장음표시 사용
431쪽
i zzzzzz Iezzz sum Christum: ego quis eram, qui posL c
sim prohibere Deum Z ' His auditis tacuerunt: & glorificauerunt Deum, dicetes, Ergo & Gentibus poenitentiam de- Σό. - . dit Deus ad vitam. Et illi quidem qui dispersi fuerant a tribulatione quae facta
usque Phoenicen de Cyprum de Antio- ἡ Λαα π .sratas chiam, nemini loquentes verbum nisi soli, Iudaeis. '' Erant autem quidam ex eis viri Cyprij & Cyrenai, qui cum introissent Antiochiam , loquebantur ad Aetis. πα τύ, 'uiis: Graecos, annuntiates Dominum Iesum.
vero ex iis magis line cauebant.etant ii tuSquc nUmerVS cIedentium conuertus
nuntiare , quanduam cum ipsi non Vlutae ad Antiochialai. ' Otii cuna per- D
conuescerentur. Ita cognoscitur dii- , . ι . . .
miracula quae edebamur ab eis. N e. . . ' i
ius numerus Gentilium qui erant alie-
nati a Deo eouertu, est ad Dominum vir bonus. & olei rus Spiritu laiacto & n
eredem in letum Christum. in t i . .
Gentium ex gratia Dei , qui.omnes ad I t
viam veritatis vocari, di ad rixam ad- M Profectiis est aulcita Tartu in , Vt Quae
e , .. -'T ' in perduxit Antiochiam. Et annum totum conuersati sunt ibi in Ecclesia: de docuerunt turbam multam, ita ut cognominarentur primum Antiochiae discipuli, Christiani. 'l In his autem dicbus su- . ' peruenerunt
432쪽
peruenerui ab Ierosolymis prophcit Antiochiam, '' 5 stirpens unus ex cis nomine Agabus, significabat per Spiritum
famem magnam futur m in uniuerso orbe terrarum , qua: facta est sub Claudio . Discipuli autem prout quis habebat, proposuerunt singuli' in ministersum mittere habitantibus in Iudaea fratribus: Τ' qἡod & fecerunt, mittetes ad seniores per manus Barnabae & Sauli.
AEodem autem temporc 'misit Hero des rex manus, ut affligeret quosdam de ecclesia. ' Oc Adit autetia 1acobum fratrem Iohannis illadio. Τ Uidcias aurem quia placeret Iudaeis, apposuit a prehendere & Pctrum. Erant autem dies Azrmorum. ' Quem cum apprehen- 'mivusque dillet, in i sit in carcerem, tradens ' quatuor quaternionibus militu 'custodiendum', volens post Pascha producere eum populo. Et Petrus quidem seruabaturi in carcere. Oratio aulcm fiebat sine in-tiirmissione ab Ecclesia ad Deum pro eo. Cum autem moducturus cum esset Herodes, in ipsa nocte erat Pctrus dormiens 'inter duos milites, vinctiis cat nis duabus: de cullodes ante ostium custodiebant carcerem. 7 Et ecce angelus Domini astitit: & lumen refulsit in habitaculo: percussoque latere Petri, eΣcitauit eum, dicens, Surge velociter. Et
almisendis N perdendis nonnullis ea illa iocisine Licipulorum Iesu. R ad cust dientia eum
singuli singulas eatenati qui vi ctu, Petius. ut duriori custodia uteri tur: di intra calceten, di extra portam nemo aut eum adire aut aecedere pos.set. eum intus oc sinu omnia euen munita.
433쪽
ceciderunt catenae de manibus eius. Dixit autetia angelus ad eum , Praecingere, & calcea te 'cali as tuas . Et fecit . sic. Et dixit illi, Ci rcunda tibi vestimen- ltum tuum, & sequere me. Et exiens sequebatur cum, nesciebat quia veru
est quod fiebat per angelum: existima
bat autem se visum videre. '' TranseMtes autem primam & secundam custo-
cis. Et exeuntes procelJerunt vicum vnu:
ι ia 4 e , , , α ςQn inuo discessit angelus ab eo.
cena aperteque vitellia . Et Vetrus ad se reuersus, Uixit: Nunc
scio vere quia misit Dominus angelum suum, & eripuit me de manu Herodis, i de omni expectatione plebis Iudaeorum, ' Consiyderansque, venit ad domu Mariae matris Iohannis, qui cognominatUS est Marcus, ubi erant multi congregati& Orantes. t Pulsante autem 'eo' ossiti a ianuae, processit puella ad videndum,no- C'mine Rhode. '' Et ut cognouit Vocem Petri, prae gaudio non aperuit ianuam, sed intro currens nuntiauit stare Petrum ante ianuam. 'in At illedixerunt ad eam, Insanis. Illa autem affirmabat sic se ha-
Prito addit i a choritis.. bere Illi autem dicebant . Angelus eius
u di hortareturi namque eit. I eri u S aUtem perieuerabat pulia
ti ministeria in illa EeHeliae s l . . - . . .
nascentis integritate frequeaua.&rii, idi S. uiti autem aperuiuent Videruiat ' ostium
eum, dc obstupuerunt. ' Annuens au-
434쪽
UAP. XIII. A P O s T. 4 3 modo Dominus eduxisset eum deca cere: dixitque , Nuntiate Iacobo & fratribus haec . Et egressus abiit in alium lo-i cum. Facta autem die, crat non pamua turbatio inter milites, quidnam factum esset de Petro. '' HerCdes autem cum requisisset eum, & non inuenisset,
inquisitione facta de custodibus iussit - ῶ '
eos duci: descendensque a Iudaea in Cae sateaira , ibi commoratus est. μ' Erat serratarcna iratus Tyriis & Sidoniis . At illi Vnanimcs Venerunt ad cum, &persuasor Blasio, qui erat super cubiculum regis, postulabant pacem, eo quod alerentur
lcm die Herodes vestitus veste regia, se- : dit pro tribunali , & concionabatur ad eos. μ' Populus autem acclamabat, Dei iVOceS,&non hominis. μ' Confestim
a .. - . V liberatione Petri manifesta ti ai rogas
l . hil est quod eredere de se non possit.
consia1raptus a Vermibus eXpirauit. cum lautatur diu aequa potestas.
' Verbum autem Domini crescebat δί naxi .uto medica disciplina constat.
ia L . . . . praedica io μ et lictentia incredentibuν
Saulus reuersi sunt ab Ierosolymis ex- α obteniperantibus
--1 . 1 1. ite variorum ministeriorum. Oportebae
435쪽
-i rub se qui erat Herodis Tetrarchae collactane',
vacarent orationi de pte ibui. eomen- α in altius . Alinlitratibus auteni illis
Aanies Deo Ecelesiae amplificationem. o.
I nanctus: Segregate mihi Saulum & Ba
' nabam 'in opus, ad quod assumpsi eos. iEis ' Tunc ieiunantes dc orantes, unponentesque eis manus, diiniserunt illos.
minatum Maleo. qui ministraret i sis
oc pauperibus . dum ipsi intenti eram a Plerunt beleuciam: oc Inde nauigaue-
Euangelio enuntiando. Magnum my- . U . O .
Iesu Christi eotinetur illo nomine -- I. v -
Mis, saepe repetito in hae histor a. iam natara , Draeialca Dat Veroum Dei in Iuri
ium interpretantur S--l. Porro F - . . . o e -
neum: quia ille suis magiis ac artibus i in .
nomen sibi Deerat. vocabatur CE ram Dillat lcnt viaiuersa ni itasti lana vl-
hoe est. Diui uomisti. Hae tecte sibi co
que aia Paphum, inuenerunt quendam uim magia in pseudoproplictam , Iu Gaeum, Cui nomen erat 'Bar iesu, ' qui viri ferat cum Proconsule Sertio Paulo viro es
risse videtur oeeasone accepta a fami Iiaritate eret Pauli. quem P rin m e Centibus il justrem virum viam Iesu - . -
His itis, Q 1 dς γ dcrabat audire verbum Dei. . Resistebat autem illis Elymas, magus, V cenim interpretatur nomen eius quq sane ut in is uesita: rc V au t et Proconsulern a fide. Pituatas ' Saulus autem P qui & Paulus. repletus Spiritu sancto, intuens in eum, '' dixit:
O plene omni dolo, & omni fallacia, filir. . a s inji . tauri diaboli,' inimice Omnis iustitia non dea subuerterς ' vias Domini rectas. y mi, Ni i ''I ... '' ' Et nunc ec manus Domini sit per te. α
436쪽
ad tempus. Et confestim cecidit in eum caligo & tenc brae, &circuiens quaerebat' qui ei manum daret. 'R Tunc Proconsul cum vidi ilat factum credidit, admirans super doctrina Domini. 'Τ Et cum a Papho nauigassent Paulus, & qui cum
CO Crant,Venerunt 'Pergen Pamphyliae. Iohannes autem discedens ab eis, reuersus est Ierosolymam. '' illi vero 'pertranseuntes Pergen , venerunt ' Antiochiam Pisidiae : & ingrcssi synagogam
die sabbathorum, sederunt. Pol de-C istionem auic in legis & Prophetarum, miserunt principes synagogae ad cos, dicentes , Viri fratres, si quis est in vobis' sermo exhortationis ad plebem, dicite.' Surgens autem Paulus manu silen
tium indicens; ait Viri Israelitae, & qui timetis Deum, audite: 'ῖ Deus plebis Israel elegit patres nostr0ς , 5 plebem
se exaltavit cum cstcntificolae in terra
ypti,& in brachio excelso cduxit cos ex ea, '' & per quadraginta annorum lcmpus' mores eorum sustinuit in de serto. '' Et destruens gentes septam in
λ terra Chanaan sorte distribuit eis terram eorum, '' ' quasi post quadringen- m to, & quinquaginta annos: & post haec
iudices, usque ad Samuel prophe tam . Et exinde postulauerunt regem:& dedit illis' Saul filium Cis , virum de
tribu Ben iamin, annis quadraginta.
dit crimen alterius terges, verum ad prouinciae ipsius notationem dictu est. c Pm res ara . prosecti l e a.d . ut ιι - τι ui a s ad discrinieci Anci . hix in syria sitae. e Sero B tam .as. J Si quid affertit a fratribus nostris qui tum in ludaea quo populum consolemini Nexhortcmim. vel ex nuntio aliquo nouo bono . vel ex doctrinaci mandato leto.oli mitanorum . v bi caput erat teligionis cominniunis o nimbus t udaeis. i lita , er ovi t-eris D Nosolu Israelita, appellabat hoc locoAp stolus. sed etiam Gentilcs prosclyios, x alios qui ex religione conueniebant sabbati ii in synagoras, ut a litet Nysier .acdoctrinam ciant e gnosceret. hos uidicat illa oratio, - - De .g L - ' M. φ - . J Drux ille omnium g ntium D minus, qui si gulati di sapienti ratione apud istae litas notus occulius est, ille elegit Uraeli Larii patres, non ut e teras gemes omnino repudia tet . sed ad publicae salutis expedition εin lucem Gentium, uti ex totius hist rix narratione e gnoscetur.
h ristem o is r. Populum ex patribus nostris inraum singulari 'rouidentiae benefleto prosecutus est , sese ip:otum Deum appellans.& ostendes. quos potentissime detentos miseraque serui ute afflictos. liberavit. oc eduxit triumphanies. Hoe sigruficat in Dareis
t MMer ι-- summin J En utrum eos. quanquam indignos tanto beneficio. utpote qui ab ilio saepe defecissent, tamen eo x aluit iustentauit ire quod tranilesium signum fuit non esse illos electos ad mun. anam aliquain excellentiam . sed petallo, aliquod aliud parari
maximum in tu iuro tempore ededum exemplum.' h a M , p. 1 emas i enim Θ qui - -- . A pronii isone iacta Abraha. moa' exitum ex . svpto anni flux re quadringenis. in i elerio suEre Israe inae annis Quadraginta. Iosue scpte annis debellauit gentes. ut omnd mus in Apparatu sacro lib. Daniel inlcripto. Sut igitur quasi quadringenti & quino piri a se ratio recte e nuenit eum Latina versione. t Salia fruo. rura de re M. Ren-
annisauiis, duo enim tantum tuerer sed omnes anni ab ii itio Samuelis viaque ad Dauidim. nam empora ta di stributa sunt, a promtisione ad exhibi tionem . ab exhibitione ad nouae ' bernationis uiatium, quod conitrit iub
437쪽
8amuele, qui sitit vliἰmd Iudicumi sed alio modo. ectu . nam alia ludices qui illum tieresserant, atque illo modo usus & iunctus munere suo. Vnde nomen Iudicum in libris rudicum appe: Mur. poli quos inciri; sa- uelis ncmen duc bus libria integris. scilicet primo & secundo Regum . itaque ii id tempus Samuelis di Iaulia in quo rea nouavx iuerunt. utque ad L auidem in quo iegnum fuit e seruium . tua raPnta an ius definitur.
Repcm: cui testimonium perhibens, di- Lixit, Inveni Dauid filium lassae,urrum se-
rantes,&fivCces Prophetarum quae pζr omne sabbathum leguntur, iudicantes impleuerunt, & nullam causam ino
tutem maximam . multis sis ita obser
ti bilia: naana. ne iue ad Ptophetarum oracula quae cinxi ab ilio leguntur in quibus de ii ' at sedeolun
- - summasset omnia quae de eo scripta crar,
eronem prophe leam nolliniri dotis deponentes e Una de ligino , posticiunt ua E
damnantes eum. liaque pirotem ra-
i' Deus vcro suscitauit. .rsa c
derate, posteriorim imi leuerian, atq; mi' vi rohoe pacto lucra illi tertiatorem tuum repudi-bai t, Deus totius orbis servatorem eonfriarauit Arque illa ipsorum repudiario tantum abeit ut i id ni auctoratat rem Iesu imminoat vel stansit, ut etiam marinie apertissimeque dem ntiret, quippe tem lice modo omnia qua de illius morie ictipta eram .pofecta fuerint . illi quidem v soue ad sepulturam Diria esseceivi t. quae ipsi albulabatur perti inere ad absolutam reprobaticnem di res ullam istis: sed plum non titille imminutum illa mor sul epta quamuis ac degustata i imo magis etiam propter obedien- tu in illam usque ad mortem fui Manilificatum di conruiciatum a Deo a viae salutis, constat ex eventu, L eminualui Quem uiti. αα i
438쪽
CAP. XIII. A P os T. 4 cumia mortuis tertia . die: qui vilasca per dies multos his qui simul ascen- Miam is, uita derant cum eo de Galilaea. in . Ierusalem,
noliris'. retulcitans ictum , sicut α In debiti expers esto. perpetuu
rum . quaecu'que xl Abraham & patres nothios facta fuerant i praeitit orsi. . c inquam, nobis. idque per iesii Claristi
Et nos vonis annuntiamus eam quae iustineati mi incisitam . cuius rei at-
4 φ . I. . rem i idque perpetuum de aeternu ipsi
Τ) otioniam hanc Deus adimpleuit Ialit S esse. aeternum. quia non poterat videre
inctii David udelia: δ' ideoq; r alias
dit corruptionem Notum igitur sit vobis, viri fratres, quia per hunc vobis rei nistia peccatorum induntiatur,' ab z: zzzzz '
λ - si inde de eod sancto siue bono tertia iv Myit pium non visurum illum esse com1 ptionem: quod edm in David ipso non fuerit praestitum; & Verbum Dei inane non sit, consequitur ad illud semε Dauid pertinere, in quo Deus tot sanctuaris suae argumenta demonstrauit , ut ostenderit aperte illum priore Da uid propter hunc telam electunt futile. Ecomitia ad hu vieiunuisse. d Lise ρε- ι-ε. 4 l eculo tuo. di xtatu sis actionibu . rci, reque omnibus perfunctu . quibus Deo auctore e pudiendus electussuetat. e tetra Drios ci Hic Iesus cum tertia die iuscitatus fuerit. non potuit videre nec vidit corruptionem secundium naturam t exso ille est Sanctus ille de ouo David seripsti . riora Sanctiana tirum. αα f an tritur.J sun tua. suur legauciuis nostrae est. quod huius virtute praestahuntur vobis maxima illa promisia Dei. quae continem liberationem a Peccatis veram , realem , & non imagina riam aut impiitatiua; sed quae ei pia sciat fisuta illa libitationis ab an pilaea seruitute, uς patribus nostris re Dei.qui Abrahae pollicitus fuerat,inisci cordia dc virin: econtigit: volentibus.inqua vobis illi eredere & obedire.. a mortuis
439쪽
Moysi iustificuri. ijh' In hoc omnis qui
nex tedaei itumi libet ille propiueis creati Iuli Incatur. Videte creto ne
be ue,t M. I Noe quod ua. superueniat Vobis quod dictum est in
eue di ait in eos, qui illo tempore no - AI h. ν I
oedebant denuntiationabui diuina. I roplaetas, V liacte conteia aptores & - . iii
detint de eontempserint . ideo Paulo, L cunti OuS a UtcITI Illis , rogaban rut
Habaeuc denuntiatio siectabat. Danaecia Cuma redimitia essetfvna a
Hopus Dei admirandum homini. GO , lectiti Iunt inulti ludi rum . de
hiis . Ut quae legi impossibilia fuerant. O P . . . , . '
Dsus Christus ei fuerit incredentibus colentatam aduenarum Paulum & Bar- 'ειρα-
vel udaea incredulis ineredibile denu Nabam: qui loq uentes si adcban t cis 'ut
oportebat primum loci ii verbum Dei ἡ ἡ . sed quoniam repellitis illud, de indignos
vos iudicatis aeterni vitae': ecce conuer si bri s n. i. 'io hi M.n t i in v t ad Gentes '' sic enim praecepit J
acti sunt, velesu Euan itim i fudi nobiS Dominus : Posui te in lucem Gen-
rint 5 damnauerint dicen ei pro si sones non Gentibns. ita ipsi . . t tu lara: Israel tis: Fc iesum qui Gentes promiscue admitteret, omne, ne voearet, re illam Israeliticam dignitatem non uti et M am filio et non esse a Deo missum. Hoeest quod tura, ali . tot et . detrahentes notiunt lesu Chrilli, eontiad c eme, oraculis ae testimonii, scriptutatum a paulo euacis id que proterua a ob lica a comen a me. g Tis eo , HA H. J Clini lud xi a lit teni non es. verbum Dei pror Quiri Ctati υ iudeoque illos non essie Apostolo, Dei.qui Centibus annuntiarem Euan 'elium. Coiitra Apostoli cotist. ntera 'irmaturit Veroum Dei, quod ludaei, propositum 1: repudiatum esset pertinoe a Centes .cam neque Centes a salute publica excluderentur neque Israelitae prohiberentur Centibu verbum in salutem nuntiare : sed primum proponi debere lsraelius verbu salutis propter promtilia patribus ac si ab illis aeciperentur, ad Genres etiam transfundi lueem diam i sinuetd ab istaeima repudiarentur. debere initino ruangelium salutis. rc ruangelistas atque Apostolos ad Cente eonuerti i idque manifesto responto diuino contumabaal quod ea os uetia saluium num Gntibus per Israeliini deterendum esse. t
440쪽
tium: ut sis in salutem usque ad extvemu
υ ι.ι ι terrae. Austentes autem entes, ga' fid equisia ad vitam aeternam.
iii sunt, & glorificabant Verbum Do- in ἡ, ὴ ἡ
λ fuit illos eredidisse Euangelio de illud
imini: & crediderunt quotquot erant etiam quod non ut luόaei reprobi. α
praeordinati ad Vitam aeternam. II ll- mabant , erbum , sed glorificabant de seminabatur autem Verbum Domini T D ., d. His t.4 seeundum operatio
- . Q terpretamur sinplicuer dc vere hunc
' in L . . i uerarunt in ordinatione dc electione
tauerunt perlecutionem In Paulum & Dei qui elegerat Ecdisposuerataiq:o
, . . . t dinauerat iecundu beneplacitu suum.
Barnabam: & ciecerunt eos de nnibus quod propotuit in dispensationem ple-
suis Τ' At illi excusso puluere pedum in nam, hoc tempore acceptabili .Ec tal
μ in i cos, venerunt Iconi u. Τ Discipuli quoque replebatur gaudio & Spiritu sancto.
CAP YIIII. rum contraaictio nihil impedimenti attulit , quominus Centes quae credere
' A UActum eth autem Iconij ut simul in-- troirent synagogam Iudaeorum,& lO--- .H Ana
querentur' ita ut crederet Iudaeorum
Graecorum copiosa multitudo. . Qui
vero increduli fuerunt Iudaei, suscitaue runt, & ad iracundiam conci averunt ra: T , 'n
Deu ame animas Gentium aduersus fratres
Τ Multo igitur tempore demorati sunt, fiducialiter agentes in Domino, testi-. V i ii, timonium perhibente Verbo grariae suae, s' ' in 'dante signa & prodigia fieri pzr manub monibui de .eii te resu Christi fidem
OLM 11. e C in iis raminia. - ἐῶ - f trei Centium animos abis malὰ assectos aduersum Iudaeo , omnes amen ludaei isti adhue maeia irritatunteonti a fratres suos ludaecis ex emine Abralix, adeo magno Oio illis erat nomen Iesu Christi, ut prorier id canet. ab ipsis ita vocatos. incitarent. in inuidiam de pernit iein fratrum suorum .d F α voventer. Euangelium annuntiantes nouae vitae. dc spiritus sancti per Chri'um eredentibu eonfricendi. idque nulla verecundatione aut cunctati ut quippe qui virtutem irraesentem ann ntiarent. & teipsa dem ntitatent. tum sua ipsorum vita. tum etiam illorum qui eredebant i nctificatione, quae gratiam Domini ipsis donatam aperter deinonstrabat .adeo ut Apostoli animos Gentium ait uersum ipsos a ludaisancitatos non timerent. steti illa virtute ab ipsis nuntiata. a Domino vero eollata dc confirmata: adiunctis e iam miraculi, ac canis multas, quibus Apostolorum ipsorum munus dc auctoritatem Deus demonstrahateuidentet.