장음표시 사용
381쪽
terreret: anno enim superiori ad me scripserat, ducem Aurelianensem statrem Regis ipsi mandasse ut illud perficeret, atque co consilio astitas fuisse ex Germania res necessarias; itaque non video, quam excusationcm habere possit; nam si triennio, ex quo id aggrestis est, rem perficere non potuit, minime certe sperandum est ut vitra perficiat, ad quorum constructionem praeparandae essent machinae, quas hoc instrumento difficiliores esse existimo. Me autem admodum puderet, si adhibita illius opera per biennium aut triennium, nihil supra vulgus exitiali faceret. Forsan in me transferretur culpa, aut saltem mihi vitio daretur me illum frustra accersivisse. Non opus est, si placet, ut aut haec illi dicas, aut non
esse mihi amplius animum illum excipiendi, nisi videres illum se ad iter serio comparare, quo casu dices illi, si placet, me scripsisse ad te, migraturum esse me propediem ex hac regione, neque illum soran me hic reperturum; quod si etiam absentem evenire vellet, & putaret se hic commodius quam Parisiis acturum, talia enim nonnunquam in animum in ducunt , qui nunquam peregrinati sunt) poteris illum certiorem facere, carius hic quam Parisiis vivi, & pauciores esse artis, quam ille exercet, curios bs, quam in minimo quopiam Galliae oppido. Ideo autem te rogo ne meam illi hac de re mentem aperias, nisi necesse sit, quia de rebus suis ita ad me scripsit,ut non credam eum etiam rogatum posse huc venire;& credo firmiter illum eo consilio id dicere, ut se ab aliis negotiis excu- fatum habeat. Sed si cogῬsceret non esse mihi amplius animum illius opera uti, tum fortasse ideo vehementius cuperet, & diceret se id sperasse, & multas alias occasiones ea causa neglexisse. Ita enim est quorumdam hominum ingenium, ut res non cupiant, nisi postquam commodum tempus abiit; atque ut infortunium suum excusent, expostulandi cum amicis causas fingunt. Non sane quod illum non amem, generosumque& probum non existimem ; sed quia duos tantum viros novi, quibuscum aliquid negotii illi intercesserit, atque de illorum utroque, Domino nempe M. & D. M. conqueritur, non possum non suspicari illius ingenium non esse ab hoc vitio alienum, aut vero fatendum cst illum esse admodum infelicem. Uno verbo, si constitutum habet huc renire, hi
colligere debeo illum rebus suis pessime prospicere, cum nihil prorsus de
hoc mihi renunciaverit, & tamdiu neglexerit ad me scribere, licet eius modi a me literas accepisset, ut quilibet, praeter me alius aegre tulisset non datum responsum; nam praeterquam quod multa illi, quae optaverat , explicabam, rogabam illum ut nonnulla ad me scriberet, ad quaetatem mini videbatur debere responsum. Recordor tantum duo, nem-Disjti sed by Coost
382쪽
376 ' RE NATI DE sc ARTE spe utrum D. Batracius aut D. Milion traducturi essent hane hyemeni Parisis; hoc enim nimis parvi momenti existimabam, quam ut de eo ad te scriberem, si tamen id resciveris, velim ut me certiorem facias. Caeterum misereor admodum D. N. & Vellem posse me absque nimio meo incommodo infortunium ejus levare; meliore enim serie dignus est, neque ullum in illo vitium agnosco, nisi quod nunquam ex praesentibus , sed tantum ex spe sua, aut in praeteritis consilium sumat, & in dubita tione quadam itereat, quae impedit quominus incepta sua perficiat. Hoc ipsum in omnibus sere, quas ad illum dedi, epistolis inculcavi. sed tu me prudentia superas, ut cognoscas quid sit aut diccndum aut consu
Quantum ad quaestionem tuam, nempe utrum possiit constitui ratio pulchri; idem est plane cum eo quod supra rogabas,cur sonus unus sit alio jucundior, nisi quod vocabulum, pusibrum, videatur magis peculiariter ad visium referri; sed in universum neque pulchrum, neque jucundum
quicquam significant praeter judicii nostri relationem ad objectum; &quia hominum judicia usque adeo diversa sunt, nequit dici quod pulchrum aut jucundum habeat mensuram ullam determinatam, neque posisum haec melius, quam in Musica mea olimseci, explicare; ipsissima verba afferam, quia librum prae manibus habeo. Inter oblecta sensivi illud non an mo gratisinum est, quod factissiensiu percipitur, neque etiam quod dissicillime; sed quod non tam facili, ut naturale desiderium quo ρημι ferantur in obiecta, plura non impleat, neque etiam tam di fuster, ut si um fatiget. Explicabam, id quod sucili vel uculter siense percipitur; ut ex. gr. topiariorum divisiones, quae non constabunt nisi ex uno aut duobus figurarum generibus eodem modo dispostis, multo facilius comprehendentur, quam si ex decem aut duodecim, iisque varie disipositis constarent; absblute tamen dici nequie unum corum esse altero pulchrius, sed nonnullorum sententia illud erit pulcherrimum quod ex tribus figurarum generibus constabit, secundum
alios id quod quatuor aut quinque figuris constabit, &c. sed quod placebit quamplurimis, id simpliciter pulchrum dici poterit, quod quidem
determinari nequit. Secundo, una eademque res potest quosdam ad saltandum movere, lachrymas vero ab aliis elicere; nam id non aliunde oritur, quam quod ideae, quae in memoria nostra sunt, excitentur. Sic qui olim deleetiti sunt chorea, cum certa cantilena caneretur, quamis
primum similem audiunt, redit in illis saltandi animus; E contrario siquis amoenas cantilenas nunquam audivisset, nisi quo tempore insor
tunium aliquod invenisset, is sine dubio tristaretur statim atque illas alia
383쪽
viceaudiret.Quod adeo certum est, ut mihi persuadeam, camm,qui quin quies aut sexies ad fidium senum vapulasset, exclamaturum, & sibi fuga consulturum, ut primum hanc Musicam audiret. Fistularum sonus generatur & modificatur sic. Sit fistula A BCD, si tus per A immissus dividitur cum pervenit ad B, S: pars una per foramen Boxit, alia per fistulam
usque ad D desertur. Adver- -- - Λtendum autem est ventum,
qui per B egreditur , facile dissipari in aere libero, sed eum qui a B ad D ire contendit, ulterius progredi non posse , quin aerem sibi proximum propellat, atque hic codem instanti proxime sequentem, & sic usque ad D; atque hinc est quod senus eodem tempore in toto fistulae cavo generatur ; quemadmodum in tractatu meo distinctius explicare conabor. Id vero etiam est, quod illum modificat; nam quo longior est fistula, eo magis aer in ipsa conclusus vento ex ore emista resistit & proinde tardius impellitur; unde sit ut senus sit gravior. Hoc autem fit per crebras & exiguas concussiones, quae chordarum vibrationibus respondcnt. Nihil est quod addam, nisi quod si sorte in quempiam incidas, qui de me loquatur, & meminerit me esse in mundo, libenter sciam quid homines dicant, quid facere, aut ubi esse me opia
De impressione quo idamscriptorum. Varia adliscam penitumia. SUnt circiter quinque hebdomadae ex quo accepi recentissimas tuasi 8 Ianu. datas, superiores vero quatuor tantum aut quinque dies crutius acceperam. Ideo autem hactenus distuli responsem, quod sperarem me propediem ad te scripturum, me esse occupatum in impressione libri,
hoc enim consilio in hanc urbem veneram ; sed N. N. qui antea testabantur se valde velle mea imprimere, postquam me hic viderunt, voluerunt rogari, existimantes, ni fallor, me non effugiturum ex eorum manibus, adeo ut decreverim corum opera non uti; & qitanquam alios satis multos Typographos reperire possum; tamen cum eorum nullo paciscar, . Bbb donee
384쪽
3 8 RE NATI DEI CARTEIdonec Iiteras ὶ te accierim, modo ut resiponsum diu non disseras. . Et si putas scripta mea poste Parisiis commodius, quam hic imprimi, & tibi placeat illorum curam recipere, prout mihi alias obtulisti, possem illa
stitim post tuas acceptas ad te transnittere. Porro haec una difficultas occurrit, quod exscriptum meum non sit melius exaratum, quam haecepistola, quod orthographia & vi mulae non nt accuratius observatae,& quod schemata manu tantum mea, hoc est, pessime delineata sint, ita ut nisi illarum intelligentiam ex sensia desumas, ut illas sculptori explices, impossibile sit ut quicquam in illis intelligat. Praeterea optarem ut characteri & chartae pulcherrimae mandaretur, atque insuper ut ducenta minimum exemplaria librarius mihi daret , propterea quod ea quam plurimis distribuere est animus. Ut autem stias quid edere constituerim, quatuor erunt tractatus omnes gallisi, & quorum titulus generalis erit; Idea scientia universialis,qua possit turtura nostra adflummum perfectionis flua gradum elerari; praeterea Dioptrica, Metrarao Geometria; ubifilectissima argumenta , in quibus exhibetur stecimen ciιntia istius universalis, quam proponis auctur, ita ex- pluantur, ut etiam ab is, qui literis operam non navarant , intelligi pol t. In hac Idea Methodum meam partim aperio, Dei & animae a corpore s paratae existentiam conor demonstrare, multaque alia adjicio, quae tectori non ingrata sore spero. In Dioptrica praeter materiam refracti
num, & perspicillorum inventionem, dissero etiam diligenter de oculo , de lumine, de visione, & iis omnibus, quae ad Catoptricam & opticam spectant. In Meteoris naturam salis, cautis ventorum & tonitru .siguras nivis, colores Iridis explicare potissimum studeo, ubi etiam conor generatim demonstrare quaesit uniuscujusque coloris natura, quid snt coronae seu halones, & seloe seu paritelia iis similia, quae sexennio aut
septennio abhinc Romae observata fuerunt. Denique in Geometria conor generalem modum tradere omnium problematum solvendorum . quae hactenus soluta non fuerunt. Haec vero omnia conficient, ut puto , volumen soliorum non plus quinquaginta aut sexaginta. Caeterum nomen meum ex pristino meo instituto velim reticere, & quaeso ne cuiquam de hoc verbum ficias, nisi sorte ex re esse judicaveris id cum Bibliopola aliquo communicare, ut scias an velit suam mihi operam navare, sed tamen, si placet, nihil cum illo constituas antequam responsum meum acceperis; & prout mihi rescribes, consilium capiam. Vellem autem quovis alio potius uti, quam iis, qui habent commer
cium cum N N; qui sine dubio hoc illos monuerint, nam sciunt quid ad
385쪽
Sed haec chartam meam totam absumpserunt, nec restat nisi quantum susscit ad dicendum, plus temporis requiri ad ea examinanda, quae Gali-leus habet de motu, quam possim in praesens iis impendere. Experimentum de sonis, qyi secundum ventum celerius non seruntur, quam contra ventum, verum esse iudico, saltem ad sensum, nam seni motus est plane alius, quam venti. Gratias etiam ago pro experi mento de globo versus Lenith cxplose, qui non recidit, quod certe valde mirabile est. Materiam subtilem, de qua ad te sepius scripsi, diversam non suppono ab ea materia, ex qua terrestria corpora constant; sed sicut aer est aqua liquidior, sic materiam illam suppono multo liquidi rem , sive fluidiorem, sive subtiliorem, quam aerem. Quantum ad arcus reflexionem, exinde tantum oritur, quod cum pororum arcus figura corrupta sit, materia subtilis per illos fluens contendit illos restituere, ex quacunque demum parte ingrediatur. Vale. EPIs ToLA CXII.
De quodam phanomeno. Varia. De tonis musicalibin. De
celeritate in descendendo, M. HAud puto me fuisse usque adeo incivilem, ut te rogarem ne ullas mihi quaestiones proponeres; maximo enim honori duco quod hoc digneris, & magis hac ratione, quam ex ullo alio studiorum genere proficio ; sed sine dubio te rogavero ut ne inique seras si non adnitar tam praecise ad eas respondere, ac si nullis aliis cogitationibus essem districtus; haud enim est mihi satis acre ingenium ut postim ad diversas simul cogi- 'tationes animum adjungere. Et cum nihil unquam inveniam nisi ex longa variarum considerationum serie, me totum illi materiae addicam necesse est, cujus partem aliquam examinare volo. Hoc nuperrime expertus sum in causa hujus, de quo ad me scribis, phaenomeni invenienda; nam ante tres mensct satis amplam illius descriptionem amicus quidam meus mecum communicaverat, & cum meam de illo sententiam rogasset, habui necesse praesentia studia intermittere, ut Meteora singula ordine discuterem, antequam mihi potuerim satisfacere. Sed jam illius rationem utcunque reddere me posse opinor, & propositum est mihi exiguum de hoc tractatum scribere, in quo continebitur explicatio col Bbb 1 rum
386쪽
38o RENATI DES CARTE frum ΙHdis qui mihi plus negotii facesserunt, quam reliqua omnia &omnium generatim phaenomcnων sublunarium, & haec quidem mihi caussa sucrat petendi a te accuratam eam, quam habes, phaenomeni hujus d scriptionem, ut scirem an cum illa, quam habeo, consentiret; hocque discriminis deprehendo, quod tua dicat visum fuisse in oppido Tivoli, quod quidem mea non dicit, sed in oppido Frescati, quod ille latine v cat Tusculum. Quaesis rescribe mihi an certo scias phaenomenon imidconspectum fuisse in oppido Tivoli, & quodnam sit latinum eius oppidi nomen, id enim ignoro, sed satis spatii habebo ad literas tuas expectandas, nam nondum incepi tractatum hunc scribere. Caeterum velim haec sileas, consilium enim est illum in publicum exponere tanquam PhiloQ-phiae meae specimen, & latere post tal ellam,ut hominum judicium explorem.Haec materia est omnium,quas possem eligere,pulcherrima,illamque conabor ita explicare, ut qui vel Gallicam linguam tantum intelligent, possint ejus lectione oblectari. Mallem autem ut Parisiis, quam hic imprimeretur; & si id non graveris, mittam ad te illum, statim atque persectus erit, tum corrigendum, tum Typographo committendum. Habeo tibi gratiam quod me admonueris de amici mei stultitia; scilicet Iiterae quibus illum dignatus es, animos ejus tantopere instaverunt, ut oculos ejus praestrinxerint, & crediderit te melius de illo existimaturum si scriberet decem annos esse, ex quo me docebat; sed graviter fallitur, nam instituisse indoctum , & cum qui se talem ubique ingenue profitetur, gloria nulla est. Nihil tamen de hoc ad illum scribam, quandoquidem non vis, quamvis habeam satis ad illum pudore suffundendum, praesertim si haberem integram epistolam. - . Si posses Domini N. conditionem commodiorem efficere, puto illum tibi gratiam habiturum; illum tibi imprimis commendo; non dubito quin vitra persecturus sit, modo solus N imperturbatus det illisoperam;
res vero est majoris, quam putatur, momenti. Tam multi sunt Parisiis homines, qui Chimico circulatorum igne argentum absumunt, nemone reperiretur, qui vellet illum sex menses aut annum unum alere, huic uni operam navaturum esset enim opus tempore ad machinas
ejus praeparandas, & ita est in hoc quasi in typographia, in qua requiritur plus temporis ad primum Elium, quam ad mille alia excudenda.
Quantum ad refractionem, sentio cum isto Medico, & tum in hac materia, tum in plerisque omnibus Physices sundamentis constitutam habeo sententiam, sed sersin aetherem diversa ab illo ratione explico.
387쪽
ΓΡisTOLARUM PAR s II. Epist. CXII. 38t Quum mihi facies tui copiam, poterimus de his sutius colloqui. Quantum ad librum de Cainyeux, ct de Tals/Mn, judico ex titulo nihil nisi chi- meras in illo contineri; & pariter caput illud vocale dolum sine dubio aliquem tegit; quod enim in illo sint organa & tubi, sicut in Argentinensis horologii machina gallum gallinaceum reserente, qui totam orationem dominicam recitat, viX puto.
Circulos dividere in 27 & 29. partes aequales, possibile est, mechanice; sed non Geometrice; potest quidem dividi in 17. ope cylindri, licet id pauci possint estacere; non vero in 29. & si velis hanc ad me deis
monstrationem mittere, ausim recipere me ostensiurum illam non cisse ac
Quantum ad quaestionem tuam Musicam de transitu ab uni seno ad tertiam minorem, nihil habeo quod respondeam praeter conjecturas, &in hoc prope dubito an praxis recta sit hoc unum possum dicere quod cum fit transitus ab uni no ad tertiam, id non fiat in fine, sed in medio
cantilenae ad aurem excitandam, ad quod varietas potissimum requiritur. Haec autem varietas in duobus potissimum observatur; primo cum duae partes per motus contrarios procedunt, quod quidem hic non occurrit; ascendit enim utraque aut descendit. 2. Cum per motus inaequales progrediuntur, quod in priori est valde sensibile, nam cum pars aina ascendat quinta una, alia vero tertia una, magnum inter illas distrimen observatur, quatenus superior pars quae per gradus conjunctos δε- Iet procedere, tam magnum saltum rcpente faciat, Z c contrario ima pars una tantum tertia ascendens solito modo procedat. Sed in altera videtur utraque pars aequaliter descendere, intervallum enim quintae unius
in ima parte non cst sensibilior multo, quam intervallum tertiae in superiori; atque ita in hoc loco non est magna varietas, quod quidem illum efficit tristem & injucundum. Praeterea superior pars attentionem multo magis excitat ascendcndo, quam descendendo; habes de hoc id omne quicquid mihi stiti calamum venit. Quantum ad aliam quaestionem, illa meditationem requirit. Multae enim diversae vires in ea considerandae veniunt. Nam primo si pondus esset in spatio quopiam vacuo, in quo aer neutiquam officeret, & suppo- .neretur opus esse illi tantum semisse temporis ad idem iter pervadendum, cum a vi duplo maiore impellitur; demonstravi aliquando hanc proportionem sequi; si chorda sit pedalis, S pondus transeundo a C ad B, momentum unum impendat, chorda bipe)alis impondet tantum ρ momen
ti si sit quatuor pedum, impendet v momenti; si octo pedum, mo-ysi si s menti;
388쪽
38i RE NATI DE CARTEsnienti; si sedecim pedum, momenti,& sic in infinitum. Sed tamen non definio quam longa esse debeat chorda, quae duobus momentis respondeat, numeris enim, saltem ut puto, nequit explicari; sed ex aliarum proportione videtur, quod deberet esse longior plusquam quinquies; quod vero cx hac longitudine abest, fit ex impedimento aeris, in quo porro diversia duo sunt aestimanda, nempe quantum impediat in initio, & quantum postquam moveri incepit; quod iterum cum augmento celeritatis motus comparandum est, quod sane difficillimum est in circulari motu, cujusmodi hic est; res aliquanto facilior evaderet, si supponeres pondus recta deorsum tendere. Quantum ad vibrationes, qbae fiunt a C ad D, eaedem semper essent, nisi aer obstaret: si quid enim in vacuo moveretur, indesinenter move-
. retur, atque eodem modo: verum causa cur desinat motus chordae t
studinis semel pulsatae, diversa est plane ab ea, quae sistit motum chordae altossispensae, ita ut putem motum chordae testiudinis citius forsan in
vacuo, quam in aere desiturum.
Non memini amplius quid de Zenonis argumento scripserim ad D. Clerselier, sed tempus quo inuus testudinem ast uetur facillime ass- gnari potest; nam cum equus iste progrediatur decuplo citius quam i 1ludo; & quandoquidem jungendo ad decimam leucae partem huius decimae decimam, atque iterum decimae decimam & sic in infinitum , mnes hae decimae simul junctae conficiunt itaque hujus nonae decuplum sunt v , ad quarum finem equus ad eundem cum testudine locum deveniet. gr. si Α D sit leuca una, BD vero altera, ct DC leucae
unius decima pars; DE vero una nona, incipiat autem equus currere versus B a puncto Α, & testudo a puncto D; quum haec venerit ad punctum C, equus erit in puncto D, propterea quod Α D est decuplus lineae PC; sed cum illa venerit ad punctum E, equus etiam idem punctim E attigerit, propterea quod A E est decuplus lineae D L. Quantum ad triangulorum vibrationes, video te non observasse quid
per impedimenti aeris intelligam, licet in prima epistola, quam hac de
389쪽
re dedi ad Dominum de Carcavy, id uberrime explicuerim; non enim tum intelligo impedimentum hoc, quod ex corporum, quae moventur, figura pendet, quodque fateor esse majus quando triangula meo modosiispensa sunt, quam cum tuo, ut observas; sed illud potissimum intelligo quod ex eo oritur, quod cum aer non sit persecte fluidus, debet corpus aliquod in aequilibrio suspensum, maiore vi impelli, ut valde celeriter moveatur, quam ut lente, cum vero triangula meo modo suspensa sunt, nullae sere illorum partes in aequilibrio unquam occurrunt, sed vestro modo sere omnes & sere semper ita sunt. Caeterum tua de hoc exinperimenta exacta esse nequeunt, nisi regulam aliquam certam sumas, juxta quam illa disponas; & si examinaveris in quovis triangulorum, aut aliorum corporum meo modo suspensoriim genere, id quod super hoc definivi, mihi persuadeo te deprehensurum nihil deesse rationi meae praeter exiguum illud impedimentum, quod aer affert corporum planorum
figurae. Non scribo ad D. N. propterea quod nihil habeo, quod ipsi gratum renunciem. Vale.
De pluria purpurea. Contra librum quendam de Phyrsca. Contra quendam perstitillarium. AGo tibi maximas gratias pro libro de pluvia purpurea, quem ad me misisti; observatio quam continet est pulcherrima , & cum a D. Vendetino Matheseos perito & optimi ingenii viro secta fuerit, nullus dubito quin vera sit. Nihil etiam video, quod possit objici contra rationes , quas ipse proseri, quia in ejusmodi rebus, quarum experientia non frequens habetur, saris in imaginari causam, quae possit effectum propositum producere, licet possit ab aliis produci, neque vera cognoscatur. Sic sacile crediderim posse ex variis terrae locis ejusmodi exhalationcs emitti, praesertim vero ex iis, in quibus est vitriolum, ut aquae pluvialibi nubibus immistae illam rubram efficiant; sed ut certo constaret veram omnino causam inventam fuisse, mihi videretur aliquo experimento fuisse probandum, non quidem quod vitriolum rosarum colorc tingatur, sed quod vapores quidam ex vitriolo extracti, &juncti cum iis, qui
ex bitumine extulantur, iisque immisti ex quibus fit aqua pluvialis, it
390쪽
circa locos Bruxellae adjacentes semper manentibus , nunquam tamen adinhuc nisi hac una vice observatum sit rubram ibi pluviam decidisse. Quantum ad Bononiensem lapidem, jam pridem de illo audivi. sed nunquam vidi, atque ita temere esset, si vellem illius rationem reddere. Quod ad librum D. Regii ne unum quidem de Metaphysica verbum continet, quod opinionibus meis e diametro non adversictur; quantum vero ad 6 Physicam, licet nihil in illa viderim, quod non possim suspicari trulum a me desumpsisse, tamen multa, prout ab ipis sunt scripta, salsa sunt, propterea quod illa perperam intellexit; ut nominatim id quod ille bis repetit de musculorum motu, desumpsit, ut puto, ex scripto nondum a me vulgato , cujus cum habuerit exemplar sine dubio impersectum, & absque schematibus, haud miror quod illud male inte
Deberem sine auctorem libelli, quem ad me misisti, non vituperare, quandoquidem video illum conatum fuisse nonnulla ad praxim redig re i quorum theoriam expositi in Dioptrica mea, in qua licet mihi fuerat praecipue propositum telescopia explicare, tamen in septimi, aut octavi discoersus initio obiter locutus sum de perspicillis, quae vitia visus subi vant; & quidem ea tum pro senibus, qui eminus melius, quam comisnus, tum pro iis, qui cominus tantum vident, dixi debere esse concava
ex ea parte, qua oculo admoventur, conVexavero ex altera, neque necesse esse ut eorum figura sit tam exacta, quam aliorum, quod experiri voluisse videtur hic perspicillarius; sed an ipsi successerit, nescior nam cum illa judicarem sectu multo dissiciliora vulgaribus, nunquam peric tum feci, neque scio quod alius quispiam secerito De homine autem isto eo minus bene existimo, quod videam hunc libellum nihil aliud continere , quam circulatorium sermonem, qui ostendit illum nescire quid dicat, neque aliud conari quam merces suas venditare; si enim perspicilla ejus usque adeo bona essent, ut jactat, non posset tam multa si, care, quam ab emptoribus desiderarentur, & sic non opus habuisset hunc ingenii sui conatum exercre ad laudes eorum praedicandas. Vale. L P I-Disitigod by Corale