Crisis anticrisios, et triga, opisodromos, sive, examen & excussio iudicii. JoanGeorgij Dorschaei, praedicantis Argentinensis, quo judicium theologicum viri clarissimi, Ernesti de Eusebijs, super quaestione an pax, qualem desiderant protestantes sit

271쪽

sed iudicat Abere permiti,visi velint, reforment, est everant, suse sint , omittant. Non tradit Cattolicos adhaeresin profitendam, adstalia, impoliationes ednon impedit,quo minus malit euesivelini,har suscipiant,non impedit Dominos, quo minus compellant admiratio nem Oc. Ergo. Resp. Caesar, Catholicis contra vim iniustam iure experiri volentibus, omnem actionem negabit. Iuxta art. I .&is. Pacis religiosae. 'aereticis vero,si illum, contraCatholicos pro iure suo decem tantes, imp at, non modo decentia&necessaria iuris remedia,per sententias&s, i caedicta, sed etiam,auxilium&patrocinium viarmisque afferre vult & debet. Articulus i .ua habet: Etsi pars una, aut flatiu aliqvucontra hanc editamparem,alteri seruo eri non de bet nunc,vel futuro tempore acto ipso, clam vel palam, vim intulerit aut molestiam;tum Caesarea e Maiestas, Novi cst isti,nostrique est illarum successores ac haeredes,tali casu non tantum ei qui vim intulerit,an acti molestiam exhibuerit, aut exhibeat,consilium,auxilium aut patrociniunultam praestare,sed etiam alteri parti, aut rui, qui contra hanc a cem,vim aut oppugnhionem patitur,contra vim inferentem, au acto oppugnantem,auxilium cst patrocinium adferre volumus est debemus

Quid clarius 3 Qui Acatholicis cum Catholicos Ecclesiis suis

spoliant, cum a fide discedere nolentes, exilio mutetant , cum ejectis sacerdotibus Praedicantes in locum surrogant, contra eosdem Chtholicos,vim arcendae iniuri* causa parantes, ali xilium&patrocinium adserre vult& debet, is non tantum permissiue se habet, sed directe cooperatur illis aetionibus prauis, & ad haeresis propagationem h- deii ignominiam &exitium tendentibus. Atqui Caesarvi pacis hoc liraeuare debet: Ergo Caesar,vitacis,cooperari debet. Quare qui in Iacre cooperationem negat, eadem opera,in sententia tacto Pilati cooperationem ad necem Christi facile negabit.Non enim Pontius ex sua animi sententia reum pronuntiauit,non mortem commeruisse de suo edixit, sed elutis coram pmulta manibus erofessus,iustum&innocentem non tam positive condemnauit, ut a Iudaeis iuxta legem suam i vellent, e medio tollerent,permini. Innocens ego sum, inquit,asanguine iusti huius,vos videritis. Atque si diceret; Leges Romanae non permittunt mihi hunc hominem absq; crimine a me

272쪽

repertum neci addicere. Quando vos autem legem habetis , cundum quam debet mori,utivos dicitis, neq; vultis aliter acquiescere,per me licet pro libitu vestro in crucem agite. Non equidem impedio, sed auctoritatem occidendi, quam vobis deesse audio, meo&imperatoris Romani nomine permittoe Accipite milites,lictores, educite, necate,nihil obsto.Id unumscitote me hanc sententiam,non tam meo aut Caesaris,quam omnium vestrum nutu atq; nomine non tam proferre iustitiae quam insanae vestrae importunitati concedere. Atq; ea causa , mortem ego hanc immeritissimam neque apud Deos neq; apud homines unquam praestabo, sed vobis vestroque capiti tota sanguinis huilis vitio incumbet. Qui stamen Pilatum a cooperatione excuset 3 Is qui hunc Pacis articulum excuset. L

VII. ArgumentUm.

Si tyrannus aliquem e ciuibminnocentem adcaedem p stularentoti alioqui riuitati excidium illaturus , possemo communis lute tradi innocens im, coetu e ipse rannosisteret,iath ab Avilopeceato. ex comm. DD.sententia. is id longe auim est,quam permittere,ut cogantur Catholiciad emi ationem, ubisacra dominorum rol uunt. Grauim item est,quamsi ves C rim cogeret quodlamen non facit ademigrandum. I. Nego Minorem. Tradere talem hominem ideo in illa necessitate licet,quia cogitur facere id,quod facere iure natur ipse vltro tenebatur.Hanc rationem Doctores reddunt. Atqui Catholicus, non tenetur iure ullo naturali bona Ecclesiastica quae legitime obtinet, spoliatoribus concedere, neq; aut fidem negare, aut solum vertere. Cur enim non se defendat si possit ' Ergo tunc non potest tradi&haereticis permitti. a. . Nego quod Caesar ipse non cogat ad emigrandum Nam s Catholici migrationi &expulsoni se opponerent, tenetur Caesar expellentibus haereticis auxilium &patrocinium adferre. 3. Ex iisdem Auctoribus sic arguo. Etsi licet talem innocentem tradere,non tamen licet virginem ad dedecus de vitium tradere;nimirum quia illa tali casu ad illud se offerre non debet. At-

273쪽

sed iudicat Abere permitti,vidi velint, reforment, ct expia mi, neunt, Non tradit Cattolicos adhaeresin prostendam, ade-xilia, Foliationes Adnon impedit,quo minus malitioses vehni,har suscipiant,non impeAt Dominos, quo minus compellant ad migratio nem Oc. Ergo. Resp. Caesar, Catholicis contra vim iniustam iure experiri volentibus,omnem actionem negabit. Iuxta art.I dcis Pacis retiagio . 'aereticis vero,si illum,contraCatholicos pro iure suo decem tantes,imp. ri,non modo decentia&necessaria iuris remedia,per sententias& s caedicta,sed etiam,auxilium&patrocinium via miscrite afferre vult & debet. Articulus i . ita habet: E pars una, aut statis aliquiscontra hanc editam pacem,alteri s quo eri non debet nunc,velfuturo tempore acto ipso, clam vel palam, vim intulerit aut molestiam; tum Area emajestas, Nor Oisti,nostrique O illarum fuccessores ac haeredes,tali casu non tantum ei qui vim intulerit,an acti molestiam exhibuerit,aut exhibeat,consilium,auxilium aut patrociniunusiampraestare,sed etiam asteri parti, aut Arari, qui contra hanc hcem,vim autum hionem patitur,contra vim inferentem, au actoo metantem uxilium rapatrocinium adferre volumis est debemur.

Quid clarius Qui Acatholicis cum Catholicos Ecclesiis suis spoliant, cum a fide discedere nolentes, exilio mulistant, cum ejectis sacerdotibus Praedicantes in locum surrogant, contra eosdem Chtholicos,vim arcendae iniuri causa parantes,aiixilium&patrocinium adferre vult A: debet, is non tantum permissiue se lubet, sed directe cooperatur illis actionibus prauis, &adhaeresis propagationem h-deim ignominiam & exitium tendentibus. Atqui Caesarvi pacis hoc Draeuare debet: Ergo Caesar,vi tacis,cooperari debet. Quare qui in hac re cooperationem negat,eadem operi in sententia cto Pilati cooperationem ad necem Christi facile negabit.Non enim Pontius cx sua animi sententia reum pronuntiauit,non mortem commeruisse de suo edixit, sed elutis coram populo manibus erofessus,iustum &innocentem non tam positive condemnauit, qtiam ut a Iudaeis iuxta legem suam,si vellent, e medio tollerent,permini. Innocens ego sum, inquit,asanguine iusti huius,vos videritis. Atque si diceret; Leges Romanae non permittunt mihi hunc hominem absq; crimine a me

274쪽

repertum neci addicere. Quando vos autem egem habetis , s cundum quam debet mori,uti vos dicitis, neq; vultis aliter acquiescere,per melicet pro libitu vestro in crucem agite. Non equidem impedio, sed auctoritatem occidendi, quam vobis deesse audio, meo&imperatoris Romani nomine permittoe Accipite milites,lictores,

educite, necate,nihil obsto. Id unumscitote me hanc sententiam,non tam meo aut Caesaris,quam omnium vestrum nutu atq; nomine non

tam proferre iustitiae quam insanae vestrae importunitati concedere. Atq; ea causa , mortem ego hanc immeritissimam neque apud Deos neq; apud homines unquam praestabo, sed vobis vestroque capiti tota sanguinis huius vitio incumbet. Quis tamen Pilatum a cooperatione excuset Is qui hunc Pacis articulum excuset.

VII. Argumentum.

Si tyrannis aliquemὲ ciuibiu innocentem adcedempsestularentotiatioqui ciuitati excidium illaturm , posse o communis lute tradi innocens,im, coetu eipse rannosisteret,i siti ablvssopeccato. ex comm. DD.sententia. E cis id tanget auim est,q-mpermittere,ut cogantur Catholiciad emigrationem, ubisacra dominorum rossi int. Grauitu item est,quamsi vel Caesar ipse cogeret quodlamen non facit ademigrandum. r. Nego Minorem. Tradere talem hominem ideo in illa necessitate licet,quia cogitur facere id,quod facere iure naturi ipse viatro tenebatur.Hanc rationem Doctores reddunt. Atqui Cati olicus, non tenetur iure ullo naturali bona Ecclesiastica quae legitime obtinet, spoliatoribus concedere, neq; aut fidem negare, aut solum

vertere. Cur enim non se defendat si possit ' Ergo tunc non potest tradi &haereticis permitti. a. . Nego quod Caesar ipse non cogat ad emigrandum.Nam s Catholici migrationi &expulsioni se opponerent, tenetur Caesar expellentibus haereticis auxilium &patrocinium adferre. Ex iisdem Auctoribus sic arguo. Etsi licet talem innocentem tradere,non tamen licet virginem ad dedecus de vitium

tradere;nimirum quia illa tali casu ad illud se offerre non debet. At- ccc 3 qu

275쪽

eo. publieanus. itfimi inquit hominum nim apud fideles. De rhyl. Assimilat Publicanis tales fratres: Infamabatur enim ob pe-eunias publicanus, Cornel. . Lap. h. L Quare,inouit, non fidelis de Christianus,sed Ethnicus & publicanus, id est, publicus peecator habendus est. Publicani enim ob rapinas, periuria, i s. Hieron P pauperum oppressiones,habebantur infames & scelesti. die. Ce nin ,bone Monitor, ciuis sit de illo estato Christi interpretum sensus,dc quam cum Ernesto faciant f r. Doctores nonprobant infamiambas essextare diuino edere retantum humano et Eretonore est ex iure diuino. Esto Antecessi diligo consequentiam. Argumentum ab auctoritate negatim non probat. Contrita Hectoritate negativa valet argumentum in paenis, qualis est isfamia. Ita , ab auctoritate legis praesertim post, vaer concedo. Doctorum: nego. Rectius arieres, acute Logiee,si sic probares. Non est in Scriptura expressa illa insanitae poena: Ergo non est iuris diuini positivi. Imperite autem sicarguis: Doctores ex Scriptura non probant infamiam et Ergo in Scriptura non continetur infamia. Hic argumentum ab auctoritate negatiatia non valet.3. Si infamia haresis est iuris diuini: ergo aliqua irregularitar 'iuris diuini . Consequemfalsum. Ergo. Negosequelam Maioris. Legisses SuareEdisput. 8.L2. n.2. de Cens didicisses irregularitatem incurri per solam infamiam Cano-xicam.

. Doctores diuidunt infamiam legalem, in ciuilem Can

nicam tantum.

Esto. Considerant eam tantum qisae ex lege humana oritur. Qui de humana tantum loquuntur, non negant esse aliquam ruris diuini. s. Si infamia poena esset iure diuino haeresi annexa , quare eriptanch. Huri e Clim aliique ad poenam istam incurrendam requirunt iudicis sententiam ' Resp. i. Facile est dictu. Loquuntur auctorea de infamiae tunici,&ciuili,ad quam incurrendam putantilli auctores necessam

276쪽

rio requiri sententiam iudicis, Quanquam sum alii qui non requi rant ut Castrus l. 2. deius . haeret. punit. c. s. aliique. Qui uidereo de haeresit,nihil ossicit Ernesto. Et si praediisti auctores , non obstante quod doceant ad infamiam haeresios requiri sententiam iudicis, tamen concedunt,eam infamiam esse iuris humani, quidni concedant esse etiam iuris diuini 3 Et sicut non concederes,consequentiam,si quis diceret: illi auctores ad incurrendam infamiam naeremsios requirunt sententiam iudicis: ergo non concedunt illam ins miam esse iuris canonici; ita&ego nego, cum tu non minori asyllogistia sic procedis: Auctores illi ad infamiam haeressos incurrendam requirunt sententiam iudicis: Ergo non eoncedunt illam ins miam esse iuris diuini. Resp. a. Auctores illi requirunt ssententiam iudicis, non ut haereticus infamiae conclamnetur, sed ut infamis declaretur. Audi Axorium quem citasti. Ille sic docet. Instit. I. p. l. 8. c. 13. Si obiicivit,infames esse ipso iure : Siquidem infamia esi iuris ergo ipso iure contrahitur. Respondeo infamiam iuris dici, quia timui per I dicis sententiam crimen esto claratum,remesi infamis; nequeenim Opus est ut Iudex condemnet reum, ut infamem, sed tant m ut crimen declaret. Sicut bona haereticorum ipso iure sunt confiscata, sed requiritur indicissententia,qua crimen declaretur. Sicut ergo ius humanum potuit crimini haeresios insemiam inurere,potuit etiam statuere,ut tamen ea locum & vim non obtineret, nisi eos condemnationem. Atque ita desecto constituisse, colligi l tur, & colligunt D .in c. Infamibus.de re uris in 6. Abban c.T imonium .de testibus. & c. Exceptionem. de except. ex l. I. de iis qui noruntur ins mi a. Videat nunc Monitor quam apposite contra infamiam iuris diuini obiiciat, quae Doctores de infamiaturis humani, iuxta leges humanas disceptant. 6. Si infamia haeresis est iuris diuini; ergo contra receptam D ctorumsententiam Christus aliquam legem nouam tulit, praeter illas colunt de fide re Sacramentorumsubstantia: Atqui non est admittensem Consequens; Ergo nec tecedens. Neso sequeIam. Lex haec infamiae est iuris diuini naturalis, non nouiter a Seriratore perlata, sed clarius explicata. Utionatu-

277쪽

r talis dictat, ut is qui iupremae& insallibili Deitestantis veracitati, eum et sussicienter proponitur,fidem denegat,infamis intestabiliri:

Respondetur ad quaedam argumenta, quibus probare nititur per missionem haeresis absoluta & pe petuam, non esse de se illi-

tarum.

I Argumentum. TannermisHe d. t. q. p. sib. s. n. ' . Aucto mo Compos Pac. c. s. q. a3. n. s L Becatim de eq. . asserunt isti, unqua eriposse : Ergo concedunt in casu auquo, satam raro, feri Certe, minus est quam raro, & minus quam rarissime. Verbo Doctores illi non probant positive, pone fieri licite talem concestionem, sed tantum non damnant absolute. Hoc tamen ipsum de Becano minim8 concessere. Iniuria ille in hanc rem laudatus. Non dicit i. cit. vix unquam concedi posse. . Supra verba attulimus. Expressissime docet, grauissimis de causis aliquanto tempore concedi etiam per pactum posse,& tunc omnino fidem proni issorum seruandam esse haereticis. Inspiciat locum Becani Monitor, 3 discat oculatius pervidere ea, quae vae, in medium pro

ferre.

278쪽

Caesari hodie propouuntur ua leges est obligationes. nia deseruandaperpetua libertate haeresin punienda; altera de congeruantarei gione in partibus CatholicisGermaniae ,im, , depraecauendo , ne Germ miapenitivab acatholicis oppressa,haeresis omnia retari apervadat. Utramque lege eruare non potest,iudicatquepseruare non posse. Ergo seruare illan debet , cuiuIest maior , utiliorque obligatio obseruatio: eam nimrum qua Hebet conseruari religionem, Repono tibi simile argumentum. Iubeant, velintaduersarii, visi Caesar pacem velit, idi solummodo Lutheranus fiat,aut leuiter etiam mentiatur. Tun pro ronuntur eouidem duae Caesari leges Hinc non mentiri,non Lutherantiare:inde conseruare fidem in Imperio. Vtrai trisue seruare non pol et Ergo eam debet, cuius uti lior obseruatio. Quid respondes ' An non utramque debet&poteste Magis tenetur Caesar haeresis imp Riendae potestatem con-a seruare,&perpetuam impunitatem non pacisci. Huam non mentiri

leuiter. Atqui hoc posterius sei er potest & diat: Ergo & prius

Ergo, frustra es cum duabus illis legibus. .

III. ArgumentUm.

Permissio haeresis adcertum Ur definitum tempus. .ad o. annos est licita. Ergo etiam adtempmperpetuum. Nego sequelaimpro- . bat seq. Si qua foret diffarum ex mente Ernesti, ret hac, quod lupe petuo tempore possit occurrere talis mutatio, utpossit haresis facile phniri es impediri. qui etiamst tio o. annorum potest hoc accidere,ct tamen licetpacisci de annis So . Ergo hac disparitis non susscit. Respond. Non consistit disparitas in eo quod utrobiq; quomodolibet possit illa mutatio euenire, sed in eo quod in tempore perpetuo haec mutatio certo , saltem moraliter , includitur &

279쪽

smutariar, o tempore vero definito non continetur, et detur Imisero sin tempor mantumuis exiguo,ceno aut valde oro biliter praeuideretur, necatorum urbentern 1 mxiorum lci Titur1ni,non posset ciuis pro illo etiam exiguo tempore im

hi item picis . sea tantum tunc licet, di pro eo tempori et mo quo pridenti hominum iudicio aestimatur,cusantes perduraturas. Ingens ergo disparitas adocillim patet. latempore perpetuo continetur cesctio causarum excusantium 1 in tempore finito,pro quo licet,non continetur saltem mor liter' iuxta prudens hominum peritoramiudicium.

Dices. Noed i homines in eo iudiciofallantur,stante teramos prudenti iudicio enim illicitum est,moralite deri non potest. Amui posito Pactoli im to de non impedit i ii haeresi, iam impeditio pro eo tende

non nunire impedire heresin tunc cum posset impe ira, ct cum es consequenterrui undamentum Eet L. iii permissionemperpetuam damnat meo praecipue, quodeuu

es. liendi nec stas aut cacae cc mi' - . Di induo,ut ante. Potestateri viteneatur,cum posset impe- direpti uice; concello. Moraliter,sive licite;nego. Item, cum celsat necessitas permittendi physica;concedo,cum cessat moralis; ne-co posito enim quod licite pactus sit pro eo tempore impunitam sinquere non potest licite, neque debet punire. Praeterea Posito seni et pacto licito atriecedente, iam maius bonum urget. Dempe satius est de rationi magis conuenit, ut pactorum legit me Initorum fides inter homines inuiolata constet, quam ut contra fidem datam

pro finito aliquo temporis spatio haeretici puniantur. Nemo pot

280쪽

test teneri, fidem, quam ex rationis praescript ectu dedit,sallere. Atqui si Princeps durante eo pacto haereticos piniret, fidem 'irami re quam optimo dedit, fallerct: Ergo non potest durante eo pacto, tencri ad haereticss puniendos. Contra. Idem dicatur depacto perpem ct absilutae impunit tis. Nimiram eo femelisito,iam ostrem Nnposse moraliterflue licia repunire. Item,tum mim bonum vetere,e qui it demsemes tam seruari,quam haereticos impediri.

At de pacto perpetuae impunitatis id m dici nequit, quia hoc.

antecedenter, non potest licite initi,& fidim obstringere,& ita coim sequente unitionem in perpetuum redcere illicitam siue moralia ter impostibilem, si ut facit pactum tem petarium. Cur ver. non possiperpetuumpactumantecedenter licit eri,uti pactum temporari potest y Ideo,qui adiro tempore, certis limitibus circumreripto,sieripotest, ut pruden er iudicetur, causas licitae concessionis minim e cessaturas. Ergo p o illo tempore prudenter& licite potest paetum iniri. At de tenpore absolute perpetuo, non potes pruaenter statui,quod nulla vi quam interuentura sit rerum vicissitudo,quae necessitatem permitendae, haeress subimoueat, imo aestimari debet & potest, serius aut ocota affuturam exstirpandae demum haeres os opportunitatem. Ergo de eo non poteli quis prudenter&licite pacisci, quia pacisceretur se non impediturumnaeresios malum,tunc cum videt se posse&debereae inpedire. Simile

aliquod reperire licet in Matrimonio cum iis ei, haereticis ineundo Nam si quis per illud intelligat se manifesto peruersonis sinum discrimini exponi, non contrahit equidem licite, quantum est de iure naturali. Qui vero prudenter aestimaret nullum inde sibi & fidei suae probabile periculum imminere, licite di absque noxa contrahit Juamuis iudicio suo fallatur, &reuera praeter opinionem grauitereinceps de religione periclitetur. Sicut ergo ille Matrimonii contractus cum hi retico illicite initur, non qui contrahentem Catholicum de facto periculo peruersonis exponit,sed qui expositurus prouidctur. Ita illa impunitatis permisso illicitepromittitur haereticis, non quae promittentem tunc cum causae excusantes cessant, obligatura est aut obligat,sed quae obligatura prouidetur. Atqui eiusnodi estpermisso perpetua: Ergo. ccc q. AD