장음표시 사용
391쪽
DR Elvs EXISTENTIA.est, persestionum contineat. Fallitur ergo,
qui ita concludit: quicunque habet ideamentis persectissimi,ilii ea idea innata est.
g. Vli I. Nec obstat, quod dicunt, quod idea entis persectissimi includat existentiam necessariam. Est enim haec mera talacia ambiguae cuiusdam locutionis. Etenim eo usque hoc Verum est, quod ens persectissimum, si qui- dem existat, necessario existat ,seu quod per- inde est, exi stentia entis persectissimi est neu cessaria, ceteroquin enim non esse tens peri sectissimum. Ex eo autem neutiqium se- quitur, quod ci tale ens existere debeat. Aliud enim est, cum dico: hoc ens necessario existit, siue non potest non existere' aliud, posito quod existat, necesserio existit, siuei existentia eius est necessaria. Posterius ex ς conceptu entis persectissimi fluit,neutiquam autem prius. Hanc vero ambiguitatem cum non obseruaret Cartesius, incidit in hunc errorem, ac si ex idea entis persectissimi, eius' quoque existentia demonstrari possit. f. lX. Vt autem ea. quae hactenus disputaui mus, ad notitiam hei innatam pertinent , ita
nec ea, quam acquisitam vocant, praetermit
tenda est. Essicacissima sane existentiam. Numinis demonstrandi ratio mihi semper
visa est, qua ea consideratione rerum crea- tarum Orbisque huius uniuersi, procedit
392쪽
CAP. II1. DE DEO, SPEcIATiΜEtenim cum eundo per omnes rerum ordines atque esa ises, struituram earum admirabilem, ut et ex ordine, et Omnium rerum
ad certum linem luculentissima diretiione, summam prorsusque ina pendam sepientiam elucescere, deprehendamus, necessario inde concludimus, dari ens aliquod septentissimum, adeoque et persectissimum, quod haec omnia effecerit, constitueritque.
Descendere ad lingula, prolixum nimis , et contra instituti rationem foret. Namque vel singulae corporis humani partes, cuidemtissimum nobis ad hoc demonstrandum, suppeditant argumentum. Quis oculi stru-oturam, humoribus et tunicis suis Cameram ob sturam stirpendo artificio exhibentis, admotus necessarios tot musculis , quot requireb uitur, instrues i. valloque velut, ne facile laedi possit, muniti, non admiratur3 Quis existimet, potuisse aurem sapientius, ad motum aeris , sensumque adeo auditus, conficit Et ut generatim de sensibus internis atque externis dicam , quis aptiora illorum exis cogitare organa potest i Et nonne eiusmodi cognoscendi facultate praeditus est homo. qualis ad eius salutem et conseruationem est Decessaria3 Fidenter dico . tam persecta sunt, pro praesenti vitae statu, omnia , ut nihil persectius cogitari possit. Pluribus , aut acutioribus sensibus, non indigebat homo,
393쪽
quia hi, quibus gaudet, si iis recte utatur, ad eius conseruationem sussiciunt: paucioribus aut hebetioribus si sui siet instructus, non fuisset homo. Ergo omnia Deus sapietatissime fecit.
Si porro consideremus: in quibus homines, bruta, plantae inter se conueniunt, et in quibus a se discrepant, rursus fatendum, nihil hic ad summam sapientiam deesse. Nutritio in hominibus, et animalibus perseitioribus, eodem modo peragenda : eadem ergo utrobique organa. Quis vero hic aut coris dis, aut venarum, aut pulmonum, aut ceterarum partium stupendum artificium satis miretur 3 Bruta pastum in terra quaerere de-hebant, itaque corpora illorum in terram prona estormata sunt: oculi insuper tunica cornea duriori muniti, ne temere laederentur. Aues cum Volare deberent, non alis modo instrudiae, sed tota corporis compages sapientissime huc accommodata est, capite in acutum rostrum desinente, ne aer resisteret, atque volatum impedirer. Et ut paucis dicam, nullum est animalculum,nul- Ium insectarum 'genus, cuius corpusculum non partibus necessariis, et ad eius vipam et conseruationem sapientissime accommodatis , instructum sit. f. XII. Atque ut de reliquis nunc nihil dicam, ecquis
394쪽
364 CAP. Iii. DE DEO , SPECIATIΜ. quis totam orbis machinam contemplans,de
summa conditoris sapientia non plenissime conuincitur Τ Quis tam vasta corpora fine summa sapientia tam apte disposita crederet, ut unum alteri lucem suppeditaret, temporum mensuram et rationem describeret, vieissitudines tempestatum . sine quibus, nulla terrae sertilitas, nulla vitae , qua homines, i qua bruta et plantas, opportunitas ,essiceret, et infinita in alterum derivaret commoda.
Sed satis haec per se patent, et repetenda i ta de rerum natura doctrina esset ,si, quae hic dici possent, dicere vellem. f. XIII. Quid vel perditissimus Atheorum ad haec
regerere possit, non video. Num diceto 3 haec euenire Ast casus sortuitus omnem sapientiam excludit, cum ordine constanti consistere nequit. Magna ergo cum ubique sapientia deprehendatur, constantissimus cum ubique elucescat ordo, nescit prosecto quid dicat, qui hic casum fortuitum crepat. XIV.
Naturam sorte in subsidium vocant Τ Nesciunt iterum, quid hic sibi velint. Niam causas secundas intelligunt 8 Ast quis causas secundas ista vi instruxit Τ Si dicant, per.
continuam successionem has causaS Pro Pa- gari: nondum cessat quaestio, cum res ipsae ceat, quamcunque vim causae secundae
395쪽
DE EIUS EXISTENTIA. 36s habeant, quocunque etiam modo eam pro
pagent, hanc ipsam Lamen efficaciam non ab illarum potestate et arbitrio dependere, seda potestate superiore iis concessam esse. Λccedit, quod luculenter probari possit, homineS U. g. semper non extiti sie. Posito crgo per causarum successionem, vim generandi ab uno homine in alium propagari. unde pr mi homines eandem accepere Forte vi sungi ex terra nati sunt. Hoc sanae mentis homini persuadebitur. Scilicet l3. XV. Num leges motus sorte naturae nomine designant Τ Ast unde ortae sunt istae leges' Quis res creatas certa essicacia instruxit, ut secundum hasce leges agant, seque moue antῖ uicquid dicant, aut absurda dicant, aut Deum admittant, necesse est. 9. XVI Z. Aut generale forte principium dirigens per naturam intelligunti Quaero iterum, quodnam istud principium lit i Si sit a materia abstra fium, et a nullo alio dependens. ipse erit, quem admittere nolunt, Deus. Sin cum materia coniunctum principium intelligant, in hoc neutiquam ista sapientia, istae perseimones cadunt, qualis rerum Omnium natura postulat, ut in sequentibus porro demonstrabitur. χ'd si vero principium separatum, sed dependens, intellillant, necesse
396쪽
cesse est, ut simul aliud admittant, a quo dependeat,et sic, nisi in infinitum progredi velint, unum independens, quod iterum ipse erit
V ID ENTIA.Συνος ι ς. Rerum diuinarum estnitio in nobis sal de imperfecta
9. I Attributa , quae Deo eum ommbin rebus communia sunt: nihil perfectionis in reb- creatis es'. quod non Deo re e tr buatur,
Eius actiones, S.XV II. Omniporen iis , J XVIII. Euod in his omnibus inter Deum re trisus creatos intercedit Escrimen, ines consistit , quod Deus independens est , et ins.
De rit/νiluti, diuinis sperativis et moratibus . XV. Per sirtutes diuinins quid
397쪽
Et res a se conditas, lane gr tia, misericordia, benignitas, f.XXIV. Da operibus diuinis,spinetatim de creatione , s xxv. Prouidentia diuina proba rur : ea He ad omn3s res creatas exicndit, f.XXVI. Prouidentiae diuinae modi: peeiatιm de rerum conia seruatrone, f.XXVII. Da concurseu Nummis ad re
rum creatarum actioneri 6.XXVlu. XXIX. An Deus etiam ad actionυ . hominum maias concur 4 rat, S. XXX. Gubernatio, S. XXXI. rc tim circa hominem, Set sitae humanae termio
,1onisa quaedam geneν alia de prouident a diuina, 3.XXXIII. I.
od de substantiis materialibus pari.
ter ac spiritualibus hactenus subinde Ii iai cauimuS , earum essentiam nobis neutiquam perspectam esse, id multo magis de Deo intelligendumest, cuius infinita perfectio, finiti intellectus captum, infinitis modis superat. Sed et attributa eius non nis per comparationem cum rerum creatarum attributis cognosci poliunt, quibus cum itidem infinitis modis persectiora si ut, patet, imperfectam admodum nostram de rebus diuinis esse cognitionem. Id quod eo pertinet, ut non sine summa mentis nostrae subiamissione, et nostrae imbecillitatis consciemtia, de Deo loquamur et cogitemUS. S. I l. Primo itaque ea attributa, quae omnibus entibus communia sunt , Deo quoque tribui possunt: cum enim ipse omnium entium
causa sit,nihil eximii de his dici potest, quod
398쪽
unde nec iunior,necisenior unquam dici potest, a nobis tamen non sine partium successione concipi potest, qui consueti sumus eiusmodi durationis ideam nobis sermare. f. V. Ex eadem collatione patet, Deum quoque esse immensum. Absonum enim esset, cum materia omnis, et quicquid uspiam est, a Deo pendeat, partes extensionis ultra divinae po entiae limites porrigere velle. Si autem quaeratur, quid sit immensitas Dei rei pondcri equidem utcunque potest, quod sit praesentia, qua Deus omnibus rebus adiaest, seu, ut alii, quod per immensitatem Deos in infinita totius materiae extensione, per
se et immediate agere possit. Sed fatendum, absorberi et hic intellei tum hominis, et neminem perstra cere vlla ratione posse , quid immensitas Dei sit. Sunt qui omni praeis sentiam ab immensitate ea ratione' distinguunt , quod illa semper una supponat res creatas , quibus Deus praesens sit. Non
male quidem ast ita longe adhuc dissicilius fuerit, ullam immensitatis ideam sibi for
s. VI Praeterea inter entium attributa reserrivmtas solet, qua quodlibet ens in se est indivisum. Ceteroquin rerum creatarum haec est indoles, ut multas eiusdem generis esse, non repugnet. Ast Deo contra aduersatur
399쪽
omnis multitudo ac diuisibilitas, et non modo unita, sed et uniciu est et cluidem necessario. Idque ideo, quod summa Numinis hoc exigat persectio. Certe quod π.ultum et , persedium absolute dici nequit. Omnes praeterea effectus ab una causa facile derivari possunt , multa contra absurda secutura
essent, si duo suprema et aequalia principia
. VII. Videtur equidem Manichaeorum de du- .plici principio systema, quod a Zoroastre
acceperunt, hoc habere commodum , quod per illud causa malorum et naturalium et moralium, quae nos premunt, reddi queat; quod non aeque facile licet. si hoc non assumatur, sique ex solius rationis praescripto res sit decidenda. Qua de re nobis, et Originem mali , et medelam, ceteraque ex scriptura sacra edoctis, non adeo laborandum est: interim licet ex sola ratione hoc explicari nequeat, satius tamen est, suam hic profiteri ignorantiam ,aut simpliciter hoc asserere, causas graues esse, cur Deus hoc permitatat, etiamsi, quae istae causae sint,nos stigiat, quam ad hoc qualecunque incommodum euitandum, hypothesin rationi e diametro , repugnantem, et non minora incommodi secum trahentem, admittere
400쪽
D cum applicare, facile seret sed cum inde non multum lucis ad nostram de Deo cognitionem accedat, iis immorari diutius, superuacaneum suerit. Persectissimae autem cum omnium consensu inter substantias creatas censeantur spirituales: harum adhuc cum primis hic habenda ratio , sed ut et hic probe observetur, quod generatim de attributorum, quae rebus creatis competunt, cum attributis diuinis comparatione diximus: persectiones scilicet rerum creatarum
Deo equidem inesse, sed modo longe persectiori.
Sunt qui spiritum substantiam cogitantem dicunt. Quod si ita intelligatur, quod
essentia spiritus consistat in cogitatione, falsum est, et admitti nequit. Multo autem minus de Deo dici potest, quod eius essentia consistat in cogitatione. Sin ita, quod praecipua spiritus proprietas in cogitatione consistat, non male hoc dicitur. Ad
Deum autem cum hoc applicatur, addendum, eum tamen neutiquam eo modo coingitare, quo spiritus cogitare nobis notum est, quippe quod magnam in eo argueret imperfectionem. f. X.
Nimirum intelleolus Deo quidem tribui potest, tum quod in spiritibus hic maxime persectionis sit documentum, tum quod AM a sum-