C. Cornelii Taciti Opera: cum indice rerum, ad optimorum liborum fidem ...

371쪽

aeetatur, Monesi, nobili viro tradidit, adiectis Adi benorum auxiliis mandavitque, Tigranen Armenia exturbari, dum ipse, i positis adversus Hyrcanos di cordiis, vires intimas, Olemque belli ciet, provinciis Romanis minitans. III. Quas ubi Orbesoni certis nuntiis audita sunt, legiones duas cum VeruIano Severo et Vettio Bolano subsidium Tigrani mittit, occulto praecepto,

eo ositius euneta, quam festinantius agerent quippe bellum habere, quam gerere malebat. Scripseratque Caesari, propris Muce opus esse, qui armeniam defenderet: . Syriam, ingruente Vologese acriore in discrimine esse. Atque interim reliquas legiones pro ripa Euphratis Iocat tumultuariam provincialiunt manum armat hostiles ingressus praesidiis

intercipit.

IV. Et, quia egena aquarum regi est, castella fontibus inposita quoinam rivos congestu urenae abdidit. Ea dum a Corbulone tuendae Syriae P Tantur, acto raptim agmine 'neses, ut famam sui Praeiret, non ideo nescium aut incautum Tigranen offendit Occupaverat Tigranocerta, urbem copia defensorum et magnitudine moenium validam. Ad

haec icephorius amnis haud spernenda latitudin' partem murorum ambit et ducta ingens lassa, quanuvio dissidebatur. Inerantque milites et provisi

ante commeatus quorum subvectu Pauci, aridius progressi et repentinis hostibus circumventi, ira magis, quam metu, ceteros accenderant. Sed Partho ad exsequendas obsidiones nulla cominus audacia, raris sagittis neque clausos exterret, et semet frustratur. Adiabent, cum promovere scalas et machinamenta inciperent, facile detrusi, mox erumpentibus nostris, caeduntur. V. Corbulo tamen, quamvis secundis rebus suis,

moderandum fortunae ratus, misit ad 'Iogesen,

372쪽

qui expostularerit vim provinciae inlatam astatim amicumque Regem, e Orte Romanas ireumrideri. omitteret potius Odiridionem, aut . quoque in agis λο- seia castra ponturum. Casperius Centurio, in eam

legationem deIectus, apud oppidum Nisibin, septem

et triginta millibus passuum a Tigranocerta dista tem adiit Regem, et mandata ferociter edidit. V Iogesi vetus et penitus infixum erat, arma Romana vitandi nec praesentia prospere fluebant inritum obsidium tutus manu et copiis Tigranes fugati, qui expugnationem sumpserant missae in Arm-niam legiones et aliae pro Syria, Paratae vitro i rumpere sibi inbecillum equitem pabuli inopia. nam exorta vis locustarum ambederat, quidquid hem idum aut frondosum. Igitur, metu abstruso m. tiora obtendens, missurum ad Imperatorem Roma aeum lagatos, super petenda Armenia et manda paea, respondet moneae omittera Tigranoeerta iubet; ipse retro concedit.

VI. Haec plures, ut formidis Regis et Gesulanis

minis patraea magni e extollebant. Alii, Metilla peririsae, interpretabantur; ut omisso utrimque heuo et abeunte Vologese, Tigranes quoque Armenia abaea-ἀeret. Cur enim eaercitum Romanum. Tigranseretis deduetum eur deserta per litem, quae beu defenderant an melius hiberearisae in extrema Cappad ria, raptim ereetis tuguriis, quam in aede Regni modo

retenti nilata prorsus arma, ut Vesogeses cum Eo, quam cum Corbulane, eertaret Corbula merita toe per annos glariae non ultra perisurum faeeret. Nam, ut retuli, proprium Ducem tuendae Armeniae popinacerat, et adventare absenniustaetus audiebatum iamque aderat, opiis ita divisis, ut quarta et duodecima legiones, addita quinta, quae recen emo ala excita erat, simul Pontica et Galatarum appared umque auxilia Paeto obedirent tertia et aext

373쪽

et decima legiones, priorque Syriae miles, apud Corbulonem manerent. Θtera ex rerum usu sociarent

partipenturve. Sed neque Corbulo aemuli patiens; et Ρaetus, cui satis ad gloriam erat, si proximus haheretur, despiciebat gesta, nihil eaedis, aut praedae,

usurpatas nomine tenus urbium expugnatione dictitans se tributa e leges, ι, pro umbra Regia, Romanum tua istis inpositurum.

VII. Sub idem tempus legati Vologesis, quos ad

Principem missos memoravi, reve tere inriti bel- Iumque propalam sumptum a arthis nec Paetus detrectavit, sed duabus legionibus, quarum quartam Funisulanus Vettonianus e in tempore, duodecimam Calavius Sabinus, regebant, Armeniam intrat, tristi omine. am in transgressu Euphratis, quem Ponte transmittebat, nuIIa palam caussa turbatus equus, qui consularia insignia gestabat, retro Vasit. Hostiaque, quae muniebantur, hibernaculis adsistens, semifacta pera fuga perrupit seque vallo extulit et pila militum arsere, magia insigni prodigio, quiaFarinus hostis missilibus telis decertat. VIII. Ceterum aetus, pratis ominibus, necdum satis firmatis hibernaculis, nullo rei frumentariae provisu, rapit exercitum trans montem Taurum reciperandis, ut ferebat, Tigranocertis, vastandisque regionib , quas Corbula integra omisisset. Et capta quaedam castella gloriaeque et praedae nonnihil partum, si aut gloriam cum modo, aut praedam eum cura habuisset. Longinquis itineribus percuraaudo, quae obtineri nequibant; eonrupto, qui captus erat, commeatu, et instante iam hieme, reduxit exercitum, composuitque ad Caesarem litteras, quasi eonfecto bello, verbis magnificis, rerum Reuas. IX. Interim Coctui nunquam neglectam Euphratis ripam crebrioribus praesidiis insedit et,

ii Ponti iniiciendo inyedimentum hostiles turmae

374쪽

LIB. XV. A P. s. Io. A. V. 816. A. c. 63. 357

adferrent, iam enim subiectis eampis magna specie volitabant naves magnitudine praestantes et On- nexas rahibus, ac turribus auctas, agit per amnem. catapultisque et balistis proturbat barbaros in quos saxa et hastae longius permeabant, quam ut contrario sagittarum iactu adaequarentur. Dein Pons continuatus, collesque adversi per socias cohortes, Post Iegionum castris occupantur, tanta celeritate et ostentatione virium, ut Ρarthi, omisso paratu in dendae Syriae, spem omnem in Armeniam Verterent. X. Ibi Paetus, inminentium nescius, quintam legionem Procul in Ponto habebat reliquas promiscuis militum commeatibus infirmaverat; donec ad ventare Vologesen magno et infenso agmine, audi tum Accitur legio duodecima, et, unde famam au-

et exercitus speraverat, prodita infrequentia qua tamen retineri castra et eludi Parthus tractu belli Poterat, sitaeto aut in suis, aut in alienis consiliis, constantia misset. Verum, ubi a viris militaribus

adversus urgentes casus firmatus erat, rursus, ne alienae sententiae indigens videretur, indiVersa ae

. deteriora transibat. Et tunc, relictis hibernis, non Ρε3am neque vallum mbi, sed eorpora et arma in λο- stem data, clamitans, duxit Iesiones, quasi proelio certaturus. Deinde, amisso centurione et pauc suillitibus, quos visendis hostium copiis praemiserat, trepidus remeavit. Et, quia minus acriter Vologeses institerat, vana rursus fidusia tria milIia delecti

seditis proximo Tauri.iugo inposuit, quo transitum

egis arcerent alares qu6que Pannonios, robur equitatus, in parte campi locat coniunx ac filius CastelIO, cui Arsamosata nomen est, abditi data in Praestidium cohorte, ac disperso milite, qui in uno labitus, vagum hostem promptius sustentavisset. Aegre compulsum ferunt, ut instantem Corbuloni fateretur nec a Corbulone properatum, quo, gliscen

375쪽

tibus periculis, etiam subsidii laus augeretur Ea pediri tanten itineri singula millia ex tribus legion

ores, et alarios oetingentos, parem numerum e eoAOrt bus, iussit XI. At Vologeses, quamvis, Obsessa a Paetori nera, hinc peditatu, inde equite, accepisset, nihil mutato consilio; sed vi ac nituis alares extermit, legionarios btrivit, uno tantum Centurione, Tarquitio Crescente, turrim, in qua praesidium agitabat, de-fendere auso, facta saepius eruptione, et caesis, qui barbarorum propius suggrediebantur, donec ignium iactu cireumvetii retur peditum si quis integer, longinqua et ia vulnerati, castra repetivere virtutem Regis, saevitiam et evicta gentirum, cuncta metu extollentes, facili credulitate eorum, qui eadem P vebant . e Dux quidem obniti adversis, sed cuncta militiae minita deseruerat, missis iterum ad OAE Ionem precibus, veniret propere, signa et aquilas et nomen reliquum infelicia exercitus tueretur ae dem terim, donec vita suppeditet, retentur . XII. le inferritus, et parte copiarum apud Syriain relicta, ut munimenta Euphrati inposita retimerentur; qua proximum et commeatibus non eg num, regionem Commagenam, exin Cappadociam, inde Armenios petivit. Comitabantur exercitum,

Praeter alia sueta bello, magna Vis eamelorum, Onusta frumenti, ut simul hostem famemque depelleret. Primum e perculsis PMtium, primipili Centurionem, obvium habuit, dein plerosque militum quos, diver-maa fugae caussas obtendetites, redire ad gigna et et mentiam Paeti adiperis monebat, se nisi Oictorib inmitem esse. Simul suas legiones adire, horiari,

priorum admonere, novam gloriam ostendere non et isos aut Epida Armeniorum, sed astra Romana,

duraque in iis legiones pretium laboris peis. Si singuti manisularibu praecipua errat eiris eor- flam

376쪽

peratoria manu tribueretur quod illud et quantum Meus, ubi par eorum numerus visereetur, qui adtu- maene salutem, et qui accepissent His atque talibus Incommune alacres, et erant, quo pericula fratrum

aut propinquorum proprii stimulis incenderent

continuum diu noctuque iter Properabant. XIII. Eoque intentius Vologesea premere obsessos, modo vallum Iegionum, modo eastellum quo inbel1is aetas defendebatur, adpugnare, propius incedens, quam mos Parthis, si ea temeritate hostem in praelium eliceret. At illi vix ontuborniis e tracti nec aliud quam munimenta propugnabant: Pars iussu Ducis et alii propria ignavia, ut Corbu1onem opperientes, ac, si vis ingrueret, provisis exemplis Caudinae ac umantinae cladis neque eandem

Oim Samnitibus Italico popula aut Hispanis, ae Parthis, Romani Imperia aemulis. Validam quoque re

laudatam antiquitatem, quotiens Fortuna contra daret, satae eonsuluisse qua desperatione exercitus Dux subactus, primas tamen litteras ad Vologesen, non supplices, sed in modum querentis composuit, quodpro Armeniis, semper Romanae ditionis, aut subsecti Regi, quem Imperator detegisset, hostilia faceret pacem ex aequo uti&m nec Maesentia tantum

ectaret ipsum adversus duas lasiones, totis Regni viribus adrenisse a Romanis mem terrarum reruquum, quo bellum iuvarent. XIV. Ad ea Vologeses, nihil pro caussa, sed opperiensi sibi fratres, Paeorum ae Tiridaten, rescria psit Ioeum illis tempusque eonsilia destinatum, quo de Armenia ernerent cadiaeisse Deos dignum Arsacidarum, x simu et de Iegionibus Romanis statuerent. missi post a Paeto nuntii, et Regis eOlioquium petitum, qui Vasacen, Praefeetum equitatus, ire iussit. Tum Paetus, Lucullas, Pompeios, et si qua Caesarea obtinendae donandaepe Armeniae egerant Vasace

377쪽

imaginem retinendi largiendive penes nos, vim penes Parthos, memor it Et multum invicem disceptato, Monobazus Adiabenus in diem posterum testis iis, quae pepigissent, adhibetur. Placuitque liberari obsidio segione et decedere omnem militem ibus Ammeniorum, eastellaque et commeatus Parthis tradi.

quibus perpetratis, via Mogesiseret, mittania ad

Neronem legatos.

XV. Interim numini Arsaniae is castra pra suebat pontem inposuit, specie sibi illud iter expedientis sed Parthi, quasi documentum victoriae,

iusserant namque iis usui fuit nostri per diversum iere. Addidit rumor, sub iugum misaas tegionea, et alia ex rebus infaustis, quorum simul rum ab Am mentis Rurpatum est. Namque et munimenta ingressi sunt, antequam agmen Romanum excederet, et circumstetere vias, captiva olim mancspia, aut iumenta adgnoscentes abstrahentesque Raptae etiam Vestes, retenta arma, avido milite et concedente, ne qua praelii caussa exsisteret Vologeses arniis et corporibus caesorum adgregatis quo cladent nostram testaretur, visu fugientium legionum abstinuit. I tima moderationi quaerebatur, postquam superbiam expleverat. Iumen Arsaniam elephanto insidens, et proximus quisque Regem vi equorum perrupere, quia rumor incesserat, pontem cessurum

oneri Mis fabrieantium sed qui ingredi ausi sunt,

validum et sidum intellexere. XVI. Ceterum obsessis adeo suppeditavisse rem frumentariam constitit, ut horreis ignem iniicerent: contraque prodiderit Corbulo Parthos inve eo mrvin et pabula adtrito, relicturo OsPugnationem, neque se plus tridui itinere ab Disae. Adiecit, iurei rando Paeti eautum apud signa, adstantibus , quod testi ando Reae misisset, eminem Romanum Arm niam ingresaurum, donee referrentur litterae Ner

378쪽

nis, an paci adnueret. Quae ut augendae infamiae composita, sic reliqua non in obseuro habentur: una die quadraginta millium spatium emensum esse Pa tum desertis p sim sauciis neque minus deformem illam sugientium trepidationem, quam si terga in acie vertissent Corbulo, cum suis copiis apud ripam Euphratia obvius, non eam a elem insignium M armorum praetulit, ut diversitauem exprobraret. maeati manipuli, ac Vacem commilitonum miserantea, ne lacrimi quidem temperare. I prae fletu naurpata eonaiautatio Deeeaserat certamen virtuti et ambitio gloriae, felicium hominum adfectus. nota misericordia VHGat, et apud minores magis. XVII. Dueum inter se brevis sermo secutus e t. Hoc conquerente inritum laborem potuisse suum

fuga Parraorum miri in integra uerique euneta

Tespondit: eonverterent aquilas et iuuet invaderent Armeniam, abseessu GDgrais ini malam Mn ea Imperatoris habere mandata, Corbulo perieulo Ieg

num commotum, e provises egressum quando in imeret, beantur Parthorum eonatus, Syriam repetiturum. Si quoque optimam Fortunam orandam, NeFedea, eonfeetus eiis itinerum alaerem et Deilitate camporum praevenientem equitem adaequeretur. Exin Paetus per Cappadociam hibernavit. t Vologesis ud Coctulonem missinuntii, detrahere eastella transmphraten amnemque, ut Osim, medium faeeret ille, Armeniam quoque diuersia praesidiis aeuamseri, eXPostulabat. Et postrem concessit Rex dirutaque, quae ultra Euphraten communierat Corbulo, et Α menti sine arbitro relicti sunt. XVIII. At Romae tropaea de Parthis areusque medio Capito1ini montis sistebantur, decreta ab Senatu, integro adhuc bello, neque tum omissa, dumndspectui consulitur, spreta conscientia. Quin et, dissimulandis rerum extemarum curis,mero fru-

379쪽

mentum Hebis, vetustate conruptum in TibErim i est, quo securitatem annonae ostentaret euiua PT

tio nihi additum est, quam is ducentas ferme n ves, portu in ipso violentia tempestatis, es centum alias, Tiberi subvectas, fortuitus ignis absumpsi ael. Tris dein ConsuIaros, L. Pisonem, Ducennium Geminum, Pompeium. Paullinum vectigaIibus publiacia praeposuit, cum insectatione priorum Principulis, qui gravisate sumptuum ivato reditus anteissent agminuum sexcentia sestertium ReipubL Iargis XIX. Percrebuerat ea tempestate pravissimuB-s, cum Propinquis comitiis, aut sorte provinci rum, plerique orbi fietis adoptionibus adsciscere Blios, Praeturasque et provincias inter Patres sorti, ii statim emittorent manu, quos adoptaverant. Qui magna cum invidia Senatum adeunt, ius naturae, M. horeo educeandi, a veravi fraudem et artes et brevit rem adoptionis enumerant: alia pretii eras orbis, quod η-Ita securitate, nullis oneribus, gratiam, honum res, euncta prompta et Obvia haberent Sibi promissa laxum diu aspectata in rudibrium verti, quared quis eis solitaturin parens, sine motu orbus, langa --t m vota repente adaequaret Faetum ex eo Sen tusconsultum, ne simulata adoptio in uua parte mu

veris publies iusaret, ac ne Murpandis quidem Aeris tatibus prodesaee. XX. Exin Gaudius Timarchus, Cretensis, reus istur, ceteris criminibus, ut solent praevalidi pro vincialium, et opibus nimiis ad iniurias minorum eluti una vox eius usque ad contumeliam Senatus penetraverat, quod dictitasset, is sua potestate a tum, an Pree ausibus, qui Cretam obtinuissent, grates agerentur quam occasionem Paetus Thrasea ad bonum publicum vertens, postquam de reo censuerat, provincia Creta depeliendum, haec addidit: usu pro tum est, P. Cissea Mema, eo in Eon

380쪽

sea, apud bonos ex desietis aliorum gigni. Si orat rum licentia Cinciam rosarionem eandidatorum am-hisus Latias seges Masistratuum avaritia GIpurnia

aesta pepererunt. Nam euma, quam poena, temponis Frior emendari, quam peeeare, posterius est. Ergo a verare novam provinetatium verbiam dignum με constantiaque Romana apiamus eonsilium, quo tura-lae setorum nihil derogetur, nobis opinio decedat,gualis quisque AMeatur, alibi quam is risium iudieio

esse.

XXI. olim quidem non modo Praetor, aue Orima, aed privati etiam mittebantur, qvi provisesas viserent, et, quid de euiusque Obsequis Aderetur, referrentes repidabantque gentes de existimatione tangulorum. At

nune olim aternos et adulamur et quomodo ad nutum alieMua grates, ἐta Omplius adeusatio dece nitur deeernaturque et maneat propineiasibus pot-riam suam tali modo ostentandi sed is falaa et proribus expressa perinde Oribeantur, quam malitia, quam erudelitaa. Iura saepe peeeantur, dum dem Uemur, quam mis eniamus. Quaedam immo virtutes dio sunt, severitas balinata, ἐ-ietus adversum

gristiam animus. Inde initia Magistratuum matrorum meliora ferme, ee snia inclinat, dum immo meandidatorum suifragia eonquirimus quae si area-antur, aequabilius atque eonatantius provinciae regem tur. Nam ut metu repetundarum infraeta avaritia est, ita vetita gratiarum aerione, ambitis eskiibebitur. XXII. Μagno adsensu ce1ebrata sententia, non tamen Senatus consuuum perfici potuit, abnuentubus consulibus ea de s relatum. Ox, auctore Principe, sanxere, ne quia ad eonrisium aselorum ra-

ferret, agendas apud senatum Propraetoribus P veeonsulibus grates, neu quia ea legalisis fungeretur. Iisdem consulibus gymnasium ictu fulminis consi gravit, essigiesque in eo eronia ad informe aesar