De quatuor linguis commentationis, pars prior quae De lingua Hebraica et, De lingua Saxonica

431쪽

De lingua Anglica metere,

quibus de meliore luto praecordia, in admiratione fuit Homerus: quem ideo

dicebat Aristoteles μονον- ιῶν ωι δνόράα, Vitam verbis infundere, ut i

qui illum legerent, non scripta legere, sed res ipsas spectare crederent. De

mirifico hoc verborum cum rebus co

sensu plura nobis alibi dicta. Quia a tem pauci sunt, qui ista vel capiant, vel 'iis capiantur, quod quanto ars est e quisitior, tanto peritiorem requirit j

dicem exemplo uno aut altero rem illustrare non gravabor.

Multa sunt hujus generis quae Vet res Grammatici Rhetoresque in Homero Observarunt, ac miris laudibus extulerunt: qui sane unus plura in hoc genere suppeaitat, quam omnia omnium mortalium scripta qualiacunque. Post Homerum, secunda Virgilio laus merito tribuatur. Sed nos illis omisti, ex sacri Codicis Versionibus exemplum sumemus. Sublimis & exquisitae hi suo genere orationis, Psalmus CVII. quo divina providentia a divino vate,eXe piis ex quotidiana petitis experientia, ted summo artificio asseritur.Ejus Psalumi verius a6. in vetere cita vulgo V - . inat,

432쪽

versione ita habet: ENP are carriebus to tbe beaben, and do iure agalaeto ibe deep,&c. recenti0s autem,tabed motant up to the heaven thep toa domne againe to the depilis,&c. Pauci fortasse discrimen observant.neq; ipsos qui mutarunt hoc spectasse praestare ausim: caterum si quis Aristotelica au re legat, mirum quantum discrimen ex una illa peregrina & ascititia vocula mount, quae huic loco ad in rc rem ipsam de qua agitur ob oculos po nendam appositissima est, & ut ita dicam, Non sollim enim vasti illi saevientis Oceani fluctus cum montibus iucundissime comparantur quod nec omisit Virgilius in tempestatis de scriptione, qui ista comparatione bis

ibi, terve utitur ; montes volvuntur a

errarum,&c. sed & in ipsa verbi mount compositione & pronuntiatione nescio quid arduum & praeruptum,quod pronuntiantibus speciem nitentium qua dant ac laborantium ingerit.Sed & hoc Virgilianae fuit artis, ut in hac re ver sum monosyllabo terminaret, .pra ' ruptu; aqua mons. Tanti erat hoc ver

433쪽

De lingua AnglEa vetere,

bum civitate Anglica donare, ut hic legeretur: quanquam ut hunc usurii praestaret, multum contulit pronuntiatio, quae i lii ex genio sermonis Anglici accessit. . Sed unde proprias p0ssit opes A glica lingua iactare aliud ibi specimen.

Notum quas voces Grammatici naturales & ὀνομαlom mmρύνας vocent. Ut

igitur balatu ovium proprius, & hi nitus equorum, & aeris tinnitus, & tubarum clangor; ita & vox stridor, ut catenarum propria a Sancto Augustino commemoratur. Quod autem proprie ac naturaliter catenae dicantur stridere, inde est opinor, ex sono illo caninae lia terae asperiore & horridiore cum sibila conjuncto. Confert aliquid & stridula vocalisi, ut in tinnitu ; quod aeris proprium. Talis vox mihi videtur & Latina ferrum, in qua geminum r rigorem illum ferri proprium pulchre imitatur: unde & Graecis ρλquod nos durum,& rigidum vocamus. Laudatur illud Lucretii, ' errae stridentis acerbum Horrorem: quanto magis illud e; dem versionis, de confractis aeneis portis. & vectibus

434쪽

sive Saxonica. seu repagulis ferreis distuptis, eiusdem alimi versu 16. sol te batia bpollenide galea os bzasse, and cut ibe barcis

of pron in funder: quibus tum confringentis ac summo quasi robore nitentis ac praevalentis actio; . tum ferri ipsius quasi obluctantis & άν Ulu kl durities, ex singularum Di h literarum propria potestate, & apposita collocatione ως- ut mihi quidem vi detuo ob oculos ponitur. Haec & ejusmodi alia legentibus,non minore si non insipidum palatum)voluptate assicitur animus, quam opera Apellis alicujus, aut Polycleti curiose ac cum judicio spectantibus. Quod enim in illis placet, imitatio naturae, non miniis hic insigne est; & tanto

fortasse major admiratio, quanto VO-ces ad animum penetrare, quam colo' res & figurae natura sua sunt idoneae.

Hos igitur in usus si quis ampliando& locupletando sermoni studeat, haud

ille male de eo mereri, mea sententia, censendus sit: hac tamen conditione, ut dum aliena mutuatur, propria non

negligat aut fastidiat ; & id sedulo caveatur, ne novorum introductio, vete-

Dd a rum

435쪽

De lingua Antica vetere,

rum sit abolitio. Quod contra fit a plerisque, qui non ut locupletent linguam, peregrina mutuantur, sed quod nota & communia fastidiant; pessima& ineptissima pleriq; persuasione,quasi

sapere eos supra vulgus necesse esset, qui vulgari sermone contenti n0n sunt. Quantum ingenio valerent Angli, ut alia omittam, fidem faciant stripta, quae funestissimis hisce temporibus utrinque in lucem prodiurunt. Sed ita sunt a natura plerique comparati, ut quae in medio posita sunt, insuper hare . beant, & aliena tam in sermone, quam moribus & cultu consectentur: qui si ingenii sui vim, quo pollent, di indu - striam, ad patriae linguae thesauros eruendos potius ς0nferrent, quam ad legendos alieni soli flosculos; in majore apud exteros honore pridem fuisset Anglica lingua, & nobis hujus Disser lationis occasio dudum praerepta esset

Gaudebo certe, si alii nostro exemplo incitati, quod nos inchoavimus, melioribus ipsi auspiciis, & necessariis ad tantum opus. presidiis instructiores

rint.

436쪽

sime Saxonica '7 addenda, suis locu inferenda.

dioersi istis, Hellenis posteris scit.

ct eundem sermonem non amplius sese vantibu , sed pro locorum varietate sese monem quoque variantibus, ita extiterunt qua vocantur dialecti. Ab Orbe condito, &c. Pag. 9. l. 17. adde ibi ad oram adversam, Dan.II. I .Pag.qq. l.α post, impeteret. inamquam autem satis cavisse me puto, nextro docto, vita pridem functo, in sententia eius vel aliter accipienda vel referenda ulla a me quod vulgo fieri solet) fieret injuria; quia tamen magna

437쪽

De lingua Anglica vetere,

res agitur, & tantae molis liber non est cuivis obvius aut parabilis, rem gratam Lectori non uni facturum me censui, si totum illum, contra quem pugnamus locum, bona fide hic repraesentaremus. Cluver. Germ. Ant. lib. Ic.8. edit. Lugdun. Batav. Elgevirianae. a. d. 1616 p g. 7 3, & 7 . Sed nec eorum judicium probandum, qui, ubi aliquod vocabummis lingua nostra Celtica occurrit, quod vel Graeco et Latino, vel Hebraico, vel Persico, vel al in cujmpiam gentis vocabulosi par atque simile, protinus, id nos inae habere, exclamant. Unim quum fuerit initio rerum in terris sermo; quo omnes pariter inter se, ante Babylonis fundamenta usi sunt mortales ; quemque postea ad urbis Babylonica aediscati

nem Deus, rerum omnium conditor ac

moderator, non omnino e medio sustulit, novis exinde linguis creatis, sed tantum in varia ἰδιώμ la,stsupra dictum, mari que διαλ ις, eonfudit, seu po

tius Hippasit: quid mirum, si diversissima longeque inter se remotissmae per

universum terra orbem gentes multa communia habeant etiamnum rerum

cabula ' Exempla eorum pauca quaedam

438쪽

' si e Saxonica.dam ob oculos fuisse, haud alienum fuerit. id Egypti es Arabes, Germansque ct Hispani ac Galli, supremum illud ve

rumque nzmen, omnium rerum princi

pium, sua quiq: lingua dixere Theuth,

Graeci etiam Θεος, Δευς ' Ζευς, ω Latini Deus : Graeci item alia dialecto, una cum Gemanis nostris Dan; ut certissimis documentis infra sexo loco ostendetur. Graecis summa pars hominis dicitur in φαλη , Sinis, Indica genti, boppalati Gersemanis Rops, ct alia dialecto hop : Latianis caput. Latinis negandi particula est non ; Germanis, variis dialestis, trein, neen, nee, trep. O na; quorum hoc commune cnm praedistis Sinis habent: m-1stanis, Italis, S Anglis tro; Sarmatis, sive Mavis, ne, re nie. Adfirmandi particula Germanis , ct Sinis est sa siquae particula Latinis est apud, Danis

dicitur hos, ct eodem Graecis nonnumquam vocabulo ως. uod Graecis est Di, Latinis dicitur uti, Nel ut ; Danis at. Latinis qui est oculin, Germanis voc rur auge, ct oge ; Sarmatis olid. Lati-

nis quae auris; Germanis es oor. Eoi Graecis πους, Latinis est pes ; Germanis

439쪽

De lingua Anglica vetere,

stat ; ut Graecorum Latinorumq; pater, Germanis sater. uae Gracis est 3 τηρ, Latims dicitur mater Persis mader; Germanis mutier, muter, munder, Omorer . Anglis mother ; Sarmatis m, teret, m eZ, ct mali; tau priis mulli. ua Latinis est sepes, Poenis atque Hebraeis dicitur gadiri seus der; nobis Germanis gadder, ct alia dialecto gibter. diuod Lat.dicitur est, Graecis sonar. armatis test, vel gest. Germanis lRes: neq; tamen hujus vocis vel imdicativus et infinitivus modus in omniabus praedictarum gentium linguis id emmelsimilis est. pluralis nihilo minus inis dieativi apud Latinos est sunt, apud

Germanos apud Sasematas Potinos, se; quod pene idem finis quod son. Germanis prima indicativi h in verbi est ieb biti: hunc modum

Angli non agnoscunt: interim tamen

imperatio m ct subjunctivum habeis infinitivum to be ; quae Germansece scripseris bie, sive be. Sarmata item indicativi praeteritum habent byt, ct f turum beae quasi henden; ct imperativum badet, quasi bonuch; cum reliquis personis, ac numero: infinitivum

440쪽

sse Saxonica. quoq; bycZ, participium bedac, quasi

hendoniet. Latinis idem .infinitium est esse ; Germanis syn ; Graecis .p. Iisdem his ab eo indicativus est cui eadem ratione simile est Latinorum sum, ut illi vi), Germanorum stiri. sed longe propius ad μώ accedit Anglorumani. iam vero Latinorum sum, Sammatis est psem, O testem : isiorum es, his sy testes . Substantivus Latino rum Hira fs sit fer manis est sei elatest,

late. Horum atque talium, quae innumera universo orbe, non modo in hanc n

stram insulam, quam Europae, Asiae, Africaque nominibus distinguimus,sed in Americam etiam sunt tharsa, quum n stri isti homiηes , qui de linguis diis

runt, rationem reddere omnino nequant,

quando O quomodo a gentibin ad ge, reis, qMam oui me inter se distis.

tque invicem maxime ignotas, pervenerint,casu id accidis tandem statuunt. Egregium sane judicium, in re tam seria, ac gravit De πουo atque altero verbo, vel etiam tertio, ac quarto, imo δε centesimo, s ita lubeat, ego concesserim. at de m sie, vel etiam millibus, quis anae mentis homo credat ' Oportet sane, eὸ