De iuris civilis docendi

41쪽

-iis laborituri negotiisque implirati, sive cogniti nem de levioribus delictis , sive etiam iurisdictionem (3Maliquando optimis gra imisque civibus committere cogerentur; fieri aliter xi potuit, qui Patrieti aliquam certe sibi acquirerent iuris cognitionem, ad

cuius normam lites diretinerenti a vero istam valde ieiunam exilemque suisse, neque ui prudentiae appellatione adhuc satis di sitam, quisque facile perspi-Heci constabat enim illa sere applieandis universalbbus quibusdam principiis et monitis aequitatis, observandis sermulis atque nolin ullis solennibus, communi hominum opinione constitutis, ad vitae Meessitudines adhiberi solitis, atque ad negotia quaedam, quae pro populi iraculi atque vitae simplicissimae rationibus sicile sufficiebant(3l . Sed quaeri possit, nonne igitur ex lege Romuli de iure patronaius (32), cuiusso Non tamen iis adseutiendum videtur, qui ex loconiorumsu, p. 3T , patere arbitrantur , iam sub Regibus Iurisdietionem eriminat, senatui competiisse quod apparebit, si vel ad ipsum hunc auctorem adiendareis, Mi de tua eiis reipis disputantem, ollam ei viris testimonio de It P. v. x s. simiai, cisae manaeumen, Min ideo di. I. p. ire.(al CL cl. voLrius , in Iur Rom. Lineament MM. IMO P. id.μ2 cf. hae re n. a. mmmmis, initae bis dum in a me ei scies is Meno-Trajectinae, T. I. P.

42쪽

fragmentum retulit renus Grammaticus 33 , iure merito concludatur, iam tunc a Patriciis iuris de tiae operam esse navatam, eum illa tenerentur patroni clientibus de iure respondere eosque in usu catos defendere; Meundum mor insu nara Mitium: risis locum , ubi dicit De μεν πατρικίου εδε τοι ἐαντῶν πελαται ἐξηγεἷσθαι τὰ ,αια, αν υ εἰχον ἐψυoι

nolim, iuusmodi ossicia patronis imposuisse Romulum, haud praeclare tamen sentio de iuris interpretatione, quam talicet illi ex patronatus instituto essentibus urerint impertiti nimirum propter ipsam ill mam temporum, de qua modo dixi, simplicitatem et exigua adeo ipsorum patronorum sesentiae iuridicae praesidia ita ut sere non assentiri nequeam ST Κ-MUsso, id accipiendum esse existimanti de ratione negotii alicuius rite su piendi, ne quid ei desit, aut in eo abundet quo nialitatis, quam vocant, periculum assere possit seb) Nolim vero propterea

43쪽

omnem pati iciis scientiam denegare plebeiis hominibus hae certe peritia praestabant, quod Mias Mes, linguae certae scriptumiectine auxilio sere destitutas, aliaque ad vitae civilis vivi mari ime IIecessaIta rectius intellexerint, siquidem clientes rerum publie rem plane rudes et in rebus maxime sucis ore Patos fuisse, ver inule est(3B.

ut eum in iureiuriorum. Ad triuietos igitur pauisti pervenit regimen ac moderatio quaeciam viis Civilis, qui quantum hac in re debuerint auctoritati ac reverentiae Pontificum, ex illo ordine ereari solitorum, non est profecto, quod ritultis demonstrem. Iam sub Regibus his quinque saeuis parebat aditus ad leges aliaque, si quae

exstarent actorum publicorum monumenta, quae, ut vero si inite est, asservabantu in secretis Regiis neque

inepte aliqui coniiciunt, Pontificem Maximum quo honore et ipse unctus est spirius quasi Regum,

44쪽

Praeterea ibident repositi fuisse videntur Amtim Commentarii, quorum, haud imo loco mentionen, inliciunt regiis et Livius tam item vnn ea sui cum,n quibus ut ait TOLLI sis ab initio rerum RoInauarum nusque ad P. Mucium Pontificem Maximum, mn mures singulorrum amisH1m literis mandaluit Ponti-nse Maximus, ellerebatque in album 3s , ' quos tamen des et plebi inspicere licuit, ut patet ex ipsis oranorus verbis, addenti Pontificem Maia nn tabulam domi Proposuisse, Potestas iit esset Populon cognoscendi. Illa vero aetates de qua nunc agimus, non videntur Romanorum studia atque indoles eo magnopere tetendisse, ut legendi acultati omnis sese

adplicuerit populus ut is qui magis bellis vicinis gentibus inserendis quam literis desectarentur, cuique

a civitatis priuiordiis quasi naturale fuisse dixeris

principiumn Non sibi , sed toti genitum se credere mundo a R. Exactis vero Regibus illam sibi servarunt et amplificarimi potestatem nam invalescens ipsorum arbitrimuin in iudiciis, cum rarior subinde evaderet legum Regiam1 usus, Patriciis sponte praebuit opportunitatem, imo necessitatem imposuit, variis se iuris qua sad cic Pro Rabir perdueli reo , c. d. iv Nisi. I. aer M. h. xiv mat. XL. M.(8s Cic. da Orat. II. 2. P Luco Pham . II ada.

45쪽

sti otii h lis exerceridi, ut in tractandis vitae eivilis negotiis suis et ientium commodis servire possent( l . Duodeein porro Tabulamini iure condito magis magis que constitui coepta est quaedam sorensis doctrina et interpietatio quae rei 'vissimae parva initia ita progrediente tempore sese exseruerunt paulatim, ut auctoritas prudentum tandem eximia et sit iuris Civilis pars et adeo quidem, ut illa incrementa haud ab os siue tore allata, visum a viris cum auctoritate tum prudentia caeteros in civitate superantibus, κατ' .rori Iuria Civilia nomine significaretur, eum millus alius Iuris 1 lentiae Romanii sons parem haberet ubertatem, neque tanti in res domesticas ac iuridiciales esset momentiri M. Illis igitur legibus latis coepit, ut naturaliter evenire solet, interprelatio desiderari prudentum auctoritate, necessariaque esse disputatio ori sua . Inciescente autem cum vitae

cultu, morum et Iuris privati amplitudine, augebantur quoque patronorum ossicia clientium propugnandi iura et commoda quae quidem officia tam late Patarunt, ut illi saepius tutoribus a curitoribus, hi

46쪽

Pupillis ac minoribus aequipararenturi quid Drum igitur,tamitos ex Patridiis mam magisque sed iam iurisprudentiae operam impendere consuevisse, ac tandem non suis cilientibus solis ivi a explicare e rumque causas defendere, emam et aliis quam pli1-rimis, quibus consilio atque essicaciore auxilio opus esset, doctrina sua et calliditate qualicumque forensi opem tulisse lubentes, inprimis eum ea res haud parum valeret ad gratiam favoremque popularem ipsis conciliandam U . Ita factum, ut ad similitudinem pristini illius instituti quasi conformaretur postulationis ac defensionis forensis negotium, iique adeo , qui aliorum causas in foro peragerent, dicerentur cαν--rum Hironi, et vel simpliciter Dummi saB, ut in illis auso ut esto Pari onus, Et desenta reos sed gratia rara essentis: Esto cliens , Iavis liveae iis persona parionia T).(li CL amrietes , l. l. p. 122. Wrimas l. l. p. a. et loci ibi all. ad Cf. Micagas l. l. P. s. bd sit testatur semius in divina t. d. in 12. L. B. adii,s M qui defendit alterum in iudicio, patronus diebium, si orator est; advocatus, si aut ius suggerit, aut pra sentiam suam ommodat amico.

47쪽

26 Neque vero Munnui illa religionis ac recromun coniunctio Pontificibiis tantum auctoritateri tribuit in

negotiis genitimi ac suntliarum domesticis mundis, sed ad stabiliendum sibi retinendumque imperium inridiciale esticacissi uini ipsis in promtu erat praesidium , quod alendarii fastorumque eum sponte quasi praebebat dii enim antiquitus apud Aegyptios alio

que populos idem sacerdotum erat et aesumabatur negotium aD , iis quoque apud Romanos. Cum vero egregiam hanc, quam ipsa muneris ratio inrietet,

augendae iii vulgus auctoritatis opportunitatem nequa

quam Praetermitterent, verum, ut temporum illorum historia testatur, et evidenterra arant quae in s quenti S erunt sommemoranda , diligenter in ordinis sui commoda adhibereut, quid mirum, scientiam alantarii aeteris eiribus reclusam essedisse, ut nemo tutus ad litigium piopeiaret, qui non ante de tempore ad agendum utili consuluisset Pontifices sis r etenim ex antiquitate notissimum , nefastis diebus nullum omnino vicaciter institui potuisse negotium forense, et declarant pervulgati illi versus poetae:(ad Acra,ri me t. XIV. a. ad quem vid rea

48쪽

ule nefastus erit , Per quem tria verba silentur; Fastus erit, per quem lege licebat agi *χ.

quamobrem uti in interiorem necessitudinem familiarum et qualiacum in Iuris Civilis placita Pontificum magna invaluit auctoritas, ita externus quoque Iuris status et negotiorum tractandorum forma ex eorum arbitrio non pendere non potuit, et faeile adsentimur adeo Pompo3io scribentiu omnium legum et interpretandi scientiam et actiones apud collegium Pontificum fuisse, ex quibus constitueretur, quis

quoquo anno praeesset privatis 5 l, quod quidem

institutum insignem eoIundem prudentiam decimare

videtur (bM. Denique inprimis quoque illae legis actiones, qua

rum iam meliorem notitiam Gad deheinus Commen

tariis exonae repertis bd . quasque paucis comm morat Pomo uos, ibid. S , ita Patriciorum impe

rium ConfirmariIII sorense atque arbitrium in nego

49쪽

prolinister instruetus accederet , ni consulto aliquo earum perito, tuique hasce litigaudi ambages prudenter adhibere didicisset. Univerae vero dici posse videntur antici ut litigandi via a ratio Methoduin

Procedendi, quam vocant recentiores secundum le-

deseripia haud diu post XII Tabulas promulgatam Lae autem non tantum simulis constabant, sive solennibus verborum conceptionibus accurate in

Iure pronuntiandis , sed et tis quibusdam, quae illam moresque veteriim Romanorum homi declaranti ut so locum citatum inspicientibus in oculos incubiti A Patriciis compositae dicuntur, ut sibi negotiorum, quae in iure sive coram magistratu

perfici oporteret, scientiam et Procurationem resedimento neque in re satis probabili repugno:

itaque ne legibus actiones sint compositae, quibusninter se honii ne disceptarent qua Ne P αἰ- , DProut vel ei, mutueret, certa Dienumque volu nisis veteresibb . ' camidum tamen, ne nimis late Procedamus, omnia omnino altibus Patriciorum , buentes. Enimvero postea quidem cum experientia edocti Plebeii homines aegre paterentur dissicultates et Pericula ex arbitrio I atriciorum lorensi enata, hi quidem pristinam sibi auctoritatem impense indi 5. cf. a. r. i. nassaetet, in Duras de legis cinomae cron. 132. p. 55 Haemu . l. l. 3 6 init.

50쪽

care studuemini: at illis adhuc temporibus, quiuiis primum descriptae legitimae disceptandi viae, in vitae balis negotiis suapte prudentia regundis plane

regnabant Pontifices, neque quisquam sicile cogi lavit de regno isto ex eorum manibus eripiendo. Tuti igitur omnia ordinabant, nec sane multum averisimilitudine herraveris, si et in quinque illis legis actionibus contentiosae quam didimus jurisdietionis, et in aliis(56 ad illarum imaginem expressis,

multum omnino valuisse existimes propriam quamdam Romanis graitatem, et in negotiis tractandis ea moniarum atque solennium studium inprimis cum Iurisprudentiae symbolicae vestigia bene multa occurrant in antiquo iure aliorum quoque Populorum , qui humanitatis cultu parum provecti sunt. quod vero ad tempus adtinet quo legi artiones consectae sint, mihi quidem vix dubium esse videtur, quin veritati omnino consentanea sint, quae habet PonpopId in L. 2 LMI nimirum demum legibus XII Tabularum iam editis ex iis clime com-

- et eum Non quin infitias ire cupiam, me et sol L. in in iure ream me, quae similiter em actio dieitur hi II. M. uem in vase Fragm. Vis, ubi vid.

Atinia dea t. R. Leipet Idad p. 22.. Dimal , . l. t. III p. 35 sqq.