Io. Baptistae Vici Opuscula a Carolo Antonio De Rosa marchion. Villarosae collecta et evulgata

171쪽

ORATIO V. 165eensus alios. Ad hos omnis memoriae Scriptores Principes porro legendos hi Antecessores doctissimi Commentariis suis, tanquam digitum im tendentes vos dimittent instructos rationibus , ex

quibus ii optimi in sua quisque doctrina exti

tere. Quod Commentariorum genus non solum vos illexerit, ut a vestris studiorum in unabulis diurna nocturnaque manu versetis optimos; sed illa investigatione caussarum, ex quibus ii extitere optimi, VOS Praeterea excitaverit, ut ideam persectiorem

fingatis; ad quam ipsi doctrinarum Principes Compositi de exemplaribus fient exempla; ita ut super

eorum archetypis eos aemulari , et superare quoque etiam possitis: qua ratione, nec certe alia scientiae artesve emendantur, augentur, perficiuntur. Neque enim venia digni sunt, qui in mediocribus, ne dicam, imae notae Scriptoribus legendis omnem literariam vitam contriverint pquos iis haec Publica Eruditio suis legibus aca de inicis haud sane commendavit. Totum autem audiendi tempus nihil aliud agite, quam conferre quae didiceritis ; ut quaeque inter se ConStent,

et cuncta in quavis scientia consentiant : ad quod saciendum ipsa humanae mentis natura vos duxerit; quae uniformi, convenienti, decoro Summopere delectatur; ut Laitini sapienti vocabula Scientiam appellasse videantur ab eadem, unde dicitur Scitias, origine, quod idem ac Pulcher significat: quia, eum pulchritudo sit membr

172쪽

Tum inter se, omniumque in aliquo praestanti Corpore iustus commensus ; sciensia nihil aliud existimari debet, quam mentis humanae Pulchritudo: qua homines semel capti formas corporum

vel maximo luculentas ne advertunt quidem; tantum abest, ut iis commoveantur. Isto conserendi

firmato habitu , vobis Parabitis facultatem Scientias ipsas intor se conserendis quae, tanquam caelestia membra divinum Sapientiae Integrae , ut ita dicam , corpus componunt. Quumque Ratio Humana 'thagoraes sit haec ipsissima rerum Spiritualium collatio, quam sive explicat, Sive involvit exemplis numerorum; eo Pacto Rationem Humanam Universam perficietis ad purissime ,

et candentissimae Iucis instar; quae, quocumque mentis oculos convertatis, suos dirigit radios; ita ut omne, quod dicunt, acibilo, omnesque eiuSPartos quam bellissimo Sihi convenire, respondere, conflare , tanquam in uno aliquo PunCto , i iν unaquaque vostra cogitatione conspiciatis : quod

est absolutissimum Integri Sapientis exemplar. Ad quam nam autem disciplinam egregie praeter Caeteras animum applicetis, nanque , ut sitis Rei- Publicae utiles, aliquam unam in ea Prositeri vos, Oportet) ipse vos vuSter Genius edocebit voluptate, qua in illa practer caetoras ediscenda persundi

Sentietis: eo nanque critorio natura utitur, quae

vobis. in id a Summo Numine tutor datus CSt, ut sciatis, ibi volentem lubentemque veStram esse

173쪽

ΟRATIO V. ' 167 Minervam. Quod consilium cum sit natura tutissimum ; mihi tamen, qui vos ad optima maxima hortor, haud spIendidissimum esse videtur. Saepe enim in homine optimarum maximarumque rerum facultates insunt ita abditae , et Consopitae , ut vix ac ne vix quidem ab earum compote sentia tur. Cimo Atheniensis, est vuIgatissima historid, . homo sane plumbeus , adolescentulam efflictim deperibat; quumque haec ei joco, tanquam rem illius natura negatam dixisset , se eum, Cum mi litum centurio factus esset , amaturum ; homo militiae nomen dedit, et in belli ducem praeelarissimum abiit. Socratos ingenio ad flagiιia im- Pense Proclivi natus erat : sed divino quodam natu ad Sapientiae studium conversus ,. Primus Philosophiam do Caelo revocasse dictus est, edomnium Philosophorum Parons appellatus. Cum

quibus veterum recentia componamus Exem PlaPraeStantium virorum, qui mira sua sibi ignota ingenia aliena sapientia experti sutilia Iulius Narrarinius Cardinalis de se forensem Operam, gregarium militem , privatae sortunae aulicum Praebuerat at per alias ex aliis ei vilium agendarum rerum occasiones natas , et ab amplissimis viris imprudenti objectas sapientissimus vir Politicus factus est; qui apud Ludovicum XIV. Galliae Regem particeps se elorum, Perraro ma gnae fortunae exemplo in langa potentia obiit Franciὀeus Guiceiardinius , in Romano foro

174쪽

Iuris prudentiam profitebatur : at a Susinras sui

temporis Pontificibus ingratiis , atque adeo invitus compluribus Ρontificias ditionis Urbibus Proscctus impositus, cum per occasionem Gallici belli , quo Cai olus VIII. Italiam omnem con-CuSSerat, Complura eum Gallis gravissima e bello nata negocia Summorum Pontificum mandatis tran egi sint I ea de causa ad res Italiae sui tem- Poris scribendas animum adjunxit; et Italicae Linguae Bistoricus omnium iacile Princeps extitit. Quapropter quoquoversus mentis oculis cir-Cumspicii e I quoquoversus ingenia circumagite ,

abditas et abstrusas vestras lacuItates scruta minor,

ut vestrum ignotum forsan splendidioris naturae Genium agnoscatis. Ita tantosnso Scisntiarum

Orbe circumacto , quam Potissimum delegistis , eam altiore, quam ipsi viri docti iaciunt, animo Prostea mini : non tantum paucis exemplis totum genus complectar Medicinam ut bene mor- hos curetis ; Iurisprudentiam , ut sapienter de jure re pondeatis 3 Theologiam , ut divinarum

Terum rectam doctrinam custodiatis : sed quo ingenti animo , sublimiquo arte vobis auditio , Iectioque praeiverint, copse animo , eapse arte Sequatur necesse est lucubratio. Ea nanque Seri Ptorum Prinei pum perpetua sto audiendo , sic legendo firmata consuetudo egregiae naturae Sponte

Vos duxerit , ut eos ipsos iu lucubrando iudices obis semper praesentes adhibeatis di et illud a

175쪽

ORATIO V. I vobis-metipsis identidem seiscitemini , Mediet , propositis exemplis insistam ) quid, si haec , quae meditor scriboqne, ipso audiret Hippocrates 2 Iurisconsulti illud, quid, si haec audiret Cujacius 7 Illud Theologi, quid , si haec MeIehior Canus audiret 2 Nam qui Scriptores, qui

temporum vetustatem pertulere, sibi censores Proposuit , non potest opera lucubrare, quae non reliqua Posteritas admiretur. Grandibus his gradibus, quibus in via Sapientiae grassemini, sacile

obis erit ulterius progredi, ut non unus aliquis Vestrum dixerit Apici Ploridum peragro lacia: et ab aliis praestantissimis ingenio , et doctriua viris aut ardua frustra tentata perficiatis, aut hactenus intentata eo nemini: vos, Medici, Pro-Positis exemplis rem peragam historiis, observationibusque medicis undique Collatis , aliosaphorismos decernere; quae duum millium , et Plus eo, annorum gloria adhuc apud unum per-εtat Hippocratem: Iurisconsulti, nominum Iuris definitionibus, qua scientia AEmilius Papiniamus IurisconsuItorum Princeps habitus est , et Jacobus G cius, vel maximo florente Erudi

torum Iuris Interpretum saeculo Sese supra omneSesserebat, Universam Iurisprudentiam per Corollaria complecti: quod praestantissimum opus ut aetate, ita Iuris sapientia grandis Antonius --der in sua IurisFrudentia 6Finianea aggressus

176쪽

1 o Io: BAPTIsTAE VI cIest; at sive in progressu dissicultate deterritus , sive morte occupatus non absolvit : Theologi, Philosophiae Moralis super Christianae Doctrinae Principiis Systema condere; quod Sybrtia Pa Aricinius Ciardinalis magnanimo ausu tentavit; de eadem re Paschatius sapientissima quidem cognitu, sed sparsa edidit; Mawebraniatius in 4pso Conatu defecit. Legite magni Verulamitaureum de Augmentis Scientiarum, et, si nonnulla excipias, semper suspiciendum, et ob urIos habendum librum; et considerate, quantum Scientiarum Orbis restet adhuc corrigendum, supplendum, detegendum i Neque vero vos in- mutos iste sive invidus, sive ignavus circumveniat rumor ; hoc beatissimo saeculo, quae in Re Litoraria essecta dari unquam potuerant, jam omnia absoluta , consummata, persecta esse, ut in ea nihil ultra desiderandum supersit. Falsus rumor est, qui a pulsilli animi Literatis differtur. Mundus enim iuvenoscit adhuc: nam septingenti S , non ultra ab hinc annis , quorum tamen qua' dringentos Barbarios percurrit, quot nova Iu-Venta 3 quot novae Artes, quot novae Scientiae excogitatao Acus Nautica , Navis solis instructa

velis, Tubus Opticus, Turri celli machina, Machina Pneumatica Boiis , Sanguinis Circulatio , meroscopium , Tubus Arabum stillatorius, Arabicae Numerorum formae, Insormia magnitudinum genera , Pulvis pyrius , Tormentum belli

177쪽

On ATIO IV. 1 aeum glandignivomum, Tholus templorum, Typiliterarii, Charta lintea , Horologium: singula

quaeque optima maxima ; et omnia Antiquis pro sus incognita. Unde orta nova navalis , et naurtica , quibus, novus Terrarum orbis detectus. et geographia mirum quantum l adaucta; nova

astronomiae observata ; novae temporum ratjoτnes , nova mundana, nova mechanicae , nova i sicae, nova medicinae systemata; nova anatome ; nova spargirica , Galeno tantopere desideraeta; nova geometriae methodus , et arithmetica facta longe expeditior ; nova bellica ; nova architecturae tanta librorum facilitas, quae vilescit , tanta copia, quae satiscat. Quomodo tam repente Humani Ingenii natura es eta est, ut alia inventu aeque egregia sint desperanda 3 Ne despondeatis

animum , generosi Auditores ; innumera restant adhuc, et forsan his, quae numeravimus, ma jora meliora. In magno onim Naturae sinu , in

magno Artium emporio ingentia Humano Generi Profutura bona in medio posita sunt; quae ha-Ctenus iacent neglecta , quia hactenus ad ea Mens

Heroica animum non advertit. Magnus ADx-cer in AEgyptum delatus uno suo magno oculorum

obtutu Isthmum vidit, qui Erythraeum a mari Mediterraneo dividit, et quai Nilus in Mediterraneum emuit, et Asrica Asiaque continentur; et dignum reputavit , ubi suo nomine urbem sun- daret Alexandriam; quae statim et Africae, et

178쪽

Asiae, et Europae , totius Mediterranei maris, Et Oceani, Indiarumque commerciis celebratissima fuit. Sublimis Galilaeus Venerem corniculatam observavit ; et de Mundano Systemate admiranda detexit: Observavit ingens Chamosius lapidis a funda jacti motum ; et novum systema Physicum est meditatus. Christo horus Columbus ventum ab occidentali Oceano in os sibi adspirantem Sem sit ; et eo Aristoistiis argumento , ventos u erragigni, alias ultra Oceanum esse Terras conjecit, et novum Terrarum Orbem detexit. Magnus Hugo Grotius , unum illud Lisii dictum, avne quaedam Pacis, et belli jura , graviter advertit; ac G Iuro Belli, et Pacis admirabiles libros edidit; a quibus si aliqua expunxeris , in Om- parabiles non immerito dixeris. Quibus illustribus argumentis , quibus exemplis amplissimis, Ad

Ioseuntes ad optima maxima nati, Mente Heroica, ac Proinde magno animo Litorarum studiis incumbite ; Integram Sapientiam excolite , Rationem Humanam Universam perficite: divinam sere vestrarum mentium celebrate naturam: aestuate Deo,

quo pleni estis: sublimi spiritu audite, legite,

lucubrate r herculeas subite aerumnas ; quibus eXant latis, ab vero Iovo. Opt. Max. vestrum di Vinum genus optimo jure probetis : atque adeo vos Heroas asserite, aliis Genus Humanum ingemtibus commodis ditaturi. Quae amplissima in Uni Verεam Humanam Societatem merita sacili nego-

179쪽

cio et divitiae , et opes, et honores, et Potentia in hac vostra Republica consequentur: quae tamen si cessaverint, non manebitis: et eum Seneca aequo animo, hoc est, non elato, si advencrint , excipietis; nec demisso , si abierint, resignabi his stultae furentique Fortunae: et Content i oritis eo divino, et immortali beneficio , quod Deus Opt. Max. , qui nobis, ut Principio diximus, in Universum Genus Humanum diligentiam jubet, vestrum aliquos praecipuos delegisset, Per quos suam in Terris gloriam explicaritinabita in R. Noapol. Academia XLIT. Kal. μν