Artis medicae principes, Hippocrates, Aretaeus, Alexander, Aurelianus, Celsus, Rhazeus

201쪽

lum partus purgamentum ipsi prodierit. Curata autem mulier, sana fiet, & inhabitur ab initio,

si sanata fuerit. Gravis enim erit hic morbus. Huic dare oportet pharmacum , quod pituitam ducit, & lac caprinum coctum cum melle mi incere. Si vero sepe non obediat, nasturtium, aut Cilicum, aut Cneorum , aut polypodium , aut se-Tum , aut medicamentum eX sale compositum exhibeto , & quaecumque pituitum laxant , ac

Si vero mulier in utero habens , lienosa sit a relatis afflectionibus , in hoc morbo menses hydropi similes , & pituitosos demittit, & partus purgamenta procedent hydropi similia, & prodi-hunt modo multa, modo pauca, & fiunt quem admodum aqua a carnibus, velut si quis carnes cruentas abluat. Aliquando Vero paulo cra iliora,& non congelantur. Et patietur eadem Omnia etiam ea, cui menses aquosi procedunt, & pericula eadem, ac transmutationes morbus habebit Continget enim ipsi fluxum aquosum fieri , aut purgationem occultari, & ad Ventrem converti,& ad crura , aut ad pectus, aut aliquam harum partium , & pericula erunt eadem, quae priuSjunt rei Rid.

Si praegnans intumescat, urticae semen plurimum , & mel , & Vinum dilutum odoratum p Otandum dato bis in die. Si pi pegnantem bilis ve-Σet , ptisan ae succum dato, rhoe rubro inspersio , aut eo, qui eX moris paratur. Sorbeat autem frigidam, & si itetur. Si suffocatio derepente accidat praegnanti; fit autem hoc maxime, ubi mulier laborarit, & cibum fastidierit, uteris a labore calefactis, & pauciore humore si tui accedente. Et quum uterus , ac venter inanior sit quam Oportet, procedit laetus ad hepar , & prae-

202쪽

I9o II I p p o CRATES cordia , ut quae sunt humecta , & suffocationem.

fortem derepente inducit. Intercipit enim perspirationem circa ventrem , & mulier voce pri Vntur , Sc albas oculorum partes subvertit, & reliqua patitur omnia , quae relata sunt , si mulier non praegnans ab utero suis cetur. Quin & suffocatio seri incipit mulieri in ventre habenti , quum a capite defluit pituita ad praecordia, Utpote corpore respirationem trahere non potente.

Et si quidem una cum pituitae descensu foetus redierit ad suum locum, velut qui humorem attraxit, & a pituita delatus sit, mulier sana fit. Stridor autem fit, foetu locum suum occupante. Et venter mulieris Utplurimum humidus fit. Si vero non brevi redeat foetus in suum locum, duo jam fiunt, quae foetum assigunt, pituita, quae a capite descendit, gravat enim , & insistens frige- facit, & loci alienitas, & foetus periclitabitur. Et si non brevi quis commodiorem diaetam adhibuerit, mulier suffocabitur. Et de his quidem sic habet Si vero mulieri 111 Ventre habenti, tempus partus jam affuerit, & dolor partus tenuerit, A

ad multum tempus mulier puerum edere non poterit , omnino obliquus, aut in pedes procedit. Utile est autem in caput procedere. Et si obliquus procedat , dissicilis fit affectio. Sicut enim si quis in vas olearium angusti oris nucleum immittat , non proclive est extrahere ipsum obliquatum. Sic sane etiam mulieri gravis affectio est, ubi foetus fuerit obliquatus. Difficile est enim

ipsum exire. Grave autem est etiam, si in pedes processerit, & siepe aut matres pereunt, aut pueri, aut ambo. Est autem & Hec magna caussa , ut non facile eXeat , si mortuus , aut sideratus , aut duplicatus fuerit.

Quum mulier in ventre habuerit, tota fit cum

203쪽

DE MORBIS MULIEBRI B. L 1 B. I. 19 Ivirore pallida, quoniam purus ipsius sanguis semia per quotidie ex corpore destillat, & in foetum descendit, L augmentum ipsi accedit. Et quum paucior sanguis sit in corpore, necesse eis ipsam esse pallidam, & semper alienos cibo S appetere,& sanguinea in ventrem intrare. Et debilior fit.

quoniam sanguis minuitur. Astero porro muli rem , ubi pariet, frequentem spiritum emittere. Et si purgatio inceperit, venter plenus est, Rcalore pressus. MaXime Vero frequenter respirat, ubi partus appropinquat. Et tunc maxime lum hos dolet. Nam & lumbi a foetu colliduntur Dolet autem stomachum, sive ventriculi osculum in intermedio tempore alias atque alias , Utpotu

Et si puerperae uterus infletur, OViculae, RUt caprae hepar cinere obruito, deinde coquito, Rhoc eddi, ac Vinum meracius vetus, si nihil

prohibuerit, bibat ad dies quatuor, si longius aberiti a partu. Si Vero lumbos doleat, anisum,& cuminum Tthiopicum bibat, & calida lavetur. Si vero anhelatio corripiat, sulphuris magnitudinem fabae , & cardamomi tantumdem , Ω rutae, ac cumini Tthiopici tantumdem. Haec te

rito , & vino diluta jejunae bibenda praebeto. Et

a cibis frequenter abstineat. Si in partu purgatio multa prodierit, UterVS contrahitur, & vesica, & intestinum , & neque stercus continent, sed & urinam emittunt. OVa igitur sorbenda dato , & panem cinericium edendum , & reliqua , quae scripta sunt. Si Vero ea, quae in partu est, sicca fuerit, &dissiculter humectetur , oleum bibat, & locos oleo calido cum malvae aqua irriget, & cerato liquido illinat, & anserinum adipem cum oleo infundat.

204쪽

Si vero parere non poterit, resinam, aut cumLImm, aut pinus corticem sussito. Quicumque Vero tumores uteri in partu , aut ex partu fiunt, eo S adstringere Non oportet, Velut medici faciunt; verum pharmaca optima exhibeto. Cuminum JEthiopicum , quantum tribus digitis capi potest, & anisi, & seselis grana quinque , aut seX , paeoniae radicis, aut etiam seminis testam conch ae majoris dimidiam. Haec in vino albo odorato maxime , jejunae exhibeto. Aut daucissithiopici radicem , seseli, paeoniae radicem, eodem modo. Aut hipposelini, aut dauci Tthiopici semen, eodem modo. Aut crethmi radicem. Aut cuminum Ithiopicum quatuor obolorum Atticorum pondere. Aut piper , anisum , daucum , paeoniae Atticae radicem, haec in vino terito , &hibenda dato Aut myrtidani ramulos duos , aut tres , & cuminum JEthiopicum , & paeonipe radicem. Aut etiam lini semen similiter, quo etiam

pueros tussientes nutriunt, cum Ovi assato vitello , & cum sesamo tosto. Si praegnanti pudenda superficiario , ac fervido ulcere affecta sint, amygdalas tritas, & medullam bubulam in aqua coquito , & modica farina adjecta , pudenda illinito , & aqua a coctis myrti baccis perluito. Nunc vero dicam de puerperii purgamentis, SchiS, qu e post partum eXeunt. Quum mulieri

aut partu S purgamenta non fuerint purgata , aut menses non prodierint , aut etiam uterus durus

fuerit, dolor habet lumbos , & lateris mollitudinem , & inguina , & femora, & pedes amare dolet, & venter attollitur, & horroreS per corpUS discurrunt. Ex talibus autem febres fiunt acutae. Hanc ita habentem , si quidem sine febre fuerit, balneis curato. Caput autem Oleo anthino inungito. Mulvam

205쪽

r, L MORBIS MULIEBRIB. L 1 B. L 19 3Malvam autem coquito , & oleo cyprino in aquam

ejus infuso, mitigandi gratia insidere jubeto. In

omnibus autem morbis, in quibus fomentum auxiliatur, melius est postea oleo ungi. Si vero se-hris habeat, a balneis abstinere, fomentis autem,&tepefactoriis imum ventrem, & lumbos curare. In potu autem exhibere pharmaca Uterina, aut sepiae ovis , aut castorio admixtis, post hoc vero farinam cum ruta coctam, aut pili an e succum sorbendum dare. Si vero mulieri cum puero in partu non prodierit humor , velut oportet, sed si quidem in capite

habuerit humorem a calore attractum , in partu,& ante, caput dolebit. Si vero in ventrem acerva

tim descenderit, ubi concitatus fuerit, ipsum turia habit. Et non oportet longe progredi sinere, sed auxilium ferre , Ut ne ex partu Ventris profluvium succedens , corpore male habente, ipsam dolore assigat. Si vero a cupite delatus fluxu S ad puerperii purgationem vertatur, & multum Concitetur, melius habebit. Si vero plus moderato , curam adhibeto. Si vero in ventrem, facilior utique eXitUS puero contigerit.

Si vero purgatio modica mulieri prodierit, do lor fortis corripit lumbos, & omnem circa pudenda locum, & ca sedes intumescit, & se mora ardent. Et ex ore, ac naribus pituita fluit sortiter aquosa, & dolet caput, re febris habet, & horror, & tumet, R dentes stridunt, y venter , λ vesica constringetur, & oculos subvertit, & caliginosum visum habet. Quum naulieri puerperie purgatio non facile procedit, velut lateris inflammatis , & osculo ipsorum concluso. Obtorquetur enim stomachus uteri post pueri egressum. Si enim quid horum fuerit , purgatio non procedet. Si Vero non procelse-

206쪽

rem habere , & ventrem magnum esse, &si ipsam attigeris , totum corpus dolere , maxime si quis Ventrem adtingat, & alias atque alias stomachi dolore veXatur, & lumbos dolet , & cibi fastidium, Avigiliae , & punctura adest , postea quinto , aut

septimo die quandoque venter turbatur , & secedunt nigra, & valde graveolentia alias atque alias,& urina velut asinina. Et si secesserint, videtur sibi melius habere, & curata, brevi sana fit; sin minus , perielitabitur profluvio ventris forti ipsi illapso. Et puerperii purgamenta ipsi occultabuntur. Si vero venter ipsi non tUrbetUr, neque purgatio prodeat sua sponte, neque ea, quae Commoda sunt, brevi exhibeantur, templa S atitem progrediatur , multo magi S ex praedictis affligetur

Et insuper periclitabitur, ne livida fiat velut plumbum, & in aquam intercutem incidat, & umbilicus exstabit ipsi, abuteris eleVatias. Et circumcirca nigrior erit, & ubi haec facta fuerint, fieri

non potest, ut mulier superstes maneat. Pereunt autem aliae alio tempore, pro corporis & adfectionis ratione. Verum unam & Vicesimam diem non

excedunt, id quod plerumque sic contingit. Si vero purgatio ipsi eruperit sive a pharmacis , sive sina sponte : sit enim & laoc , si uteri os laxarint,

a sanguine acervatim derepente delato coacti ,3 Asi eruperit , grave olentia purulenta depurgantur, quandoque etiam nigra , & melius habebit, & curata sanescit. Fiunt autem y ulcera in Uteris, Utpote pia er- perii purgamentis putrefactis. Si vero fant, majore cura opUS erit, Ut ne ipsi ulcera magna, putredinosa fiant: periculum est autem, ne aut moriatur, aut sterilis fiat. Signa vero lipec fiunt,

si ulcera intus fuerint. Marium purgatio ipsi pro-

207쪽

DE MORBIS MULIEBRI B. LIB. I. 19sdierit, velut spina per uteros transire videtur , Ω calor ipsam corripit, ac maxime Ventrem invadit Et si adtingatur, partem infra umbilicum dolet , velut si purum nervosum ulcus contingat. Post dolores fortes alias atque alias in uteros incidunt. Et febris aliqnando ad contractum manus debilis.& alias atque alia S puerperii purgamenta procedunt , maligna , purulenta , graVeOlentia. Haec

sunt signa, li ulcera in uteris fuerint, A multa cura opus habent. Atque hujus quidem morbi tot fines exsistunt. Si vero purgatio puerperii primis tribus , aut quatuor diebus procellerit, Verum postea derepente evanescit, femina easdem adfectiones consimiles priori patitur ; scd minus, & si transmutetur morbus, in idem transmutabitur. Diuturnus autem , R de bilior priore erit. Si vero curetur mulier , superstes erit, si cito curetur, & de hoc morbo sic habet. Si vero ex partu non fuerit purgata, Venter intumescit, & splen, & crura. Et febris habet, & rigor corripit, & dolores prosiliunt ad lumbos. Aliquando etiam ad viscera. Et perfrigeratur , & febris habet, pultus debiles sunt, & aliquando ucuti, R alias attolluntur, alias deficiunt. Haec patitur incipiente morbo, & sic habet. Iemporis uu-tem progressu cavae faciei partes rubescunt. Quum sic habuerit , leves cibos exhibeto. Et si turget, pharmacum infra purgans bibendum dato, si biliosa fuerit, quod bilem purgat. Si pituitosa ,

quod pituitam. Postea vero uteros odoratis foveto , & mollitorium in die apponito. bi vero osculum solidum fuerit, tota die foveto , y molia litoria apponito. Deinde calida aqua lavato, Scplumbeas fistulas indito, postea salis grana, Amyrrham in linteum illigato , & picem coctam

208쪽

I96 HIPPOCRAΤΕs ammixtis aromatis lana excipito , & singulorurimpares portiones ad gallae parvae figuram est rma to , & per diem, ac noetem apponito. Deinde Vero intermitiis tribus diebus , iisdem foveto. Et grana cnidia decorticata duarum potionum mensura , & piperis graina trita , oleo iugyptio albo, & melle optimo admixto, in lanam infarcito , &pennae obvoluta , tota die, ac nocte apponito. Et si tibi purgata esse videatur, melius est sinere. Si vero purgatione opus habere Videatur , duobus diebus interpositis, rursus id , quod eX cucumere sylvestri paratur , per diem , ac noctem subdito. Deinde netopon, & oleum rosa ceum odo

Latissimulta , & adipem cervi liquefacito, & die una in lana subdito , & multa calida, quantum ejus feri potest , leniter lavato. Statim autem ubi purgatoriis, & calida, fuerint purgata loca ad se cta , adipe anserino , & myrrha, & resina tepiduos uterorum illinat, & fo Ueat ; Uteros Vero postridie vino, & oleo narcissino eluat. Aut 11 nam cissimi in non sit, vino solo. Atque haec die uno ante menses faciat. Postquam autem menses prodierint, prii is diebus atramentum, hoc est spodium cyprium terat, & salis granum addat , &lazec lana excepta paululum in corpore habeat. Et jejuna Vinum meracum odoratum absorbeat. Ubi ero quieverint menses , per diem id, quod expulegio paratur, apponat, & virum accedat. Et si in ventre conceperit, sana evadit. Cibis autennin purgatione utatur. Ad haec commodat, meria curialem coquere , & porrum, allium , brassicam ,& grana mali punici admiscere, & succum sorbere. Aliis autem obsoniis marinis, potius quam carnibus Utatur. A dulcibus vero , & oleo sis prohibeatur. Bibat autem semper jejuna id, quod ex

209쪽

DE MORBIS MULIEBRI B. L I B. I. 19 taeda paratur, donec purgetur. Et mensibus prOdeuntibus idem valdu bibat. Si vero paulo pauciora , quam Oportet, prodierint mulieri puerperii purgamenta , Velut uteris angusto ore praeditis , ac distortiS , aut aliqua pudendi pars valde fuerit conclusa ab inflammatione; mulier acute febrit , R itomachi dolore vexatur, R dolet totum corpus , & moleste fert, & ad articulo S manuum , ac crurum, & lumborum dolor procedit, & locum circa collum . & spinam, Linguina dolebit, & quaedam corporiS partes impotentes fient. Postea calor quietus erit, & horror valde manifest9s. Uomunt autem y pituitosa , amara , acria , & de hac sic habet, & continget , ut si curetur, sana fiat. Sin minus, clauda ,& quarumdam corporis partium impoten S erit. Non autem valde sterilis est hic morbus. Si quidem ulcerati fuerint uteri , ' puerperii purgamenta non prodierint, Velut Oportet, omnia dolebit,& si non magna fuerint ulcera, curata brevi sanes

cit. Oportet autem curationem Ulcerum in uteris exacte facere , ut quae in tenera , & subtili sensu praedita sint parte , &in nervosa caVitate. Multae autem sunt partes , cum quibus societatem habet, sinciput, stomachus. Mens percellitur, &improba fit, & non facile intelligit. Si vero uteri angusti oris ipsi fuerint , & pue

perii purgationem non emiserint, inflammantur;& si non curetur brevi, omnia magis ipsam affligent. Et odor malus erit, & exitus intumescit. Et si non inflammati fuerint uteri, sua sponte exit malum graveolens, & lividum, aut nigrum grumosum , & mulieri puerperii purgamenta purgantur. Quandoque vero non exit, sed mulieri mortatem portendit, nisi quis brevi Venam secet, aut Ventrem emolliet, prpestat autem etiam clysterem

210쪽

HIPPOCRATES adhibere. Si vero ad vomitum facilis fuerit, etiam vomitum inducere. Melius autem eis lotium ciere, R exsidare. Verum in his occasio optima est , quum opus his fuerit. Si vero ex partu purgata mulier fuerit, paulo plura , qtlam oportet. Contingit enim hoc, si uteri amplioris osculi fuerint,& venae quaedam ruptae sint, quae sub Uteros tendunt, prae violentia egressus ipsius fetus: febris,& rigor habebit ipsum tenuis , & calor per totum corpus. Aliquando etiam horror, & cibi fastidium,& omnino abominabitur, & tenuis erit, ac debilis , & pallida, & tumida, & cibum aVersatur Si vero quid edat, aut bibat, non coquitur. Quibusdam vero etiam alvus , R Velica erumpit, &horror magis obtinet. Et de hac sic habet. Si vero puerperae aliqua pudendi pars obtura ta fuerit, jam enim etiam hoc cognovi, si ulceratum fuerit os pudendi , ubi sane ulceratum fue-Tit, in partu a pueri exitu violatum, si mile quid fit ulceri superficiario, ac ferventi, & valde inflammatur. Et labia prae inflammatione inter se coincidunt, & se mutuo contingunt , utpote quae sunt exulcerata. Sed & frigus fit, L ambo labia clausa sunt, constringentia purgationem relictam. Si

Vero prodiret purgatio , Ulcera non conclusa es sent. Nunc autem influit, & aliena carne crassescunt. Proinde ea sanare oportet, velut in reliquo corpore, & ad cicatrices perducere. LOCUS autem levi S , & concolor reddatur. M alter qUX-dam patiebatur eadem , quiae patiuntur uteri, dum a puerperii purgamentis non purgantur , & ad haec dolebat pudendum. Et ex contactu Cogno-

it, quod obturata esset, & narravit, & curata depurgata est, & sana evasit, ac secunda. Si ve-TO Curata non fuisset, neque purgatio ipsi sponte erupisset, ulcus majus fecisset, & malo non re-