De obligationibus et actionibus tractatus vtilissimus, coeptus à Iohanne Borcholten, ..

211쪽

ceptionem actionis nomine me quid c mgenerali, contineri posse; Utuntur hac ratione, quod exceptio ab actione dii . feri,sicuti priuatio differt ab habitu, Et enim ICtus exceptione definit, quod sit exclusio actionis in L .f.de exception.Sicuti ergo priuatio sub habitu cintineri non potest, ctim ei contraria sit c quoq; e X ceptio sub actione non potest contineri. Quae Dd. sententia licet vera vel verisimilis tantum videatur, a Iuris tamen nostri dispositione & usu aliena est. In iure naq; scriptum inuenimus, Exceptionem com -

mune verbum esse, actoris & rei, Et reus 'instructus venire debet ad agendum cognita actione,qua conueniatur,inquit IC. in Lis. de edendo,& agere dicitur, qui s. de ecendo,ct agere Uscitur, qui ccptione utitur; & reus in caeceptione actor dici potest teste ICto ind. i. . e ex μου md reus partibus actoris fungituri .ct exceptionem siti alii, velut intentioni mimplere dcbet,ut loquitur IC. in to . . e Dent l, in edici o Praetoris de dolo nialo actionis verbo etiam exceptio continetur Li. Stator de ibus omnibus certe dicendu est,generali actionis nomine exceptionem quoq; con-9. ziheri Nec multum in contrariu facit d l. verbum

212쪽

verbii oportebit Ede V. S. Nam desu i stilla est ex Pauli libi ad edictuPraetoris,u cinscriptio indicat: quo loco Paulu egit ceedicto Praetoris,de editione actionis siue de edendo proposito: In illo edictoActionis verbii in specie accipitur, & ideo IC. Paulus tecte dicit,Actionis verbo specialiter scilicet accepto, non contineri e X-ceptionem. Nec enim sicuti actor iuxta

edicti prae tori j tenorem actioncm suam

edere cogitur, sic quoq; rcus tenetur CY-ceptionem edere, etia probat Vlpian. ICtus in dLactionis verbo. f. deo ct A Demi in I. I. . 6.9 I. st de edendo. Neq; etiam ratio IO

illa Dd pro contraria sententia quicquas acii Nam quod vulgo dicitur ex L .f. do excepi. actionem ab ediceptione disteri ciquemadmodum habitus differt a priua ' tione, id verum est, quando actionis vcr'bum in specie non in genere accipitur. Et tantum de generali Actionis nomine. In specie quid Actionis nomine dc note-II tur, summi ingenii ΙCtus Papinianus do-

verbis: Actio in personam infertur, potitio in rem, persecutio sia rem vel in perso' nam. auibus verbis Papinianus distinguit actionem, petitio; m, & perscc u tionem;

213쪽

uti haec tria distiguuntur in Aquilianastipulatione teste Icio in L 2 o.f. de acco tilationibu/.ctg. Z autem prodita. stit qui bus modis tollitur obligatio. Actionis ergo

verbum proprie significat actionem in Personam, petitio proprie significat actionem in rem, persecutio latius patet,& tam actione in personam quam actionem in rem comprehendit. Quibus ita' praesuppositis, nunc ad destnitionem Metionis Iustinianeam accedam. Actionem' ' Imperator hoc modo definit: ACTIO NI

h. t. n. eademque definitio tradita est a Celso ICto l. nosi aliud. f de O ct A. Dicit autem Iustinianus , ACTIONEM Ius EssE, id est, actionem quandam potest tem a Iure tributam esse, uti hoc exemplum interpretatur ICtus in Ipluribus m dis. de is Ur Iure, & recte; quia in Iures nostro omnia fere nomina Iuris nomina

sunt, & Iuris intelle dium habent sine ullo

corpore. bonorum appellatio, ct L pecunia verbum.f. hereditas JA H.S.Actio itaq; non

est ipsa rei persecutio , quae in facto h minis consistit, seae est ius & potestas quaedam persequendi, quae consistit in

214쪽

Acrio, VNDE ORIG. HABEAT,&c. Iisdiatellectu & animo. Vtitur porro Imp rator verbo PERsEQvENDi, quia illud, ut paulo ante dixi, tam ad personales quam reales actiones pertinet, de quibus Imp. rustinianus suam definitionem intelligit. Adijcit Imperator & haec verba, IN Iv- DICIO, quibus nihil aliud innuit, quam actionem moueri apud iudicem datum a Praetore. Antiquis enim temporibus, &tempore adhuc Iustiniani ita compar xum erat, ut Praetor iudicem daret, qui de hausa cognosceret,& litem motam di-

- rimeret.l.id de dolo malo. I ast . de capite m nut .l.ι depositi. Liss. mandati. Interduvero, maxime tamen post tempora Iustia

niani, Praetor ipse iudicare solitus fuit. Ligde minori si Praetor.Τ de iudiaci s. l saepe. 2 lgeneraliter Τ. de σαο praesidis. Hodierno itaque usu inspecto verba haec definitionis, in iudicio, nihil aliud deno tant, quam actionem in loco solennii dic ij esse proponendam, siue id coram. Praetore ipso fiat, siue coram iudice d

. to. Tandem inquit Imperat.QvoD sIBI DEBETvR, Iisque verbis causam actionis

indicat. Causa actionis, siue iuris in iudicio aliquid persequendi est, quod alicui s/aliquid debetur. Deberi quidem proprie

215쪽

id dicitur, quod ex contractu vel quasi, vel ex maleficio vel quasi debetur. Lorediarem, cum a.Qseqq. f. de HS ct l. omnem is de liudici s. Caeterum in definitione hac Ius Liniani debendi verbum, etiam de re qua eius, qui agit, propria est, exaudiendum est, ut definitio non solum actionibus in spersonam, sed etiam in rem conueniat. llemnia verbum.s. U.de Q. S. Neq; haec verbi DEBENDI significatio noua est, sed ICtis nostris maxime usitata.Εius rei CX- emplum habemus in definitione compei sationis proposita in I. f.de compensat. Em.l. . C. eod. titulo: In definitione ergo. Iustiniani Actionis verbum nec ge'er . lissime nec proprie accipitur, sed media. i quandam significationem habet,&actiones in personam itemq; actiones in rem deqotat, de quibus ordine dicemus. Nunc de origine omnium actiOtium paucis agendum est. Et quanquam alij interpretes actiones ex Iure gentium ortas; alij easdem a Iure ciuili prognatas existimant; Ego tamen puto, inter oriri ginem actionis primam, & hodiernam ' Pearii'dein formam mare inici distinguen- dum. Primam enim actionum originem

216쪽

quod attinet, puto eam antiquissimam esse, & paulo post hominem conditum actiones coepisse , siquidem in sacris bi bli, scriptum legimus , D hvM Optimum

Maximum, uniuersi huius orbis condito rem, primum nostrorum omnium paret

. tem Adamum in ius vocasse, & cum ipso de violata lege diuina egisse. Non tantum is, ergo ex Iure gentium, quod alij existimant, actiones originem habent, sed ex constitutione II hi ipsius Optimi, Maximi. Vnde postea apud gentes poste iOres, naturali ratione suadente actiones merito in usu manserunt, ut ab illis posterioribus temporibus Iuris gentium esse non male dicantur. Et hinc Udatricus Zasius in princ. tituli nostri de atilionibus, itemque in ira. g. deinde. f. de o line Iuris. a .sin ullar. res h orum.c. i. recte ait, Actiones, ipsa origine, este Iuris gentium,

conceptionem vero earundem, & io

mana superadditam esse Iuris ciuilis; ha-que Zasij sententia verissima ei ι& optrumis rationibus probari potest. Primo e- niin hoc indubitatum est, obligationemν . quae ex Iure gentium prouenit, auctore icto igi Lo hoc Iure.F. de Iustitia o Iure

217쪽

esse actionis. Micet. g.ea obligatio.=de procuratoribus. Cum ergo illa mater antiquissis

mis temporibus, & statim etiam post homminem conditum fuerit,ianapridem anto Leges Romanas confectas, nec sterilis sed fertilis, ut filiam suam actionem pe- pererit, dicendum omnino est, Actioncm ante illa tempora fuisse,& proinde ex Iu re gentium venisse. Deinde etiam laisio

riar hoc testatum faciunt, HEDA-nj.Halicarnasi. lib. et historiae suae, ubi scribit: fagistrati a Romulo creatos: esse, qui inter litiganteue ius redderent; At nemo litigare potest sine actionisus. Proinde dicendum est, Actiones ante Urbem Conditam ex Iure gentium fuisse proditas, quibus Romulus modum certum praeposuerit. Fuerunt autem illae actiones informes, populares, de fortuitae, eaeque postea a Iure ciuili sunt in ordinem redactae, in melius transformatae & compositae. Tum tertio ad quid profuissent vel co s-. tractus vel obligationes, si non eo tempore , quo ex Iure gentium esse coeperunt, ex eis fuisset actum. Frustra autem naturalem rationem quicquam inuenio . se, nemo sanus affirmauerit. Neque huic

218쪽

Acet Io, UNDE ORIC. HABEAT, &c. 17; sententiae quicu aduersatur l. a. s.deinde. AeOrigine Iuris. Vnde Dd. vulgo probare satagunt, ex mero Iure ciuili actiones ortas esse. Respondeυὶδmque ego, tantum abesse, ut textus ille actiones per ius ciuile inuentas probet, ut PotiuS contralium demonstret. Dicit enilia ibi ICtus, Actiones compositas esse, ut certae &solennes essent, necas populus, quo vellet

modo institueret; Ex quibus verbis satis intelligitur, ante Leges scriptas populum Rom. prout voluerat,actiones instituissς. Ne igitur,amentium hominum instar, dicamus, non entis qualitates aliquas fuisse, certe hoc affirmandum est, ibisse aim ti iussimis illis temporibus, & ante ius Romanum conditum actiones quasdam, licet informes, rudes & vagaS, quaS l. 12.tab. de ea namque ICtus is d. s. deinde.

Ioquitur ) composuerit id es bin ordinem

posuerit, certas & solenes fecerit,non tamen de nouo inuenerit. Et tantum deprima omnium actionum origine. Fo ij mam immutatam quod attinet diuersis , temporibus inspectis diuersi quoque iuris actiones dici possunt. Etenim alite tempora DD.1mpp. Constantini, Theo- .dosii A Valentiniani ita comparatum

fuit a

219쪽

i CAP. I. Qui D SIT ACTIO, &c. fuit,ut nemini liceret actionem in iudicio Proponere, nisi impetrata prius venia,&certa actionis formula a Praetore. Hoc . autem quia planum difficultatis fuit, &saepe iustas causas impediuit , praedicti .

Impi'. sustulerunt. in l. i. ct a. C.desor Ler impetrat. qctionum . Respectu tamen iearum antiquarum formularum, impetrationum a l. 12. tabul. inuentarum, actiones ex l. 12. tab. prouenisse, dici p

18. test. Hodie vero longe alia forma actio, num est, non ita solennis verborum re spectu, ut olim; Sufficit enim aptam ruire proposito negotio competentem ae , ctionem esse d. l.a. C. deform. 9 impetratio- diibus adtion jubl. Egq; partim ex Iure ciuiast ii scripto, quo nos hodie utimur, prouenit, partim ex Iure consuetudinario in Camera Imperiali, & varios principurn dicasterijs obseruato; ut ita nostris inspectis motibus actiones,quales iam sitia . partim ex Iure ciuili,partim ex Iure coia ' suetudinario prodijsse recte dicantur. Et

de hodierna formula actionum exaudi-

Ma.ubi actiones Iuris ciuilis esse dicit.

220쪽

CAPUT SECUNDUM,

De diuisionibus Actionum.

Summaria a.

ε. Posse o quid sit pr. Condictio ue Actio in personam quaenam

si '