De obligationibus et actionibus tractatus vtilissimus, coeptus à Iohanne Borcholten, ..

171쪽

. de rei vindic. ad rei vindicationem & ad Iactionem in rem pertinet , ut titulus ipse ari indicat. In actione autem in rem, sucini rei vindicatione, homine post interpe lationem, post moram mortuo , non de- betur hominis testimatio, sed fructuum tantum ratio habetur. Secus est in actione in personam. Et ad actionem in rem pertinet quoq; d. l.8 de re iudicata Ideo' que in d. l. 8. de re iudicata homine post litis contestationem mortuo, non debe- tur aestiri satiό hominis, sed fructuum tantum ratio, quod fieri solet in actione in ad so de illo d.l traiectitiae.h t. transeo. In

hoc ouaeritur, si ne oriator inter ella νη persuam.h.t. n.l. pecuniae verbum. s. onis. . . de Q. S. ct dixi latim. i g. aut eum eo agit.

Insiit de aflion Verba itaque ex stipulatu . ueta. supposititia sunt,& expungi debet. Nunc i

rem , habetur: & verbum PETITYs,quo ΙCtus utitur in ael si homo. de re iudic. pro prium est actionis in rem verbum. f. aElio

172쪽

QvoMono CALIGATIO N. RANT. Iz74 tam non deserere deberi , propterea,

. quod postea debitor pecuniam offert d L

nraiectitiae. g.de isto. hoc titulo nostro. Et hoc Vlpianus diserte quoque tradit in L GLIm, in princ. de recept . ubi de poena com- promissi loquitur, & docet poenam com- promissi peti postst,si arbiter ex compro-mESO , pecuniam certo die dare iusterit sub poena, & eo die pecunia data non fuerit. Nam quamuiβ pecunia postea oia feratur,tamen poena compromissi semel commisia non evanescit, quoniam semper verum est,pecuniam dicto die datani

non esse. l. Cesin, in princ. δε receptis, qui arbi t. receperunt, ut sententiam dicant. Idem ostendit Affricanus in d. l.traiectitia. s. nam

etsi arbiter .ht. n. non quidem directo sed a contrario. Nam,orfricanus respondit, etsi arbiter ex compromisi, pecuniam certo die dare iusterit, neq; per eum, qui dare iustiis siti, steterit, non committi ip unam. E contrario igitur Affricanus

significat poenam committi, si arbiter ex compromisso pecuniam certo die dare iussit, & per eum, qui dare iussus est, steterit, quo minus ea die pecunia daretur. Hoc casu poena commit citur per ta

173쪽

aag CApvT TERTI vusi pecuniam non dederit is, quem arbiter . certo die dare iussit,& semel poena com- 'missa, deberi non desinit, etsi postea pe

aliud dicendum sit de poena stipulationi Purae subiecta, quae purgari potest antE

litem contestatam, non postea. t. qui Ro--.s.Flauius Herm&.de V O. . Hoc tamen

quod diximus, poena committi non soli ta pe nia, quo die dari debebat,etiamspostea offeratur pecunia, tunc procedit, cum certus dies expressus est, quo pecunia dari debuit. Si arbiter sententia sua

certum diem non compraehendat, modicum tempus videtur dedisse. d. l. traiecti ria. s. . h.t.b Iodicum tempus ex bono &aequo videtur constitnisse.ιθ domus. g. in

pecunia legata- legat.i. Modicum tempus est, quod post condemnationem rei indulgeri solebat. l. 7 debitori. de iudiciys, horea, tempus 3ο.diem m. l. i. s. hoc interdicto. de tinere adlus ruato,quod iudicatis ad λυ uendum duodecim tabulae, in quibus ita scriptum fuit, AEris consessi, rebusquc iure iudicatis 3o. dies iusti sunto. Gestius 7 lib.ao c. humanitatis gratia. i. cum mirati in ci de compensation. & πύο

174쪽

QvoMODO OBLIGATIO N. FIANT. Dym Harmen .eleganter inquit, indulgebant.

Et si tempus illud modicum , quod arbi- ter dedit, elapsum fuerit, & pecunia soluta non fuerit, statim quidem poena peti potest. Sed hoc inter diem expressum &tacitum interest, quod, cum dies tacitus' est, poena euitatur, si antequam petatur, specuniam offerat, quem arbiter dare pecuniam iussit, eaque est sententia l. vlt. de receptis. Aliud est in die expresso. Transacto enim die expresso,non est integrum debitori pecuniam offerre, & poenam euitare, j .dictum est.Et quod in die ex- preiso temque tacito obtinet, idem di- έcendum est, inquit Affricanus, & climquid ea lege venierit,ut,nisi ad diem pretium olutum fuerit, inempta res fiat. Nam si dies expressa est, intra 'quam pretium solui debeat, eo ad tedio, inem tam rem fieri debere, pretio ad diem non soluto, res statim inenata fit, clim pretium ad diem non soluitur: nec euitatur PCena,oblato postea pretio,nisi pretium ob

latum venditor accipiat, vel etiam non oblatum petat l. de die . . fin. cum l. seq.de l. commis ria Die autem non expres.so, quo pretium solui deberet, sed hoc simpliciter dicto, ut res fieret inempta, si

di ac enitor .

175쪽

iiij, CApvτ TERTI v M emtor pretium non solueret, integrum

est emtori pretium offerre,&legem coinmissoriam ante iudicium acceptum, hoc ἡ ι est antequam pretium iudicio peteretur.

Et haec de tertio effectu, quem dies obli-21. gationibuS apposita, Producit. Quartus citectus, quem dies obligationibus appos producit, proponittar in umquM in

diem.h. t.n. Virio, olco, frumento,ad diem certum vendito, nec praestito, aestimatio vini,olei,aut frumenti debetur , quae fuit 'eo die, tuo vinum oleum,aut frumentum

dari debuit. Diei enim appossitio facit,

quod aetum videtur inter contrahentes, ut vino ad diem non praestito, praestare tur aestimatio vini, quae fuit eo tempore, quo vinum solui debuit. Ita traditum

est in i vium . . e rebus cred. ct in i l. vlt.de condici triticari . t qui autem inquis cautio-κ in iudicio. l. si calendis. de re iudicata. l. quoti . de verbor. obligat. Idem quoq; omnino proponitur in d. l. cum quis HG diem . hoc titulo nostro. quam tamen legem interpretes nostri solent opponere d. legi, vi num. e rebus cred. Ibi mercem a te stipulatus sum in diem: tu cniente die mer-

lcem

176쪽

cem nullam habes. Das Erigo mihi fide-iuilbrentiquod facere sepius solent debi tores, qui ad diem non habent,quod so Dant. Affricanus dicit, eius temporis aesti mationem spectandam esse, quo satis accepi. Hoc plane con uia cum d. vinum.de

reb. ed. Nam illo ipso die, quo soluere debui, dedi fideius lorem. Dies agitur fid iussionis, & dies quo mercem latuere debui, idem dies est, Scit hac de re alibi latius dix hoc in loco d. Icum sis in die.breuiter perstrinxisse sufficiat Et tantum de die, p rim , causa, quae obligationibus ad iscishlet. Obligationi, cui dies est ad- 26 iecta, similis est obligatio,cui adjectus est locus. l. ad SOAT; Aest. mon is . Nam loco apposito , quo dari debet re ipsa tempus videtur appositiam , quo in locum illum perueniri possit. l. inter uno.

de verbor. obligat. g. loca etiam . Institui. δε

IMO. Quemadmodum igitur recite stipu- . lor ex die siue in diem, ut obligatio cum effectu incipiat, ubi dies venit: ita etiam constituendae obligationi reste locu ad ij-cio,. hoc modo:Carthagini dare spodeo, , sin ledae obligationi non ite; obligatio ad die constitui no p o de st l. nemo potest.de leg. i. quae lex singularis cst in hoc, quod vult

177쪽

loco non siniri obligationem. Si ergo ita stipuler a te, decem dabis, quod Carthaginem non peruener s, hoc ago, yt si des decem , donec Carthaginem non veneris; non des autem amplius decem , ubi

Carthaginem venisti.Haec stipulatio vult diem finiri loco, & ita constitui obligatio non potest. d. l. nemo potent. de se l. I.

Ideoq; decem petere a te possum, etiam postquam Carthaginem venisti. d. l. nemo ipotent. deleg. . Sic si testator dixit, heres Carthagini illi dato decem, legatum utile est, & valet. l. heres. de eo, quod certo Io eo. At si testator legato locum adiecit, si niendae obligationis causa, ut cum ita dixit, heres illi decem dato,quoad Carth Θ ginem perueneris, nihil agit testator. η Nam heres tenetur decem clare non somni tam diu quam diu Carthaginem no

uenerit, verum etiam postquam Cartha ginem iam peruenit. d .nemo potens. de Ieg. α27. Sicut dies non est modus' finiendar obl1gationis, ita quoque locus non est modus finiendae obligationis. Caeterum quemadmodum ope exceptionis pacti conuenti , vel doli mali extinguitur obligatio, clim usq; ad Calendas Martias cor

stituta est, ut sep expositum et Ita similiter

178쪽

QUOMODO OBLIGATIO N. FIANT. 333

obligatio ope exceptionis pacti conue ii, vel doli mali finitur, cum decem promissa sunt, quo ad promissor Carthaginem non perueniret. Incipit obligatio ex loco, sed loco non finitur, sicuti ex die obligatio incipit,sed ad diem non finitur. Nunc dicemus de conditione, secunda rucausa, quae obligationibus adiici solet.

Conditio .inquit Paulus in l.obligationum . s. onditio h.s. n. esticax est, quae in constituenda obligatione inseritur, non quar Apost perfectam eam ponitur. Conditio in constituenda obligatione inseritur, cum stipulor decem mihi dari, si nauis ex Asia venerit. Haec conditio efficax est, decem tamen mihi statim non debentur, quia huius stipulationis dies neque cessit, neque venit, sed ego spem tantum habeo, debitum iri, eamque ipsam spem in heredem transmitto, si prius quam

conditio extet, mors mihi contigerit. s. ex conditionali. Institui.de m O. Imo ego,qui

stipulatus sum sub conditione, etia pen

dente conditione creditor sum. l.is cuis ubconditione. h. t n. Post perfectam obligationem conditio ponitur, cum obligationis finiendae vel extinguenda gratia apponi tur, hoc modo centum mihi dare spon-

179쪽

des, ni

C Apur TERTIUM nisi nauis ex Asia venerit. Hic cir n

stipulor centum mihi dari , persecta est obligatio, & post perfectam obligatio

nem ponitur conditio, niti nauis ex Asia tenerit. H ic conditione id ago, ne cen- tum mihi aes,naui ex Asia veniente atq; i ita conditionem appono finiendar obligationis gratia. Haec conditio non est e ficax. d. l.obligationum. .conditio. ha. & ego nihilominus, postquam nauis ex Asia v nit, centum petere a te possum. Sicuti dies & locus non finiunt obligationem, ita bibligationem non finit haec conditio, nisi nauis exAsia venerit. Hoc casu postquam extitit conditio, locus est exceptioni pacti conuenti, vel doli mali d. l. obli attonum fere. g. conditio. hoc titulo nostro. Sicuti exceptioni pacti conuenti vel doli mali locus est,ctim usque ad Calendas dari sti putatus sim, & dies Calendarum venit,& nihilominus postei creditor petat, et sus .expositum ea. Et quod diximus, illum,

qui sub conditione stipularus est, pe n

dente conditione, creditorem esse, Obstat d. l. is cui ub condit iis princ. hoc tit. noli. quae affirmat,eum,cui sub conditione legatum est, pendente conditione,non est e creditorem, sed tunc creditorem fieri,

cum extiterit condulo. Ergo quoque Ri-

180쪽

QvoMODO OBLIGATIO N. FIANT. In pulatus sub conditione,non est creditor, pendente conditione, sed tunc demum creditor sit, cum conditio existit Respo- deo ICtus in d .is cuisub conditione. h. t. distinguit inter legatarium condition. lem, & inter stipulatorem conditionalem. Legatarius conditionalis pendente conditione non est creditor, sed tunc demum clim existit conditio creditor fit. : Stipulator autem conditionalis, ctiam ' pendete conditione creditor est. l. l. is cui ob conditione. h. t. n. Ex quo consequitur, heredem stipulatoris existente conditio-. ne ex stipulatione agere plisse legatarii autem herede,existente conditione lega, ti legatu non pol te petere t unica sim autem aliquid. C.de caducis to I. Differentiae r tio est, quod stipulatio ex praesciati vires 3o. accipit i usust i .de sputat. ercior. hα. ira stipulatione spectatur lepus,quo contra

de R. I. Dideo existente coditione stipulatio perinde habetur, ac si illo tepore, quo interposita fuit,pure si oecoditione facta

pulatio pure sine coditione facta esset stipulator diceretur creditor, heres quoq; stipulatoris ex stipulatione agere Polset