De obligationibus et actionibus tractatus vtilissimus, coeptus à Iohanne Borcholten, ..

131쪽

contraxit, locupletior o illo contractu factus est, aut non est factus locupletior; Si locupletior fuerit factus pupillus ex

contractu, habito sine tutoris autorii te, naturaliter obligatur,& ideo solutum

non repetit. d.L.naturaliter. φ.de conditi. .

indebiti, quae in specie, quod notandum est, loquitur de pupillo , qui sine tutoris autoritate mutuum accepit, & locupletior factus est. De hoc ipso pupillo, qui locupletior factus est, loquitur etiam. d.Lpupilliti, de autor. ct consensu tutar. ct curat. Vbi Vlpianus affirmat, pupillum natura liter obligari, in quantum locupletior tactus est, quae verba iterum notanda sunt ..& postea Vlpianus rursus subsicit , in pupillum cuiuis dari actionem in quantum

jocupletior factus est,ex rescripto D Pi1. Sic ICtus in d. l. 3. g. pupiam. de negot gestis docet, pupillam negotia gerentem naturaliter obligari, & ex rescripto D. Pii conueniri pone, sed nominatim adiicie haec verba, quae notanda sunt, in id quo factus est locupletior. Idem quoque Vlpian. scribit, in pupillum dandam ess o 'actionem, secundum D. Pii rescriptum, z:tior factus sit nupillus, tu , d.l 'si locupletior factus sit pupilius, LO Prisc. commodati. Denique pupili rix sina

132쪽

sne tutoris autoritate non obligatur,nN. asi locupletior factus ex contractu fuerit, ut Vlpianus loquitur, DO I. quamuis. g. fvali ad Sc tum eluian. Ideo vero pu-y7'pillus tutore Hon adhibito contrahens,& locupletior factus naturaliter obligatur, quia natura. aequum est, ne pupillus cum alterius detrimento fiat locupletior. l. nam hoc natura. de condici. indcb. I. iure nat. de Reg. Iur. Et hominem cum

hominis detrimento fieri locupletiorem,

magis est contra naturam, quam mors, quam paupertas, quam caetera, quae homini accidere possunt, ut Cisero loquitur.

Hinc traditum q*oque est, si cum impubere filiolamilias vel seruo contractum sit,ita dari in patrem vel dominum actionem de peculio, si locupletius eorum pec ullum factum est, Li. g.sicum impube- . ye, de peculio. Si pupillus, qui sine tutoris autoritate contraxit, non est locupletior factus, iure naturali non obligatur, & ita exaudiendum est, quod tradi,

tum est Do d. l. pupisius. hoc titκlo nostro. ctim d l quod pupillus, de condicit. indeb. quera admodum mn vr.dictae E. ostendunt. Sed

133쪽

delegat. indistincte traditum est, pupi, sum, qui sine tutoris autoritate promisit, naturaliter obligari. Sic Scaevola indistincte tradidit, fideiussorem conueniri posse, si pupillus sine tutoris autoritate.

Stichum promisit & fideiussorem dedit

i pupillusaa .ri QO. Paulus quoq; affirmauit, pupillum, cui sine tutore autore,

decem mutuo data sunt, una numeratio

ne & implere conditionem , & liberari naturali obligatione, si legatum a credia: Ore meruerit, sub hac conditione,si de- ς em, quae accepit, heredi reddiderit. l. pupillis. ad i. Falcid. Sic indistincte Martianus scriptum reliquit, Cessare repet, Vonem, si eius pupilli, cui sine tutoris au- toritate pecunia credita erat, restituta mihi ex SCto fuerit hereditas, & ego crC-Νitori solii n.l. eius pupisti. ad Scium Tr best. Idem quoque Martianus indistines evoluit, si pupillo, qui sine tutoris autori

. tale mutuam pecuniam accepit,legatum, a creditore fuerit, sub ea conditione, si eam pecuniam numerauerit,in duas causas videri pupillum numerasse, &indc- ὰ bitum suum, ut in falcidiam heredi im putetur,& conditionis gratia,ut legatum

134쪽

i tion. liberat Denique Pomponius an l. M. de iureiurando scribit, si inter creditorem di pupillum de eo controuersia fuerit,an Pecuniam mutuam acceperit pupillus,&Pupillus iurauerit, naturalem obligati nem tolli. Ad haec loca omnia ita respondendum est. Verum est, quod in omnibus adductis locis de pupillo agitur, qui

sine tutoris autoritate contraxit , nec vlla fit mentio eius, utrum pupillus locu pletior factus fuerit ex ςontractu, quen itine tutoris autoritate habuit, an non-

Caeterimi quod dictis locis deest, ex alijs locis supplendum & ponendum est, pupillum locupletiorem factum, di ideo naturaliter fuisse obligatum Nec enim alias pupillus sine tutoris autoritate contra hens naturaliter obligatur, quam si locupletior ex contractu factus fuerit, ut sup. dictum en . Sed rursus superiori distinctio ni videtur obstare. l cum lilud aut illud. a quando dis legato. vel fideicom.cedat. Ibi pupillus naturaliter fuit obligatus, & ideo nummos, quos sine tutoris autoritate accepit , solutos non repetit: & nomin

tim ibi additur,pupillum naturaliter obligatum locupletiorem factu non fuisse.

135쪽

Distinctio itaq; inter pupillum locupletiorem factum, & inter pupillum non fa-- inum locupletiorem confunditur , d.

cum illud aut illud. Ad hanc obiectionem ita respondendum est : In vulgatis codi- cibus ind. l. cum istud aut illud. s. ita ter tum Si Seius pupillus sine tutoris autori- tate nummos accepisset, nec locupletior factus esset. At in n. Florentinis particu . Ia Nec,duobus semicirculis incluti& cir cumscripta est. Itaq; automate Π. Florentinarum vel tollenda est particula SL. Nec, vel pro Nec, legendum est, El. Atq; ita Iacobo Culacio videtur ijd. I sis . de Vo. & monuit Ludovicus Rusardus in notis ad d.l. cum illud aut illud.quando dici legato.cedat.Nec huic solutioni obstat, quod Papinianus ind. f. cum H d aut illud. .

s. i. negat in pupillum actionem dari, in quem actio daretur ex rescripto D. Pijdi

docupletior ex contractu factus esset. Nam respondendum est, Papinianum lo- qui de eo iure, quod ante rescriptum Pij obtinuit. Ante rescriptum D. Pij au-

rem in pupillum locupletiorem factum, atq; ita naturaliter obligatum, non erat actio, sed ex rescripto D. Pij datur in pupilluni actio. d. l. pupidus, de autoris. O

136쪽

essensu tutor. Et ad hoc rescriptum D. Pii nota semper ICti animaduertunt , secquandoq; respiciunt ad ius, quod ante rescriptum D. Pij obtinuit. Sed rursus videtur obstared. lsi pupilliu Aemo. Ibi. Pupillus sine tutoris autoritate Stichum,

promisit, & fideiussorem dedit, qui obli

' gatur, unde sequitur, pupillum quoq; na turaliter obligatum fuisse. Nam alias deiussor non obligaretur, cum fideiussor non obligetur, nisi sit aliqua obligatio vel ciuilis vel naturalis, cui accedat. At in .s. l. pupisti. de Q. O. pupillus non fuit locupletior factus. Nec enim Stichum sine tutoris autoritate accepit, sed Sti

chum promisit. Obligatur igitur pu

. Pilius, quamuis locupletior factus non fuerit. Respondendum est hoc modo: In d. lsipupillus. de Verbori oblu. Pupillum, qui sine tutoris autoritate Stichum promi nisit, aliud quiddam a stipulatore acce psile, idque in rem suam conuertisse, Sclocupletiorem factum Stichum prona sitso. Ex illa promissione fideiussor naturaliter & ciuiliter obligatur . Pu Plitus.. qui locupletior factus est, & sine tutore Stichum promisit, naturaliter taldi,tum. Dcob. Ccilatata d. f. si pu situ. de C. I . Et quod

137쪽

Et quod in pupillum ibi nullam esse pet

tionem ΙCtus dicit, ex eo inserendum non est, pupillum non fuisse locupletio rem factum. Etenim ICtus ad rescriptu D. Pi,ex quo in pupillum locupletiorem factum & naturaliter obligatum actio datur, non respicit,sed respicit ad ius vetus, quod ante rescriptum D. Pij obtinuit,quemadmodum etiam de Papiniano

DG d. l. cureo istud aut illud. g. i.quando dio

I legato orcsup.dixi. Denique superiori di stinctiunt obstat I Stichum aut Pamphilum. g. aditio. de solutio. ubi creditor, qui pupillo nummos sine tutoris autoritate crediderat, non quanto locupletio rupillus factus est, sed in soliadum crediatum suum consequitur. Sed responden-.duni est, Papinianum loqui de creditores . qui pupillo heres extitit. Hic in solidum creditum suum in ponenda ratione Legis Falcidite retinet, Secus est, cum pupillus creditori soluit. Nam in solidum soluere non tenetur, sed tantum soluit, quanto locupletior pupillus factus est. st quamuis aditio hereditatis pro solutione cedit, ut Papinianus inquit, non tamen propterea creditor, cum pupillus soluit, in solidum creditum suum consequitur,

138쪽

sed tantum consequitur, quanto pupillus locupletior est factus; atq; ita Papiniani

locum intelligo, aliorum rectius sentientium sententia salua. Et hactenus de oblig. pupilli contrahentis cum, fel sine autoritate tutoris. De delictis quaeritur , utrum pupillus delinquens, puta furtumi faciens aut simile delictum committenς, ex delictis etiam obligetur. Et breuiter dicendum est pupillum ex delictis nati raliter & ciuiliter obligari, sicut de seruis stip. expositum est.simul.Instit de obicque eae delicto&c.l. impuberem.de furtis. quod

tamen de pupillo, qui doli capax est. d. l. impuberem. qui capax est iniuriae. l. i. g.st ideo quar m. ad i. Aquil & intclligit se delinquere. d. g.penuit. Instit de ob ii 'ae eae HV Lu 2 . intelligendum est. Dicitur a tem doli & iniuriae capax esse pupillus, & intelligere se delinquere; si proximus sit pubertati. pen Et Iustitui .de oblig. quae ex delicto. Pupillus pro*liniis pubertati capax est. & furandi & iniuriae faciendae. t u illum.de reg. Iuris. & quando pupillus . pubertati proximus sit, sup . est expositum. Ex his intelligitur,infantem & pro- ximunt infantiae ex delictis non obligari. d. impuberem. de furtis. & impunitum est,

139쪽

. b.

C As v et s cc V kn v M quod insans corrumpit. l. quod mei Gnd. de infans furti non tenetur, neq; dege Aquilia. l. s. s. ideo. ad i. Aqui Neque lege Cornelia de sicarijs , si hombmem occiderit, cum innocentia consili j cum tueatur. l.i nns. ad i. Corneliam, desia 'car. Pupillis ,de quibus diximus, comparantur prodigi. l.certi condicitis. s.sed et

numerauero.de reb.cria. Interdum tamen

prodigi similes sunt furiosis. l.6. de Q. O. dc ideo sacratissimus Imperator Iustin. prodigos & furiosos coniungit, in s. urio. si qMI 2 prodigi. Instit. de curator. sicuti e iam in Iet. tab. coniungebantur, Si furiosus existet aut prodigus,agnatorum germetiliumque in eo, pecuniam eius potestas esto. Grescitis in primo ad Herenis. Cicero na.de inuent.cst in . l. qiras. Et Vlpiaim Iib. II.ad edictum, coniungit pupillum, nitiosum, & prodigum, in i l. Marcellus

'ibit, de fideiussor. ct mandato. Sic uti &Pomponius furiosum & prodigum. d. furiosi. de re i Iuris. ubi furiosi & pro- digi nullam dicit osse voluntatem.Videamus igitur an & quando prodigi obli-a4- gentur & obligent. Prodigus qui neque tempus, neque finem expensarum h

140쪽

pando profundit. l. t. ae curator. Iurios aliis c c. ex l. I a. tabul. in curatione Mgnatorum ipso iure erat. F. furis quoque. Institui. de curator. Sed hodie prodigo curator datur. d. s. urioso quoque. Insituri de curator. l. i. de curat. surio . Cr alijs , &bonis ipsi interdicitur. Formula interdictionis bonorum haec est: Quando bona tua paterna, habitaqu e, nequitia tua disi perdis, & liberos tuos ad egestatem perducis, ob eam rem tibi ea re commercioque interdico. Paultu in ysentent. titu. Ibi habitaque pro auitaque antiquo more legitur. Petrus Victorius in castigat. Cic fron ct monui in s.fris quo, Instit. de em ratori Prodigus autem ex contractibus ciuiliter non obligatur, imo nec naturalia

ter. Vt si prodigps promittat stipulanti. d. l. s. deveriar. oblig. Hicprodigus furioso similis est. d. l. 6. die Q. O. & neque ciuit, ter neque naturaliter obligatur. i Nam pro prodigo fideiussor non potest inter uenire, sicuti nec pro furioso. d. l. . A verbor. oblig. At fideiussor semper p accipi, quoties est aliqua obligatio ciuilis, vel naturalis 'l cui appli