Institutionum medicinae practicae

51쪽

9. XXXVII.

Humoris Vero noxii , quem Natura expellit, separatio, atque excretio adjuvari etiam debet quiete in lectulo , potu aqueo largiori , alte inperante, & leniter diaphoretico , cui, ubi calor, & motus circularis , aut intestin in eaecedit, nitrum , aut flaccus mali citrei , aut medici cum pauxillo sacchari adjici potest , aut aceti aliquid cum melle , quod pauperibus facilius , commodiusque est, Decoctum hordei diluit, de temperat egregie , dii Utum florum sambuci, aut tiliae blandissime resolvit , 3c diaphore sim promovet , praesertim si tepide sorbillentur. Ubi erysipelas , calor, de febris sese remittunt, & sudor manare incipit, curandum est , ut is se per totum corpus diffundat, quod praestat sorbitio calida , quies,& stragulorum prudens additio . Quorum actio sustinenda est victu tenui, humectante, de refrigerante ,

3. XXXVIII.

Extrinsecus multa proponunt admovenda scriptores, in primis Chirurgi t, sed pleraque , si non

noxia , certe supervacanea mihi videntur . Ple rumque lassicit locum a frigore , aut attacta ae- iis arcere; itemque ab actu nimium calidis. Sic paullatim humor resolvitur , & per cutis meatus expiratur . Si pars acerbitas doleat, tendatur &nimium calecti , aut arescat , ea fovetida est linteis ex aqUa spermatis ranarum repente , aut decocto florum sambuci , & malvar expressis , &subinde, ubi frigent , aut re siccantur , . renovam

Quibus fusin ri

52쪽

tis . Si demulcere magis Opus siit , aliquid lactis recentis decocto utiliter admisceri potest . Si

robor , atque ardor intensius Urgeant, priae I tilia Chim malum dicitius trahitur , dissicilius quo discutitur , lactis loco aliquid optimi aceti additur , quod taliam refraenat , potentiusque. resol-cisahdo vit. Quod li nihilominus Gysipelas die septimo,

octavo , nono , a Ut decimo non minuitur, me- liceat. tu. Dque inCUtit , ne parS atacta ob nimiam cutis plenitudinem, & distensionem emoriatur, incissionibus crebris pertundendam non nulli praecipiunt 1, quod multo magis fieri conveniet , si co-ior ejus ad pUrpureum , a Ut lividum vergere jam inceperit,

M. XXXIX, βοῦ. . In P sipri te phlegmonode , si frustra ten

,i, i, tata i Uerint ea , qUae ad resolvendum valent , ctanda . nec quidquam sanguinis missiones iteratae , aut

alvi ductiones , reliqUa profuerint, reliquum est , ut suppuratio expectetur . Quam jam fieri indicabunt dolor pulsans , tumor alicubi manifestior , & fixus , febrisque exacerbantis & remittentis continuatio . Oood ubi incidit , cataplasmata ex mica panis, de foliis malvar lacti in coctis superponenda sunt , donec , facto pure & subter fluctuante , ferro abscessses aperiri possit . Quo in casu Chirurgo reliquum curationis committi debet. Committi ei quoque omne negotium debet , si piastulae in summa cute exortae , aut extima suppUratio facta in ulcus dege neraverint , saepe molestum, & diuturnum. Sed dum extrinsecus chirurgica medela adhibetur , atque ulcus detergitur, & exsiccatur, non negli

53쪽

DE ERYsIPE LATE. 39genda tamen pro cauit rum VariCcate curatio et-jam interior est.

g. X L. Erysipelati cede malodi suificiet decocto simplici ε notum sambuci , S chamaemeli ioveri. At si ni- -ὰ -

mia laxitas timeatur , eidem parum spiritus vini di euris cum canaphorae momento adjici poterit , vel de- mum lacculi cum farina fabariam , aut hordei calenti aut pulvere florum sambuci imponantur . A qua etiam calcis egregie discutit , & resolvit . Lente vero ad resolventia, & reprimentia deveniendum ; nam si justo citius discutiatur , repelli ad interiora cum magno vitae periculo posset . Quam ob rem vitentur frigida , adstringentia ,styptica , aut cutis porus obstruentia , licet passim ab auctoribus commendata. Quae, si unquam

opportuner adhiberi posistant , tunc solum locum invenient, cum jam erysipesas sua stadia percurrerit, & sola partium atonia , & laxitas remanserit emendandd .

g. XLI.

Quod si humor , qui erysipelas facit , acerri- Malunt mus , & venenatae prope indolis sit , ut partes μ - V affectae liveant , nigri cent , aut phlyctaenis atris repleantur unde gangraena imminere videatur ;quod in maligno , aut carbunculoso intra paucas horas interdum evenit ; tunc cuissime scarificationibus ' exitus venefico ichori parandus est ,

utendumque tam intrinsecus , quam extrinsecus

alexi pharmacis , anti septicis, in quibus excellunt CPrtex peruvianus , radix Serpentariae , Cam-

54쪽

C A p. II phora , Spiritus Mindereri, Elixir vetitolicum

Londinense , & resinosa balsamica extrinsecus . Sed hic quoque prudentis, atque experti Chirurgi conssilio, & opera opus plane est. ' Non modo in maligno , & carbuncusebo Erysipelate scarificationes indicatur, Verum etiam in eo , ubi cutis onere graVatur , & intumescit, a Cl. FREN-D1o Histor. medio. Edit. VBndi. in a. pag. 29. ut praesentissimum remedium proponuntur hisce verbis et

In erasipelate praesertim , sed in aliis quoque casibus, tibi inflammatio adest, experientia docet , per ipsius partis affectae scarificationem , cum membranae onere gramatae crassiores appareant, frequen ter malum omne mira cum celeritatρ dissipatum evanescere.

2, is, dis in potio fortuito , si ve accidentali erysipe iii fortui- lati succurrat , facile ex superioribus quisque in-j vij bria telliget. Generatim caussas removere oportet, & Hiam. inde natam pi logosina, qtne ut Ievior, sic facilis resolutu est , leniter discutere , & demulcere . De D tomatico vix attinet dicere , cum ejus curatio ex morbo principe, a quo pendet, Omnino petenda sit . Erysipelas intro versum , quod non infrequens est , post Ulat Venae sectionem, cucurbitulas tum siccas, tum scarificatas , epi spastica , vesicantia, fomenta , balnea , diaphoretica, & nisi haec prosint, & extrorsum illud a vocent , etiam cathartica,

L XLIII.

55쪽

3. XLIII.

Saepe accidit , ut qui semel erysipelati obnoxius fuit , levi negotio in idem malum relaba- cara . tur, & quassi periodice, statis nimirum intervallis. Ad prophylaxim multa multi proponunt . At in peculiares, & proprias cujusque proegumenas

caussas inquirere oportet ; quibus detectis non arduum est decernere, quaenam auxilia Opportu na futura sint . In universum antiphlogistica , attemperantia, & praeserti ira serum lactis, succi cichoret , fumariae, taraxaci , nasturtii aquatici, aquae medicatae, balnea aquae dulcis , dc potissimum cathartica refrigerantia subinde repetita palmam referunt. Cauteria item, setacea aliaque Ulcera manantia , sive ut vocant, emissaria quam plurimum prodesse visa sunt. Crura post erysipelas oedemati plerumque obnoxia fiunt. Huic ma--γου lo prospiciunt ocreae ex tela cannabina , aut ex mulqcorro canino rite praeparato confectae , & cruri-hus nudis , dum in ane detumuerint, ad amussim accommodatae, Ut Iaxas partes sustineant, & firment, diu retica , atque hydragoga, quae liti ores revellant, deriventque, & topica discutientia, &roborantia, quae atoniam emendent . Novi Medicos, Chirurgosque, alioquin suae artis non imperitos , qui ab Ocreariam , quas proposui , usu indiscriminatim quam longissime abhorrent. Sed , bona eorum venia , quando pedum cede ma ex hac tantummodo caussa oritur , nec a malo t tius corporis habitu est, quicunque ipsorum C-tus extiterit , prorsus contemnendus est , nam nullam inde noxam unquam vidimus.

56쪽

CAPUT III.

DE IGNE SACRO, QUEM ZOSTERA,

sivE ZONAM ' VOCANT . f. XLIV. Esτ quoddam exanthematum genus , quo exteriores corporis partes corripi solent , interdum cum febre conjunctum , aut eam subsequens, paucissitanis motUm, qUOd , quia magnam cum erysipilate affinitatem quibusdam habere videtur, atque exanthematicis morbis se trilibus accensetur, nequaquam hoc loco praetermitti licet. De eo vero ita obscure, & breviter Veteres verba fecere, ut disceptari adhuc queat, num iis reapse innotuerit . Excipiendus fortasse inter ipsos est PLINius , qui etsi paucissimis verbis , quamdam tamen ignis sacri speciem commemorat, cui Zoster , si ve Zona nomen est , & magna cum nostro convenientia sa) tribuitur . Ignis autem

sacri duas species descripsit C. CELs Us θ) , quarum prior a GORTER lo una eademque habetur cum EI Aetate bullo se sc), posterior vero cum erysipelate , quod ulcerosum ipse d) appellat. Nec a GoRTERio dissentit IODCC Us LoMMius e), qui ignem hujusmodi sacrum cum C Chrso f) malis ulceribus adnumerare videtur. FRIDERI C, quoque HopFMANNUs id morbi genus ad peculiare Erysipelatis genus referendum existimat g), eamdemque in sententiam migravit LoRRYUs h j GALENi etiam permotus auctoritate si . Mul- ut GORTERI Us ipse fatetur, herpetibus adnu

57쪽

D 1 IGNE SACRO. 63merandum esse censent, atqUe Ex his non nulli, Uti P L ΑΥ ΕRus & TULPi Us m) ad herpetem speciatim e tomeVon , si ve exedentem spectare ejusmodi malum non dubitant. Neque ab eorum sententiis deflectit PiLATNER Us n qui ad Eris pelas referri posse scripsit rarum illud morbi genus, quod Veteribus Zoster, Zona , vel Herpes dictum est . Verum HAENius , qui illud saepe in Batavia, & semel etiam Vindobonae, quale est , t de quo hic agitur, se vidisse asseverat , omninos ambigit an notum priscis temporibus , & pecul liari nomine donatum fuerit, aut illud vere habendum sit, quod ignem sacrum, vel ignem Sancti Antonii vulgo vocant, cum de vera hujusmodi vocum interpretatione non satis liquere , jure , ni fallor , ipse o contentiat ''. ' ζ- 'ρ sive graece, cingulum, sive fastid

latine .

a) T at. Hist. l. XXVI. cap. XI. tibi inquit: lanis sacri plura sunt ggnera, inter quae medium hominem ambios, qui Zo Er oppetaatur , execat f cinxerit. b) Lib. V. cap. 22. g. a. c) Chirurg. reputa. 14eto. d) n. g. 142I. e) obfert. Med. I. a. Ds vitiis, quae non cert. pari. aliq. sed Pariam occupant. pag. mib. 2oo. ubi sic ait : Ceterum tibi exulaeratum est Erysipelas , quod proprie fetc8r ignis a et tur , cutis alias

De sacro igne, , Zona sacri ignis oecie p. 4o I. i in Ibid.

l) Oper. Omn. I a. p. a. ubi sub nomine Maculae latae sive papulae ferae describitur . m) Observat. Medicinat. l. a. cap. 44. Ubi nomine exedentis praecordiorum herpetis donatur .

58쪽

Sed quinam hic affectus inteIligendus sit, quibusque notis disserat a reliquis morbis , quibuscum similitudinem habet, non melius, clariusque patebit, quam si primum unam vel alteram aliorum huiusce morbi historiam breviter in medium afferam , deinde ejusdem pleniorem descriptio-ijem , collectis in unum , atque ordinatis cunctis phaenomenis, prout e tiem a nobis observata sunt , Ob Oculos cujusque ponam . Vir plem habitus ,σ calida jecinoris vehementer circa praecordia doluit cum acri pruratu, insigni dolore , ct frequentitas pustularum conglomeratarum circulis , primum rubris , mox albicantibus , ct comparem te in qualibet eartim crusta nigra , qua Conve nienti titu separara, quaelibet degeneravit in humidum ulcusculum cum acri dolore, sudore est ι-fo , ct Interdum tam impetuoso virulente materiae raptu ad interiora, ut animus non secus aliquoties deficeret, ac se ipsum occupasset contagiosa aliqua pestilentia sa).

ultio HOFFuANN. l. e. observ. VI. in epicris pag. 34o. edit. Gener .

f. XLVI

59쪽

Post Tutpi UM hanc habet observationem FRID si leus I OFFM ANNUs sa) : Proselsor celeberri mus, quinquMirata oe aliquot aunorum , purpura sobrbutica crebrius afficitus , post corporis intensam refrigerationem , corripiebatur subito languore virium , inquietudine, somni, appetitusque defectu , horripitatioNe , a quaedam mentis turbatio . Durabant haec per tres fere dies , quibus elapyis, nocte antecedenti sensit intoleraudum plane ardorem in praecordiali regione ad kossum usque excurrentem ἰ mane autem , i pe- to loco dolente , insolitum comparuit exanthema, rubicunda nempe area ,ex praecordiis ad dorsum cinguli instar extensa, cui insidebant consertim

pustulae partim albae, partim rubrae nigrescentes . Inde quidem Bmplomata remi serunt, excepto exquisito ardente dolore , tantris erat , somnum capere, nec locum a se Ium contingere

posset. Medici , quorum consilio utebatur , imo rei, nesciebaut, ct purpurae peculiare genus aut scorbuticum quoddam exanthema esse volebant . Ego vero illico cognovi pejorem e sipelatis speciem , ct interne diaphoretica temperata , ct externe in sine Heum odiorum adhibui , quibus aliquandiu usurpatis, intra quatuordecim dies dolor conquievit , pustulae aruerunt cuticula asperas

facita, fissa , ct desquamata .

f. XLVIL

60쪽

Maraii HAE N ius, qui apud Bata vos frequenter hojus i. V- lar odi morbum viderat , semel sa) inquit, mennae occasionem habui eum auditoribus demonstrandi , idque , quod huc usque nuuquam videre mihi contigerat, in sola facie. Nam antea, quanti mnumerosi me casus docuere , non nisi alterutrum abdominis latus; post febrim, non raro validam , is ,rm primo vel astero , vel tertio Occllpa Verant ma Alae rubrae ea in plaga , nempe externa , ciso admodum grandescentes , dolentesque , varioss discretis majoribus persimiles, altio-Tes , or racemati in uno in loco secum cohaeren- re , interstitia vacua , magnaque inter se relinquentes . Hac tamen perpetua lege , rstab anteriore parte abdominis nunquam lineam albam , nunquam a postica spinam transcenderent . O hac prero distantia inter lineam albam , O spinam dorsi sunt non nunquam paucae racematim cohaerentium pustularum instilae, alia vice multae,

aliquando etiam ita ut Zona Dithamam lata , paucis liberis plagis dumtaxat relictis , medium abdomen perfecte cingat. Viennae igitur vir odonta tam passus dentem sibi evelli curat ; unde dolore curabatur quidem , sed vacuo in maxilla loco molestim sibi aeris conquerebatur ingressum .

Noc totsem quod anamne is docebat ; quae tamen, num seqtienti malo faverat, omnino dubito . Oritur posthac ipsi media in fronte tuberculum, triduoque post febris horrisica cum tumore sitnistrae frontis , palpebrarum, genaeque eiusdem lateris ,rumque pustuia , quales supradescriptae omnia lo