장음표시 사용
21쪽
capere , & aucupari se posse arbitretur , at cum id praestare tentat, statim dilabuntur , atque evanescunt. Ea plane ratione termini rerum singulos in mente conceptos sensus designantes, nisi suo coe ceantur ordine dilabuntur , ct evanescunt; praecipue cum modo hanc , modo illam sundant ligni cationem , cum iuxta labentis temporis Varietatem, tum diuersitatem regionum , & prouinciarum , ut
non eadem ubique , & semper sit par ratio, licet ijdem in anima maneant habitus. Ex quo palam ,& plane relinquitur, quod acquisiti illi termini non inhaereant, quemadmodum subsistenti essentiales
inhaerent disterentiae ; neque etiam quemadmobum proprietates necessario consequentes suo inhaerent subiecto ; sed ea inhaerent ratione , qua accidentia difficile, ac tarde amouibilia. Quandoquidem termini eiusmodi vocabula fiant quaedam rebus imp sita , dc applicata ad sensus commode eliciendos, atque eruendos. Quod autem vel diuino fas itatum
est instinctu, vel Prophetica inspiratione edoctum, sicut indicat nobis Altissimus Deus dicens: in Al- ,. 'corano ) ct docuit Adamum cuncta nomina ; vel
. i. - Iudicio , ct calculo sapientum Virorum , quemad-st, modum praestitisse legimus primos illos artium inuentores. & scientiarum ; Vel magna aliqua neces.stas hominum coegit vulgus ad eiusmodi excogitandos terminos, rebusque imponendos, ac trans, latione quadam vocabula mutuanda , & ad alias , atque alias res transferenda , ex quo synonymorum ea enata est cCpia. Nec ullus profecto sapiemtum , qui has professi sunt Disciplinas , aut qui im
22쪽
forum secuti sunt vestigia , hanc imponendorum terminorum rationem afhernatus subinde est , aut ab illa abhorruit ; quinimo acceptis ima semper omnibus suit, Vt quae maximum rerum intelligentiae splendorem essen, & claritatem. Eandem igitur hanc ob causam in colligendis, digerendisque hisce famulus libris, antiquorum sapientum , cx artium professorum, inuentorumque insistens vestigijs, te minos , ct vocabul singulis rebus imponere, &earum vim breui declarare desinitione censuit, ut ita suis coercita omnia limitibus nequeant in varias
partes , & sensus diffluere, ad conciliandam lectori inter legendum hos Apollonij libros eam , quae
fieri potest , facilitatem. Innui praeterea eandem etiam ob causam obscurioribus in locis expositionem aliquam , ne ulla subinde relinqueretur difficultas ad mentem Auctoris cumulate assequendam.
Tandem lectorem meum eniXe TOSO, Vt excusatum me habeat, si mendum aliquod , aut erratum meam
lubterfugerit diligentiam. Interea Deum suppliciter depre
Altissimum , ut nos ad ea , quae miliora nobis sunt, demum
23쪽
Ne e caret pagina ipsiusmet Apolloni, Preris ex Epistola ad Eud
mum Argumenta in quatuor Conicorum libros posteriores , qui Graeca lingua muria temporum perierunt , Uc apponuntur , quorum tres ex Arabicis M.SS. nunc exhibentur.
Reliqui autem quatuor libri ad abundatiorem scientiam pertinent. Quintus de Minimis, ct Moximis magna ex parte agit. Sextus de AEqualibus, ct Similibus coni sectionibus. Septimus Continet
Theoremata quae determinandi vim habent. Octauus Problemata conica determinata.
24쪽
Librorum Apolloni j Pergari versionem
POLLONIVS Pergaeus vetustissimus , ac magni nominis Graecus auctor otio de Sectionibus Conicis conscripsit, libros . Horum priores quatuor hactenus omnium teruntur manibus ; posteriores Vero , nescio quo fato , & rerum vicissitudine sunt milli , ac non sine magno literatorum animi moerore iamdudum deplorati , de nusquam perdiligenter non qua siti ab ijs praesertim , qui Geometriae , &a Matheseos operam nauant studijs , sed sustra diu . Tandem deprehensum est , hos , quemadmodum , & reliquam pene Grecae sapientiae supellectilem ad Arabum migrasse icholas , ibique Arabice3conuerso , & Arabicis indutos ornamentis , in illius gentis tamquam extorres , & inquilinos latitasses, Bibliothecis . inamobrem eorum miserti vicem Serenissimi Ma- gni
25쪽
pili Etruriae Duces , inde magno soluto pretio' redemerunt, ipsorumque tam praeclara opera quas iure postlimini j vindicarunt , ac demum patrio solo reddiderunt. Attamen sat norta fuit, aut visum est uimmis illis Principibus Apollonium in liberata tem asseruisse, R ex Barbarorum eripuisse manibus, ac in ce-lcberi rima ictius Europae Atrorum reposuisse Biblioteca ; sed Omnem nauarunt operam , & studium , ut Latina etiam donati. ν--- lingua in literatorum gratiam publici iuris fierent . Ea propter vere Magnus in omnibus Ferdinandus primus celeberrimam re α- eam erexit Typograpinam e nomine gentilitio Serenissimae fa-nsiliae Mediceam nuncupatam cui nullam similem , aut parem 2, 7 . vidi x Christianus Orbis , aut visurus unquam est; sive characte ati,ia rum , praesertim Arabicorum , spectes copiam, siue varietatem, siue nitorem , siue elegantiam . Dictis hisce profecto nostris spectatissimam , ac manisectissimam fidem faciunt Sacrosanti Euangeliorum libri, Avicennae , Euclidis, aliaque Arabica ope ra ijs edita typis , quae omnibus Orientis gentibus admirationi
unt, atque adeo auidissim expetuntur , ac magno comparantur pretio . Sed haec non typis duntaxat excudi iussit munificentasiimus Princeps, verum etiam viros linguarum peritiis- mos ingenti conduxit stipendio , qui Arabicorii Codicum vacarent versionibus. Hos autem inter principem obtinebat locum Ioannes Baptista Rai mundus vir , de scientiarum cognitione, dolinguarum peritia omnium Ore celebratillii hiis c Is autem , Sescriptis literis , N familiaribus cum amicis ςolloquib Apollonii librorum versionem saepenumero pollicitus est. Imb erant, qui
libris editis versionem iam a Rui mundoacqnsectam , dc persectam cise , in vulgus iactarent. Verum culit nunquam visa suerit eiusmodi versio , neque inter ipsius scribta reperta , nequo in Aduersarijs notata , aut catalogo ipsius libi Grum adscriptae, , ' quae omnia religiose hactenus conseruantur, hoc unum credendum superest , eam votis sollim susceptam , & cogitatione deli neatam fuisse; rem autem, aut quod per otium ipsi non licuit, aut ob Codicis lectionem, de scripturae dissicultatem , quae maxima est , vel ob orationis abstrusae , sermonis ancipitem , ac multiplicem verborum potestatem , vel tandem aliquam aliam Ob causam , quam , conijcere dissicile est , perficere non potuisse.
26쪽
Nihilo tamen miniis Magni Principis, Magni Filij, Magni Ne
potes aut ab incoeptis destiterunt, aut generosissinu ammi dudum conceptum studium remiserunt. Quamobrem ante biennium scriptis a Serenissimo Principe Leopoldo literis officii plenis , S humanitate , tam proprio , quam Magni Ferdinandi II. fratris nomine, imposita mihi fuit haec prouincia optatae diu, N penh desperatae versionis. Quo sane , ut ingenue fatear, nihil iucundius , nihil carius , nihil antiquius accidere nulli poterat ; quod hac data occasione, aliquam grati animi signincationem exhibere me posse putabam Serenissimo illi Principi ,
cuius amplis sma in me beneficia sum expertus. Memini proiecto , nec ex animo meo excidet, imo'clauo sxum trabali manet , quanta in me contulit Magnus Ferdinandus Secundus. namenta , quanta in me usus est liberalitate , & beneficentia , non tantum dum fortuna mihi atridebat, non solum dum res
succedebant prospeὰ , non modo dum ad illum ab Amiso Fa-chraddino missiis singulari felicitate suebar , sed etiam in nausiastio , & iactura illa barbarica , in Carrellina coniuration ',& proditione , in aduersissima fortuna. Sed hac omnia magis a me exprimi possunt profundissimo silentio , quam Verborunia,
Copia , aut oratione altius exaggerata. Verum enim vero dum arbitrabar, mirificam nactum me esset opportunitatem gratificandi Principi de me optime merito, & exhibendi aliquod grati animi signum, pene concepta excidi spe. Nam aperto Apollonii Codice , & coniectis in eum oculis duae primo fere intuitu sese mihi obtulerunt difficultates , quas a me neque superari, neque vinci posse prorsus existimavi. Hinc summus , & abstrusus nudor , hinc plurimus sudor ingeniit omnia fateor. Et eomazis intimis animi sensibus angebar , quod ea Vertio non tria secessu aliquo fiebat, & remotis arbitriS , ubi aciem mentis abducere , difficultates commode expendere , animoqua intento,& libero lustrare quae in rem essent, ac per otium postem , sed praesentibus grauiminis viris , & quidem , ex tempore , S nulla data praemeditandi facultate , interpretationem facere compellebar. Ea sorte illorii praeclarillimoru viroru de me erat opinio , S existimatio , quam tamen parum absuit, quin penitus perdidi siem , cum vix, ta ne vix quidem scripturam illam legere pol -
27쪽
seni , quae prima erat diis cultas. Nam puncta aberant dia critica imprimis de punctis vocalibus hic non loquimur, nec eortim ter legendum a peritis linguae habetur ratio , aut negotium aliquod faces sunt , nempe ea , quae sormam dant literis , literasque consimiunt, & sine quibus literae sunt pura , ac nudae. materia omni spoliatae forma. LQuid autem sit materia omni
spoliata forma, neque ipsi sciunt Philosophi, quorum id scir interest. Eodem proisiis te habent modo Arabum literae , seu potius literarum ductus, de lineae diacriticis hisce carentes pum 2is. Eadem enim figura , seu linea , exempli gratia , s unu ci superponitur punctum crit N. si vero supponatur, B. si duo superponuntur , T. si tria Th. si duo supponantur, Ι. & sic
caeteris fere omitibus arguendum est. Si quis autem percontabitur , quid erit illa figura , Sc linea , si nullum adsit punctum Z
respondetur materia sine forma , & quid sit prorsus ignoratur . Augebant etiam lectionis diis cultatem ipta literarum figurae , quae ita raptim , Sc cursim , licet elegantissmE, ductae erant, Vt vix ab inuicem quandoque , de identim distinguerentur. HaeQautem dissicultas terruit quidem primo aspectu sed breui, de citius quam credebam , superata fuit, tum studio , dc diligentia ,
tum experientia, quam ab ipsa ineunte aetate ex lectione eiusmodi scriptorum generis comparauimuS. Altera difficultas , quae se nobis obtulerat, maioris quidem erat ponderis , dc momenti ; versabatur quippe circa disciplinae vocabulorum intelligentiam , dc notionem , quorum ignari eramus, εἰ penitus ieiuni. At hanc quoque dis scultatem facili negotio superauimus ope , Sc opera Clarissimi , atque Doctissimi Virti D. Ioannis Alphon si Borelli Matheseos in Pisana Acad
mi professoris celeberrimi, qui, dc versionem ipsam prom uerit apud Serenissimos Principes , 5e Codicem comportaueratidein Romam , ac perpetuus mihi aderat Dux , δἰ Mazister. Et ita sane ea omnia , quae ad Disciplinae , eiusque vocabulorum notionem pertinebant, clare , dilucide , Si explicath ordine insinuauit, ut breui meis auditoribus Matheseos professor Viderer. Porro quod hac in re magis mirandum est , nec silentio
praetereundum , ea erat Viro illi Doctissmo singularis ingenij perspicacitas , ut Ope in abstrusis quibusdam locis, non ex integris ,
28쪽
tegris , inquam, praemissis , sed ex unica dictione totam illationem inde colligeret, non sensu , sed totidem pene verbis , ac si Arabica legeret verba, & linguae veteranus esset prosessor. Proinde verius ipsi , quam mihi adscribenda in haec versio, longe
tamen absit omnis adulatio , & animi propensio in virum amicissimum. Hac mutua contentione, dc interpretandi, & Vertendi trium Mensium spatio versio nostra consectat, & absoIuta, est , in qua horis tantummodormatutinis propter nimioS cal res aestiuos consumpsimus. Et haec de ratione versionis posteriorum librorum Apollonij , & methodo satis dicta sint. Nunc de ipso Apollonio, eiusqne librorum Arabica vertione, de illius auctoribus nonnihil dicere , par , & consentaneum est. Apollonium sub Achar. Filio Ioatham regis Iuda post Thaletem Milesium Floruisse , Arabes perhibent Scriptores . Sic enim lib. 3. Chronicorum in Achaz scriptum reliquit Gregorius Barhebraeus: Post Thaletem celebris suis in Geometricis praecipue disciplinis Apollonius 'Naggiar. idest faber lignatius Is composuit Tra
etatum de scientia Conicor. nempe de lineis , quae neque recω seunt, neque arcuatae , ριι curuae, sed inchnatae. Notandum hic est vocera Naggiar , quae Apollonio tribuitur, Ut cognomen , & nos brum lignarium Vertimus , poni ut opinor pro Geometra , & id sorth exindὰ , quod instrumenta , quibus utebantur Geomet
ex lignis olim conficiebantur. Quod , & inde conijcio , quia, hoc idem vocabulum Euclidi quoque tribuitur apud eundemis Gregorium sic de illo scribentem. AE Euclides Naggiar ex Vrbe
De versione autem librorum Apollonij in Arabicam linguam ita statim subdit mox laudatus Gregorius di Ex his autem e res
sunt in Arabicam linguam tempore Almamuni septem libra , eius tam Opraefatio indicat, octo fuisse libros; qui quidem Tractatus cum alio I mctatu ei Vie Apollini, caWam dedere Euclidi suorum componendorum liabrotat longum post tempus In his longe videtur discrepare Gregorius a communi Chronologorum sententia , & opinione , qui Apollonium Floruisse scribunt anno periodi Iuliane q*7 . idest annis ante Christum Dominum aqo. adeoque multo iunior est , quam facit illum Gregorius. Discrepat praeterea ab ijsdem Chr Dologis in aetate Euclidis , quem Apollonio iuniorem agnoscit ,
29쪽
ubi illi eum collocant in anno periodi Iulianae qq3 o. idest ante Christum Dominum annis 28q. iuxta quam opinionem Apollonius iunior erit Euclide annis M. Almamun autem sub quo facta est librorum Apollonij versio in Arabicam linguam ex laudato Gregorio Chalipha secundo
salutatus est An. Heg. 2o3. ex Omnium scriptorum sententiaia ,
qui annus ex Tabula Aerarum Ismaelis Sciahinsciali , quam refert in historia Gentium , respondet Anno Christi Domini solari 816. plus minusue . Nam Hegiram accidisse anno Christiis i. habet Ismaelis Tabula contra omnium Chronologorunia Orientalium opinionem, qui eam reponunt in ann. Christi 622. N vndecim Heraclij, uno excepto Eutychio Alexandrino , qui eam reponit in sua hist. Eccles. in an. Christi si . scribit enim ibi : A Christo Domino no ro rarasque ad Hegiram sunt annι 6Iq. In quo octennio integro discrepat ab alijs Chronologicis. Sed haec leuiter tetigisse , satis est ; non est enim animus hic temporum apices data opera excutere , nec id sane vacat, nec huius loci est. Principem autem Almamunum , eam procurasse versionenia librorum Apolloni), non solum facile, sed procerto credendum est. Nam is omnium scientiarum stud ijs vehementissime ardebat , proindeque congerendorum undique librorum nunquam finem faciebat , eratque in eorum interpretes prolixistimus.
Mira sane , quae de illius , ac proavi Abugialiphar Almastsur animi propensione in literas , & literatos viros refert Sahadus Filius Alimedi Andalusiij in Hist. Arabum . Is, inquit ibi, erat
flatiis Arabum in gentilitate. Postquam mero fauoribus prosequutus es Devi Altissimus Hac emitas , deuoluitque ad eos imperium , conuerse me stes sunt ,- intellectus a stupore , in quo iacebant, siest exsuscitata
innymorum acumina postquam extincta erant. Horum autem primus ,
qui promovendis scienti's operam nauauit, erat Augi phar Amansursecundus Chalipha. Dur tametsi Iur prudentiae deditissimus esset, θ' peritissimus ; nihilominus , sist Philosophiae e cabat studio , sed ab dentius Astronomiae. Cum mero Imperi, suscepisset sceptra cha'ba septimus Aldasia Amansin filius Aaronis scidi , absiluit ea , Τμα incoperat Auus ipsius Aman ser , operamque dedit scient,s et bique inquiremas. Hinc Graecorum scripsit Imperatoribus rogans siti mitti quoiqua
30쪽
haberi possunt Philosophorum libri, qtu quotquot comparare potu,runt m serunt ipse . auibus iste mertendis peritissimos quo que selegit interpretes , curam iniunxit interpretandi , mersi sunt eo studio maiori , quod piri potest. Vuo autem Iacto homines non solum incitabat , Ied ir c gebat quodammodo , O tys legendis , is ediscendis operam darent.
Ipse mero sapientes miros iamrbari sime conueniebat, e M ue nramt- rebatur consuetudine , arque plurimum illorum delectabatur colloqui's . Notierat, quippe optime, sapientes miros Deo Altissimo momtalium esse carissimos , ac ipse coniuncti simos , eo quod sese dederunt
animae rationalis mirtutibus comparandis , posthabitis, contemptis ijs , quibus Sinensis , ac Turcae , eorumque 'niles incumbunt. M
enim ostentare amant artium Mechanicarum subtilitatem , animae ir
scitius gloriantur potentiyr, is concupiscibilis iaciant sese facultatibus. Cum tamen haec omnia communia cum ys ipsa hasere bruta , scire debeant ; imo longe ab illis severantur. Perina ,γ P suόtilitate artis ab Apibus , quae sua examina , seu penarium sexangula mira conli uunt arte. Audacia , fortitudine a Leonibus , ab que feris , quibus in hisce haud comparandus est homo. Libidine, ἐν I xuria a suibus, at que alijs , quae hic memorari necesse non est. Hacque de causa sapiemtes miri sunt lampades in tenebris , sis mortalium omnium Domini. Et heu quam turpe , atque deforme est terrarum hoc orbis theatrum - , quoties suis caret sapientibus. Haec Sahedus in Historia Arabum.
Nostram autem versionem hanc Arabicam quod attinet, alia prorsus est ab ea , quae sub Almam uno confecta est. Hoc plane patet ex ipsius Auctoris Abalphathi in praefatione verbis. Dicit quippe ibi, se eam adornasse versionem pro regis Abicaligiar Bibliotheca. Abi caligiar autem rex salutatus est , teste Sciali insciali , Gregorio, dc alijs , Hegirae anno 372. nempe annis 169. post Almamuni inaugurationem ijsdem , quos mox laudauimus , auctoribus. Versionem tamen illam , quae sub Alma muno facta est , nequaquam vidit nostrae huius versionis auctor Abalphath, quemadmodum ex verbis eius, quae ad septimi libri adiecit calcem , patet luculenter. Ibi enim , puto inquit, me in hoc , nempe ii hac versione concinnanda, quoscunque alios anteuertisse. Itaquυ. existimat is noster Auctor, se omnium primum Apollonij vem
sionem Reipublicae literariae dedisse. Quod , de in ipsa quoque