D.D. virorum Epistolae et responsa, tum medica, tum philosophica. Quibus ob materiae affinitatem adduntur Encomia medicinae, nec non pulveris sympathetici, compositio accuratissima. ..

361쪽

Medicinae encomtum. . ossariam esse patrifamilias bonam valetudinem, quam rem familiarem: & principi in Republiea bene valere, utilius sit qnam opulentam habere Rempublicam. Et Plutarchus in libello de Boianae valetudinis praeceptis et At medicina in

quit sic est de numero disciplinarum liberali

um , ut politiae splendore iucunditate nulla sit inserior. Porro mercedem magnam abunde addit sui studiosis , nempe corporis salu-hritatem ac prosperam valetudinem. Cicero majore medicinam honore dignatur, cum Omnia ad illam referat commoda , quae vitiatis animis aut corporibuS aut casibus adhibentur.

Vt illud: Ita sum levatus , ut Deus mihi aliquis medicinam fecisse videatur. Vel id. Quibus autem artibus aut prudentia major inest, aut non mediocris utilitas quaeritur , ut medicina , architectura φ Talia multa non solum ille , sed & quisque serme egregius autor ch hac divina arte praedicat. Verum majora simi testimonia , quae a miraculis artis su muntur, quam quq laudibus autoris. Vespasianus igitur imperator , ut majorem divinitatis opinionem nancisceretur, Imperiumque sibi &fiiijs stabiliret, medicet artis exemplo duos curavit infirmos. Quod etiam a Pyrrho factum legimus:& nunc Gallorum reges imitantur strumas solo tactu sanantes. Resert Erasmus, nostri secul imagnum decus , Calceranum medicum potione H a qua

362쪽

ris Veron. Cardam quadam purgata , magna Vermium multit dine hominem a demonio , quo Germanice loquebatur, cum nunquam Germaniam invis1sset, liberasse. tanta est huius artis vis, tanta eXcellentia, Non audita, non scripta referam , quae ego

vidi, quique peregi solum recitabo. Laborabat mulier doloribus intestinorum assiduis , nec

prodesse videbantur somenta, non lenia medicamenta, non excogitata vivendi ratio: ad hibuimus catapotia, triginta octo dentes exclusit, rursusque numerum alium non paritum, erant tamen e glutinosa pituita, Ita haec divina ars non solum corpora a morbis, sed animos etiam a superstitione liberat. Quo minus demiror patrem Galeni somniis admonitum ut filium medicing traderet , Hippocratem ut ad Democri tum sanandum pergeret , arque alia sexcenta huiusmodi Deorum curae argumenta de hac sacra disciplina. Cacodaemonas propellere mul

ti profitentur , sed quotusquisque sine sulphu

re, vitis albae aqua , alijsque eiuscemodi acrioribus ac emcacioribus pharmacis Vt manifestum 1it uim inesse arti, & det monas moi bos eD se , sed occultioris cuiusdam naturae. Iam Verovidemus quid ipsa per se omnibus externiS Ornamentis auxilijsque nudata polliceatur ac praestet. Finem enim eius bene valere nemo negat et hocque tanti est, ut neque divitiae neque

gloria , nec potentia, nec filij nec amici, imonet

363쪽

Me Achis Euc sum. III

ne ipsa quidem sapientia aut uirtus , ubi hoc ipso destituamur, nos beatos essicere queat. Finge hominem morbo gravi atque infimabili ad mortem properantem, quid illi bonum, quid dulce aut iucundumesse aut videri , aut saltem conditionis acerbitatem lenire potest i At medicina

dum irasrbos amovet dum vitae hominem restituit , omnium bonorum, omnium voluptatum,

quas per illam consequimur causa est. Quid alijs contigerit nescio , patrem me filiosque meos superstites ob peritiam artis medicae isti in , ac meam plane scio Praeter enim quod in rudem medicum facile impingere fuisset in tam dissicillimis ac pene deploratis morbis, multo vero facilius , imo certe in minus diligentem: nunquam suae in quenquam , qui limul tam

bene & artem & natura: no strae propria nosceret , incidere potuissemus. Q amobrem cuique expediret propter se suosque, etiam si medico uti vellet , artem ipsim tenere : ut quae medicus perperam non ex arte, aut per incuriam , aut ustii sivo suorumve, aut naturet in commoda licet ex arte delinquit, corrigere possit Que etiam causa est , ut plerique optimorum medicorum modo non silpra modum avidi sint , divitiarum & ambitionis, aut caii aliquo pereant , ad extremam senectutem ac sitis incolumes perueniant. Nam Hippoc. prope centesimum, AvenZoar etiam ad centesimum trigesimum

364쪽

118 Hieron. Cardani quintum annum pervenisse, constans Omnium o pinio est. Cum igitur hac una disciplina tot & tam magnis incommodis obviam eamus, procul posita devitemus, ingruentia avertamin, iam opprimentia perturbemus, insidentia vellamus s1-ve domi sive toris sive in ipso itinere, a nascentibus a nondum natis, a pueris, adultis , iuvenibus, senibus, quippe quae illius incommoda adeo minuat, ut apud Ciceronem in Catone melior sit conditio senis praescripto viventis artis medicet, quam adolescentis luxuriose ac nequiter ita

enim apud illum Cato de se ipse gloriatur dicens

Sed tamen ut vos videtis nan plane me enerVa-vit,non affixit senectus: non curia vires meas de siderat, non rostra, non amici, non clientes,non hospites. Et rursus: Nemo adhuc convenire me Voluit, quin fuerim occupatus. Potest enim exercitatio & temperantia, etiam in senectute

conservare aliquid pristini roboris quamam utilitate illi conferri poterit φ Ad dicetis,Romani tum

hoc tanto commodo sexcentis annis carere Voluerunt, nec unquam scelicius vixere quam cum sine medicis civitas fuit. Nec perpetuo defuere Senatus considia, quibus medici philosophique

ac mathematici ex inbe tanquam pestes noxiae e i gerentur. Qui mos etiam nunc apud Turcas vi- 'get, & tamen gente illa nulla ferocior, nulla felicior, nulla numerosior. Cato quoque & Plinius eiusdem artis sunt scriptores & accusatores e

365쪽

Medicinae Encomtum II vgregij. Adrianus etiam Imperator illud vulgatum

reliquit moriem.

Videntur etiam morbi ad persectionem animi secere. Et Pinonem referunt quaesisse locum in urbe minus salubrem in quo habitaret : quoniam existimaverit robustiore in corpore animi vires magis languescere. Haec & talia multa a paradoxis parum abhorrentia, quae magis defendi solent ad artis oratoriae vires ostentandas, quam quod vel vera sint, aut veris similia, digna responsione non existimans, praeteribo : atque illos potius qgros esse iubebo, deinde felicitatem suam praedicare, animique sortitudinem extolleresinam.Quonqu am quod ad Platonem attinet nihil minus credendum sit quam ut ex habitatione morbum quaesierit, cum mille modis alijs morbi causas quaerere potuisset: nec familiares amices clientos, discipulos in idem conijcere periculum,atq prodere,Sed si modo vera haec sunt,sersan hac ratione devitare frequentiam voluit ipse sibi confidens propter eximiam omnium abstinentiam. Itaque utcunque res se habeat, omnia potius simi excogitanda, quam quod inutilis sibi atque alijs esse voluerit. Quinimo potius hac ratione 1ludijs suis o peram dare, atque libellis suis quos quotidie sa-ctitabat incumbere. Romanos vitasse medicinam, cum vitando illam maxime ob erraverint,

366쪽

aeto Hieron. Cardam nego medicos concedo : quod&Tur di facti tant : nam & inediam servant, & catapotia do- vorant, alijsque prauidijs artis utuntur, velut etiam venae sectione. Itaque maluerunt artem imperfectam habere securam, quam eum pericu Io m tanto hominum perfidia Bersectiore frui. Quanquam persectio ad paucos perventura foret,

fraus in multos. Haec ratio Romanorum ac Barbarorum plerumque quae non in artis vituperationem, sed artificum selum cedit. Possem me excusare de inculto aevo, de rudi gente, de ferinis moribus sed nobis a veritate ipsa discedere haud licet. Qui vero illud adducunt ex sacris literis, Fortitudo mea in imbecillitate perficitur:

verbum οἰσθωα non I ecte interpretantur, ut quidam imbecillitatem alij absurdius infirmitatem, etiam pro infirmitate morbum intelligentes,cum ' nullus Apostolorum aut discipulorum in Sacris literis unquam legatur aegrotasse: sed verbum illud ut a Paulo interpretandum est, insori ijs

seu calamitatibus: quales explicat, carcere S, Verbera, accusationes, contumeliaS, atque eiusmodi. Quod vero ad exercitationem attinet hoc enim secundum est genus corum, a quibus nobi-bilitatis, decoris, utilitatis ac voluptatis ratio

sumi debet nulla in parte alijs inferior artibus est. Vbique habet quod agat torpet Imperator sine

milite. Iuris consultus inter arma silet, nec nisi magna cum mole librorum consulere potest prae-

367쪽

Meilicine Encomtum. I 2 Istaptos habet limites, inter quos iudicet, neque enim assinibus, aut cognatis litigantibus iudicem se potest exbibere Provocationem habet iudicis sententia, tametii iusta, medicorum consulta non habent. Raro Iurisconsulti de vita, medici semper de summa rerum tractant. Vitari potest iu dicium dominatio, composita inter partes lite,sed non cum morbis pax aut induciae vel pacta inter cedere possunt. Auxilium medici die noctuque praesto nobis adest, beneficium sine ostenta, tu crum voluntarium non eXOrtum , gratia principum, favor populi, amicorum multitudo, existimatio, opes divinitatis opinio. Rhetor sti get apud plerasque nationes, nunquam in eadem caua ab omnibus probatur: saepius iniusta quam iusta consulit, innumeris occasionibus impedi tur : non sine multis verbis,non sine magnis stu- dijs, non absque ingenii excellentia, ac memoriae tenacitate, denique non sine maximis animi ac corporis aestubus, ad gloriamascendere potest aut finem situm obtinere. Medicus ubique inve

nil praesidia, seu ex horto dum spadiatur, seu i cultis locis dum iter agit, seu domi, seu apud pha

macopolas. Mediocre ingenium, mediocris memoria, labor mediocris : modo recta voluntas

non desit, nec plus velis quam possis fissiciunt. Obiicies intempestivos labores, vigilias, iudicia quorundam perversa, qui etiam bene acta perperam quas incontato facta calumniantur : inopinatos

368쪽

aret Hieron. Cardani . . pinatos praeterea cases, insidias aliorum medic rum & maledicentiam: tum quod maximum est, assiduam & servam operam, adeo ut miserior sit quacunque alia arte. Quin etiam versari perpetuo inter foedia & tristia, ut olim servorum tantum esset ossicium. Sit ita sane : nonne omnia haec quae Videmus, quaeque obscoena & foeda vocas nobiscum serimus, intusque habemus ' Neque triste est versari cum convalituris, sed iucundum rnam morituri presbyteris relinquantur. Reliqua

nulli contingunt,nin ei qui per imprudentiam labitur, aut qui vitam & eius commoda pro ambitione & lucro venditat : mihi inquam totis triginta annis, quibus medicinam exerceo, Vis truginta vicibus, imo ne tot quidem, hi casus obtigerunt et non servietis ullis, si artem ea integri tate exercueritis, ut illi potius qui nostra opera utuntur, nobis serviant, quam nos illis. Praeterea cognoverint vos nullis pecuniis adduci posse ut serviatis : ergo integrum cuique relinquitur vel legitime artem exercere,nec cuiquam servire: aut servire, nec legitime artem exercere, tal obiter & pro illius fine proposita vana gloria, a bitione opibusque. Iudicia vero imperitorum

vulgique ac vanas obtrectationes quisnam unquam effugit seu hac seu alia in arte ' habet tamen hoc commodum medicina, quod terra celerrime, quicquid evenerit sinistri, obtegit atque Occultat.

Bi vero qui peritus est, nihil horum vix in tota

369쪽

Medicinae Encomtum. 123 vita bis absque certa predictione, adeo ut liber sit ab omni culpa, evenire potuerit. Porro de assiduitate & serva opera non contendo, habet omnis dignitas, omnis virtus, Omnis divina operatio, secum coniunctam assiduitatem. Coeli nunquam ab opere suo cessant, non natura,non menis non Deus denique ipse et quid miraris ergo eum qui medicinam recte exercere veli perpetuo quasi operi mancipatum esse φ Illud solum quod

paucisiimi animadvertunt, sorsan malum est, e-Ntremo morbo cognoscere ac scire se moriturum.

Sed huic malo si modo malum est mini probo

viro multis modis Occurritur. Primum, quod multi absque morbo intereunt : deinde, quod breve est illud maeroris spacium: demum quod unicuique si libeat, vitare hanc curiositatem liceat, nec lotia inspiciendo,neque venas tentando. Ergo de exercitationis commodis haec Iussiciantiquae ut non mediocri admiratione digna sunt,ita qui quid in contemplatione repositum est, plane divinum est. Est autem haec tertia pars & non mi nima laudis eius. Quaerit medicus, an morbi, an sanationes a Deo immittantur, quemadmodum facit Hippocrat. sursumque mentem dirigens, Theologus evadit.Idem quid sit anima,an mortalis an immortalis,idem quid astra possint,& eodem modo an ab illis morbi sanationesque pendeant, ab ijsdem enim utrumque fieri, a quo alterum eorum fiat verisimile est. Ita motus siderum, &

370쪽

Iz . Hieron. Cargani exortus considetans, atque occases,tempora quoque geniturarum reditus non mediocrem astrol giae partem tractat. Inde adventos, anni constitutiones, pluvim, serenitatem aut nubes siccas, frigora caloresque Metheorologicum dicetis cxquisitissimum. Rursiis cum domorum considerat structuram commodaque, archielectum peritis. simum. Quibus ventis eXponendae senestrae,porticus, atrium: quibus lignis constare debeant aedes : quae cubicula aut caenacula & quomodo construenda, ut hyemali sole tepeant, aestiva at

ra restigerentur. Mitto coquorum artem, quam peniti me oportet ut norit, totque alia quae nunc

enumerando potius ad ostentationem protrahi oratio sorsan videri posset, quam necessitatis causa recitari : haec solum adjciam, quae ad medicum tantum pertinent, eique sunt propria r quo rum scientia adeo admirabilis est, ut unus medicus plura scire videatur, quam universi alij artifices aut Philoseptii. Quid enim maius dici apud mortales aut excogitari potest, quam hominem unum non solum noscere plantas omnes ac

frui ζus tum lapides, metalla pisces, aves, serpentes, quadrupedia membraque illorum universa : sed generationem tum illorum tum etiam eorum animalium quae infecta dicuntur' sed formam & regiones ubi nascantur, quaeque Ο-ptima pessimave sint φ & quod maximum est, vires, cretasque potentias ac miracula ' Vt si