De obligationibus et actionibus tractatus vtilissimus, coeptus à Iohanne Borcholten, ..

151쪽

dabo. eum qui ita.f. qui ita. I. d. V. O. vel,

usque ad tempus vitae meae. ιpen.des et s. Haec obligatio ad diem . multum differtc. ab obligatione ex die. Nam obligatio ex die incipit statim illo ipso momento,quo

quis se obligauit, sed ante diem peti potest: Obligatione autem ad diem

f.δ epta statim incipit obligatio, statimque Peti potest; verum id agitur , ut die a M l . . . . scripta veniente obligatio finiat ut ob

ligatio duret in illum usquc diem , sed die illo venientς perimatur, extinguatui: finiatur. Deinde obligatio ex die recte constituatur,ad diem vel ad tempus coim stitui non potest. d.Lobligatiosere. f. acre

h t.nostro I id notandum est, quod utra

que obligatio ex diei& ad diem alias di- eitur obligatio in diem De obligatione

' xx die traditum ψc est io s. in , diem . Institutis de V O. ubi Imperator hanc stipulationem, Calendis Mari s dare spon- desὸ docet esse in diem ,& id quod pro- missum esti statim quidem deberi,sed pe . ti non posse, antequam dies venerit. Deo I . obligatione ad diem idem traditum est in. d. l. obligationum. hoc titulo nostro. ubi ICtus obligationem in diem conferri

152쪽

QvoMoto OBLIGATIO N. FIANT. Iori cat ad diem : Et in Instit. de verbor. obli ut plurimum, verba, in diem, sumuntur,

I pro verbis ex die, Ut cum dicitur, stipui sationem aut pure fieri, ut in diem, verba, in diem,pro verbis, ex die, sumuntur Nam cum stipulor decem mihi dari Ca lendis Martijs, in diem. est stipulatio, ideoque decem statim debentur, sed pς- ii , priusquam dies venerit, non possunt Obligatio nata est non actio sue pet, tio: Ac ne eo quidem ipso die , in quem promissum est, peti potest, sid totus is dies arbitrio soluentis tribui debet: Ner que enim certum est , eo die, in quem promissum est, datum non es e, priusia

quam is praeterierit, ut Iustinianus in- quit, Institui. de verbor. obligat. ς ι, - diximus supra. Sic verba. . in diem accipiuntur , pro ex die, HO l. testimento. s. 'au. de manu. festam. cum H dicitur , in diem libertatem datam , vel sub conditione, tunc competere, ubi venerit, vel conditio extiterit.: Vana sidiber has in diem data compei fit, ubi dies venit, vel conditio exi titit, necesse est, ut verba, in diem,

i pro ς die , non pro ver bis, ad diem

153쪽

accipiantur, cum obligatione, ad diem, id agatur, ut die veniente finiatur obligatio. Et libertas ex die sine in diem da

ri potest, non potest dari ad diem, hoci

modo, usq; ad decem annos liber esto, .l bertas a cum L eq.de manu. testa. Sic in di em ex die significat in i quoties.s n. de her d. stit. ubi in diem libertas, hereditas sub conditione data fuit, & dicitur scr- uum & liberum & heredem esse, si conditio post diem aduenientem extiterit. Verba, in diem, pro verbis, ad diem, sui muntur in f . de Uign. liberi cum dicitur, Libertum diem assignari non posse, hoc est, non posse assignari ad diem. Nam ex die libertus assignari potest. d. l. n. de os i II .liberi. Sic, in diem, pro, ad diem si gnificat,cum Vlpian. tradit, posse usum-'9 ti fructum ex die legari di in diem, in l. i. g. te x die. quando dici usu r. legat .cedat. Hoc enim ICtus vult dicere, usumfrua ctum ita constitui posse, ut ex die incipi at, & veniente die petatur, & ut statim incipiat, statimque petatur, sed ad diem siniatur. L puto g.vj fiuctim semil. hercis. ι .cts.de usu .st quemadmodum quis et a- i .latius dicemus. Videamus nun

ationem, quare obligatio ad tempus si-

154쪽

ue ad diem constitui non possit. Et quiderationemICtus rcddit in da. obligationum. s.placet.h.t n. Sed prius ostendit, in legatis idem esse dicendum, quod in obligati nibus Sicuti obligatio ad tempus siue ad diem constitui non potest, ita legatum quoque ad tempus siue ad diem non potest dari, hoc modo, heres illi usque ad Calend. Martias dato Hic agitur ut intra Calendas petatur, postea non item. Et 11-cuti obligatio constitui non potest usq; ad Calendas Martias, ut dictata est , ita quoque legatum usque ad Calendas Martias legari non potest. Obligatio iitaque perpetua est, perpexuum quoquo . legatum. Ex tempore finiri obligati

heredi; legatorii nomine non potest, uda I to traditum est, nemo potes7. de' P . . Sic seruitutes rerum ipso Iure ada. . tempus constitui non possunt, imo ne 'quidem ex tempore. l. des matutibus...

Ideo vero obligatio ad tempus non potest constitui, legatum etiam ad tempus dari non potest, & seruitutes rerum ad tempus constitui non possunt, quod id, iquod alicui deberi coepit, certiS modis Nil desinit deberi d.l.obligatio . . placet. h.t. Ratio haec breuis quidem est, sed admo- - . ,

155쪽

dum elegans , ideoque latius eam expi I cabimus. Natura ita comparatum est, ve lomnium rerum certi sint modi, quibus

- enascuntur, & rursus certi modi , quibus imoriuntur & intereunt. Nec enim teme- te omnia nascuntur, neque rursus tem re omnia intereunt, sed certis modis: &c naturam, quam ICti sequuntur, F. mi. mrram. Institui. de adoption. ars imitatur.

Certos itaque modos ICti constitue- unt contrahendae obligationis, contra ctum, maleficium, quasi contractum,&quasi maleficium. Rursus certi etiam modi constituti sunt, tollendarum re fi niendarum obligationum, utputa, solutio, acceptilatio, nouatio,delegatio, coi trarius consensus, ubi consensu obli tio fuit contracta, & verba, ubi verbo-iarum oblisatio verbis contracta fuit. l. Aia ' hil tam naturaleest.de rei Iuris. Dictis mo-

dis non est adiectum pactum M ob id pacto non tollitur obligatio, quamuis idctum fuerit inter contrahentes, ut tempore obligatio extingueretur. Ius Potentius est voluntate contrahentium,Et hoc, est, quod ICtus dixit, quod alicui coepit deberi certis modis desinit deberi. d. ob-

modis,

156쪽

QvoMono ozLIGATIO N. FIANT. In modis, non ergo quibusvis modis deberet desinit. Hinc Diocletianus & Maximi nus rescripserunt,ex stiputitione partam obligationem& ampnem,certo iure tam tum tolli,& non extingui paciscendo. l.ra

si uiatione. de sentent. ct interdic. omn. tu . .

Sic in i patre frisso, de his qui ut mel alteritarissunt. ICtus docet, quod patre furioso liberi nihilominus sint in patris sui potestate. Nam, inquit, non potest quis desinere habere in potestate liberos, nisi exierint liberi quibus casibus solent. His verbis dicit IC. Patria potestas non quibusvis sed certis modis constituitur, , legitimis nimirum nuptiis,adoptione, legitimatione liberorum. Liberos igitur et- Io. iam non quibusvis modis desinimus h bere in potestate, sed tunc in potestate esse desinunt,cum exierint, quibus casibo solent.ael patre fri . de his, qui sui vel alieni Puris M.Certis casibus & certis modis i heri desinunt in potestate esse. tot.tLeu tu Emodis eiu potestatis. in Institutu. Inter illos modos nussi numeratur suror. Igitur patre furioso liberi nihilomino in potestate Patris manet d.llatre Liri f. e ho qui sui velliens iurisO P.Sic tempus nusqua num cra

ter modos,quib; obligatio tollitur.

157쪽

CApvT TERTIUM Relinquitur ergo eum qui dece pro usque ad Calendas Martias ipso iure liberatum non esse Calendis Martijs venientibus, sed nihilominus obligatum manere ciuili iure. Et ubi usque ad tempus

vitae meae promisi, me mortuo, hercS in iis obligatus manet. Verum si promissor vel heres meus, me mortuo conueniatur post Calendas Martias,stipulator itemq; heres vel pacti conuenti, vel doli mali exceptione iure Praetorio submoueri pos sunt. d. I. obligationum. s. pia e. h. t .n. quod

etiam traditum ea in Leum qui ita. s. qui ita, de Q.O.ibi ICtus inquit: Is qui usque in Calendas dari stipulatur potest qui dem etiam post Calendas petere sed ex ceptione doli submouetur. Sic qui ita sti Pulatu Decem quo ad yiuam dare spondes, confestim decem recte dari petit. sed heres eius exceptione pacti conuenti

summouendus est . . I.eum qui ita. g. qui it de Q. O. Sic seruitute constituta ad tempus vel ad conditionem, tempore vel conditione existente, seruitus adhuc debetur, obligatio manet: sed qui seruitute utitur, post tempus, post conditione, vel, qui seruitutem post tempus vel conditionem vindicat, ei occurri potest iure PraetO-

158쪽

QvoMODO OrLIGATI6N. FIANT. III praetorio, vel per pacti vel per doli exce- .Pt i Onem. L .descruit Heres quoque eius, cui seruitus prφdij ita concessa est , ut quo ad viueret, ius eundi haberet, pacti conuenti exceptione submoueri potest. d. l.eum qui ita. g qui ita de VO Sic legatum relictum usque ad Calendas Martias etiam post Calendas Martias peti potest, sed petens xxceptione pacti repellitur. Matur vexo pacti conuenti exceptio iure MPrae rio aduersiis illum, qui post diem, vel post tempus petit, & per exceptionem pacti conuenti tollitur actio, quia sipulator, cum qui promisit ad tempus, ad diem, pactus videtur, ne post diem, post tempus peteret. Si ergo stipulator

contra pactionem, contra conuentione

post diem, post tempus, petierit, eXc ptione pacti conuenti submoueri potest. sic qui struitutem vindicat post diem, post tempus, per exceptionem pacti iure Praetorio repellitur, quod contra pacta,

. contra conuentionem, contra placitum, ser vitutem vindicet. dZ .deseruit Ideriique dicendum est, si quis legatum post Calendas Martias petierit. Nam per e ceptionem pacti legatarius repelli potest, quasi pacto conuenerit, ne

159쪽

i C Ap v et TERTI v MCalendas Martias legatum amplius pe-ii. teretur- Sed & per exceptionem doli, ut dictum est, stipulator potest repelli, si post diem, vel tempus petat, aut se uitutem vindicet, aut legatum petat, quasi dolo malo faciat, qui contra pactionem, conuentionem petit, aut serub tutem aut legatum vindicat. Doli e ceptio est subsidium exceptionis pacti, re plerumque qui exceptione pacti via non potest, exceptione doli mali utitur. l. resicriptum l. s. sin. de pacitis: & nouum non esse, ut per exceptionem pacti tollatur, quod ipso iure subsistebat, similitudine soli & superficiei Paulus

declarat ia d. l.obligatiov. hoc titulo nostro-Pone, Venditor in tradendo fundo dixit, se soluin sine superficie tradere. Hic venditor cum solo etiam superficiem

ipso iure debet. Iure enim naturali Sc ciuili superficies eius est, cuius est solum, l. vlt. de se per cub. superficies so-jum sequitur, solo cohaeret, & ab eo diauelli non potest. l. domo pignori data. de Pignorat. aelion. l. Paulin re pondit. s. δε- min. de pignoribus. Verum emtori vindicanti solum & superficiem obstat ex-

160쪽

Qvo MODO OBLIGATION. FIANT. IIS ceptio pacti aut doli mali per quam vel ditor conssequitur, 't sibi in supcrficiei habitare liceat, emtori non item. t. p i dura sub condition. s. qm Iundum. de tei LSed ijs quae diximus pleraque obstare vi-Iydentur, quae breuiter refutabimus. Pr, i insum obstat, quod libertate ad tempus data temporis adiectio superuacua est.

Igitur videtur dicendum re quoque ad tempus promisia, tempus superuacuum csse. Respondendum est hoc modo: Cum, libertas ad tempus datur, icia poris adiectio superuacua est,& perinde habe- tur ac si tempus adiectum non esset. ILque fauore libertatis, quae res est inaest,mabilis, receptum est, ut semel data j-bertas, perpetuo duret, quod non fieret, si libertate ad tempus data, posset libertas postea adimi. Secus est , cum quid promittitur ad certum tem pus, Hic tempus non est superuacuum, sed si post tempus petat, quod ad tem- .pus promissum fuit, per exceptionem

pacti vel doli petitor submoueri potest. Deinde obijcitur,quod usus fructo ad die i . legari potest. l. itereo si ex die , quando I a' dici