De re grammatica Hebraeorum opus, in gratiam studiosorum linguae sanctae methodo quàm facilima conscriptum, auctore Iohanne Quinquarboreo Aurilacensi, ..

41쪽

DE NOMINE, ' asper regimen,intellige nomen proprium nunquam genitivum casum regere. Dici quide post, o Starex Aegypti, non tamen d Sta n na Parao Aegypti, sed cum nomine gentili dices, mp no a Parao Aegyptius, ran) rapta Moses Iudaeus, &non mi Iudaeae. sic de alijs. Plurali numero, ut iam dictum est, carent nomina propria: siquido,non dicendum est a zn Is,

Per assi xum etiam intellige, nomen proprium nu- quam componi cum pronomine inseparato, siue corrupto quod assi xum appellare solent indecens enim esset heb. dicere vetes Moses tuus, Dauid tuus. Similiter cum alijs astixis, sue corruptis pronominibus, quae suo loco enumerabimus, usum illorum d

Sic ri notatum per partiali sequente daghes, quod miri ου',id est, riconnonatiuum, siue ri discretionis aut distinctae cognitionis quod sepe Emphasimhabet vocatur, nomini proprio hominis non praeponis tur, quia proprium hominis nomen est per se satis notum & manifestum, ut dicere liceat, lanu 'n, ροπΣ , sed sine n praecedente, sine daghes in prima litera,d, ces ,rino Moses. 17nu ) Iohannes. & similia. Deut. 3. porro legitur ni Van una ut etiam sepe in libro Iosue, quan uis fit nomen sominis proprium, sed accomodatum est illud familiae tanquam nomen gentile, & perinde est ac si adiective diceretur, ait X imius in Miclol. )mann uetae tribus Menali ea: nam proprijs

familiatum nominibus nHaiediab preponi potest, si-

42쪽

ὸρ DE NOMINE.cut & nominibus propri is locorum, ut passim videtur ex sacratorum librorum lectione. Caetera huius ri munera & ossicia exacte explicata videbis in tractatu de septe seruili u literaru functione, quq sunt I ba in P , fine huius operis. De Casu & declinatione. Nomina apud Hebr. Tos duntaxat variantur c masculino genere in scemininum : quod adiectivorum proprium cst. ut ' p princeps, mo princeps scemina: dira bonus, rini: bona. Vel ex singulari in pluralem, vel dualem numerum: ut an ta fit plurat. divi, annua fit plurale , a st plurale cimo, a fit plur te nudi, ani fit in duali zm', a bri dris , & sic de alijs. Casus tamen cum in quovis numero nomina sint aptota, siue indeclinabilia & a prima sui positio. ne non varientur & cadant, non ex flexibus, siue ex trerminatione, hoc est, ex immutatione nouissimae syllabae cognoscuntur, ut fit apud Graecos & Latinos, sed praepositis articulis, sue voculis, quibus docetur quomodo utendum sit nominibus, clim illa sint simi liter cadentia, aut praepositione, uniformiter per om nes casus currendo & smiliter cadendo,dicunt, 'tolibet' a ' libri 'ες, libro 'spnN librum ris p alibro . Vel ex orationis contextu. vi , NAU nso liber

Petri. De his articulis postea latius suo loco.

Annotatio.

Nullum habent Hebraei nomen comparativi, aut superlativi gradus , sed eum circumloquuntur per

particulas , id est, magis sy, id est , quam M

43쪽

tamen adhibent particulam l* compara tuo , plurimum n5 exprimitur altera, videlicet 'ri, magis, quartamen supplenda & imaginanda est. vi, ratri, va nbn: nin: Bonum est confidere in Domi . no magis: qua sperare in homine, Psal. D8. secundu sitam sin Latinos. ii 7. Vbi suspiendum venit, magis. Ap ''

In luperlatione porro aliquando congeminant parit particulam ista, potestque dici, ut vulgi grammati- ia ici, corum vocabulo utar, talis locutio suprem elatio. ut, duhelagia sn yzapnu ni sa Et multiplicabo te in valde val Vhri de Genes i7. pro, valde admodum. Sic etiam titerarum di, Si a tot 'Iniquitas domus I cit', qQ stadiis & Iudae magna est in valde valde Ezechiel. 'ara is Histipio,valde admodum,sue omnibus modis est, vel, sis sente t. pra modum est magna. Classes nominum tam persectorum quam impcp-fecto tum & reliqua quae de illis dicenda videbun tur, post verborum imperfectorum sorinas & ordi nes Deo duce, facile docebimus. Prius tamen quam ad verba nos accingamus, quid sit thema, seu radix, literas radicales, siue natiuas a seruilibus, siue aduen. tiths secernentes doceamus.

Radix seu thema quid. Apud Hebraeos id est, radix quam Graeci immi) est primaria & primigenia illa dictio , a qua tanquam a principio sormandi, adiectis, aut detractis

literis. vel syllabis, vel mutatis motionibus, manant personae, numeri, genera, tempora, participia, no-

44쪽

i DE THEMATE. mina & caetera id genus discrimina : quibus dictionem, a dictione discernimus. Illa duntaxat prima sui positione, id est, natura,tribus constat literis natiuis, siue radicalibus, quae semper expressae & consonantes sunt in dictionibus persectis. Quod si detracta

aut obmutescens fuerit trium illarum literarum aliqua, radix,seu dictio, tunc erit imperfecta: cuius cognoscendae suo loco, post verba persecta regulas docebo & erit facilis ratio. Quae autem themata pluribus quam tribus constant natiuis literis, pauca sunt pura Hebraica. Sunt enim illa potius exotica & peregrina. De quibus suo loco. Nunc vero tibi radicem, seu thema unum dabo &proponam,a quo, adhibitis literis quibusdam seruilibus siue aduenti iijs, vel syllabis, emanare & deduci plures videbis voces. ut, a regnauit, quod the ma perfectum est, tribus constans natiuis literis expressis & c5soantibus,st n hci regnasti v bi, n sy llaba est formativa, siue index secundae personae masculinae praeteriti, in regnaui, )n, nota est primae per sonae praeteriti comunis generis, in Ubὴ regnaues ut, indicat tertia persona comunis generis pluralis numeri, in regnabo, usu peruenies litera denotat primam personam suturi temporis, communiS gene 'ris,numeri singularis, in regnabit, 3 astititia ter-riae personae futuri temporis, masculini generis , numeri singularis, est character& indicium. Motionibus vocalibus etiam mutatis, ab eadem radice sor- matur nomen rex & plurale, dAbn rcges ubi, z', literae sunt indicςs pluralis numeri masculini. Et ad-

45쪽

DE THEMATE ET VERBO. qihibito n nota genetis Deminini, dicitur n29ς regina. Deinde aduenientibus seruilibus , siue ascit iiij s literis alijs,ab eadem radice, siue dictione formatur &originem trahit rQbzet & nob* regnum. & alia: ex quibus omnibus, pro inueniendo themate nudo suis tribus natiuis literis duntaxat constante, detrahendae

sunt omnes illae addititic literae & postea consulendulexicon, quod radicis tibi significationem suppedita bit. Dignum insuper notatu est ut facilius thematis cognitionem assequaris) Hebraeorum literas, in undecim nimior, id est, radicales, seu natiuas & ut ita dicam) fundamentales diuidi. Illae sunt ad una 'r'par, quae semper sunt de corpore dictionis, no autemper aliquod accidens in illa positae: quare in functione illaru cognosce da,nihil nego iij est. Et in undccimnindi zU . i. seruiles, seu ministeriales, Inn nem vel n)bes veto In ρ squae tamen nonnunquam sunt de corpore dictionis, siue natiuae literae ex quibus quatuor ascit tantum seruiunt praepositae primae thematis literae. Quatuor vero, cina , seruiunt modo praepositae, modo postpositae themati & tres, ni , in principio, medio & fine ancillantur. Quarum omnium iunctiones & munera , posthac vel sparsim in hoc opere, vel tractatu speciali in fine huius libelli copiose satis ostendemuS.

De verbo. Verbo accidunt, modus, tempus, genus, nume

rus, persona, figura, species & coniugatio.

De modis.

Modi, siue inclinationes verborum varios animi affe-

46쪽

DE VERBO.affectus demonstrates, sunt quinque, indicativus, imperativus , optativus, subiunctivus & infinitivus. Quandoquidem praeteritum, quod unicum, siue uniforme habent, similiter& futurum, cum occurrunt in biblijs, vertenda sunt pro commoditate & exige tia sensius ex filo orationis,per indicatiuum,vel opta tiuum, vel subiunctivum. vi , Ita significare potest pro rei ex igetia & pro ratione sententia ,visitauit. vel visitabat, vel vilitaret, vel visitauerat, v et visitauerit, vel visitauisset. Itidem suturum. vi , mps, visitabo, vel visitem, vel vis tauero.Sic de alijs utriusque personis. Infinitiuum autem & imperativum, ut ex motu verbi videbitur, separatim & per se habent.

De tempore.

Tempora verborum sunt quatuor, praeteritum quod pro commoditate sententiae vertendum est,

modo per persectum , modo per imperfectum &modo per plusquam perfectum , indicativi, vel optatiui, vel subiunctivi modi ) Bononi, Paul,& Fu

turum.

Praeterito tempore etiam frequenter , Prophetae praesertim,securi admodum de veritate suarum praedictionum, quod spiritu dei assiati essent, non temere, pro suturo uti solent. Nam praeteriti temporis verbo nuntiare aliquid euenturum, maiorem rei certitudinem significat & ostendit. Non cnim rara est Heterosis figura apud illos, qua partes orationis, numeri, persenae, modi, tempora, genera & casus

inter se commutantur.

Obiter etiam notandum, apud Hebraeos nullumf di esse

47쪽

esse verbum praesentis temporis pro indicatiuo , vel optativo, vel subiunctivo, sed eos nonnunquam pro eo uti praeterito. ut, pri mn & ortus est, id est, oritur sol, Ecclesiastae. I. & frequenter alia: Vel futuro, praesertim in rebus solitis, sue quae usu veniunt.) vt.

homini, ex omni labore suo, quo laborabit, id est,ia borare solet, Ecclesiastae. i. & similia multa . Vel plurimum illud circumloqui per Benoni. i. interme dium. Sic enim appellare solent praesens tepus, quod si constitutum inter praeteritum & suturum. Non autem quod verbum sit, sed participium. Illud Latini praesens appellant. NI 'vim ab ri Aetas praeteriens est & artas adueniens est) Ecclesiast. i. Imperativus autem modus praesentis temporis esse potest. Sic participium praeteritum habent Hebraei, quod, pa appellant, quo significatur aliquid praeterito tempore factum , quod ramen adhuc permaneat &subsstat. vi, iud 'in', id est, domus aedificata, quae tamen adhuc stat, vel si de re materiata non sit sermo) cuius adhuc recens sit memoria. ut , mps, id est, visitatus, recenti visitatione videlicet. Si enim loqui velles de domo iam solo aequata, vel de visitatione iam obliuioni tradita, utendum esset non hoc participio , sed ipso praeterito verbi passivi. sc, Ua nlari domus quae quondam fuit, sed iam diruta est, ripa 3 vis ratus fuit, visitatione quada iam obliterata & obliuione sepulta. Illud etiam obiter notandum, Benoni & Paul omnibus personis esse communia pro ratione dictionis ε quae

48쪽

qua illis adiicitur: ut si adiiciatur pronomen tertiae personae, erit & benoni tertiar. vi, 'pla inri ille visi tans est id est, visitat. Si secundae, erit secundae personae. ut 'pla ri ου tu vistans es,) idest, visitas.Si pro nomini primae personae, erit primae. vi, 'οῦ auN ego visitans sim d id est, visito, vel sine pronomine. vi,' 'aram: vir visitans est,) id est, vir visitat. Similitet

Paul. vr, Ilpa NU, ille visitatus I pa n M, tu visitatus, ira 3οου ego visitatus.& sine pronomine, ' padites vir visitatus. Sic in emin. genere. vi, tu ipa R)ri illa visitatam pa ns, tu visitata. mi B) M, ego visitata. &

cum nomine, mapa nos, mulier visitata. &c. De genere. Genus duplex apud Hebraeos obtinent verba, nepe verbale, Si nominum. Non enim omnium generum sunt verba Hebraea,vi Graeca & Latina: sed sunt mascul. generis.vt, 'ida visitauit vir. Vel sceminini. vlim a visitauit mulier. Absurdum enim est & contra Hebraicae linguae conuenientiam, verbo masculino dare nominatiuum scemininum & foeminino verbo nominatiuum masculinum, quoniam nominatiuus M verbum eodem modo in genere conuenire debent, quo adiectivum & substan riuum apud Latinos. Quaedam verborum personae etiam sunt utrique generi communia. Vt, 'n'na visitaui ego vir,vel ego mulier, ut ex verborum motu liquebit, recipiunt enim huiusimodi personae utrique generi communes a fronte nomminatiuum modo mascul. modo scemininum pro ratione sententiae.

49쪽

Numeri verborum sunt duo, singularis. ut, ut visitauit, & pluralis. vr, visitauerunt. De Persona. Personae verborum sunt tres, quas z: mari , id est, loquutores doctiores appellant, sunt enim illae, per quas uniuersus administratur sermo: ' na Abscondita, siue absens, de qua quis loquitur, hoc est tertia. vi, 'il a visitauit: SYza inuenta, siue praesens, cum qua sermo habetur, hoc est, secunda. ut, in da visitasti: Mid est loquens de se ipsa , siue quae loquitur, hoc est prima. ut,)m: a visitaui. Qua tamen ratione ducti ita suas personas collocent, non satis scio, nisi forte honoris & modestiae gratia, ut Galli solent. Dicunt enim illi, Ly , vous oemodi. Quia immodeste diceretur, mo', vous oely. Vel magis apposite dicendum, sic personas verborum eos collocare,quod thema nudum & in sua positione, in tertia persona sngu. mascul. preteriti, a qua caeterae deducuntur &originem ducunt tanquam a principio formandi, potissimhm appareat. De fgura. Figurae verborum sunt duae, simplex. vi, pa visitauit. & composita. ut, meta visitauit illum. De Specie. Species verborum sunt duae, primitiva sine natiua, cuius origo non reperitur.ut 'pa, di derivativa,siue reperta,cuius origo reperitur. ut iis auscultauit, siue aures praebuit, ab irου auris. De

50쪽

η DE VERBO PERFECTO. De coniugatione. Coniugationes Hebraeorum sunt septem , quas is structuras, siue aedificia vocant, sumpta videlicet metaphora a tristegis, quibus alludunt ad tempus praeteritum, praesens,quod Benoni solent appellare, & suturum, existentibus vocibus verborum pro lapidibus, sue pro materia aedificij triplicis contignationis. Tres sunt activae, totidem passiuae & una activa& passiua: per quas omnes unum arque idem verbum s quod mirum est) coniugari&moueri po test, voce & significatione nonnihil immutata. Eas ut Latini) non solent vocare primam, secunda, tertiam, &c. sed peculiari suo nomine, ut videbitur,vna quamque appellant.

An notatio.

Quia, ut iam diruim est,oportet omne thema tri- bus constare literis substantialibus, sue nativis, vap sis, s a. factum est apud Gramaricos, ut pet 2 intelligant primatios m- mam literam cuiusque dictionis, per x, secundam, & is por lustram b, tertiam: eo quod in hac dictione , is, archeti pin operatus est, prima litera sita, secunda x & tertia b. verborum ut Coniugatio ba, siue ut Hebraeorum prima coniugatio binomia est. A na-rictisti.=ibis, tura enim sua ba id est, leuis, seu expedita vocatur: si stitutμm quὀd pro sui indice nullam astitat& accipiat s bili-ritis,iaci te sam seruilem, siue aduentitiam, nec daghes sorti se-

inlitera gut- cunda radicatis, siue natiua litera gravetur ut fit in no ' βτρηρ' nullis coniugationibus. Vocatur etiam byn, a vetercrudis es. paradigmate, doc eli, exemplo,a quo etiam nominationem sumunt caeterae coniugationes. A bya enim

illo