장음표시 사용
251쪽
& qualitates accedamus,inter quas primo loco tesse offert colorum cotemplatio: qua qui dem nihil in tota hac disquisitione intricatu magis, aut dissicile occurrit; Etenim tam varijs, ac diuersis coloribus imbuti sunt pili, ut non parum dissicile sit huiusce varietatis
causas recte assignare, neque enim tantum
in diuersis hominibus pili varij coloris conspiciuntur, Sed unus & idem homo diuersos, i um in diuersis, tum in ijsdem partibus emittit : quin imo unus & idem Pilus per diuersas
aetates, varias, & multiplices subit mutationes;siquidem ij quibus temperatum est cerebrum, pilos a primo aetatis ingressu subrusos habent sui inquit Galenus cap.IS. ArtiS paruae,) cum vero pueri sunt subflauos,cum iam
adoleverunt flauos gerunt; postea vero nigri, ac tandem Cani evadunt, sed uno e demque tempore, varius-multiplex color,
in eodem pilo apparet; nam radix pili alba cuspis subruis; quod interutrumque mediuest, nigrum saepe apparet: Accedit quod ipsa colorum consideratio in se spectata, maxime est ardua, cum enim plerique omnes Philosophi diuersos colores, a diuersa temperie diuersaque Elementorum permistione scridecernant: quis color ab hac temperie, quis
252쪽
2ox DE PILORVM ab illa emanet,aut non determinant, aut non satis bene determinant; siquidem unus Midem color variis mixtis copetit, quae diuersami mo& omnino contrariam temperiem nacta sunt,& e contra diuersi & multiplices colores in eodem corpore visuntur, in quo
nulla temperi6 diuersitas potest internosci, ac primum quidem ostenditur in albedine quae niui frigidae, humidae: Caici calidae 8cssiccae: marmori siccor Lachi humido; ccharo temperato, sali&alijs huiusmodi competit, quorum temperies omnino diuersa est:&contra in Iaspideonon apparet magna partiudiscrasias cum tamen varij & diuersi colores in ipso conspiciantur. Quin etiam si ex sola
temperie colores suscitarentur; sane posita maiori temperamotorum assinitate inter aliqua duo corpora; maior qudque eolorum assinitas;sicut ex maiori illorum disconuenie-tia, horum quoque maior diuersitas tequeretur: At contrarium docet experieria; certum est enim inter equum album , & equum nigrum maiorem esse temperamentorum affinitatem; quam inter equum nigru & canem λnigrum. Itaque non mal Equispiam aflirma uit am dissicile esse intellectui colorum cau-
sas complecti, quam facile est oculis ipsos distinguere.
253쪽
Sed praestabit fortasse,aliquid in hac etiam
parte audere; quam rei dissicultatem & iu scitiam dumtaxat nostram praedicare. Dicebamus supra, id plantis & pilis commune esse
Vt pro temporum diuersitate diuersos assi1- merent colores, alius enim color in primo exortu, alius in incremeto, alius in statu consistentiae, alius denique in decremento ipsis copetit. Addo iam illas mutationes, causas habere comunes & Analogas,ut docet Aristoteles lib.de color cap. s. statim initio, quare e re nostra erit multumque lucis huic quaestioni in Nehel contemplatio causarum ob quas diuersitas colorum in plantis contingit. Ergo
Aristoteles loco citato varias huius mutationis causas commemorat, quas ad duo capita revoco, ad eX ternas scilicet, & i nternas; subinternis succorum abundat iam complector,& eorundem coctionem vel cruditatem; sub CX ternis, variag acris ambientis qualitates, tu quas a sua natura obtinet, tum quas CX superioribus corporibus excipit, quibus varie in plantas agens varias dispositiones ipsis imprimit ex quibus diuersus color consequitur.3 Imprimis igitur pro succorum abundantia aut deffectu mutationes colorum platis contingero
254쪽
ao4 DE PILORVM tingere docent δc Aristoteles,& experientia; plantae enim in suo exortu, & incremento succo plenae ue hilarem, & vegetum colorem CXhibent, Vt eo tempore ridere & gestire videantur dum vero minui incipit carum succus alimentitius, hilaris quoque ille color paulatim remittitur donec tandem illo dem- Crente plantae arescentes perpallescant. Ex quo sit ut illae quae debiliorem obtinent natiuum colorem, cito albescant, quia con Uenientem succum prolectare non possunt. Sic& rosae rubrae vapore salsuris suffumigatae pallidae evadunt quod earum silccus a calido vapore su exhaustus.
4 Pro varia autem coctione, aut cruditate succorum illorum,diciersos induci plantis colores, tam certum est, ut alia probatione non indigeat, cum etiam vulgus ex variis plantarum coloribus maturitatem, aut cruditatCm
arguat; ut videre est in segetibus & fructibus omnibus,alius enim est color pomi austeri, dc quod perfectam maturitatem nondum fuit assequium, alius dulcis & bene matura.
Addit Aristoteles quasdam plantarum
partes, quasi per modum tincturae, ab aliis partibus colorem assumere. Fructus enim plerique omnes in primo exortu virescunt
255쪽
quod herbaceum illum, dc viridem succum a subiectis partibus excipiant; quin etiam &fructuum& florum color, odor, sapor, aliaeque qualitates immutantur si trucus aduen litium aliquem liquorem exceptum eas in partes transmittat: sic experimur uuas, Aris holociae sapore referre, si haec viti circum uoli1atur,& adhaereat, unde etiam nomen accepit & tormetum vinearum nuncupatur: Similiter palmites vitis, per truncum nucis iuglandis recentioris aisti, racemos effundutquorum succus oleaginosum lentorem nanciscitur, ut etiam flammam possit concipere. 3 Quod autem ab aere externo colorum
mutatio plantis accidat id fidem facit, quia plantae eiusde speciei, pro diuersa aeris constitutione diuersis imbuutur coloribus, alius enim color est plantis in locis campestribus,& convallibus, alius in montosis & excelsis, alius in calidis regionibus, alius in frigidis, alius in locis umbrosis, alius in apertis & soli expositis. Quin etiam in unius, dc eiusdem
plantae diuersis partibus,diuersus apparet color ob diuersas qualitates quas ab aere recipiunt : ut videre est in pomis, haec enim qua parte sol1s radios excipiunt, multo vegetiorem colorem sorti tur quam in opposita
256쪽
ao 6 DE PI MOR VM parte, sic etiam radices plantarum intra ter- .ram inclusae, alio sunt colore ab ijs partibus, quae a terra se exerunt, hae enim herbaceo colore sunt, illae albo cuius diuersitatis ratio est, quia cum eXternus aeris calor, radices non attingat, non potest earum humidum
tam perfecte permiscere, sicut in foliis permiscet:quod quidem ita se habere ex eo conuincitur quod si in ambitu terrra amoueatur, pastinoque refodiatur,pars ea quae antea terra occultabatur, Ut libere eXternu aerem excipit, statim nouum colorem assumit, qui
proxime accedit ad eum qui in solijs visitur:& contra si folia viridia, terra obruantur, at . ba euadent: Sic olitores Cichorium, Endiu am, Carduos, aliasque herbas dealbant dii
intra terram aut arcnam eas recondunt: Sic
etiam lactuca, aut brassica capitata, in meditullio alba sunt. Rose quoque in principio ' antequam eXpandantur, solemque undique recipiant albescunt ea in parte quae magis occultatur; Soli vero expositae vegeto illo colore vestiuntur. - ΑC A P V T
257쪽
I Pilorum colores im- . Ab externo quoque mutantur primo obabun aere pilorum color immu- dantiam, vel deffectum latur. Alimenti. 3 Ex certa etiam aqua- a Secundo ob coctionem rum proprietate tum in vel cruditatem, eiusdem hominibus tum maxime alimenti. in brutis certi colores pilis
3 Tertio tinctaram ac- inuruntur, nonnunquam
ripiunt pili a super is etiam ex phantastae agi-
humoribus, qui cum ibis latione. permiscentur. A s mutationis colorum causas quae in plantis locum habent ut ad pilos reseramus sit. Prima Assertio colorum mutationes in pilis contingui ob copiam vel de fectum Alimenti. Hanc assertionem fuse probat Aristoteles lib. de colo. cap. 6. Siquidem inquit in puerorum omnium captia, dum parui sunt rufa eximini ab initio, quod euenit ob paucitatem alimenti
258쪽
a Secunda allertio colorum mutationes in pilis contingunt ob coctionem, vel cruditatem alimenti, quo nutriuntur. Probatur manifesta experientia, dum enim calor nativus, Concoctionis primarius artifex, vel per morbum vel per aetatem immutatur, Variae quoque mutationes in pilis contingunt ratione colorum ut docet Aristoteles 3. de Generat. Anim. cap. q. ubi asserit Caniciem fieri cum calor natiuus pili, suum alimentum perfecte excoquere non potest. Sed& eam caniciem quae accidit ex inopia
caloris natiui, per aetatem contracha, immC-dicabilem esse decernit, quia non potest fieri
regressus a senili, adiuuenilem aetatem. Si militer sech. IO. prob. et 7. in cicatricibus iumentorum pilos oriri quidem docet,; verum multo imbecilliores, & candidiores prioribus,quod regenerata cutis multo imbecillior priore, suum alimentum perfecte concoquCre non possit.
3 Tertia Assertio. Pili assumunt colorem ab humoribus superfluis nonnunquam per modum tincturae r Hoc est halitus humorum biliosi, pituitosa, melancholici, cum pilorum materia permisti, suum colorem pilis impri
259쪽
1IO DE PILOR M anunt. Iuxtae hunc sensum accipienda est Galeni sententia a. de temperamCuz. cap. q.Cum nigrum pilum ex faeculento atrae bilis recremento fieri decernit, flavum ex flaua bile, Album ex pituita ; Rufum ex permistione bilis,& pituitae ut iam supra demonstrauimuScap. la. Itaque merito idem Galenus in Arte parua cum docuisset cerebri temperiem ex coloribus capillorum deprehendi, hanc assieri determinatione: senum hoc habere locum,cum humores respondent temperamento cerebrii fieri enim potest,ut Cerebrum frigidum sit 3c humidum , tamen obvapores,& fuligines quas ex inferioribus partibus cxcipit, capillos nigros,vel flavos emit tet. Probatur autem Assertio quis in alba
Vitilletine pili albi subnascuntur, ob pituitae subcutaneae copiam quae pcr pili substantiam se insinuans pilum album efficit. Sic & in Alopecia tum pili, tum cutis ipsa, a substrato
humore colorem mutuantur, unde docet
Galenus & plerique omnes practici qui de hoc aTectu differunt, ad dignoscendam Alopeciae causam, pilorum colores esse in Ipiciendos. Denique pili brutorum.a cute ciniorem assumunt, quia cum illa crassior sit pilorum alimentum retinet i ipsique ac pilis
260쪽
consequenter suum colorem impertitur. 4 Quarta Assertio. externus qUΟqUC acrplurimum potest ad imprimendum pilis colorem.' probatur experientia qua manifeste docet pro regionum Varietate , pilo, plurimum Immutari, tum in hominibus tum in Uutis. Ac propterea Galenus in arte parua ad eam determinationem quam superiori al- sertione retulimus, adiungit aliam , scit et cxcapillorum coloribus & alijs qualitatibus, de
cerebri temperie faciendum esse iudicii unin regionibus temperatis dumtaxat: manife- innues is ceteris reaionibus immutari capillos,non tam pro diuersa cerebri temperie, quam pro aeris ambientis conditione, cum enim nigredo intentioris caloris, flauities remissioris sit indicium; Germani tamen fa-Uos, AEthiopeS nigroS gerunt capillos, cum tamen in illis multo vegetior sit, intentior nativus calor , quam in his. Huius rei ratio nem reddit Aristoteles secLIO. prob. 2 quia calor exterior in regionibus calidioribus, at . tius corpus subiens, pilorum alimentum adurit & consequenter nigrum colorem ipsis in . ducit: contra autem inquit eorum qui sub
Aquilone degunt, moltcs lasciuique funduntur pili, quod his sanguis,dulcisque sapor pero et