Artis medicae principes, Hippocrates, Aretaeus, Alexander, Aurelianus, Celsus, Rhazeus

231쪽

DE MORBIS MULIEBRI B. L I B. I. 2Is est autem maxime una cum partus dolore: Et sis quidem discedant, statim quiescendum ; sin mul nus, interstitio facto rursus concutito , R in le- cto gestatam attollito, ac agitato. Atque haec quil dem sic facienda sunt, ubi recte, & secundumi naturam discedant. Oportet autem cerato liquido praeillinere, quod in omnibus hujusmodi circa

Uterum affectionibus optimum est , & mal bel aquam affundere, & foenigraeci, aut potius pii- sanae triticeae succum. Oportet autem usque ad

j inguina, sedem, & pudendum fovere, & inlidi iat Te , ubi partus dolores maxime infestarint, Scnihil aliud mente versare, eam Vero, quae medii catur, oscula mollibus aperire oportet, & lenii ter hoc facere. Umbilicum vero una cum ictui attrahere.

Quicumque vero fetus duplicati complicantui .l R in osculo uterorum incumbunt, eo S, ii Vc Vi Vis uerint, sive mortui, rursus retro protrusi, S Vertere Oportet, quo secundum naturam in caput CX eunt. Q Uum autem retrudere Volc S, d ut Vertere, supinae ipsit feminae reclinatae molle quiddam sub C s X. ssubsternere oportet, & lub lecti pedes. quo altiores sint hi a pedibus, semper aliquid supponere. Sed& coxae altiores capite sint, & ut nullum cervia cui sub capite sit, providetb. Quum Vero rei rusus fuerit fetus, & hinc atque illinc obvolvitur, i iit secundum naturam conitituatur, & quicquidi sub lecti pedes supposuisti, ac lapides , & quici quid sub coxas subdidisti, subtrahito. capiti vero pulvinar subjicito. Atque talia hoc modo curato.

Quicumque vero se tus Vi V1 man Um, d ut Ct US foras praemittunt, alit etiam ambo , COS Oportecquam celerrime, Ubi exitum significarint, prie dicto modo intra retrudere, & in Caput etaete,& ad viam reducere. Et quicumque scius com-

232쪽

plicantur, ad lateras mollitudinem, aut coXam mpartu collapsi, eos dirigere, ac Vertere oportet, ct mulierem in aquam calidam desidere facere , donec refocilletur. Quicumque vero fetus mortui aut crUS, RUt manum foraS protendunt, eos optimum quidem

fuerit, si id fieri posset, intro retrudere, & ambas has partes in caput vertere. Si vero hoc fie-Τi non poterit, verum intumescit, secare hoc modo. Dissectum per scalpellum caput cum contusorio instrumento , Ut ne in ramenta findatur, contundito, & ossa per ossium Volsellam, aut tractorium instrumentum juxta claviculam immissum, prout habuerint, extrahito , non multis simul, sed paulatim exemptis, ac rursus ablatiS. Quum. vero haec foras extraxeris , & in ipsis humeris fueris , ambas manus in articulis cum ipsis humeris secato. Et ubi lipeo extraxeris, si quidem fieri

poterit, ut eXeant, etiam reliqua facile extrahito. Si vero non obediant, totum pectu S Usque ad jugulum findito. Uerum caveto , ne in Ventrem seces, & aliquid de intestino denudes. Exit enim venter, & intestina , R stercus. Si vero horum quid excidat, majoris negotii jam res fit. Contundito autem costas, & scapulas contrahito. Et facile postea reliquum fetus procedet, nisi jam ventrem tumidum habuerit. Si enim tale quid

fuerit, melius est ventrem fetus leViter perforare. Flatus cnim solum a ventre exit, & sic facile prodibit. Si vero exciderit mlinus, alit CTUs, immortui fetus, si quidem fieri poterit, ambas partes retrudito, & fetum rite dirigito. Hoc enim optimum fuerit. Si vero fieri non poterit, Ut hoc facias , quicquid sane foris fuerit, quantum poteS penitissime resecato, & reliquum profundi- ute intus eXplorata protrudito, & fetum in caput

233쪽

DE 'ORBIS MULIEBRI B. L I B. I 22 Evertito. Quum autem Vertere, ac secare puerum voles , Ungues de manibus tuis resecato. Scalpe lum vero, quo diisecas, incurvum potius sit,l quam rectum,& hujUS caput occultato per indiul cena digitum , eodemque interna eXplorato , aci deducito, ita ut caveas, ne Uterum conting. S. Caeterum molae conceptus haec cauda est. Quum multi menses modicum, & morbosum semen con- Ceperint, ne ille conceptus rectus fit, & venter plenus est velut prγegnantis. Nihil autem in ventre moVetur, neque lac in mammis generatur

Mammae autem turgidae sunt. Hsec igitur ad duosi annos, si pe etiam tres lic habet, & si quidem Und caro nat, mulier perit. Neque enim feri potest, ut si perstes maneat. Si Vero plures, erumpit ipsi per pudendum sanguis carnosus plurimUS, & si hoc moderate fiat, servatur. Sin minus, a fluxu correpta perit, & morbus quidem talis est Judicare vero oportet ex plenitudinis mole,

quod in ventre non mo Vetur. Nam mIS trimes ris, femina quadrimestris motum habet. Post

quam igitur tempore hoc praetergresso, non mo- Vetur , nimirum hic morbus est, est autem hoc magnum signum , quod lac in mammis non generatur. Hanc igitur maXime quidem ne curato, aut certe cum praedictione. Et primum quidem totum corpus foveto. Deinde per sedem clysterem adhibeto, quo sanguis multus erumpat. FOrtassis enim qnod compaetiam est, commoveris, id quod fetus esse putatur, muliere a pharmnco Concalefacta. Sed & uteros colluito , quo sanguinem educas. Sin minus, subdititiis utatur fortissimis ehu presti. Et dictamnum creticum in vino bibat, sin minus, castoris testem. Et retro cucurbitam

ipsi ad laterum mollitudinem affigito, & plurimum sanguinem detrahito. Atque hoc maxime,

234쪽

rerum, ac Virium ipsarum conjectura facta, facito. Et hactenus quidem dictum est de morbis a puerperii purgamentis fientibus. Sunt autem periculta in ipsis non parva. Acuti enim sunt, & cito transnautantur, & magis amiguntur primiparze,

lieri sum cienter, primum sesquiheminae mensura, aut paulo plura. Ρostea adhuc pauciora juxta hanc

rationem, donec cessent. Prodeunt autem velut

funguis a victima, si sana, velut dixi, mulier fuerit , & sana futura e li, R esto congelantur, depurgantur , & post partum plerumque innae mulieri contingit, ut poli puellpe partum in quadra-onta duobus diebus diuturnissima purgatio fiat. Extra periculum autem eis, etiam si viginti quinque diebus purgetur. Post masculi vero partum purgatio diuturnior fit in triginta diebus, extra periculum est etiam , quae in viginti diebus contingit, & in his, quetae fetus corruperunt, seCUndum horum dierum rationem purgatio contingit, ct in junioribus, quae corruperunt, paucioribu Sdiebus. In senioribus autem , pluribus. E aedem vero sunt assectiones ex puerperii purgamentis A ei, quae corrupit fetum, & ei, quae peperit, si

me nitruum corruperit fetiam, & quae corruperunt, magis periclitantur. Corruptiones enim abortus)gra 'ioreS sunt , quam partus. Non enim feri pote si, ut citra violentium fetus corrumpatur; aut pharmaCΟ , aut potu , aut cibo , aut subdititiis medicamentis, aut aliqua alia re. Violentia Vero nantum est. In hujusmodi enim periculum est, ne ille

xl eX ulcerentur, aut inflammentur. Hoc autem

est periculosum. At vero lac quomodo fat, dictum est a me in natura pueri in partu. Post quanta autem prῖegnans

235쪽

DE MORIIS MULIEBRI B. L I E. I. 223 fuerit mulier , mense S non Valde prodeunt, praeterquam quibusdam pauci. Dulcillimus enim humor ex cibis, ac potibus ad mammas Vertitur,ac exsugitur. Et necesse est etiam reliquum compus magis evacuari, & minus sanguine plenum fieri. Atque hoc ita contingit. Sunt alliena, qtiae natura sine lacte sunt, & quibus lac deficit ante tempUS. Hae vero natura solidae sunt, D densae carnis , & propterea suiliciens humor non penetrat a Ventre in mammas, quum via sit densa.

Ad menses detrahendos. Elaterii potiones duas sumito, & adipem ovillum de renibus pari elaterii portione admisceto, & non Conterito, Verum duas glandulas subdititias facito. Aut metalanthium ex tritico terito , & aqua subigito, duas glandulas formato, atque haS ante dies, quibus affuturi sunt, apponito. Si enim non prodeunt, rigores, ac febres inducunt. Mollitoria, a quibus aqua, & arena purgatur, ducunt etiam menses, si non fuerint diuturni, & osculum emolliunt. Narcissium , myrrham , cumin Um , th US , absinthium, cyperum sangula aequalibUS portionibus sumito, narcisti vero solum quatuor portiones, & pulvillum stuppe, dum pectinatur, Crudum linum admisceto, & haec cum aqua origani cocti terito, ac glandem formato, R subdito. Aut cyclaminum magnitudine tali, & peris florem magnitudine fabae terito , & cum melle glandem formato , AC apponito. Aut pulegium, myrrham,

thus, fel suis, ac bovis cum melle subigito, &glandem efformato. Si menses non prodeant, adipem anseriS, & ne topum , ac resinam permixta, i ac lana excepta Zpponito.' Medicamentum subdititium, purgatorium, mollitorium. Caricam percoctam, ac expressam levissime terito , ct in lana subdito cum rosaceo unguen-

236쪽

dium terito, ac Utitor eodem modo.

Ρurgatorium. Medullam anseris, aut cervi magnitudine fabae affuso unguento rosaceo, & lacte muliebri terito, velut pharmacum teri solet, &cum hoc os uteri illinito. Aliud subdititium molle. Medullam anseris magnitudine nucis, ceram magnitudine fabae, resinae lentiscinae, aut terebinthinae magnitudinem fabae. Haec cum rosaceo unguento ad lentum ignem liquefacito, & velut ceratum es cito, deinde ex hoc tepido os uteri illinito, & pectinem irrigato. Aliud purgatorium. Farinam recentem, myrrhae obol. iij. croci tantumdem, castorii obolum , h9ec trita cum Unguento irino apponat. Aut urticae se men , & mal Vze succurra, ac anseris adipem simul permixta subdat. Aliud subdititium purgatorium, si menses non compnreant. Styracem, & origanum terito, Apermixtis adipem anserinum affundito, ac apponito. Aliud, quod uteros expurgat, ac sanguinem e Ud-cuat. Absinthii radicem tritam, melle, ac adipuanserino admiXtis, apponito.

Aliud purgatorium. De bupresti caput & pedes , & alas tollito, & reliquum ipsius terito, ac ficus internam partem admisceto. Sit autem pinguitudinis ficus portio dupla. Hoc uteros inflat Hoc etiam desperatis optimum est. Aiat merCU-rialis folia trita subdito. Hoc tenuem hiliosam purgationem ducit. Sed & artemisia facit velut mercurialis, & melius purgat. Veratrum quoqUenigrum cum B qua tritum, Velut aquam a Carnibus ducit. Sed & alumen, ac resina idem facit Cyperum, absinthium, aristolochiam, cuminum, salem, mei. Haec omnia simul terito , ac apponito. Et Veratrum cum Vino dulci, & farina lo-i

iii i

237쪽

DE MORBIS 'ULIEBRI B. L I B. I. Ei, ac tritici, melle su bacta in lana subdatur Subdititia, si catapotia non purgarint. Mercuriu-l lena, myrrhani, Violam albam, cepam acerrui mam , & melanthium, ac mentham, si susterat, i permixta apponito. Subdititia acria sanguinent ducentia. Cantharidas quinque de nuptis pedibus , t ac capitibus, & myrrham, ac thus timui misce-l to, A mel addito. Deinde in Oleum rosaceum , t aut Egyptium tinctum per diem subdit, & ubi mordet, tollat, & rursum in lac muliebre, ag unguentum JEgyptium tingat, R hoc per noctem lapponat, Sc aqua odorata perluat, & adipem subi dat. Conduxerit & bupressis, si quidem parva fuerit, sine alis, & pedibus, ac capite. Si vero

magna fuerit, non commisceto eadem, quae Cnntharidibus, sed solam sumito, ac similiter apponito. Si vero molliore Opus habuerit, ad buprestim vinum , & cuminum Ithiopicum admisceto, Duam item pallam, & pollinem seselis, ac anili & vinum servefacito, eoque astulo reliqua &pastillos drachmales effornuato, eosque lipponito, myrrha, ac thure lid miXtis. Facito autem eodem modo vel ut cum cantharidibus. Aut melanthium ex tritico, tritum, ac melle subactum apponito Aut hoc ipsum melanthium cum melle tritum Ueliit glandem eis cito, circum pennam aut m Oh- ducito. Subdititium efficax. Succum mandrago-rse , & cucurbitae sylvestris cum lacte muliebri apponito. Aut fecem siccam ex vino ucteri albo uri-to , & vino exit inguito, ac subdito. Cucurbitum item sylvestrem , mercurialem, nitrum, & irio-l nem. Citius detrahit & mandri horae radiX, cantharis, serpyllum, lauri fructus , unguentum irinum , laurinum. Tithymali succum permisceto , ac agitato, & detracto visco, ervi magnitudine Priuc. Art. Med. Tom. III. Ρ

238쪽

exhibeto. Optimum est & glandem subdititiam ex

eo facere. Si vero amplius prodierit, Vino proluatur. Aut aes ustum dissolvito, & tepidum lana

CXcipito, ac apponito. Medicamentum ad conceptum. Cedriae acetabulum, adipis bubuli drach. iiij. simul terito', Sctatorum figuras efformato, quas jejuna apponat,& dum appositas habet, per diem jejunet. Apponat autem bis, mane, & Vesperi, post menses, post coenam vero lavetur, & cum viro dormiat Aut melanthium contundito, & in linteum illigato, & adipe anserino addito, subdendum dato.

Aliud ad conceptum. Quo cures mulierem, ut in ventre concipiat, urinam sumito Veterem, &ferri recrementum tantum, ut in fragmenta re

solvere poliis, postea mulierem in sella collocato,& corpore , Sc capite Velato, pelvique ad pedes supposita, ignita recrementi ferri fragmenta tria pro ima Vice injicito. Sit autem vetus haec urina congii mensura, & cum his triginta fomentis ipsam foveto. Dum autem fomentum adhibes, caput lavato, ita ut donec fota fuerit, rursus lapides illos recrementi ferri in urina exstinguas, Afomentum rursus calefacias. Ρostea vero caput lavato plurimum , polio, & Viticis foliis quamplurimis in aqua coctis. Haec autem facito ad dies septem. Ter vero per singula haec fomenta sus to, antequam laVeS. A balneo vero oleo laurino inungatur, post cinnam autem, ubi cepas melle tinctas comedit, & aquam mulsam tepidam quatuor heminarum mensura bibit, & paululum continuit, vomat, & supina reclinata, rutam habeat auribus , & naribus inditam. Et panem fermentatum sexta choenicis parte, in jusculum volucris confringat, habet autem hoc jusculum apii chemam , & sic assumat , & rursus tantumdem in

239쪽

DE MORBIS MULIEBRIA. LIB. I. 227 crema dato. Et hoc per dies septem facito. postea vero ventri per dies septem clyi erem adhibeto Sit autem infusum clysteris , res inae draGhi ae quatuor, mellis acetabulum, olei plataeentium tantumdem , furfurum recentium succus, spuma nitri, ova tenuia. Sit autem insusum heminae octo, di ex his tres succi ptisanae. Obliquae vero clylte rem adhibeto, & parum lavato. Apponat etiam glandes septem in die, Se detineat, donec fuerint

liquefactae. Sint autem ex thure , nitro, gnibano, melle cocto. Cibo vero eodem Utatur. Sunito autem asini albi pilos, & lupi itercus. De his plu-ximum prunis injice, ipsamque circumlocutam, ac contectam sussito, caUendo, ne comburaS. Si vero mulier parere nequeat, quae prius peperit, nitrum, Sc resinam, & myrrham, tu cuminum Ithiopicum, & unguentum si mul terat, ct apponat. Aut pulegium siccum in linteo subdat. Bibat autem pulegium, ubi dormire volet. Aliud ad conceptum. Victus rationem mulieri constituere Oportet, quae praegnans feri cupit & ad edendum , ac bibendum exhibere ipsi, quae libenter admittit. Viro autem mulieris reliqua dato , praeter allium , Sc cepam , ik legumina ire sacocta, & silphii succum , ik quae instant. Ab his

sane bstineat. Medicamentum, quod 1hniliter infunditur , si non concipiat. Lac mulieris masculum alentis, grana mali punici recentis terito, agsuccum exprimito, tu testudinis marinpe partem

inter anum, Sc pudendum comburito, ac terito ,

& haec in pudendum muliebre infundito. Aliud , quod similiter infunditur non concipienti. I ac,& resinam, Sc mali punici dulci S succum. Haec omnia melle admixto infundito. Aliud ad con ceptum. Bulbi albi semen, aut florem cum melle terito , & lanae involutum per triduum ad ute-

240쪽

in Volutam apponat , deinde cum Viro dormiat , praesorbeat autem pulegium in farina coctum, &bibat pulegium tenue in vino. Si Vero huic non obediat, conyZam odoratam contundat, R expres.siim succum vino mixtum jejuna bibat. Aliud Asparagi semen si militer in vino bibat. Aliud

Secundam mulieris, & Vermium carnium capita,& alumen Tgyptium cum adipe anserino diluito , R in lana ad os uteri apponat. Aliud. Truginem, florem aeris, utrum que oboli dimidii pol)dere, thuris ni asculi, aluminis scilii, fructus vitis sylvestris, gallae, myrrhae , malicorii, resinpe, polii, singulorum obolum, in melle tritum, per triduum bis in die apponat. Si vero fortassis acrius fuerit, anseris adipem, ac nitrum tostum admisceto. Vinum autem exhibeto, fortitudinem in ipso VitRIS. Aliud ad conceptum. Veri flem carnium, qui caudam habet, accipito, & de ipso tres, aut quatuor partes sumito, & origanum tenuem simul Cum Iosiaceo Unguento terito , & hoc ad uteri os apponat. Aliud. Ρortulacam cum adipe anserino,& myrrha , y porri semine, Se felle bubulo terito, D lanae in Voluta ad OS Uteri apponito. Si me asses quidem fiant multi, non concipit autem , foris aeris obolos duos, & aluminis scisti tantum dem cum melle terito , & lana excipito. Illiget autem mulier lanam in linteum cum filo,& sibi ipsi subdat, ita ut flum eXtra prominent. Deinde quum probe purgata fuerit, extrahat ,& vino odorato myrti foliis injectis fervefacto proluat, & virum accedat. Subdititium ad conceptum. Mel, myrrham , myricse fructum , resinam liquidam , adipem an-