Petri Criniti ... De honesta disciplina libri 25. De poëtis Latinis eiusdem libri 5. Poëmatum quoque illius libri 2. Ad hæc præter singulorum capitum sufficientem indicem, adiecimus alterum quoque, ..

481쪽

Αo ET CRINITI DE POETIstorum. In precio maRno fuerunt, Nauclerri,Syracusiae Pausmachus Hippobostmeus, Epiclerus, Cratinus, PIotius, Asotus, Ephestion .Citatur etiam in Subditivo, in Fallacia in Andria,in Annalibus, in Reneratore, in Uenatoris, in Umbris in Obolo, in Synaristosis. quam partem a Menandro, Philemone 6c Apollodoro transtulit. Neq; defuerunt antiqui gramatici, qui hunc Orcilium accusauerint, quod in uertendis a Menandro fabulis panim apte aut concinne quaedam transtulerit. Moi tuus est sequeti anno post obitu Q. Enii 3 & iuxta Ianiculum sepultus tradit. De Latio rhetore, qui Tolosanus fuit suo loco scripsimus. . L.A c c I V S caput VII. . Accius poeta inter principes tragoediam scriptores relatus est a ueteribus. Paulo iunior fuit M. Pacuvio. Natus traditur patetibus libertinis, Marcino Sc Serano Cos. Quidam seris bunt fuisse illum relatu inter eos colonos qui ex urbe ad oppidum Pisauru coccsserunt, ubi fundum siupossedit, qui de suo nomine Accianus est appellatus. Ingen o acri fuit,' in scribendis fabuIis miro studio incubuit Notum est quantu ei cocesserit Decius Brutus, uir clarissismus, cum uolucrit Accianis uersibus tempIoru ac monat, mentoru aditus exornari,quod a M. Tullio resertur. Idem Accius culter faceret in Asiam,diuertit ad poeta Pacuvii qui Tarenti agebat, cu li eo dies aliquot uersatus est,re curitreu sua illi recitaretclaudauit eam Pacuuius, et simul gradia inquit Zc sonora esse quae ab Accio scripta forent:uid

ri tame sibi duriti sicularem bacida. Quod Accius quidem minime negauit Nec se inquit) poenitere quoniam idem ferme ingenus ilet accidere quod pomis. Quae enim dura admodum Oc acerba nascuntur, paulatim mitia fiunt,atiupersectiora

482쪽

L A T I N I s LIBER r. r 'persectiora redduntur.Quae uicta gignuntur,& mollia,nu qua ad uera fruge & maturitate peruenitit. Sic inquit Accius sentiendu est de hominu ingeniis. Statura fuit admodubreui ut a C. Plinio refert, etsi imaginem sua collocauit inrede Camoenarum praegrandi forma. Citantur eiusdem Acicii fabulae complures a nostris grammaticis, ut Phoenicae, Menalippus, Epigoni, Medea, Hlcmeon, Prometheus, Philoctetes, Atreus, Neoptolemus. Marcus Cicero prae/cipue nominat Brutum, oc Argonauta 3, in qua tragoedi/dia magnopere laudatum est illud carmen de Argo naui. quod admirabundus pastor refert. Nos illud quoque ib/qciemus,ut aestimari facilius possit, de ingenio & doctrina ι poetae:

Tandi molas labitur, Fremebunda exata iηπmisonitria strepit' Prest undas voluit uertices uisu citat Ruit prolapsa pelagus,respergit,profuit,

Ita dum interruptum credas rumbum voluier, Dum quod sublime ventis exput in rapier S um,aut procellis uel globosios turbines Exs,re i hs undis concursantibus Nisi quas terrestreis pontus strages conciet. Aut sorte trimu fustira uerrens specus Subter radices peratus undamiin Ircto, Nolam ex pro undo Saxeum ad caelum eruit.

Fuit inter alios Sc Accius Labeo quius Iliadem Persius notauit ceu imperitum opus ,re insaniae plenum. Sed alibi discemus de Accio Labeone. FP L PVB.

483쪽

PvB. TERENTIVS taput VIII. Ub.Terentius poeta comicus, Carthaginiensis patria fuit. Romam perductus traditur, cum intcnera aetate foret. Quibus potissimum bellis id acciderit, patu compertum est, ut refert Aelius Donatus ex Penestellae commentariis. Illud pro certo con stat,eum Romae diligentia Terenti, Lucani Patroni accu/rate institutumatin liberalibus disciplinis eruditum. Cun facilitate ingenii & elegantia imprimis excellei et,breui cosecutus est, ut a Teretio Patrono estet manumissus. Per ea tempora in scena floruit quibus praeclari at egregii ciues

Romae habiti sunt M. Marcellus, Pub. Scipio, inFabius

Maximus.New desunt authores qui scribant eundem Te rentium maxima familiaritate uixisse, cum Pub. Scipione, C. Laelio, saepe p solitum apud nobiliores ciuitatisreceni tale, qua in re dum placere illis omni opera nititur, eoiuis comodis inseruire ad summam inopiam traditur redactus.

Statium praeterea Caecilium qui stribendis comoediis excelluit,magna diligentia obseruauit,eiq; suas fabulas more ueterum recitare consueuit. Comoedias sex composuit,easq;

ab Apollodoro & Menandro poetis Graecis in sermonem

Latinum conuertit, tanta sermonis elegantia et proprietate

ut eruditorum iudicio nihil perfectius,aut ab tu ius in eo scribendi genere habitum sit apud Latinos. Secutus est inliis Q Enniu, M. Plautum 5c Neuiu: ut ipse testatur cu suis calumniatoribus respondet. Phormionem & Hecyram iab Apollodoro transtulit: reliquas quatuor a Menandro. Aelius Donatus qui complura diligentili me de hoc poe/ta stribit, cum alia multa in eo commendat, tum praecipua dicit quod in scribendis fabulis ea arte usus est, ut 5c more antiquum retinuerit, ita temperauerit affectus,ut neque

484쪽

LATINII LIBERI. εο ad tragicam magnitudinem intumescat, neq; abiiciatur ad historicam, quod minime factum est inquit a Plauto,Afranio,& caeteris comoediarum scriptoribus. M. Cicero in epistola ad T. Atticum refert P. Terentium esse optimum a thorem Latinitatis siusin fabulas multos existimasse pro/ :Pter elegantiam sermonis a C. Laelio scriptas.Qua opinis nem idem Teretius maxime scribitur confirmasse, quo magis calumniatores mos in odisi traheret. Sicem refert in A

delphis fabula sub persona prologi:

Quod isti ledictum uehemens ex stumne, Eam laudem t ducit maximam.Cum illis placet, ibis dixit Qui uobis uniuerss a populo placent. Qisorunt opera in bello,in otio,in negotio:

insist; tempore usius est sine superbia. Eis quis

Horatius Flaccus ueterum poetam optimus censor,in GV cilio grauitatem, in Terentio artem constitui qua intercae

teros comicos mirifice excelluluQuod & Quintilianus uidetur sentire in libris ad Marcellum Uictorium. Sed idem ttamen inquit maiorem graciam habuisset, si intra trimetros constitisset. Ausonius quoq; Uergilium Homero, Teren/tium Menandro adiungit,ei 3 elegantiam Latini sermonis

Praecipue tribuit: Tu quos qui Latium Iemser ne Terent

comis, I astricto percurris pulpita socco.

Traditum est illum posta ditas aliquot Romae fabulas in Graeciam adnavigasse, quo facilius disciplinas Graecorum atq; instituta perciperet. Plurimast fabulas a poeta Mena dro in Latinu conuertisse, quae facio naufragio perierunt. De obitu illius uaria scribunt authores. In Arcadia Ohijsse, cum alii plures testantur tum poeta Ausonius ,ob nimium dolorem amissarum fabularum quas ipse naui pinmiserat. Deforma illius at effigie reseruntur complura ab Aelio ''

485쪽

4os P ET. CRINITI DE POETIs Donato, qui eiusdem comordias magna eruditione inter/pretatus est. Argumeta illa quae Terentianis fabulis praeponutu a Sulpitio Apollinari illustri grammatico compositata sunt. Quod cum aliis multis argumentis tum maximhantiquitate codicum probari potest,in quibus nomen Subpitii legitur.

C. LVc ILI V s sput Iru.Lucilius satyram scriptor,hisdem prope temporibus floruit,quibus poeta Accius,Sextus Turpilius di Statius Caecilius in scena cele/bres habiti sunt. Ex Arunca urbe Ausioniae fait,quocirca alumnus Aruncs uocatus est a Iunio iuuenale. Parentes habuit satis nobileis A ut quidam grammatici tradunt fuit auunculus Cneo Pompeio.Illud imprimis manifestum est suisse Luciliu ingenio acerrimo, in scribendis uersibus festiuo urbano. Amicos habuit et Attam a. t Actam poetam comicu Albutiu, Lapathum, Albinis, ec C. Persitu qui est appellatus ab antiquis doctissimus ad Quos scribere etia conlueuit. Praeter alios omneis Q. Philocomum familiarissime coluit. Idem Lucilius primus coepit scribere satyras,maximessi intactatus est Rutilium Lupum Carbone, L. Tubulum, & alios pluress quoru scelera a tinna gitia ferre atquo animo non poterat. Fuit enim Lucilius optimis moribus,&alienae iniquitatiuatarrimus accusator Satyrarum libros supi a triginta composuit, uti Varro re a lii grammatici ostendunt. Nem me praeterit Q. Philocomuec Laelium Archelaum, fuisse authores, ut Lucilii satyrae, in libros referretur quod a Suetonio scribitur.Nam gram

malici ueteres censoria uirgula utebantur, poeta: timcli car

men in libros diuidebant, ut C. Octauius Naevii opus de Bello Punico Q Vargunteius Ennianos annaless.Horatius

486쪽

LATINIs LIBER L A ratius Paccus lutulentum uocat Lucilium,*in scribendis

carminibus incompositum, qua in re magni authores ab

eo dissentiunt, praecipueqj Gelliussu Fabius Ruintilianus

cuius uerba subiiciemus: Satyra quidem tota nostra est,in qua primus insigne laudem adeptus est poeta Lucilius, qui quosdam ita deditos sibi habet amatores, ut eu no eiusdemmodci operis authoribus, sed omnibus poetis praeferre non dubitent. Ego quantu ab illis,tantum ab Horatio distentio qui Lucilium fluere lutulenter, ec esse aliquid quod tolle. re possis, putat. Nam et uditisun 'milia, libertasqj ec acer/hitas ec abunde salis. Hadrianus imperator eundem Lucilium omnibus poetis praeponebat, qui satyram scripsissent. Metrophane seruum habuit cuius fidem atq; industria in satyris comendauit. Mortuus est urbe Neapoli,eodem prope anno, quo Furius Bibaculus natalem habuit. Neque desunt authores qui scribant publico funere Lucilium fuisse elatum, cum annum aetatis sextum ec quadragesimum impleuisset. SEX. TvRPILIV3 ciput X. Ex. Turpilius poeta comicus ingenio faciIi fuit

et in fabulis coponendis idoneo, quocirca tantii nominis cosecutus est in scena, ut comari s Tur pilianae magnopere probatae sint a Romanis ciuili S. lnvenio apud ueteres gramaticos, tuine Turpilia summa beniuolentia coniuncitu fuisse P. Teretio, re in hisdem ludis utriusm fabulas aliquando actas. Uul.Sedigitus septimii locum Turpilio dedit inter comicos poetas,eucii Lusci Q. Ennio et Trabes praeponit.Non.Marcellus in comentarius ad filium xv comadias nominat, quae a Turpilio co

positae fuerunt, in quibus legendis atm obseruandis, dilis gentiam suam atqλ studium probat, Citatur in Philopatroia

487쪽

lo P E T. CRINITI DE POETI sinLemnis,inDemetrio,in Bethonibus,tnPedis,inEpiclero, in Canephoro in Trasitione in Demiurgo Hecyra Parate rufa ec Leucadia. Lyndia quoq; in magno precio habita esta gl ammaticis,in qua commendantur praecipue hi senarij de ovicio ec ratione uiuendi:

Profecto ιt quisque omnino contentus fuit

Itufortunatam vitam duxit maxime

ut philosophi aiunt ini,quid uis sat est. Authores sint qui reserant hunc Turpiliu ad extrema pene aetate accessisse,st in Sinuessana urbe periisse hisde pene temporibus, quibus Furius Bibaculus natalem suum habuerit.

GN. NATI Us caput NI. N. Matius tinmorti scriptor,in magno precio est habitus,quod cum alii plures, tum Aul. Gellius testatur in Atticis commentaliis. Ingenio fuit ele--ganti ec facili. In suis autem mimis quos uo cauit mimiambos,ueiba quidem noua&perlepida posuit, ut grammatici obseruarunt. Iulianus rhetor uir muItiplici OruditiOe,ornatus permultu delectatus tradit Mattianissabalis, Propter natiuum quendam leporem,& mirificam illorusuauitatem,maximein hos uersus commendabat:

. Iam tonsiles tapetes ebri fuco: Quos concha purpura imbuens venerarit. Et item Sinu amicam reficere frigidam caldo. Columbatim labra conserens labris. Quapropter edulcare conuenituitam Curasque acerbassensibus gubernare.

Idem Matius, ut quidam existimant,composuit opus hexametris uersibus quod inscriptum est de Iliade cuius carmen M. Varro di alii grammatici quandoin citant. Sed hac in re Parum consentiunt ueteres authores. Maurus Terentianus

488쪽

ra excogitauit. L. AFRANIVS caput XI.

Afranius poeta comicus, hisde ser me tempori

subus n urbe claruit, quibus poeta Teretius re ad Caecilius in sentu uergebant. Vulcatius Sedigistus Afranium huc no numerat inter cater S comicos. Operam suam atq; diligentiam posuit in togatis saluIis componendis. Sunt enim togatae illae in quibus de rebus Romanis ageretur, a toga denominatae. In his primum locuobtinuit,ut a ueteribus traditur. Menadrum poeta praecipue imitatus est,stilo &orationis charactere, quocirca sic Horatius in epistola ad Octauium Augustum:

Dicitur Afrani toga convenisse Menandro.

Furius Albinus re Macrobius asserunt Afraniu ipsum per/ multa a Menadro sumpsisse, quod ille etiam libere atq; ingenue professus est, ut omnibus aperte demonstraret, quam modestus, atq; ingenuus soret. Itaq; in compitalibus ita re spondet suis obtrectatoribus:

Fateorsumpsi non a Menandro modo,

Sed ut qui is habuit,quod conueniret mihi: Quod meum posse melius facere credidi. Cunam ingenio ac salibus excelleret,sententias passim,&a cute dicta, inserebat suis fabulis, non sine summa elegantia, re mirifica uenustate.Quod cum alii multi, tum M. Cicero testatus est. Culpatur a Quintiliano Afranius, quod in suis arilumentis amores proprios paulo impudentius uulgaue/rit: in togatis inquit excellitAfranius, utinam non inquinasset argumenta puerorum sadis amoribus mores suos fas

489쪽

ix - P E T. cR INITI DE POETIS sus. A. Gellius permultum Afranio tribuit praecipueqi siIud carmen Putauit commendandum in quo de sapienti sicloquitur:

Usus me genuit, ter peperit memoria: Sophiam me Gras uocantu s sapientiam.

Citatur idem Afranius persaepe ab antiquis grammaticis,in Hugure,in Con brinis, n Cinerario, in Compitalibus,tant undus nis,in Fratribus in Homine,in Inccdio, in Emancipato in Prodito,in Patella, in Rosia in Suspecta, in Sella, in Tatione. De obitu ipsius nihil apud ueteres legimus. FABIVS DORS E N N v S Caput Ni I. Rhius Dorsennus inter comicos poetas relatuSest ab antiquis authoribus . Vulcatius Sedigitus qui de poetis stripsit) minime hunc nominat, quo circa uerisimile est, minus nobile fuisse ha/hitum. Horatius in epistola ad cassiarem Augustum,cum de comoedia disserit, de Plauto.& Dorsenno agit,eoiuq; Dbvolas satis celebres in scenis demonstrat. Sicem de Dorsenno:

et u Quantia et enim Dorsennus edacibus in parasitis Q nam non adstricto percurrat pulpitabocco Gesht enim nummum in loculas demttere, polstiae Securus cadat an recto kt Alula talo.

Idem Dorsennus a Plinio comendatur in comoedia Acha/ristione quo loco uersiculos eius affert. Festus quom Pom/peius Afranium ec Dorsennum poetas citat,cum de tem to Ioquitur,ec hunc senarium lepidissimu Dorsenni repetit:

Sequimini praeminaciae Aquimini temeti timor.

Hic est ille Fabius Dorsennus quantum exissimare possu

mus incutis monumeto carmen hoc legebatur,ut ab A ne a Seneca relatum est:

Mostes resiste. π philosophiam Dorsenni lege. In numi s

490쪽

LATINIS LIBERI. m3 In numis praeterea uetusti atris ita Iegitur DORSEN. P. cum effigie barbata, ut prissiciilli Romani fuerunt.

N. ATTILIV scaput XIII.

. Attilius in scribendis tragoedijs nobilis habitus

est,iudicio ueterum . . Cicero sic eum nominat

ut poetam durissimii, cum scribit ad Pompeium Atticum .Fabius Quintilianus Pacuuium ec Aecium enumerauit, qui in tragoedia excelluissent, de Attilio omisit. Constat hunc secutum fuisse poetam Sophoclem,& aliquot fabulas in Latinum conuertisse, in quibus duri

orem se praestitit,ob eamin rationem a Licini,scriptor ferreus uocatus est,ut testatur M.Cicero, quo loco de Electra illius fabula meminit in libris definibus.Relatum praeterea est in ludis C. caesaris,quaedam fuisse cantata ad miserationem illius caedis contra interfectores, re ex Pacuuio in armorum iudicio, reex Ritilio in Electra. Etsi apud Suetonivgram matici nostri decepti sunt, cum paulo imprudentius Accisum pro Attilio scripserint. Vulcatius Sedigitus Attilium poetam resert inter comicos nobileis, eum Q post Naevium S Licinium collocat. Quidam existimarunt eundem esse, mihi parum adhuc compertum est,in tanta rerum obscuriotate. De obitu Sc motibus illius nihil aliud legimus in uet

eum monimentis... TRABEAs Caput XIIII. .Trabeas comoedia author, in ordine comicora

relatus est a Uulcatio Sedigito. Locum Octauia obtinuit post Terentium & Turpilium, de qui bus commode diximus. Mentio de hoc Trabea ita ueteribus gramaticis, qui psa pe citant eius fabulas. Ci/eero minime dubitauit comendare eunde Trabea,carmc b il. ν GG i lius