corripuit , se male habere per plures dies querantur, 3c puncituras eo in IOCO, in quo ex anthema proditurum est, molestissimas sentiunt . P, lis Deinde stulae parvae, elevatae, rubrie, variolis 'v*ῆρ' interdum valde similes , circulum inflammatum habentes , partim discretae , partim in corrymbos collectae, & phlymenas repraesentantes , plus minus copiosae cum lancinantibus doloribus , 8cquandoque intolerabilibus , ardoreque iscleo comitatis erumpunt.

y inula- te augentur , & in apicibus formant vesiculas , si ve ampullulas aqua pellucida plenas , & transparentes , quales aqua fervens excitat . Gradatim aqua , quam continent , turbida fit , atque opaca . Vesiculae Aut rumpuntur , 3Ht complanantur , 8c in plicas se contrahit ut , fuscum , atrumve colorem acquirunt ob cutem gangraena emortuam , R in parvas escharas commU-

νὰπὸ-,;b tantur . Escharae demum exsiccantur , & in crustas

63쪽

DE IGNE SAc RO. 69stis siccas, duras, nigras abeunt, cito decidentes , quae tamen vestigiUm altum in cute relinquunt , ut variolae mali moris. Saepe vero istiusta modi eruptio sit successive, & partitis vicibus , de successive pariter exsiccatur , dc decidit ca . Interdum pustulae suppurationem subeunt, & sponte aperiunt Ur, manentque apertae , caVae , pus fundentes triduo , quatriduo, immo quandoque ad dies usque quatuordecim b θ. Dolor ipse interdum non conquiescit nisi post decimum quartum diem ; tumque pustulis exsiccatis epide rivis finditur , exasperatur , & in squamas soluta exci

dit c . Sed neque tum aliquando dolor d )

Omnino evanescit.

Sedem morbi plerique statuunt abdominis , &hypochondriorum regionem . Alii supra umbilicum eum sic collocant ca) , Ut medium corpus ambiat cinguli instar ex praecordiali regione dorsum versus latitudine ut plurimum aliquot diu gitorum transversorum , insidentibus ibi pustulis acribus, instar ignis urentibus , quae intensissimum dolorem comitem habeant . Alii vero ab umbilico ad genua usque cutim in hoc affectu per pustulas lividas exasperari , rubere, & mul tum rodi b ὶ docent . Sed hoc perpetuum non est: nam vidi non semel pectus , dorsum , scapulas, brachia, crura hoc exanthemate correpta, immo frontem ab eo non immunem ex HAE-

g. XLVII. accepimus. Illud serme proin Tom. IV. D prium

64쪽

3 o C A p. I I I. prium ejus reputatur ) , quod pustularum ra

cemi in Zonae, sive cinguli speciem transversum extensi nunquam lineam albam anterius , posterius vero spinam dorsit transgrediantur . Hinc unum latus corporis tantummodo assici amrmant; sc humerum unum, aut femur; sic unum pectoris latus , & tunc a spina pustulas incipere , &ad sternum antrorsum terminari; nec ultra hosce fines progredi; sic capitis unum dumtaxat hemisphaerium occupari , non alterum s d J. Num vero aliquando ab hac lege desciscat Zoster, numque semper Zonae speciem referat , non facile

defini vero . Hoc unum certum est racematim

pustulas apparere, & sparsim saepe distribui, sed

d) GEOFFROY l. c. g. LII. Ex fideli , quam tradidi , morbi descriptione quisque comperiet , arbitror quibus notis ab eo sipelate tam simplici, quam bulloso , aut ulcerato , itemque ab herpete, & speciatim esthiomeno , sive exedenti . XLIV. discriminetur. In

erysipelate rubor roseus summam cutim occupans , nec eam attollens primum apparet , in Zona contra pustulae elevatae, & profundius insidentes se produnt , videnturque primarium esse

phaenomenon. Quae Vero pustulae , & phlyctaenae erysipelati , quod bullosum dicunt , junguntur; forc superveniunt eidem in augmento , dum in

65쪽

DL IGNE SACRO. 3IZona initio statim se exerunt. Sedes prieterea ei 1sipelatis intra summam cutim consistit e Zonae

vero altior, & profundior locus , nam non modo universam cutim , verum subjectiam paniculum adiposum etiam affici , inflammari , & sep purari a ) perspicuum est . Non leve item dis

crimen est inter erysipelas ulceratum , 8e Zonam . In eo ulcera latius proserpunt, & diu trahuntur rebellia, in hac parva , sit quando fiunt circumscripta, cava , brevi sanescunt , & in escharas exsiccantur. Herpetes vero generatim pustulas multo minores , mitiore 'Ue habent , neque adeo dolentes, & inflammatas, nec cinguli ordinem tenent, & si quando exedentes cernuntur, mala ulcera, depascentia , cancrosis similia , diuturna & chronica exhibent, dum Zoster acutus , & hrevis ut plurimum morbus est . Nam quamquam LORRYUs dc chronicum, & interdum Anchro, epidemicum esse existimet b ) qGod de igne sa- Ib istici cro late sumpto fortasse ei concedendum est, hanc sε. speciem tamen diutinam non vidi , nisi semel in vetula , quam stigmata pustularum sub omoplata sinistra ad aliquot menses summo cruciatu, atque ardore pertinaciter divexarunt.

Ardor igneus, punctiones, dolor parvas phleg - Caus monas comitans , facilis in phlyctumas, & gan -

graenulas transitus ostendunt , causiam materialem non esse simplicem, biliosam , vel falsam , nec tant modo sanguineam , & phlegmonodem,

66쪽

sed causticum , acrem, Urentem, & naturae pia trefacientis participem , quae simul ac evolvitur, nervosum genus irritans totius corporis oeconomica perturbat a ) ; delata vero extrorsum, locoque aliquo defixa nerVos in primis Clitaneos, vasa quaevis , & cellulosam contextum inflam- Causa mat rodit , & prope modum adurit . Variam in - Φ ' naturam, & indolem agnoscit LoRRvus, ab

marum viarum tamen sordibus , succisque vitiatis, & retentis insensibilis expirationis recremenistis conflatam. Remote suppeditatur ah habitu corporis pravo, a scorbutica , arthritica , similiveidystrasia, a cibis acribus falsis , piperaticis, s θιuque vinoso, fermentato.

f. LIV.

LCRRYUs , & GEOFFROY Us nunquam periculosum , aut Iethiferum esse hoc exanthematis genus perhibent , quia , quodcumque ipsi curan dum susceperint, bene, feliciterque cestisse vide runt . At PL1Ni Us lethalem Zonam dixit es se , si totum corpus cinxerit , S circum ambiverit . Periculosam & lethalem duobus exemplis demonstravit LANGI Us a ), uno Marchionis

interiit , altero Comitis Palatini ORTAEN RI-ci , qui a lumbis ad genua usque lMc exanthemate affectus, & s Ut febre ad delirium usque C di descens morbi ta inen vim elusit incisa utrius que

67쪽

DE I c M E S A e R O . 33que pedis vena , alii Ue adhibitis remediis , quae febrim restinguerent. Omnium vero, inquit HOFFMANNUs , ut ita dicam malignissimum est ,

quod post m. Num virium languor m in corpori bus senilibus , eminentius caco hymicis, non unu

quam etiam in febribus malignis ct pestilentiali bus sub papilla, ct cordis regione, vel etiam in manibus , aliisque exquisitioris sensus partibus prodit , lividum mox sit , demum atrum , morte cito subsequente , ut fuit illuu PLATNERi . Nec

periculi expers a PLATNrixo reputatur b). Ple r Umqtae tamen , etsi atrox malum , & discrucians, vitae discrimine vacat ; nam egorraei ipse hactenus neminem ex eo perii si e comperii. Interdum etiam exitum , si quod imminet , a perversa curandi ratione , aut a repentina ad interiora metastasi , praesertim si cerebrum , aut pulmo pStatur , profluere probabile admodum

Curatio .

. LV.

Cum in hoc morbo viri s vitae materia caustica , & fere deletrice ad exteriora vergat, feraturque , & quodammodo criticie excietionis speciem Zoster referat , nulIO modo salutare hoc vii tricis naturae conamen , heneficiumque turbari oportet . Ei igitur prudenter , & caute

68쪽

na secari deber ,

moniam humorum diluentibus , temperantibu Gque demulcere , & quo natura vergit , diacere mitissimis diaphoreticis . Ad hoc satis erit potus ex diluto florum boraginis , a Ut sambuci cum nitro , aut oxymele ; serum lactis purissimum , emulsa ex seminibus melonum , decoctum hordei, aut radicis scol Ionerat , dummodo

affatim, & tepide hauriantur. Quod si lenta videatur ad cutim propulso , aliquid potui styhii diaphoretici non ablutii , aut Roob baccarum sambuci , ut paullulum incitetur , adjici poterit. Raro phlebotomia opus sa ) esse consuevit . Si

tamen febris nimium excandescat , aut etiam eruptione facta , non remittat I pulsus vehemens , plenus, durusque deprehendat Ur ; respiratio anxia sit, facies rubeat , caput doleat , nec delirium , si quod est , desinat t, aut parS , 4n quam morbi vis irrupit , nimium tumeat ,

dc tendatur, dolorque ferociat ; tunc non modo

sanguinis misisioni , verum etiam antiphlogisticis teliquis adjumentis b in locus conceditur . Fatetur tamen GEOFFROYUs dolorem ardentem , 3 trociusque cruciantem aegre per venae sectionem

leniri, utpote , qui , soluto etiam morbo , aliquandiu persistat , & identidem percipiatur .HA E N I U s considerata morsit inflammatoria dia thesi optimam methodum praedicat sine olla dubitatione venam secare , ct curam antiphlogis cam reti quam instituere . Sed tutius est non ita propere ad phlebotomiam descendere , nisi indicantia , quorum supra meminina Us , urgeant . Saepe enim sine ullo detrimento omittitur , Uti pervacaneδ . Recordor tamen me ea utiliter usum esse , ubi goster pectoris unum latus secundum costas transversim protensus sic torquebat ,

69쪽

DE IGNE SACRO. hat , ne pleuritidis instar respirationem intercitai peret ,

Fortasse , ubi aut venam secare non satis tu- Imrtidiatum, ne introrsum materies revocetur , aut minime necessarium videatur , sed tamen dolori G. molestisssimo solamen inveniendum aliquod , fortasse inquam hirudinum , aut cucurbitulae altius scarificatae applicatio exitum stagnanti , irritantique humori parabit , nervorumque distentionem acerbit , quod quidem nos interdum sine noxa , & cum levamine , ut in aliis culaneis exanthematicis morbis tentavimns . Dolori quoque sedando , anxietatibusque consopiendis Opportunum erit hydnoticis , paregorici 'cie mitioribus subinde uti ; dum deflagratio totius morbi Hunoti expectatur.

I. LVII.

Nec perturbandus naturae motus est alvum Catii. At ducentibus. Metus enim est , ne metastasis in- vus O

anaia

trorsum fiat . Laxari tamen alvum licet hiandissimis , iteratisque enematibus , ut si quis fomes primis viis insidet , subtrahatur lenissime . Dum haec aguntur , extrinsecus omitti non debent , quae molliunt , quae dolorem temperant, quae exspirationem adjuvant. Fomenta igitur , τυἰιο.& cataplasmata mollissima usui erunt . Foveae iautem locus poterit decocto florum sambuci ;& malvae , lacte tepido , sero lactis , similibus-

70쪽

que saepe repetitis, & moderate calentibus . CX- taplasmata item ex pane , malva , & lacte unctdecoctis comparentur , & desuper lege artis imponuntur . Interdum solutio gummi arabici in naucum densiorem redacta , vulgo mucilaginem vocant , dolori leniendo Opportunissima est. Neque ab his desistendum est, pustulis quamvis exsiccatis, praesertim si partes quodammodo rigeant , donec mollescant . Ceratum Galeni recens paratum dolorem lenire dicitur sa), sed suspecta nobis videntur quae exsiccant, & reprimunt, atque ex plumbo confici solent . Innoxium omnino leum e vitellis ovorum recens expressum existimatur , quo sub finem obbliniendas pustulas, ese charasque, donec excidant, suadet HoFFM AN-Nus bi . His delapsis , morboque 'ferine d pulso , ducenda demum alvus est idoneo medic

mento .

I ε PURPURA SCAR LATINA '

ac speciem accedit Purpura Scarlatina , ex thema videlicet , cui nomen imposuit color quidam , qualem exhibet purpura ipsa , vel pannus coccineus , Vulgo Scarlato , cutim extimam ferme universam maculis intense rubris , multiformibus , di mox utioribus inti

ciens