장음표시 사용
21쪽
Absurda id quod in nostra potestate est, & animi libertatemquκ Diale tollant,naturam animi & ignorare,& tollere. Nam necessita, illius motum per sese, tollunt: in quo natura eius rem conse- inprimis consistit. Sive enim per sese mouetur, quuntur. intrinsecus e semetipso excitatur ad appetitiones ac Animi mo cupiditates: nec extrinsecus alicunde trahitur aut iis. impellitur, ut corpora: siue extrinsecus mouetur, Animi in pei e non mouetur. Deinde vitalem animi xim. m. α assensionem & negationem non considerantis, qui voluntatis libertatem tollunt. Quis enim in seipso non animaduertit, se velle & nolle Z amplecti & declinare 3 assentiri & refragarii quae omnia interni sunt ipsius animi motus, non externae quaedam impulsiones δc tractationes, ut in rebus inanimis. Hoc enim viva corpora disserunt ab inanimis, quod intrinsccus mouentur. Quod si verum est, id a quibus illa mouentur, per se & non aliunde mouetur. Nam si extrinsecus illud moueretur :etiam corpus primum ab eo moueretur, quod e trinsecus, ut ante dictum est,& non intrinsccus moueret. At si extrinsecus moueretur: consimili m do,ut reliqua inanima,& ipsum esset ani mae expers.
Discrimen Praeterea qui libertatem tollunt, qui velle & nolle, mirtutum qui delectum α εαν &consilium προπιρειπνὰ qui
vitioru. appetitionem & declinationem similesque anim rum motus tollunt, simul discrimen etiam virtutis' mi ct & vitii tollunt, nec laudatione aut vituperationem p ' iustam relinquunt,atque etiam bonas leges hisce de παθανάγκη, rebus latas euertunt. His vero sublatis, vita cui uta dati, volim modi est futura 3 Quid ab immanitate beluarumrsu coacta, distabit Θ At dicat aliquis: nonne saepe a tyrannis non tollit IL aut nostris affectibus, amore atque odio coacti,aliabertatem. atque aliasuscipimus, aut admittimus, non Volentes t Quo pacto ergo tum potestas nostra & libertas cernetur 3 Respondeo, tum etiam delectum sua
iuris esse. Quamuis enim principalitcr id optabile sui sina af non sit, ad quod necessitate serimur: tamen deteri- sensu agit. ori collatum optabile videtur, itaque id amplecti- non agit, sed mur, neque fieri potest, quicquam ut agas, nisi pri
22쪽
aasassensus te facturum esse. Nam qui non consulto taliquid facere videtur, ut qui nolens in foveam incidit impulsus ab alio: is inanimae rei instar id fa-ςit,ac pati quam agere verius dicitur. Quare licet inuiti agamus: tamen sic agere volumus. Proinde cadem necessitate proposita, alii maioris mali metu id suscipiunt, quod imperatur: alii non suscipi Mnt, quod maius malum existimant id facere quod iubeantur, quam poenas contumacibus proposiAs bire. Sic in iis etiam qui inuiti aliquid agere videntur, potestas & libertas nostra manet. Nec enim
idem est voluntarium, dc id quod in nostra potestate est: sed voluntarium id est quod praecipue eX- petitur. in nostra vero potestate, quod amplecti possumus, siue propter sese, siue ob mali grauioris
fugam. Fit etiam interdum,ut voluntarium cum Missa necese inuito misceatur: cum res expetenda, non plane sitate vo- expetenda fuerit, sed de eius particeps quod auer- luntas.semur. Hanc quasi misturam voluntarii & inuiti probe descripsit Homerus, cum ait: Volens, inuito pectore quam uis. Haec copiosius exponere vo- Hacs lon-lui, quod omnis sere propositus sermo ab eorum glor videbia diuisione pendet, quae in nostra potestate sunt, di tur oratio, non sunt. Nam cum is ad institutionem animi per- cum ma Atineat: bene statim initio, ubi nostrum bonum & tudine iti- malum sit collocandum, exponit. Et quia nostra. litatis compte sponte moueamur, id in actionibus nostris ha- paretur. . bere nos docet. Nam quae aliunde mouentur, Vt naturam . sic & bonum suum dc malum aliunde habent, pro ea affectione quae extrinsecus eis accedit. Quae vero intrinsecus mouentur, cum sui mo- ν
tus di actionis sint causae: bonuna quoque suum & ρ ρ. malu in iis habent, eorumq; propriae actiones in cognitione opiniones de rebus in facultate vitali t di appetendi vi appetitiones, declinationes Scdesb. μ'
dema. Quare cum recte opinamur, cum ita uti decet appetimus declinamus, & bonum nostrum& naturae conuenientem persectionem habemus: sin minus, contraria. Peculiaria vero nostra sunt
23쪽
Animi'η- opera haec. ut quae a nobis solis arbitratu nostroctiones -- perficiantur. Nam rerum externarum actiones siuere c. adisse artium,sive necessitatum vitae, doctrinae item di dimenta ΠΟΠ sciplinae,& siquid his est piaestantius, multis egentdesdεrunt. adiumentis. Opinati autem & persequi , nostra propria sunt opera,& in potestate nostra sita. Quare in nobis ipsis bonum & malum nostrum situm est. Nemo enim ea praestare cogitur, quae in sua FOtestate non habet.
INn stra potestate nonsunt, corpus, possessio, gloria, principaru , quacunque denique nefra operas nonsunt.
Animum ad II AE C in nostra potestate esse negat, non quin dies fortuita, animus ad haec quoque & horum contraria aliquid
multum eo- conserat s nam ct corpus,& res samiliaris, animo feri. bdnon procurante,pulcrius gubernantur : destituente, pe- omnia. ius: idemque animus suo studio & gloriam & principatum parat. imo ne magistratum quidem ger ret quisquam, in his praesertim rebus publicis, animo non assentiente) sed quod his rebus non solus ille dominetur, de ad ea consequenda multis aliisCον ινιιν, adiumentis egeat. Nam corpus firmum a primo sui j d. ortu sen en, M sanam coagmentationem flagitat: flagitat & bonum victum ,& exercitationes, calubriaque loca, salubrem aerem ,& aquas bonas. Quae, i si omnia suppetant, fortius id ad cuiusuis muneris stinctionem essicere licebit. Neque veto quicquam horum nostri arbitrii est, ut ea omnino vel conse quamur omnia, vel propulsemus. Hostibus certe ingruentibus sortioribus, nos a nemine conspici: aegrotantes, subito conualescere vellemus. Neutrum tamen horum nobis datur. Eadem est & opum ratio: ad quas parandas ut multorum auxiliis est opus, sic eaedem a multis potentioribus immi- opes.
24쪽
nui possunt. Existima tio quoque de nobis, non sta sis est in nobis, quamuis occasiones quasdam ei praebeamus ipsi sed in iis qui de nobis existimant. Penes eos enim est, existimare quicquid velint. Itaque sic pecum numen impie violent: & sibi ips & aliis religiosi videntur. Contraque alii,qui honestius de magnificentius de numine sentiunt. & humana quaedam & imperfecta de eo profiteri recusant, a nonnullis impii existimantur,& siugi homines quidam bardos existimant. Ita nec gloria nostri arbitrii est, sed illorum quibus hoc aut illo modo sentire de nobis libuit. Iam magistratus sine populo M IUVAE qui pareat,&ministris qui operam nauent, constare μ' .non potest. In quibus vero ciuitatibus vaenales sunt magistratus, re ultoque auro addicuntur inops p cuniae nullos ad magistratus habebit aditus, quantumuis eos appetat. Sic ista om nia non in potestate nostra sita sunt, quia non sunt actiones nostrae. Primo autem loco in diuisione recenset corpus, Corpud Me- quod propter id iis egere coepimus, quae in nostra statis, Vs- potestate non essent..Omnium enim bellorum ire fas be ora cunia causa est, quam ob victum & cultum corporis caώμ. asciscere cogimur.
AC ea qui em qua nobis parent, libera sunt natura siua,nec prohiberi ab vi , nec impediri p sunt. In qua autem ius is nultam habemus: ea infirma, obnoxia seruituti, obnoxia impe mentis,
Postquam dixit quae nostra, quae aliena si At friminc cuiusmodi utraque sint, declarat. Nostra esse libera. quod neque ut fiant, cogi ab aliis: nec quominus nant, prohiberi pollunt, neque alius iis vicadi potestatem habet. Talis enim est libertas, quae sui iuris est, de potestatem habet sui usus. Alia. va v s
25쪽
egena. Illa prohiberi nequeunt, cum sui iuris sint. Quis enim nos prohibebit hoc aut illo modo opinari, appetere aversari 3 Aliena vero, quae ab aliis de conserri & auferri solent: saepe quoque probibemtur,cum vel non tribuuntur,vel adimuntur. Constat igitur ea quae in nostra potestate sunt, ut sunt nostrae actiones, nobis esse propria. Quae vero penes nos non sunt, in aliolum sita potestate: ea esse ali na. Quare bona & mala, quae in nostra potestate sunt, Vt recte sentire, aut male, recte appetere vel perperam, nostra bona sunt aut mala. Quae vero in nostra potestate non sunt,nostra no sunt: sed partim corporis, instrumenti nostri: partim pecuniae aut gloriolae,remotiora etiam a nobis. PROisaee memento,sio qua natura seruiunt, libera putaris, baliena pro tuis habueris fore ut impediaris, lugeas: perturberis, , Deos homines accuses. Sini Olum tuum existimaris, quod tuum eH. aliena vero,ut suut, aliena: nemo te coget unquam, nemo imp diet, neminem accusabis, neminem eriminaberis, nihil quicquam inuit res ages, a nemine iaderis, inimicum non habebis. Nerue enim quicquam capias Arrimenti. non sint, & cuiusmodi utraque sint, di quam nobiscum collata rationem habeant: & quae in nostra potestate sint, ea esse nostra: quae non, aliena: deinceps monet, ut ea administremus, quemadmodum natura eorum fert,& non alio modo. Nam hae nobis inlicitatis di miscriae causae sunt. Bonis potiri.
26쪽
de in nullum malum incidere, beatos facit. Bonis α utilibus rebus excidere,aut in noxias incidere, in- felices. Quod si bonum nostrum in eo situm est, ut naturae conuenienter appetamus dc declinemus: haec vero in rebus nostri albitrii sita sunt, in his bonum est quaerendum, ut omnino consequamur id quod quaerimus, propterea quod eius adeptio penes nos est, siquidem appetitio dc declinatio penes nos est & nostrum bonum consequamur. Sin ea quae penes nos sunt appetiuerimus.& in iis bonum quaesiverimus es bifariam nos frustari necesse erit: Uno modo omnifariam, quod, etsi ea consecuti suerimus, non nostra tamen bona consecuti sumus: altero, quod plerunque frustrari necesse est eum, qui aliena tanquam sua quaerit, quique ea deside-xat quorum potestas in aliis sita est. Accidit igitur, ut in his etiam appetitiones impediantur. dcturbentur , non recta via progredientes cum dolore v-tique oc luctu. Vt enim rerum expetendarum facti compotes, Ec euitatis contrariis delectamur: sic rebus expetendis frustratos, aut in auersandas delapsos, dolere necesse est, dc queri de autoribus earum rerum, alias de hominibus alias de iis qui uniuersitatem administrant. Aliud quodque malum ii bis accidit. Nam cum ea nobis eripiuntur quae nostri iuris non sunt, dum iis afficimur, ea etiam amittimus quae in nostra potestate sunt, quaeque nobis eripere nemo potest: rectum appetitum, & rectam declinationem. Expositis igitur malis quae hanc peruersionem sequuntur: nunc ait. si recte nostra& aliena tractauerimus, oc non aliena, scd nostra bona, de in nostra sita potestate amplexi fuerimus: hoc est, si operam dederimus. ut secundum naturam appetamus de declinemus: fore ut nemo prorsus nos cogat aut impediat sic appetere dc declinare, siquidem id nostri arbitrii est. Quod si ita est: nunquam etiam dolebimus. Nihil enim aliud no- Molosa. bis cst molestum nisi duo haec: frustratio eorum Frustrativiuquae volumus, dc eorum quae nolumus perpessio. Pretuli
27쪽
Iis autem intenti rebus quae penes nos sunt, neque ulla re frustrabimur quam desideramus.' neque in ullam incidemus quam declinamus. Itaque neminem unquam timebimus: si quidem eos timemus, qui aut nobis nocent, aut commoda nostra interuertunt. Neque vero quisquam adeo robustus est,ut appetitiones & declinationes, in quibus bonum Semalum situm est, eius qui rationi congruenter vivit, cogat. Quare nec inimicum quenquam habebimus. Inimicus enim iudicatur, qui nocet. Nemo vero ei nocet, cui ab alio noceri non potest. Talis igitur neque expostulabit cum quoquam, neque a cultabit quemquam: atque etiam nihil unquam faciet inuitus Hilaris igitur,secura, libera & vere be ta erit talis hominis vita , perturbationiS expers. plena voluptatis. Obseruabis igitur, quemadmodum ostendat viri boni ci sapientis vitam non modo utiliorem e sse quam aliorum,sed etiam iucundi- , orem. Nam Platone auctore, Omne animal natura, ae voluptate ducitur,&molestias aversatur. Res autem iucundae partim cum bonis dc utilitatibus no .stris coniunctae sunt, partim cum malis & damnis.
Proinde hic vigilandum, ut voluptates utiles deligamus hisce assuescamus. Modestiam enim bono viro suaviorem videri, quam luxuriam improbo, illud ostendit . quod multi improbi modesti fiunt. Qiij vero ratione dccosilio modesti sunt, nunquam luxum amplectuntur. Enimuero nisi talis vita modestis insigniter iucunda esset: non eam ultro amplecterentur, nec in ea suauiter acquiescerent. Vitam igitur viri boni oc sapientis iucundiorem etiam esse, demonstrat e vitae ratione eorum Voluntaria, impedimenti & iniuriarum experte, qui bonum dc malum in iis rebus solis, quae in nostra potestate sunt,collocant.
CVm igitur tantas res appeto, sic eas suscipiendαι
esse mmento, ut sis non mediocriter incit-em:
28쪽
COMMENTARIUS. 2 sed illia prorsus relinquas. alia in aliud tempu/ dissorio. uodsi ct hae philosophicam animi tranquillitatem ) O magistratus atque opes etiam appetieris, fortasse nec hac consequeris ob priorum illorum fel citatis in animosita ) desiderium : illis certe quidem omnino excides per quasola bbertas O felicitas comparatur.
Postquam ostendit quibus in rebus bonum sit
positum, in iis nimirum quae in nostra potestate Iunt: & qualis eorum vita sit sutura, qui id bonum inde petant, non autem a rebus externis & alienis et di in adeptione boni eam nullo modo impediri posse & prohiberi nulloque damno esse violabilem, ut quae nullis noxiis rebus aditum praebeat quaeque non utilis tantum,sed & iucunda sit: cuius nec appetitio impediatur, nec declinatio in aliquid aduersum incidat, sed ab omni parte mali perpetuo expers & beata: nunc studium dc alacritatem auditoris excitat, monetque tantas res non modo non
obiter tractandas esse, sed dum iis occupatus sis, nihil aliud vel obiter agendum. Quapropter plane relinqui iubet ea, quae cum animi ratione praediti Relinque. .
ita, naturae consentanea, non consentiunt: cuiusmodi sunt, sordidae diuitiae, principatus, imperia, delitiae & voluptates corporis, quod fieri non posisit, ut idem&his ebus occupetur, dc animo excitendo studeat. differri vero eas res externas iubet, Differenda. quae prudenter tractatae, bonis animi non offici ut: cuiusmodi sunt, parare domum & seruitium,legitimae nuptiae, ingenuorum liberorum procreatio iustus magistratus, aliquando etiam rerum necess riarum curatio. Haec omnia, & id genus alia, in praesentia esse differenda, monet studiosos,idque merito: quod nullis omnino rebus cos distrahi oporteat, & a studio virtutis atq; exercitatione abstrahi, qui eam persecte consequi cupiunt. Ac eum qui res externas non populariter,sed more viri boni a
29쪽
ministrare voluerit: ea prudentia esse praeditum oportebit, qua res utiles& noxias discernat, di brutas appetitiones rationi obedientes praebeat, ut nec insurgere illas aduersus hanc patiatur, nec mouerisnat, nisi ob eas res appetendas quas i psa iusserit, de quando,&quatenus: & ad illas res excitari, intra praefinitum ipsis modum. Peccata enim exsistit ne aut ratione quid ficri debeat, non dictante, ob prii dentiae penuriam: aut ea quidem quamuis languide, tamen perspiciente quid facto sit opus, sed brutis appetitionibus,ob neglectam institutionem, ty- . . . rannice aduersus languidum rationis iudicium in-O Me surgentibus. Talem tragoedia Medeam depingit: ' scio nefas quoa, quod inseli ruam:
suu j cu' a omne iudicium premit. p '' Ad verum igitur externarum rerum usum de
νς' βο- ingenio doctrina exculto, & appetitu moderato a I - ςς que subacto est opus. Sic hisce veluti firmissimis a aest meostr a mis munitus par tempus tales res suscipere poterit. pNqqῖς Quapropter studiosos homines monet,ut res ex te Meto or nas quae cum viri recon uere possint, in aliud I 2M tempus differant, donec virtutem Vtendi eis, continenti exercitatione compararint. Neque enim ad bellum inei mem abire decet: neque res gerendas absque prudentia dc moderatione animi susci- Nemo semul pere. Epictctus vero non modo inutile, sed inane voritati etiam csseeornm qui adhuc erudiuntur, rerum ex- , vanitati ternarum studium pronuntiat. Animi enim mo- seruirepο- deratione dc appetitionibus ac declinationibus rarast. tione moderatis, per quas solas hominibus libertas ct selicitas pariuntur, excidere omnino necesse est eos, qui S appetunt & declinant ea quae non sita sunt in potestate nostra. Necesse enim est seruire brutis cupiditatibus, tanquam agrestibus Sc furiosis dominis. Seruiendum item est hominibus, qui talia desideria & explere & prohibere possunt, ne prohibeant: iis item,qui in res fugiendas coniicere possunt. Ad haec, subtrahendo curandi nostras res
otio, rerum externarum occupatio omnino in causa est,
30쪽
illa sa est,ut nostris bonis excidamus. Nam qui utraque bre, expetunt,&viri siluestu dent: nec disternunt bona lati α mala , neque iustam curam suis bonis impcnieci dunt, nec Iegitimo studio non adhibito iis potiriit, a poterunt. Fit etiam fere. ut externis quoque bO- ista nis frustrentur, non iis solis occupati stilicet, sed bri aliquo modo sua etiam bona desiderantes: neque ' toto pectore quiduis & facere & perpeti, propter
i;t, deptionem eorum volentas, retrahente verecundia. a. quadam. Etsi autem talis vita manus prauacii, Micistis R. ait' quam eius qui unice rebus externis incumbit: la' is , Qtici boriosior illa tamen, atque insuauior est, didum iit: abhorrentia nexum, connectcre studet, secum ipsas: pugnat, crebro poenitet, frustratur utrisque dum utraque consectatur, molesta utique &auersanda. Est autem obseruatione dignum, cur Epictetus detor: inceps crebro utatur verbo MhMENTO, quo ratio- M E M E N ijsis nis compotem animum compellat, qui rationes T o. . .
itiit rerum semper coniunctas secum habet, earumque itis, innatam Veritatem : sed aliquando velut deficientelliti acie ob distractionem natalitiae eius facultatis, iacm obliuionem ruit, quae ipsi malorum omnium causa nita est. ideoque flagitat, ut M E MENTO crebro ei in ita. culcetur. Cum non mediocriter incitatum eise o- mn m dis-sjsi portere dicit, eum qui tantas res appetat, non hocitat: vult, non supra modum atque immodice, sed non αο, infra modum, non minus quam par sit, incitatum indi esse oportere. Nam si periculum est, ne suis bonis αμὸν Aia iusti, excidat: periculum certe ut ait Pindarus ignauum κιν ου φύγω virum non admittit. λαμm M.
u. DRoinde viso cuiuis asserosic occurrerestatim af .
sit, I DUcito: visum id esse,n e plane id quod esse viais, a deatur. Poa in exquirendo O probando eaου adh beto 1tis regulad, quas habes, eamque ivprimis O maxime. Imiti s Dum id visum verseturin rebus nostra potestatisi bi