Io. Baptistae Vici Opuscula a Carolo Antonio De Rosa marchion. Villarosae collecta et evulgata

161쪽

ORATIO V. 155

Neque enim sine verbi delectu et pondere dixi, ut literarum studiis Mentem Heroicam explicetis. Nam si Heroes a Poetis seu dicti, seu simi sunt, qui divinum iactabant.

mnus ab Aus summo shumana certe Mens Sine omni fabularum commento divinam habet originem; cui tantum deest, ut doctrina, et eruditione explicetur. Videte, quantum a vobis humana conditione maiora peto , ut PQStu Iem a vobis divinam prope Vestrarum mentium Ce-

Iebrari naturami Ηeros enim Philosophis definitur, qui sublimia appetit: sublimia autem iisdem ipsis

sunt haec optima maxima: supra Naturam Deus; in Natura haec spectabilium rerum Universitas; in qua neque quid maius est, quam Hominum Genus, neque quid proinde melius, quam Generis Humani felicitas: ad quam unam uni unice intendunt Beroes; qui fama meritorum in Genus Humanum maxime pervagata, qua Per populos et nationes perstrepente voce Cieero eleganter Gloxiam describit, nominis sibi pariunt immortalitatem. Itaque vestra vobis studia principio ad Deum

Opt. Μax. sunt dirigenda; deinde, prae Dei gloria,

qui nobis tu universum Genus Humanum diligentiam iubet, ad Generis Humani felicitatem Quum haec igitur proposita exposita ita sint, ei a agite, Adolescentes ad optima maxima nati, et Μente Heroica ad hanc Studiorum Universitatem

animos Deo plenos appellite, ac prolude cunctis

162쪽

terrenis affectibus de ecatos ac puros; et eum ingenti vestro proscctu experiminor divinum verum illud: Gilium Sapiensiae est timor Do mini: Mens enim, quae divinis rebus suapte na- tuia infinitis, aeternisque oblectatur, non potest non agitare sublimia, non conari grandia, non essicere egregia: quare illa est persuasio minimo temeraria, viros Pietate insignes, ubi literis applicuerunt, non sine certa divina ope, ut Cas- scirem Aaronium Cardinatim, aliosque quammultos cum mole, tum ingenio et doctrina admiranda opera lucubrasse. Dum vero isthinc Mente Beroica Sapientiam e primo limine salutatis, magno animo contemplemini, quae lieio vobis ob oculos sunt

exposita. Qui gravissimi viri praeclaris distincti insignibus heie ab dextera consident, est Publica Eruditio, quam Augustus Caesar, CAROIMA VI AUSTRIUs, Rex Hispaniariam vobis erudiendis hele

habet instructam: ut quales virtute ad imperi Romani, Regnorumque tuteIam sortissimos he II iDuces per campos et acies sibi paravit: tales sapientia ex vobis in hac umbra comparet ad eorumdem beatitudinem : quo vos invitat et com-

Plui ibus in vos legum irrogatis boneficiis, et Praeclaris honoribus huic Palatinae Militiae vestra Potissimum caussa collatis, studiosa literarum Iuventus , o spes altera ReipubIicae, o altera prae cipua Summi Principis cura: cui administrans

qui pro Rege hoc Reguuin summa virtute et Sa

163쪽

Eros THOMAs DB ΗΑRRACH ita hanc studiorum Universitatem enixe fovet, eique ita prolixe si Vet, ut quod antea saeculo contigebat, is trium annorum spatio quinque ex hoc Consessu Caesari In mendarit Aulecessores , quos Regios Episco pos designavit. Quantum autem in his ipsis sit doctrinae instar, etiam atque etiam cogitate: Omnium aetatum , omniumque doctarum gentium Principes in quaque scietitia Scriptores quemquo horum ex sua cuiusque sucultatis vi mente condere , ut vobis non solum promptos habeant, et ad manum paratos, sed, ubi usus opusve iis videatur, ab se se praeterea explicatos, emendatos, et auctos: cui facultati quisque suae proluserunt periculosis solemnium Praelectionum intra brevis simas temporis angustias factis experimentis; quibus spectati tu hunc Antecessorum ordinem lecti sunt. Hinc intelligite, quo honore, quantaque Veneratione vos eos pro equi oporteat e quod ab eorum laeva tot amplissimi Senatores adsideant ;qua loci dignitate profitentur, se suam huic Publicae Eruditioni accopio referre sapientiam , qua Praeclarissimos in Republica honores adepti sunt. Quibus argumentis plenissimis dignitatis magnum EXcitate animum; et magna uim ita iis Pulcheri imam illam notam ostendite, vos dociles, Obsequentes, et gratos ab his doctissimis Antecessoribus casti

gari, doceri, corrigi; quod hi in hac, non so-

164쪽

dissima Vrhe, vestram conditionem velint quam ornatissimam : et nunc patria pietato huic so vobis praebent, ut vos omnibus et cyclicis, et acroamaticis, quae usquam celebrantur, disciplinis instituant: nanque id est, quod haec vox Studiorum Unipersitias pollicetur. Et quidem certe ab his Doctoribus scientiae vobis omnes sunt Perdiscendae. Etonim manea et debilis institutio literaria illa ost in unam certam ae peculiarem di sciplinam tota mole incumbentium : scientiaonan Iuct eadem natura sunt , qua virtutes; de

quibus Socrates, qui in placitis habebat, ipsas

virtutes nihil aliud esse quam scientias, omnino negabat, uspiam unam esse veram, nisi ibidem Ceterae Omnes adessent. Quid Z contraxistis frontem 2 an hoc dicto vestra ingenia deterrui ZIniuriam sane facitis divinas vestrarum mentium origini. Ne supina vota concipialis, ut dormientibus vobis in sinum de Caelo cadat Sapientia; eius essicaci desiderio commoveamini , improbo invictoque Iabore facite vostri pericula, quid possitis ; conaminor , quantum possitis: vestras in

omnes partes versate vires : Vestras menteS ex

Cutite; et incalescito Deo, quo pleni cstis: eoque eonsilio, quod poetis natura evenit, vobis ipsis mirantibus , divina edideritis vestra ingeniorum miracula. Baec, quae dissero, Literati Itali momentoso illo, et ad rem, qua de agimus, aP

Diuili sed by Cooste

165쪽

ORATIO V. 159

posito verbo graviter luculentorque consirmant quo quamque Studiorum Universitatem Sapisentiam appellant. Sapientia Platoni definitur Hominis interioris purgatrix, sanatrix , ConSumatrix: Interior autem Homo mens, et animus est; utraque pars originis vilio corruptissima: mens ad verum lacta salsis opinionibus, Et erroribus aestuans; animus natus ad virtutem Pravis affectibus,

et vitiis excruciatus. Igitur hoc est huius Publicae Eruditionis propositum, ad quod oculos collimctis

oportet; vos huc mente , animoqne aegrotos Con- vcnisse Ob vestrae melioris naturae medelam, Salutem , persectionem. Neque enim haec , quae dico stultus aliquis derisor subsannet: nanquo QO-rum, quae dico, eruditos omnes mihi habeo auctores illo a corporibus ad animos sapienter translato vocabulo, quo studiorum Universitates

Blica appellant Gymnasia : quod , quia Antiquisnoso comia erant in Cognita, uti gymnastica, quae in thermis exercebatur, eorporum, ita in studioxum Universitatibus vires reficiuntur, firmantur augentur animorum. Haec si cogitaveritis, ingens illud o vostris studiis emolumentum percipietis, vos Rei Literariae dare operam, qua Velitis, non videri, sed esse doctos; quod a Sapientia desideretis Curari, sanari, perfici; nam de omnibus aIlis sive Naturae , sive Fortunae bonis homines sat habent

videri; de una salute omnes se se e SSe revera Sanos

exopiant. Hoc fine, qui Sapientiae proprius est ,

166쪽

vobis semel proposito, iam illi longe minores vestris

animis excidant necesse est,divitiae nempe, et honores; et opibus aucti, honoribus cumulati non desti teritis fieri usquc et usque doctiores ; omnis frausa vestris mentibus aberit, VanitaS OmniS , et Im

Postura, quod non eupiatis videri , sed desido retis esse doctissimi: vos nec ulla assiciet in alios, neque adeo aliorum iu vos perstringet invidia ;qua utuntur , qua laeduntur opum avidi, honorum ambitiosi: et quae inter illos Invidia ost, inter vos fiet generosa aemulatio; quod id om nibus citra invidontiam commune bonum , ut sunt omnia divina, quia insinita, desideretis vestram mentium , ac Proinde animorum a cor

poris contagione Secretam νοθειοτητα. Nam quo Icurta contenti literarum suppenco ile , non Solum ineptam , Perversam quoque etiam accusant hancita Studiorum Universitatibus docendi rationem; tibi nedum alii alia , sive adco eadem, alio tamen argumento , aliave methodo , sed saepe prorsus contraria doceant: Incommoda sane ratio satemur quidem: nanque optima Perpetuo tanI-sermis optanda esset: sed quando ea per rerum naturam ah tribus his Pulcherrimis necessitatibus Pernegatur, novis Inventis novis detectis Veris , novis castigatioribus CurIs; haec, quae a istis accusatur, docendi ratio optima est; et oti tres has vicissim , quas affert haud spornendas utilitates : principio ne quis vostrum in ullIuS

167쪽

nagistri verba sacramento adigatur ; quod plerumque sit in Scholasticorum disciplinis : deitidone ullo Literarum Saeculo abripiatur , ut in privatis Gymnasiis 3 cuius fluxa studia ut Cooriuntur, sic occidunt, et repente adulta , repente eon senescunt; at Iiterariae operae , quae immortalia opera ossiciant, Aeternitati locandae sunt: po- Stremo , quod ad nostrum argumentum in primis attinet, ut pernoscatis , ecquid boni aliae

aliis disciplinis commodent, nam quaeque aliquid in se boni habet, ecquid omnes in ipsam Sapientiae Integrae summam conserant I ad quam capessendam, liberales Adolescentes, vos serio seduloque et moneo, et exhortor. Hac igitur potissima de caussa audite omnes disciplinarum Doctores , eo tamen, quod diximus, Proprio Sapientiae proposito , ut Eorum doctrinae Curent , Sanent , persciant omnes vestrarum mentium, animorumquct facultates. Et Metaphysica inteI- Iectum a sensuum carcere , Logica rationem a

salsis opinionibus, Ethica voluntatem a pravis affectibus libere it Rhetorica, ne Iingua mentem,

neve mens Caussam aut Prodat, aut deserat:

Poetica , ut effrenes phantasias aestus temperet e Geometria ingenii errores contineat: Physica vero. Stupore vos EICitet, quo defixit cum suis Natura miraculis. At enim non hi sunt amplissimi ho-

noxiam fines, quibus Sapientia beatur; proponite vobis, et expectate longe splendidiores. Studiis

168쪽

nanque Linguarum, quas nostra Christiana Beligio colit, ut suas cum praeclarissimis historia D niversae populis Sermones serite ; omnium an tiquissima cum Hebraeis; omnium elegantissima cum Graecis, omnium majestatis Plenissima eum Latinis: quumque Iinguae sint serme naturalia morum vehicula , Orientalibus, quae ad Linguaci

Sanctae Captum Sunt neceSSariae, ut ante omnes

Chaldaica , vos in urbe omnium maxima , Baby- Iono Assyrii magnificentia, Athenis Graeci Attica vitae elegantia , Romae Latini animi altitudine imbuant. Lectiouo historiarum maximis Orbis ict- rarum Imperiis , quast unquam floruerunt, animis praesentes adeste : et ad Civilem prudentiam exemplis firmandam , expendite origines, incrementa , status, devolutiones, et interitus POPulorum, RQ gentium ; et ut rebus humanis flagitiosa Fortuna superbo dominatur , ae super Fortuna ut Sapientia firmum , ac stabile regnum obtinet. At hercule illa Ρoetarum cum ineffabili, quia hominis mAxime propria voluptate, qui Suapte na- Iura fertur ad uniforme , personarum in omni vitae genere sive moralis, Sive familiaris, sive civilis ad icteam optimam, atque ob id ipsum crissimam graphuce descriptos observate charaeteres ; ad quos vulgaris' naturae hominos collati, quia vita non constant, ubi non Constant, ipsi Potius salsi esse videantur : eaque ratione in Praestantium Fabulis Poetarum numnam Naburam

169쪽

ORATIO V. 165 vel in sua ipsius turpitudino pulcherrimam, quia

sibi semper convenientem , sui semper similem, in omni sui parte decorum divina quadam mente contemplemini: uti Deus Oph. Max. Naturae Uuiversae sive errantis monstra , Sive malignae pestes in aeterno suae Providentiae ordine et bcna, et pulchra intuetur. Qui praestan es Poetas ingenii voluptate perfusi , aeque tanta admiratione correpti legite sublimes Oratores, qui mira arte ad eorruptam humanam naturam accommodata animos quantumvis obfirmatos, affectibus, qui a

Corpore commoventur, in ProrSus contraria volentes contorquent: quod unus praeterea praestat

t. Max. Deus , at per Suas in immensum adversas victricium auxiliorum divinas vias , quibus hominum quantumlibet affectibus terrae defixas mentes caeIesti voluptate ad se trahit. Ad haec humana accedant illa sublimia Naturae. Geographia magni itineris duce; cum Sole universam

terram, et Oceanum ambite. Astronomiae observationibus Planetarum peragrate OrbeS , COecasa ,sinuosas Cometarum explorate vias. Cosmo

graphia vos sistat adinammantia moenia Mundi. Tandem vos Metaphysica Naturam supergressa in beatissimos , interminatosque Aeternitatis campos educat; ubi in t Divinis Ideis , quantum menti sinitae fas est, et innumeras hactenus Creatas

'idete surmas, et quae deinceps creari P0β unt,

170쪽

si, uti re ipsa non est, Mundus esset aeternus. Ita omnes humanarum , naturalium , aeternarum

que rerum tres Μundos permeate : et doctrina , atque eruditione divinam serme vestrarum mentium celebrate naturam. Nanque hae sublimes medita tones certo sperare iubent, fore, uti tam altos erectosque fingatis animos, ut omnes divitias et opes, omnes honores et potentiam quam

profundissime infra vos posita despiciatis. Iam vero de Scriptorum dei tu , quo ad Integram Sapientiam auditione acquirendam sequa

mini , sat vobis sapientes hujus Regiae Academiae ordinatores suis legibus providerunt, juxta illud Quinctiliani monitum , in disciplinis optimososso deligenes s ut de Theologia divinum utriusque Instrumenti Codicem, quom Ecclesia Catholica rite, ac recte interpretatur; ejusque ab Apostolicis usque temporibus perpetua Traditio solidis Historiae Ecclesiasticae monumentis graviter fideliterque custodit : de Iuris prudentia Corpus auris Itisvinianei , Antiquitatum Romanorum locupletissimum testem, elegantiarum Latinae Lin suae conditissimam penum, et sanctius legum humanarum aerarium : de Medicina in primis Hippocratem, qui immortale elogium meritus est,

nec fallit quenqnam , nec ab ullo unquam salsus est: do Philosophia Universa Aristotelem , alios-q ae Praestantis famae milosophos, ubi is deficiat: det caeteris disciplinis eiusdem amplissimi